بخش اوّل پیاده و سوار کردن قطعات موتور (تعمیر اساسی)
1 کلیات مربوط به بازدید قسمتهای موتور
پس از شستشوی قسمتهای مختلف موتور و خشک کردن آنها ، بایستی کلیه قطعات تراشکاری شده و یا تعویض شده بازدید گردد. هم چنین خلاصی ( لقی )قسمتهای مختلف موتور کنترل شده و با ارقام مندرج در کتاب راهنمای تعمیرات موتور اتومبیل مقایسه و تطبیق داده شود. در صورتی که کتاب راهنما در دسترس نباشد می توان ارقام مربوط به مشخصات فنی موتور را از تراشکار با تجربه پرسید و یاداشت نمود. لازم به یادآوری است که هر تعمیرکاری، بایستی ارقام مربوط به مشخصات فنی موتور را که به طور تجربی به دست آمده و بین تعمیرکاران معمول است در دفترچه ای یادداشت کرده ، و در صورت لزوم از آنها استفاده نماید. هم چنین در جدولهای 1و2مقدار سفتی پیچهای موتور با تورک متر ( آچار مدرّج )، نسبت به بزرگی و کوچکی آن ( قدرت موتور )و نسبت به قطر و جنس پیچ به طور نمونه ذکر شده است .
جدول1- مقدار سفتی پیچهای موتور را بر حسب پوند فیت نشان میدهد.
حداکثر قدرت موتور ( اسب بخار)
اجزاء موتور 50 80 110
پیچ های شاتون ها 24-26 25-35 40-45
پیچهای ثابت ها 55-60 75-80 80-85
پیچهای سیلندر 35-40 55-60 80-85
پیچهای فلایویل 25-28 35-40 80-85
پیچهای پایه های انگشتی سوپاپ 35-40 40-45 4045
پیچ های مانیفلدها 2022 2224 2426
جدول 2 مقدارسفتی پیچ ها بر حسب پوند فیت نشان میدهد.
قطر پیچ ها 187/0 25/0 312/0 375/0 437/0 5/0 687/0 اینچ
جنس فلز پیچ ها 8/4 4/6 9/7 5/9 1/11 7/11 9/15 میلیمتر
فولاد نرم 2 6 11 20 31 46 96
فولاد با سختی متوسط 3 8 16 28 46 72 136
فولاد با سختی زیاد 4 10 21 36 57 87 175
فولاد با سختی خیلی زیاد 6 15 32 56 90 133 270
2 بازدید فشار کپی و فشار یاتاقانی سر بزرگ شاتون
شاتون شماره یک را انتخاب کرده وپس از تمیز کردن، آنرا به گیره روی میز کار بسته ( لازم بتذکر است که بین دود ها نه گیره،ورق آلومینیوم یا هر فلز نرمی که بتواند فشار گیره را تحمل کرده و از صدمه زدن به قطعه جلوگیری کند بایستی گذاشته شود) و دو عدد مهره شاتون را باز می کنند .پس از جدا کردن کپه شاتون ،پوسته های یاتاقان آن را بیرون آورده و مجداً با آچار رینگ و بعداًبا آچار مدرج باندازه لازم .( به جدول های 1و2مراجعه شود) سفت می کنند.
در این حالت یکی از پیچ های شاتون را تا آخر باز کرده و با نازک ترین تیغه فیلر، فاصله محل بستن کپه پائین به شاتون را آزمایش می کنند.اگر دو لبه طوری رویهم قرار گرفته باشند که امکان ورود نازکترین تیغه (001/0 اینچ ) نیز نباشدعمل تراش صحیح بودهدر غیر اینصورت بایستی دوباره به تراشکاری برگردانیده شود.در صورت صحیح بودن،پیچ دوّمی را نیز باز کرده و پوسته های یاتاقان را داخل شاتون قرار داده و دوباره پیچ های شاتون را ابتداء با آچار رینگ و سپس با آچار مدرج می بندند. حالا یکی از پیچ ها را باز کرده و فاصله دو لبه کپه شاتون را بوسیله فیلر بهمان روش فوق اندازه می گیرند.این کار به آزمایش فشار یاتاقان معروف است. و این فاصله بایستی 001/0-0025/0اینچ باشد.در صورتیکه فاصله بیش از 0025/0اینچ شد بایستی پوسته های یاتاقان ها را بیرون آورده و لبه آنها را روی سنگ مخصوص با با مقداری روغن رقیق سائیده و پس از تمیز کردن مجدداًداخل شاتون قرار داده و فشار یاتاقان را آزمایش نمودتا خلاصی لازم بدست آید.در بعضی از کارگاه ها بعوض سائیدن روی سنگ ، با سوهان خیلی نرم لبه یاتاقان را سوهان می زنند.
توجه: موقع سائیدن یا سوها ن زدن لبه پوسته یاتاقان ها باید دقت نمودکه بیش از اندازه سائیده نشود. ضمناً پوسته یاتاقان را طوری با دست نگهداشت تا لبه آن کاملاًگونیا روی سنگ قرار گیرد. ضمناً بعلت نرم بودن جنس پوسته یاتاقان ها باید دقت نمودکه هنکام درآوردن و جا زدن پوسته های روی آنها خط نیافتد.اگر در حین آزمایش، فاصله دو لبه کمتر از 001/0اینچ باشد. بایستی پوسته های یاتاقان را عوض نمود. این آزمایش را باید در مورد بقیه شاتون ها نیز عمل نمود.
3 آزمایش خلاصی یاتاقان های متحرک
فلنج میل لنگ را به گیره روی میز کار بسته و برای اطمینان انتهای دیگر انرا روی پایه چوبی قرار می دهند.
برای اندازه گیری صحیح خلاصی یاتاقان ها اصولاً بایستی از پلاستی گیج (1)استفاده شود و در صورت عدم دسترسی به آن می توان صفحات کاغذی را با ضخامت های متفاوت (001/0،0015/0،002/0،0025/،003/0 اینچ )انتخاب کرده و پس از اندازه گیری با میکرومتر ، اندازه آنها را در صورت لزوم بریده و بین لنگ های، میل لنگ و پوسته ها قرار داده و خلاصی هر یک از یاتاقان ها را بشرح زیر مشخص نمود:
ابتداء ثابت ها و لنگ های میل لنگ را با پارچه تمیز نموده ،سپس پیچ های شاتون شماره یک را باز کرده و پوسته یاتاقان ها را بیرون آورده و با پارچه پوسته یاتاقان ها و سر بزرگ شاتون را تمیز نموده و پوسته ها را در جای خود قرار میدهند. حالا یک قطره روغن موتور به وسیله روغندان روی لنگ متحرک شماره یک میل لنگ ریخته وکاغذی به ضخامت 001/0 اینچ (025/0 میلیمتر )را به طریقه فوق بریده و روی قطره روغن می چسبانند وشاتون را روی میل لنگ بسته وپیچ های آن را با آچار مدرج باندازه لازم (بجدول 1،2مراچعه شود)سفت می نمایند وحالا شاتون را به آرامی حرکت میدهند در صورت سفت بودن ،خلاصی یاتاقان درست بوده ودر غیر این صورت پیچ های آن را باز کرده وکاغذ 0015/0 اینچ (035/0میلیمتر )را بروش فوق قرار داده و آزمایش می کنند و در صورت شل بودن ،از کاغذ 002/0 اینچ (05/0میلیمتر)استفاده می کنندتا بالاخره مقدار خلاصی یاتاقان متحرک معلوم گردد.
مقدار خلاصی یاتاقان های متحرک معمولا بین 001/0 002/0 اینچ (025/0 05/0 میلیمتر)بودهودر صورت زیاد بودن می توان لبه دو پوسته یاتاقان را روی سنگ سائیده وخلاصی آن را کم نمود.واین عمل را بایستی در مورد بقیه یاتاقان های متحرک نیز به ترتیب شماره آنها انجام داد. روش دیگری که برای آزمایش خلاصی یاتاقان های متحرک در اغلب تراشکاری ها مرسوم است بدین شرح است که سر بزرگ شاتون هاو پوسته یاتاقان های آنها را وهمچنین ثابت ها ومتحرک های میل لنگ را با پارچه تمیز کرده وشاتون ها را با پوسته های یاتاقان ها روی میل لنگ بترتیب شماره آنها ،بدون قرار دادن کاغذ یا پلاستی گیج با آچار بوکس بسته وبا آچار مدرج سفت می کنند. در این حالت سفتی یا لقی یاتاقان ها با حرکت دادن شاتون ها معلوم میگردد .
4 آزمایش فشار کپی وفشار یاتاقانی یاتاقان های ثابت
بلوک موتور را روی میز قرار داده ویا به پایه مخصوص ،طوری می بندند تا کپه های ثابت در سمت بالا قرار گیرد .حالا بهمان ترتیبی که برای آزمایش فشار کپی های شاتون ها گفته شد از کپه ثابت شماره یک شروع می کنند. لذا اول پیچ های کپه ها را باز کرده وپوسته یاتاقان ها را بیرون می آورند .حالا کپه ثابت شماره یک را در جای خود قرار داده وهر دو پیچ را باندازه معینی با آچار مدرج سفت می کنند (بجدول های 1و2 مراجعه شود).در این حالت یکی از پیچ ها را باز کرده وبا نازکترین تیغه فیلر،فاصله لبه کپه را بازدید می کند در صورتیکه فیلر نتواند داخل شود عمل تراش صحیح بوده ودر غیر این صورت باید دوباره به گارگاهتراشکاری برگردانده شود .در صورت درست بودن فشارکپی،هر دو پیچ را باز کرده وپوسته های یاتاقان مربوطه را در جای خود قرار داده وبا آچار مدرج پیچ ها را سفت می نمایند سپس یکی از پیچ ها را باز کرده و به همان روش فوق ،فاصله دو لبه کپه را اندازه می گیرند در این حالت فاصله دو لبه بایستی بین 001/0 004/0 اینچ (025/0 1/0 میلیمتر)باشد ودر صورت کم یا زیاد بودن باید بهمان روشی که قبلا گفته شد عمل نمود.
5 آزمایش خلاصی یاتاقان های ثابت
پس از آزمایش فشار کپی وفشار یاتاقانی ،پیچ های کپه های ثابت را باز کرده و کپه ها را با پیچ های مربوط در آورده ودر یک سمت موتور قرار میدهند.سپس میل لنگ را روی میز گذاشته و کلیه یاتاقان های ثابت و متحرک آن را با پارچه،کاملا تمیز می نمایند .حالا میل لنگ را به آرامی بدون اینکه پوسته های یاتاقان ها از جای خود تکان بخورد روی بلوک موتور قرار داده و کپه ها را روی ثابت ها گذارده و پیچ های آنها را باستثنای ثابت شماره یک ابتدا با دست سپس با آچار رینگ تا آخر سفت می کنند .حالا به همان روشی که برای آزمایش خلاصی شاتون ها گفته شد از کاغذی به ضخامت 001/0 اینچ به اندازه یک در نیم اینچ (25*5/12 میلیمتر)بریده ویک قطره روغن ،روی ثابت میل لنگ ریخته وکاغذ را روی آن قرار می دهند. کپه را در جای خود گذاشته وپیچ های آن را به اندازه معین سفت می کنند . سپس میل لنگ را به آرامی می چرخانند ،در صورتی که میل لنگ کاملا سفت بوده یا به سختی حرکت نماید اندازه خلاصی یاتاقان صحیح میباشد اگر لق بوده ویا راحت بگردد باید از کاغذ ضخیم تری (0015/0 اینچ )استفاده نمود. این آزمایش را باید آنقدر ادامه داد تا خلاصی یاتاقان ثابت مشخص شود.این خلاصی معمولا بین 001/0 003/0 اینچ میباشد. در صورت کم بودن خلاصی باید پوسته یاتاقان ها عوض شود. واگر خلاصی بیش از حد مجاز باشد می توان با سائیدن لبه پوسته یاتاقان ها روی سنگ یا به وسیله سوهان نرم خلاصی لازم را به یاتاقان ثابت داد.به همین ترتیب بایستی خلاصی بقیه یاتاقانهای ثابت اندازه گیری شود.
یادآوری : 1 توجه شود که کلیه پیچ ها در جای خود بسته شده و جابه جا نشود.
2 توجه شود که کپه ها درست در محل خود بسته شوند لذا باید به شماره حک شده روی کپه ها بیشتر دقت نمود.
3 توجه شود که کاغذ های اندازه گیری پس از هر آزمایش از روی میل لنگ برداشته شود.
6 آزمایش بازی طولی میل لنگ
میل لنگ موتورها ، حرکت طولی مختصری داشته که به نام بازی طولی میل لنگ گفته می شود این بازی به وسیله واشرهای بغل یاتاقانی کنترل می گردند .
بدین معنی که پس از آزمایش خلاصی یاتاقان های ثابت کپه ای که بایستی واشر های بغل یاتاقانی روی آن سوار شود باز کرده و پس از قرار دادن واشرهای مربوطه ،کپه را در جای خود گذاشته وپیچ های آنرا سفت نمود.
توجه شود که موقع قرار دادن واشرها ،رویه ای که دارای مواد یاتاقانی است ،باید در سمت بیرون کپه قرار گیرند.حالا به وسیله پیچ گوشتی بزرگ ،میل لنگ را به یک سمت حرکت داده و بازی طولی میل لنگ را به وسیله فیلر اندازه می گیرند و این بازی معمولا بین 002/0 006/0 اینچ (05/0 15/0 میلیمتر) می باشد .بازی طولی میل لنگ را همچنین می توان بوسیله میکرو متر ساعتی نیز اندازه گرفت بدین ترتیب که پایه میکرو مترساعتی را فلنج میل لنگ قرار می دهند ، در این حالت میل لنگ را به وسیله پیچ گوشتی حرکت داده و انحراف عقربه میکرو متر ساعتی ،مقدار بازی طولی میل لنگ را نشان خواهد داد.
7 آزمایش سیلندر های موتور
برای این کار بلوک موتور را بر می گردانند تا سیلندر ها در سمت بالا قرار گیرند .سپس هر یک از سیلندرهای موتور را با پارچه تمیز نموده و به وسیله میکرومترداخلی یا ساعت سیلندر قطر سیلندر را را در جاهای مختلف اندازه گیری می نمایند . واضح است که پس از تراش وپولیش سیلندر یا تعویض بوش سیلندر ،نبایستی اختلافات قطری مشاهده شود در صورت مشاهده اختلاف قطر بلوک سیلندر باید دوباره به کارگاه تراشکاری برگردانیده شده تا عیب برطرف گردد.
8 آزمایش خلاصی پیستون و سیلندر
پس از تمیز کردن پیستون و سیلندر شماره یک (پیستون ها در کارگاه تراشکاری وشماره گذاری می شود)،فیلر بلند مخصوص اندازه گیری خلاصی سیلندر وپیستون (عرض این فیلر معمولا 375/0 یا 5/0 اینچ میباشد)را با یک دست داخل سیلندر قرار می دهند . سپس با دست دیگر از گجن بین گرفته وپیستون را داخل سیلندر می نمایند(فیلر بایستی به فاصله 90 درجه از محور گجن پین قرار گیرد،زیرا بزرگ ترین قطرپیستون در این محل می باشد). با حرکت پیستون داخل سیلندر ،میزان خلاصی آن معلوم میشود.مقدار این خلاصی بین 001/0 002/0 اینچ (025/0 05/0 میلیمتر ) می باشد .همچنین میتوان آزمایش فوق را بوسیله نیرو سنج فنری که به فیلر بسته می شود انجام داد .در این حالت پیستون را ثابت نگه داشته وبا نیرو سنج فیلر را بیرون می کشند.اگر فیلر بآسانی کشیده شود ،خلاصی بیشتر بوده و در غیر این صورت اندازه خلاصی صحیح است.مقدار نیروی لازم 5 10 پوند میباشد.روش سوم ،اندازه گیری به وسیله میکرومتر می باشد بدین نحو که بوسیله میکرومترخارجی قطر پیستون را اندازه گرفته وبوسیله ساعت داخل سنج قطر سیلندر را تعیین می کنند. اختلاف حاصل از این دو اندازه گیری،مقدار خلاصی پیستون وسیلندر را مشخص می کند.
9 آزمایش خلاصی گجن پین در داخل بوش
چون اتصال گجن پین با پیستون و بوش سر کوچک شاتون باشکال مختلفی است،و هر کدام وضعیت خاصی نسبت به خود دارد .لذا در اینجا فقط به آزمایش حالتی که در آن گجن پین با فشار انگشت به راحتی داخل بوش می گردد اکتفا می شود.در این حالت اگر پیستون به طور افقی نگاهداشته شود گجن پین، در اثر وزن خود نیافتاده بلکه با مختصر فشار دست،گجن پین با فشار دست از بوش خارج می گردد.در صورت شل بودن بایستی بوش راعوض نموده و یا اینکه از گجن پین اور سایز استفاده کرد.
در هر حال باید بوش برقو خورده وفیت گردد تا خلاصی لازم را داشته باشد. بطور کلی بین گجن پین وبوش خلاصی نیم فیلر(0005/0 اینچ یا 013/0میلیمتر)قابل قبول است .
10 آزمایش خمیدگی یا پیچیدگی شاتون
بطور کلی محور گجن پین کاملا موازی محور لنگ متحرک میل لنگ میباشد.ولی در اثر کار مداوم موتور ،شاتون کج شده یا تاب برمیدارد .لذا بر تشخیص این عیب میتوان با قرار دادن دو شافت بطول 25 سانتیمتر در سر بزرگ و کوچک شاتون وبا اندازه گیری دقیق مقدار x, و yمقدار کجی شاتون رامعلوم نمود.همچنین در حالی که این دو شافت در دو سر شاتون قرار گرفته اند اگر از سر کوچک شاتون نگاه شود در صورت پیچیدگی شاتون دو محور در یک امتدادنبوده ونسبت به هم زاویه تشکیل خواهند داد.
1 1 آزمایش رینگ های پیستون
در موقع تعمیر اساسی موتور،یا در هر زمانیکه تعمیر یا تعویض شاتون و یا پیستون پیش بیاید ،تعویض کلیه رینگ های موتور الزامی است .استفاده از رینگ های کار کرده ( حتی برای مدت کم )یا تعویض رینگ های یک یا دو پیستون موتور صحیح نیست .
دهانه رینگ ها باید یک یک در داخل سیلندر اندازه گیری شده و با ارقام مندرج در کتاب تعمیرات موتورتطبیق داده شود.بدین معنی که رینگ های نو را از کاغذ مخصوص بسته بندی باز کرده و سپس آن را با نفت شسته و با پارچه خشک می نمایند،حالا هر یک از رینگ ها را به فاصله 2 سانتیمترپایین تر از لبه داخل سیلندر قرار میدهند. با پیستونی که رینگ های آن بیرون آورده شده بطور معکوس داخل سیلندر نموده و فشار مختصری به رینگ وارد می نمایند تا رینگ کاملابه طور افقی قرار گیرد. پس از خارج کردن پیستون فاصله دهانه رینگ را به وسیله فیلر اندازه می گیرند.این فاصله معمولا بین 008/0 015 /0 اینچ (2/0 4/0 میلیمتر) میباشد .
لازم به یاد آوری است که فاصله دهانه رینگ نسبت به قطر پیستون،نوع رینگ،(دهانه رینگ های روغنی معمولا بیشتر از رینگ های کمپرسی است وباید رقم حد اکثر جدول را منظور داشت)وترتیب قرار گرفتن رینگ روی پیستون ،(اولی،دومی…)همچنین سیستم خنک کن موتور فرق می کند. مثلا در موتور هائی که با آب خنک می شوند. فاصله دهانه رینگ ها 002/0 003/0 اینچ (05/0 075/0 میلیمتر) برای هر اینچ قطر پیستون (برای رینگ های معمولی)می باشد.در صورتیکه ،در موتورهای با سیستم خنک کننده هوائی،این فاصله 004/0 005/0 اینچ (1/0 15/0 میلیمتر) برای هر اینچ قطر پیستون مورد نظر است.
در موقع آزمایش اگر،فاصله دهانه رینگ ها بیش از حد مجاز باشد،باید از رینگ های نو استفاده کرد. در صورتیکه فاصله آنها کمتر باشد می توان به وسیله سوهان تخت نرم،انتهای دو لبه آن را سائیده وفاصله مورد نظر را به آن داد.
توجه شود که پس از بستن سوهان به گیره روی میز کار،با دست رینگ راطوری نگهداشت تا لبه های رینگ کاملا به طور گونیا سائیده شود.
برای سائیدن دهانه رینگ ها،از وسیله دستی کوچکی نیز که در بازار موجود است استفاده نمود.حسن این دستگاهها اینست که رینگ هائی که در دهانه اوریب (پخ)هستند،میشود زاویه لازم را دارد.
جدول شماره 3 ،فاصله دهانه رینگ ها را نسبت به قطر پیستون نشان میدهد
آزمایش خلاصی بغل رینگ،بدین ترتیب است که رینگ را داخل شیار رینگ نموده و بوسیله فیلر خلاصی جانبی آنرا اندازه میگیرند و این خلاصی معمولاً بین 0015/0 0035/0 اینچ (05/0 1/0 میلیمتر )برای پیستونهائی که قطر آنها 75/2 5/3 اینچ هستند میباشد.
بدین ترتیب رینگ های پیستون های شماره2و3و……موتور را نیز شسته و پس از اندازه گیری به ترتیب روی میز قرار میدهند.
توجه:باید دقت لازم بعمل آید تا رینگ ها با هم مخلوط نشوند در غیر اینصورت ممکن است پس از سوار کردن موتور در کار آن مشکلاتی را بوجود آورد.
توجه:بايد دقت لازم بعمل آيد تا رينگ ها با هم مخلوط نشوند در غير اينصورت ممكن است پس از سوار كردن موتور در كار آن مشكلاتي را بوجود آورد.
جدول 3- فاصله دهانه رينگ هاي پيستون
12ـ كليات مربوط به بستن موتور
پس از آزمايش قسمت هاي مختلف موتور،مي توان به جمع كردن آن اقدام نمود.لازم به يادآوري است كه در موقع بستن موتور،علاوه بر ابزارمورد نياز كه در موقع باز كردن، آزمايش نمودن وبستن قطعات موتور بآنها اشاره شده، وسايل ديگري نيز از قبيل چسب شلاك، واشر كامل،واشر ورقي ويكتوريا،واشر ورقه اي چوب پنبه اي با ضخامت هاي مختلف ، واشر تخت،واشر فنري ،اشپيل،خار وپيچ مهره ها با اندازه هاي مختلف كه احتمالا در حين كار ،رزوه هاي آنها سائيده مي شوند و بايستي عوض گردندبه اندازه كافي تهيه نموده ودر دسترس داشت.همانطوري كه قبلاًنيز ذكر گرديد، تشخيص نوع پيچ ها ضروري بوده و در صورت نياز بايد به كمپاني فروشنده يا به كتابچه راهنما مراجعه نمود زيرا در هر موتوري از يك نوع پيچ مخصوص خود استفاده ميشود .
13ـ بستن ميل لنگ و كپه هاي ثابت روي بلوك موتور
بلوك موتور را روي ميز كار يا روي پايه مخصوص بايد طوري قرار داد تا كپه ها در سمت بالا قرار گيرند . سپس كليه كپه هاي ثابت را باز كرده و به ترتيب شماره روي ميز مي چينند . ميل لنگ را به آرامي از روي بلوك موتور بر مي دارند . پوسته ياتاقاني هر يك از ثابت ها را درآورده و با ململ يا كرباس تميز ، محل قرار گرفتن پوسته ها را روي بلوك موتور ، و خود پوسته هاي ياتاقاني را كاملاً تميز مي كنند . بعد آنها را در جاي خود قرار داده و روي پوسته ها را با روغن دادن به اندازه كافي روغن زده و تمام سطح ياتاقان را با انگشت روغن مي مالند . اين كار در واقع روغن كاري اوليه ياتاقان هاي ثابت موتور مي باشد . اين عمل بايستي در مورد كپه هاي پائيني ياتاقانهاي ثابت نيز بهمين نحو انجام شود .
توجه شود كه زبانه يا زائده پوسته ياتاقان ها. در حفره اي كه روي بلوك يا كپه ياتاقان ها وجود دارد كاملاً نشسته و مانع از حركت يا چرخش پوسته ها گردد .
حالا ميل لنگ را به آرامي روي بلوك موتور قرار مي دهند ( بطوريكه پوسته ها از جاي خود تكان نخورند) كپه هاي ثابت را در محل خود گذاشته و به استثناي ثابت آخري كه داراي كاسه نمد مي باشد پيچ هاي ياتاقان ها را به همان روشي كه در پيش گفته شد بسته و با آچار مدرج با گشتاور معين ( بجدول شماره 1و 2 مراجعه شود ) سفت مي كنند . پس از سفت كردن ، ميل لنگ را مي چرخانند تا از روان بودن آن اطمينان حاصل شود . در صورتي كه ميل لنگ سفت كار كند بايد نسبت به رفع عيب آن اقدام نمود اگر عيب مشخص نشد بايد با تراشكار مشورت گردد .
براي جلو گيري از عبور روغن موتور به محفظه كلاچ، در قسمت عقب ميل لنگ . كاسه نمد ي قرارداده شده است . اين كاسه نمد بصورت يك تكه يا دو تكه مي باشد . در صورت يك تكه بودن ، كاسه نمد روي فلنج ميل لنگ قرار مي گيرد . و اگر كاسه نمد دو تكه باشد يك قطعه آن روي بلوك موتور و قطعه دومي روي كپه پائيني بسته ميشود . لذا كاسه نمد بالا و پائين را در محل هاي خود قرار داده و كپه پا ئيني را با پيچ هاي مربوطه و به اندازه معين سفت مي كنند . پس از آن ميل لنگ را مي چرخانند تا از روان بودن كار آن اطمينان حاصل شود .
در بعضي از موتورها به عوض كاسه نمد عقب ميل لنگ . يك حلقه روغن برگردان قرار گرفته تا هر قطره روغني كه از ياتاقان گذشته و بر روي اين حلقه قرار گيرد ، در اثر نيروي گريز از مركز برگشته و به كارتر روغن بريزد .
يادآوري: در موقع بستن ميل لنگ ، بايد توجه داشت كه واشرهاي بغل ياتاقاني در جاي خود بسته شوند .
14ـ بستن پيستون ، گجن پين و شاتون
قبل از بستن پيستون روي شاتون بايستي به علامت هاي روي پيستون و شاتون توجه نمود . پيستون هاي نو را با گچن پين هاي خود در ظرف پر از آب گرم قرار مي دهند . سپس يكي از آنها را از آب خارج كرده و با فشار انگشت ، گچن پين را از پيستون جدا مي كنند . سر كوچك شاتون را داخل پيستون نموده و با فشار انگشت ، گچن پين را جاي مي اندازند .
حالا رينگ هاي نگهدار دو سمت گچن پين را بوسيله خارجمع كن ( دم باريك )جا انداخته و براي اطمينان از درست قرار گرفتن آنها در شيار خود ، بوسيله پيچ گوشتي كوچك مي چرخانند . اين عمل را در مورد بقيه پيستون ها نيز انجام داده و آنها را بترتيب روي ميز كار مي چينند . البته اين روش در بيشتر پيستون هاي آلو مينيومي بكار ميرود .
در بعضي از موتورها ، در آوردن و جا زدن گچن پين بوسيله دستگاه پرس انجام ميشود و اين كار عملي مي گردد . در اين روش بايد بيشتر دقت نمود تا گچن پين كاملاً مستقيم جا زده شده و همچنين بدنه پيستون صدمه نبيند .
در بعضي از موتورها سيستم اتصال پيستون و گچن پين بوسيله يك پيچ قفلي مي باشد كه پس از جا انداختن گچن پين پيچ را مي بندند .
15 ـ جا انداختن رينگ ها روي پيستون
براي جا انداختن رينگ ها ، بايد از رينگ پائيني شروع كرد . لذا بوسيله رينگ باز كن ابتدا با مختصر فشاري ، دهانه رينگ را باز مي كنند تا قطر رينگ كمي بيشتر ار قطر پيستون شود . سپس آنرا روي پيستون در جاي خود قرار مي دهند . بدين ترتيب بقيه رينگ ها را جا مي اندازند .
در موقع جا انداختن رينگ ها،بايد توجه شودكه هر رينگ درست در جاي خود قرار گيرد،زيرا دز بعضي از موتور ها كه تعداد رينگ ها بيشتر است،علاوه بر اينكه رينگ بالائي (اولين رينگ از سمت بالاي پيستون ) از نظر مواد مصرفي وساختمان با بقيه رينگ هاي كمپرسي فرق دارد بقيه رينگ هاي كمپرسي نيز از نظر شكل ظاهري ومواد مصرفي با همديگر متفاوت هستند . ضمناً در روي رينگ ها كلمه تاپ نوشته شده كه اين كلمه بايستي در سمت بالا قرار گيرد .
لازم به يادآوري است كه ترتيب قرار گرفتن رينگ وهمچنين خلاصي دهانه آنها كه در پيش به آنها اشاره شده اغلب به صورت برو شورهمراه بسته هاي رينگ مي باشد .
علاوه بر وسيله رينگ باز كن،تعميركارهاي با تجربه مي توانند رينگ هاي پيستون را با دست جا بيندازند . منتهي در اين روش بايد دقت بيشتري شود تا فشار زيادي در يك نقطه به رينگ وارد نشده وسبب شكستن آن نشود .همچنين لبه رينگ ها با سطح خارجي پيستون تماس پيدا نكرده وروي آن خراشي ايجاد نكند .
توجه : در بعضي از موتور ها ، يك عدد رينگ روغني زير محور گجن پين قرار گرفته است. در اين صورت ،اين رينگ ها را از قسمت پايين جا انداخت .
16 ـ جا انداختن پيستون وشاتون ،داخل سيلندر وبستن كپه هاي متحرك روي ميل لنگ
پس از بستن شاتون به پيستون وجا انداختن رينگ ها ، پيستون شماره يك را انتخاب كرده وبه وسيله روغندان روي گجن پين روغن زده وهمچنين روي رينگ ها به مقدار فراوان روغن ريخته و با دست آنها را جا بجا مي كنند تا تمام قسمت هاي رينگ ها وشيارها روغن كاري شود .سپس وضعيت رينگ ها را روي پيستون طوري قرار مي دهند كه دهانه آنها در امتداد هم قرار نگيرد .زيرا اين عمل سبب عبور كمپرس سيلندر به داخل موتور خواهد شد .
حالا به وسيله رينگ جمع كن رينگ ها را داخل شيار هاي پيستون جمع مي كنند تا به راحتي بتواندداخل پيستون گردد.
بلوك موتور را به پهلو خوابانده وداخل سيلندر را به وسيله روغندان بمقدار زياد روغن زده وبا دست مي مالند . سپس پيچ ها يا مهره هاي شاتون شماره يك را باز كرده و كپه پائين آنرا جدا مي كنند .
طرز جا زدن پيستون بداخل سيلندر بدين طريق است كه شاتون را داخل سيلندر يك نموده ولبه رينگ جمع كن را به لبه سيلندر مي چسبانند . با دسته چوبي چكش ،چند ضربه به روي پيستون زده وآنرا به داخل سيلندر هدايت مي كنند. در صورتي كه پيستون به نرمي داخل سيلندر نشود .بايد با دسته ،رينگ جمع كن را سفت كرده تا رينگ ها كاملا داخل شيارهاي پيستون جاي گيرند در غير اين صورت رينگ ها شكسته شده وبايد تعويض گردند.
اگر در موقع جا زدن پيستون بداخل سيلندر پيستون بآساني نرفت ممكن است كه شيارهاي رينگ ها خوب تميز نشده و در نتيجه رينگ ها در داخل شيار به طور صحيح ننشسته باشد. توجه شود كه هنگام ورود پيستون به داخل سيلندر به علامت هاي روي پيستون وشاتون توجه نموده وآن را در جهت صحيحي قرار داد .همچنين سر بزرگ شاتون بايد درست در امتداد لنگ متحرك ميل لنگ قرار گيرد . ضمنا پيچ هاي شاتون با ميل لنگ تماس پيدا نكرده و به آن صدمه نرسانند (براي اين كار مي توان از لوله هاي لاستيكي استفاده نموده وروي پيچ هاي شاتون قرار داد ).
قبل از بستن شاتون روي ميل لنگ بايد به مقدار كافي روغن روي ميل لنگ قرار داده وپيچ هاي آن را همانطور كه در پيش گفته شد سفت مي نمايند .پس ازبستن پيچ هاي شاتون ها بايد ميل لنگ را چرخانيد تا از صحت كار آن مطمئن شد .
ممكن است در حين كار ،پيچ هاي شاتون هابرگشته يا درست در محل خود قرار نگيرند .
لذا بايد آنها را با زدن دسته چوبي چكش عقب برده و بوسيله دست يا انبر دست مي گردانند تا در جاي خود قرار گيرد . توجه شود در صورت استفاده از انبر دست ،رزوه ها و يا پيچ صدمه نبيند .
بهمان روش فوق پيستونهاي شماره 2و3…..را نيز بسته وپس از بستن هر يك ،ميل لنگ را مي چرخانند تا از روان گشتن آن مطمئن شوند.
17 – بستن اويل پمپ به بلوك موتور
اويل پمپ معمولا بوسيله دو يا چهار عدد پيچ در محفظه كارتر به بلوك موتور بسته مي شود .اويل پمپ ها اصولاً دو نوع مي باشند :1 ـ دنده اي 2 ـ روتور، در هر دو حالت ، حركت خود را بوسيله محور گردان و چرخ دنده اوريب ( كج )از ميل سوپاپ موتور مي گيرند .
لذا ابتداء توري سيمي ( صافي روغن ) را به قسمت زير پمپ روغن بسته ، سپس اويل پمپ را بوسيله پيچ هاي مربوطه بر روي بلوك موتور مي بندند ( بايد دقت نمود سطحي را كه بر روي بلوك موتور بسته ميشود ناصافي و يا تاب برداشتگي نداشته باشد ).حالا سيني روغن ( كارتر )را در محل خود قرار داده و فقط چند عدد پيچ هاي آن را مي بندند . دليل اين كار اين است كه در موقع بستن چرخ دنده هاي ميل لنگ و ميل سوپاپ ، احتمال دارد كه واشر و يا پيچي در داخل كارتر بيفتد . لذا بهتر است كه پس از تمام شدن عمل بستن دنده هاي جلو موتور ، سيني روغن نيز بسته شود .
18 ـ بستن فلايويل روي ميل لنگ
اگر جمع كردن موتور روي ميز كار انجام ميشود . بايد موتوررا طوري قرار دادكه سمت عقب آن(فلنج ميل لنگ ) درست در لبه ميز قرار گرفته و بستن فلايويل بآساني انجام گيرد . لازم به ياد آوري است كه بايد احتياطات لازم را انحام داد تا از سقوط موتور جلوگيري شود زيرا علاوه بر صدمه ديدن قسمت هاي مختلفه آن ،امكان ضرر جاني نيز پيش بيني ميشود . مخصوصا در موقع بستن فلا يو يل بايد مواظب انگشتان دست شد ( در صورتي كه موتور روي پايه مخصوص باشد سقوط موتور پيش نخواهد آمد ).
لذا فلايويل را ابتدا روي خار فلنج ميل لنگ جا داده و با يك دست فلايول را نگاه داشته و با دست ديگر واشر برگردان را قرار داده ويكي دو پيچ را مي بندند. بعدا بقيه پيچ ها را با دست بسته و ابتدا با آچار رينگ يا بوكس و سپس با آچار مدرج به اندازه معين سفت مي نمايند .
19 ـ بستن ميل سوپاپ بر روي موتور وقرار دادن تاپت ها
پس از بستن موقت سيني روغن و فلايويل ، بلوك موتور را بر مي گردانند تا پيستون ها بطرف بالا قرار گيرد . سپس بادامك ها و تكيه گاههاي ميل سوپاپ را با پارچه تميز نموده وبوش هاي ميل سوپاپ وتكيه گاهها را روغن كاري مي نمايند . حالا ميل سوپاپ را به آرامي و بدون اينكه ،بادامكها وتكيه گاهها به بوش هاي ميل سوپاپ صدمه بزنند به محل خود وارد مي نمايند ( معمولا بوش ها از فلز هاي نرمي ساخته شده اند ).
صفحه نگهدارنده حركت طولي ميل سوپاپ را بوسيله چهار عدد پيچ مي بندند (بعلامتي كه موقع باز كردن روي صفحه نگهدارنده وبلوك موتور گذاشته شده بايد توجه شود).
خار مخصوص دنده ميل سوپاپ را روي انتهاي محور ميل سوپاپ قرار داده وچرخ دنده را روي آن سوار مي كنند. سپس ميل سوپاپ را مي چرخانند تا از روان كار كردن آن اطمينان حاصل شود.
تاپت ها را به همان روشي كه باز نموده اندبايد سوار كنند . زيرا بعضي از تاپت ها ته گرد بوده وبايد از طرف ميل سوپاپ سوار شوند . در حالي كه در بعضي از موتورها تاپت ها را مي توان از سمت ميل تاپت روي بادامك ها قرار داد .