راه و ترابری
( راه زمینی )
تاریخچه :
تاریخ ایجاد راه ترابری به سال های 1310 یعنی حدود 70 سال پیش بر می گردد یعنی زمانی که برای اولین بار اداره طرق و شوارع در ایران تاسیس گردید و همانطور که گفته شد جهت احداث و نگهداری راهها می بایستی عمل نماید و پس از آن به وزارت راه و سپس به وزارت راه و ترابری با شاخه های مختلف که شامل بنادر و کشتیرانی - راه آهن - راه - هواپیمایی - حمل و نقل و شرکتهای وابسته بوجود آمده که در حال حاضر هم به همین نام فعالیت و اسکان دارد که در آینده نزدیک نیز تغییراتی در آن بوجود آید . یکی از علل تغییر نام و تکامل تا کنون با توجه به اینکه در سال های اولیه تاسیس هنوز بجز راه شوسه دیگر امکانات در ایران نبود لذا بدین نام خوانده شده که با توجه به پیشرفت وفراهم آمدن امکانات راه آهن - هوایی و دریایی تغییرات نام گذاری انجام پذیرفته .
یکی از شاخه های اصلی وزارت راه و ترابری ، راه زمینی می باشد که در اینجا به شرح مختصری از وظایف ادارت راه و ترابری می پردازیم . راه و ترابری مسئولیت نگهداری - توسعه و تردد روان ناوگان سازمان حمل و نقل بیرون شهری را به عهده دارد .
نوع محصولات تولیدی خدماتی واحد صنعتی :
الف : نگهداری راهها
نگهداری راهها یکی از کارهای مهم ادارات راه و ترابری می باشد که هر چند از نظر دید عموم پوشیده است ولی وقتی عمقی به آن نگاه می کنیم متوجه اهمیت موضوع خواهیم شد و نگهداری شامل خط کشی جاده ها - نصب علائم راهنمایی - ساخت پارکینیگ ها - نصب علائم هشدار دهنده -ساخت شانه راه - احداث قنر در شانه جاده ها جهت هدایت آب های سطحی - تمیز نمودن پل ها از رسوبات ناشی از سیلاب ها - درز گیری ترک ها با قیر - لکه گیری آسفالت در جاهایی که آسفالت ترک برداشته با برداشتن آسفالت ترک خورده و پر کردن آن با آسفالت جدید روکش آسفالت - نصب روشنایی - نصب گارد ریل درکنارر جاده ها (پایه های فلزی که به هم متصل هستند) - نصب چراغ چشمک زدن در آبادیها - و غیره که اگر بخواهیم تمام عنوانهای نگهداری راه را بگوییم درحدود 140 مورد می باشد .
ب - راهسازی
از دیگر کارهای ادارت راه و ترابری راهسازی می باشد که با احداث راههای جدید باعث تردد و روان در جاده ها می گردد .
راهسازی مراحل مختلفی دارد که اهم آنها عبارتند از :
مطالعه مسیر
طرح و نقشه
برآورد هزینه
پس از انجام مراحل قانونی و تصویب هئیت دولت و مجلس و تخصیص بودجه شروع کار صورت می گیرد .
یکی از مراحل مهم این قسمت همان مطالعه مسیر است که توسط شرکت های قدر و با صلاحیت می بایستی این کار صورت پذیرد . که در این مرحله تمام جوانب مد نظر قرار می گیرد از نظرهزینه - کوهستانی بودن - شیب جاده - طول مسیر و معمولاً مسیری انتخاب خواهد شد که تردد روانتر ، سریعتر و آسانتر صورت پذیرد .
ج - بررسی راههای موجود و ارتقاء آنها از دیگر وظایف ادارات راه وترابری می باشد
د- شناسایی نقاط حادثه خیز و حذف آنها از دیگر کارها می باشد .
ر- همانطور که می دانید از سال 81 مسئولیت نگهداری - ساخت و توسعه دامهای روستایی نیز علاوه بر راههای اصلی به ادارات راه و ترابری شرح داده شد .
یکی از مهم ترین و اصلی ترین ابزار ادارات راه و ترابری ماشین آلات راهسازی وراهداری می باشند که جهت انجام امور به کار گرفته می شوند و به عنوان ستون ادارات راه و ترابری از آن نام برده می شود . بر همین اساس و بر اساس نمودار سازمانی ادارات کل اداره ای بنام اداره ماشین آلات استان در ادارات کل هر استان تاسیس گردیده که وظیفه آن تعمیر و نگهداری ماشین آلات و نظارت بر درست به کارگیری ماشین آلات و نحوه استفاده از آنها می باشد .
از آنجایی که ادارات راه علاوه بر نگهداری ،کار راهسازی راهها را نیز بر عهده دارند لذا اداره ماشین آلات نیز کاری بس مهم و دشوار می باشد زیرا می بایستی کلیه امور ادارت کل را که بر پایه و اساس ماشین آلات می چرخد اداره نماید .
اداره ماشین آلات از شعبات مختلفی تشکیل شده که شامل شعبه باطریسازی شعبات تعمیرات ماشین آلات سنگین - شعبات تعمیرات نیمه سنگین - شعبه آهنگری - شعبه صافکاری و نقاشی - شعبه تعمیرات سبک - شعبه سرویس و نگهداری - شعبه تعمیر و تست پمپ و سوزنها شعبه تعمیر و تست پمپ های هیدرولیک می باشد و همچنین واحد حمل و نقل و مجموعه انبار فنی - انبار مواد روغنی وسوخت میز از زیر مجموعه های اداره ماشین آلات می باشد .
از سال 1378 نیز در کنار شعبه سرویس و نگهداری طرح آنالیز روغن در ادارات راه و ترابری راه اندازی و به کار گرفته شده در این طرح نمونه هایی از روغن قسمت های موتور - گیربکس - دیفرانسیل و سایر قسمت ها پس از طی مدت زمان مشخصی نمونه برداری و به منظور بررسی به آزمایشگاه آنالیز روغن ارسال می گردد که طی مراحل مختلف آزمایش میزان فرسایش قسمتهای مختلف مشخص گردیده و بر اساس آن از فرسایش قسمت ها آگاهی یافته و قبل از اینکه هزینه تعمیرات بالا رود با بررسی و به موقع تعویض نمودن قطعه از ان جلوگیری به عمل می آید ضمناً یک نمونه از فرم ضمینه می باشد .
نظارت بر کارخانجات آسفالت و سنگ شکن های ادارات کل نیز از نظر تعمیر و نگهداری نیز از وظایف ادارات ماشین آلات می باشد .
فرایند تولید کار ادارات راه و ترابری ترد روان - سریع و به موقع جابجایی کالا و خدمات می باشد .
باز گشایی راهها در فصول برف و یخ بندان - عضو ستاد حوادث غیر مترقبه استان ها .
که در این امر نیز حرف اول را تا کنون در امر خدمات رسانی زده از دیگر وظایف ادارات راه و ترابری می باشد .
شرح مختصری از فرایند تولید یا خدماتی :
حمل و نقل به عنوان واحدی خدماتی
صنعت حمل و نقل در هر کشوری بیانگر وضعیت اقتصاد ومیزان توسعه و صنعتی آن کشور می باشد به طوری که حمل و نقل را باید یکی از عوامل مهم در توسعه اقتصادی ،فرهنگی ، ،اجتماعی و … هر جامعه ای دانست . اهمیت این صنعت چنان است که اندیشمندان اقتصادی دنیا معتقدند اگر در آغاز قرن 21 کشورهای توسعه نیافته به این صنعت توجه لازم را نداشته باشند رشد و توسعه این کشورها به حداقل خواهد رسید . بر این اساس و با توجه به شرایط جغرافیایی ایران نقش این صنعت (حمل و نقل ) را در توسعه همه جانبه کشور به خوبی می توان تبین کرد ، شاید همین مسئله و همچنین ضعف های عمومی این صنعت در کشور باعث شد تا دست اندرکاران صنعت حمل و نقل کشور طرح جامع حمل و نقل را تدوین کنند . طرحی که پیشتازی این صنعت را در توسعه همه جانبه کشور به خوبی تبین می کند . موقعیت استراتژیکی ایران ، به این کشور این امکان را می دهد که بتواند به عنوان قطب اصلی حمل و نقل منطقه ای به ایفای نقش ترانزیت بپردازد .
وجود خلیج فارس که به آبهای آزاد دنیا راه دارد و دریای خزر خود باعث گردیده که حمل و نقل از طریق ایران به کشورهای شوروی سابق و اروپا بیش از پیش مد نظر قرار گیرد .
- تاکنون آنچه گفته شد شرح وظایف و ابزار آلات به کار رفته شده در ادارت راه و ترابری بود . ولی یکی از مهمترین و اساسی ترین منبع اصلی ادارت راه و ترابری نیروی انسانی می باشد امروزه افزایش کارآیی و بهره وری بدون تحویل ، توسعه منابع انسانی و پایبندی به اجرای برنامه ها در هیچ سازمانی میسر نمی شود .
لذا اهمیت آموزش و ارتقاء سطح دانش نیروی انسانی یکی از اهداف پیش برد ادارات راه و ترابری می باشد که در این راستا در برنامه سوم تعداد 1500 مفر نیروی لیسانی و بالاتر به استخدام وزارت راه و ترابری در آمده اند .
شرح مختصری از فرایند تولید یا خدماتی :
حمل و نقل به عنوان واحدی خدماتی
صنعت حمل و نقل در هر کشوری بیانگر وضعیت اقتصاد ومیزان توسعه و صنعتی آن کشور می باشد به طوری که حمل و نقل را باید یکی از عوامل مهم در توسعه اقتصادی ،فرهنگی ، ،اجتماعی و … هر جامعه ای دانست . اهمیت این صنعت چنان است که اندیشمندان اقتصادی دنیا معتقدند اگر در آغاز قرن 21 کشورهای توسعه نیافته به این صنعت توجه لازم را نداشته باشند رشد و توسعه این کشورها به حداقل خواهد رسید . بر این اساس و با توجه به شرایط جغرافیایی ایران نقش این صنعت (حمل و نقل ) را در توسعه همه جانبه کشور به خوبی می توان تبین کرد ، شاید همین مسئله و همچنین ضعف های عمومی این صنعت در کشور باعث شد تا دست اندرکاران صنعت حمل و نقل کشور طرح جامع حمل و نقل را تدوین کنند . طرحی که پیشتازی این صنعت را در توسعه همه جانبه کشور به خوبی تبین می کند . موقعیت استراتژیکی ایران ، به این کشور این امکان را می دهد که بتواند به عنوان قطب اصلی حمل و نقل منطقه ای به ایفای نقش ترانزیت بپردازد .
وجود خلیج فارس که به آبهای آزاد دنیا راه دارد و دریای خزر خود باعث گردیده که حمل و نقل از طریق ایران به کشورهای شوروی سابق و اروپا بیش از پیش مد نظر قرار گیرد .
موقعیت کارآموز در واحد صنعتی :
اداره کل راه و ترابری که نمودار سازمانی آن در صفحات قبل مشاهده می شود به چند شاخه تقسیم می شود که در کل یکی از شاخه های آن مربوط به اداره ماشین آلات می باشد که در این اداره دانشجویان رشته های مکانیک می توانند دوره کارآموزی خود را طی کنند و یکسری کارها و آموخته های جدیدی را یاد بگیرند . تا به تجربه دانشجویان اضافه گردد . این اداره شامل بخش های مختلف می باشد که عبارتند از :
شعبه ماشین آلات سبک
ماشین آلات نیمه سنگین
ماشین آلات سنیگن
شعبه پنچر گیری و تعویض لاستیک
شعبه جوشکاری
شعبه سیستم برق
انبار قطعات برای تعمیرماشین آلات و از همه مهتر بخش ریاست و اتاق مهندسین می باشد . که هر کدام از این بخش ها وظایف و کارهای خاصی را باید انجام دهند دانشجویان برای دوره کارآموزی با مشورت مدیریت اداره کل به یکی از شعبه های بالا مشغول به کار می شوند و به انواع مختلف دستگاهها و قطعات ماشین آلات آشنا می شوند تا به سطح آگاهی و دانش آنها افزوده شود .
بیشترین این شعبه ها به پیمانکار شخص داده شده که این پیمانکاران در هر یک از شعب به کارآموزان خود نحوه تعمیر و کار را درکارگاه به طور خوب ودقیق نشان می دهند و این دانشجو است که باید سعی زیادی کند تا چیزهای جدید را یاد بگیرند . کارآموزان در کنار استاد خود مشغول به کار می شوند و اگر به مشکلی مواجه شوند از استاد کار مربوطه پرسیده و مشکل را می تواند رفع کند و باید هر چیزی را که نمی داند بپرسد تا بتواند در کار خود موفق باشد .
بررسی و شرح وظایف رشته کارآموز در واحد صنعتی
اداره ماشین آلات از بخش های مختلفی که قبلاً ذکر شد تشکیل شده است یکی از مهم ترین این بخش ها بخش ریاست می باشد که در این قسمت وظایف سنگین و مهمی باید انجام شود رئیس این بخش آقای مهندس علی اصغر چگینی می باشند که تمام بخش های مربوطه را کنترل و نظارت می کنند و تمام مشکلات مربوط به اداره را با مشورت مهندسین حل می نمایند تا هر روز موفق تر باشند . در کنار اتاق ریاست اتاق مهندسین طرح CM و مهندسین مراقبت وضعیت و نگهداری ماشین آلات می باشند که این مهندسین هم به نوبه خود کارهای دشواری را انجام می دهند . از جمله آن کارها مراقبت وضعیت ماشین آلات از طریق آنالیز اتمی روغن می باشند که این یک کارمشکل و نیاز به مهندسین با تجربه و با سابقه دارد که عدم دقت د رتجزیه و تحلیل آزمایش روغن در کار ماشین آلات مشکلاتی را بوجود می آورد و پیشرفت هم نخواهیم داشت وظیفه یک مهندس طرح CM که در آن اداره آقای مهندس کیومرث پسندیده مسئولیت آن را به عهده دارند استخراج اطلاعات از آزمایش روغن و همین طور تجزیه و تحلیل اعداد آزمایش است که برای این تجزیه و تحلیل مهندسی این طرح باید با تجربه و شناخت کامل از دستگاههای مختلف و سابقه تعمیرات را داشته باشد و با انواع ماشین آلات آشنایی کامل داشته باشد . هر قسمت از دستگاه را به خوبی بلد باشد وظایف دیگری که مهندس این طرح باید انجام دهد عبارتند از :
سابقه و روند سرویس
سوابق قبلی سیستم را داشته باشد .
سوابق قبلي سيستم را داشته باشد .
آخرين آناليز روغن را داشته باشد و كيفيت نمونه گيري را كنترل كند .
آقاي مهندس پسنديده كارها را به خوبي مي داند از آن جمله مي توان به دقت زياد در نمونه گيري روغن از دستگاههاي مختلف را اشاره كرد كه هر قسمت بايد با دقت زيادي نمونه گيري كرد قبلاً در نمونه گيري از موتور توصيه هاي مهمي را به من مي گفتند كه چطور بايد يك آزمايش روغن بدست آمده از آزمايشگاه مورد قبول واقع شود من در كنار آقاي مهندس پسنديده كارهاي زيادي را ياد گرفتم و با دقت زيادي به حرفهايش گوش مي دادم و تمام مسائل مربوط به نمونه گيري را در ابتدا به من توصضيح مي دادن و سپس عمل نمونه گيري را با استفاده از يك پمپ مخصوص انجام مي دادند كه اين پمپ شامل يك ظرف كوچك و يك مجرا در بالاي پمپ براي بستن شيلنگ نمونه گير و يك دكه بود كه بايد ظرف كوچك نمونه گيري را در زير پمپ وصل مي كرديم سپس از طريق مجراي بالاي پمپ شيلنگ را وصل نموده و يك سر ديگر آن را به داخل مجراي گيچ روغن و به داخل كارتل هدايت مي كرديم بعد دكمه را فشار داده و روغن وارد پمپ و سپس وارد ظرف نمونه گير مي شد در اين ظرف بايد حدود 3/1 آن خالي باشد تا در موقع آزمايش بتوان آن را تكان داد تا تمام ذرات فرسايشي در روغن پخش شوند . بهترين موقع اين آزمايش بعد از توقف دستگاه يا خاموش كردن دستگاه مي باشد چون در اين موقع روغن حرارت ديده و تمام ذرات در كل روغن پخش مي شود از ديگر كاري كه مي خواستيم انجام دهيم نمونه گيري مرحله بعدي بود كه در اين مرحله بايد 2 الي 3 مرتبه روغن را وارد پمپ و سپس وارد ظرف كرد و دور ريخت و براي بار آخر با استفاده از پمپ روغن نمونه جديد را مي گيريم زيرا در مراحل قبلي ممكن است روغن در سطوح داخلي پمپ قرار داشته باشد و براي بار آخر روغن جديد به آزمايشگاه برده مي شود متاسفانه در كشورهايي در حال توسعه مثل ايران به علت عدم محيط سالم و تميز ماشين آلات بيشترين آلودگي روغن از طريق آلودگي با خاك و گردو غبار مي باشند كه منجر به آسيب رساندن به قسمت هاي مختلف دستگاه از جمله موتور مي باشد و خسارات زيادي را به بار مي آورد . كار ديگري كه مهندس طرح CM انجام مي دهد اين است كه بايد تمام جواب هاي آزمايش هاي ارسالي را بايگاني كند تا در آينده با مشكلي مواجه نشود و بتواند با استفاده از آزمايشات قبلي وضعيت دستگاه را در هر حال شناسايي كند . در اين اداره ما با انواع مختلف ماشين آلات آشنا شديم كه هر كدام وظايف خاصي را انجام مي دهند .
كه عبارتند از گريدر - لودر - بلدزور با انواع مختلف - بنز 911 و بنز مايلر ، غلطك و … مي باشند تعمير تمامي اين دستگاهها به علت باز و بستن موتور و يا ساير قسمت ها ديگر كه منجر به هزينه هاي زياد مي شود با استفاده از روش آناليز اتمي روغن انجام مي گيرد كه در اين روش به علت صرفه جوئي در وقت ،مختل نكردن در كار ساير دستگاهها ، صرفه جويي در قطعات مصرفي و مدت زمان كم و از لحاظ ايمني و امنيتي و اقتصادي مقرون به صرفه مي باشد . بخش ديگر اين اداره مربوط به انبار قطعات مي شود كه شامل انواع مختلف قطعات يدكي براي ماشين آلات مختلف به هنگام تعمير مي باشد به اين صورت كه اگر قسمتي از يك دستگاه خراب شد . استاد كار قطعات خراب و فرسايشي را به سرپرست انبار تحويل داده و تمام قطعات مورد استفاده را در يك فاكتور ذكر مي نمايد سپس با تائيد مهندسين مي رسد و بعد به انبار مراجعه كرده و قطعات را دريافت مي كند . اما مسائلي كه در بعضي از اين اداره ها ديده مي شود به علت كمي امكانات ودستگاههاي پيشرفته بعضي از قطعات را مانند ميل لنگ ، سر سيلندر و … را به خارج از اداره منتقل كرده و تعمير يا تراش داده مي شوند كه هزينه هاي زيادي را در بر مي گيرد .
هـ - تفكيك هايي كه توسط واحد صنعتي به كار گرفته مي شود .
اداره كل راه و ترابري فعاليتهاي زيادي انجام مي دهد كه نمونه اي از اين فعاليتها ساختن جاده ها و پل ها ، غيره مي باشد كه به طور مختصر شرح داده مي شود .
بشر زماني كه خود را شناخته و با توجه به نيازهاي خود مسافتهايي را طي نموده و از سرزمين ها ي مختلف گذشته و به جستجوي محلهايي مناسب براي زندگي خود پرداخته در همين راستا است كه نياز او به چيزي به نام راه مشروط گرديده است .
در زمانهاي قديم كه حمل ونقل به وسيله چهار پايان صورت مي گرفت راههاي بدين گستردگي نبود ولي به هر حال راههايي براي عبور و مرور ساخته شده و در بين اين راهها مكانهايي براي استراحت احداث گرديده بود كه به نام چارپا خانه و شاه عباسي معروف بودند .
راهها به تدريج توسعه پيدا كرده و جاده معروف ابريشم كه بيشتر مال رو بوده كه بين ملل مختلف بوده احداث گرديده و با پيدايش وسيله اي به نام ماشين احداث راهها با مشخصات هندسي مناسب جهت عبور و مرور بيش از پيش مد نظر قرار گرفته كه امروز شاهد احداث آزاد راهها و اتوبانها هستيم و همچنين احداث راه آهن و خطوط هوايي كه همه اين ها بنا به مقتضيات زمان و پيش رفت بشر و براي سريع تر جابجا شدن و رفع احتياجات بشري توسعه يافته اند لذا براي ساختن بايد دقت كرد ، و خط گذاشت ، و با كيفيت كار كرد تا به توسعه اي همه جانبه رسيد .
تاريخچه روسازي راهها :
راهسازان از زمانهاي قديم بر لزوم اهميت روسازي راهها واقف بودند و بر حسب مورد از انواع روسازي ها استفاده مي كردند رو سازي ها معمولاً از چندين لايه تشكيل مي شوند تعداد ضخامت و جنس اين لايه ها تابعي از مقاومت خاك بستر روسازي ، خصوصيات آمد و شد وسايل نقليه ، شرايط جوي منطقه ، مصالح موجود در محل و شرايط اقتصادي روسازي راهها با آمد و شد زياد معمولاً از سه لايه متمايز رويه اساس و زير اساس كه بر روي لايه متراكم شده خاك بستر رو سازي قرار مي گيرند تشكيل مي گردند .
شانه راه لايه رويه محور راه
لايه اساس
لايه زير اساس
بستر روسازي
لايه متراكم شده خاك بستر :
لايه اي است از خاك زمين طبيعي كه از مواد عالي و مواد مضر پاك شده و كوبيده شده باشد . در خاك ريز ها اين لايه آخرين لايه خاكي است كه ريخته شده و كوبيده مي شود .
لايه زيراساس :
لايه اي است كه از مصالح نسبتاً مرغوب كه بين لايه اساس و بستر روسازي قرار مي گيرند . لايه زير اساس در راههايي كه آمد و شد زياد باشد و با مقاومت خاك بستر روسازي كم باشد به كار مي رود . لايه زير اساس معمولاً از مصالح سنگ شكسته و يا شن يا ماسه ساخته مي شوند .
لايه اسا س :
لايه اي است از مصالح مرغوب كه بين لايه هاي رويه و زير اساس يا بين لايه رويه خاك و بستر روسازي قرار مي گيرند لايه اساس از مصالح مرغوب نظير سنگ شكسته ، شن و ماسه شكسته مصالح تثبيت شده با قير ، اهك و سيمان ساخته مي شود .
لايه اساس در راههاي كه آمد شد و وسايل نقليه در آن زياد بوده و يا مقاومت خاك بستر رو سازي كم است از بتن آسفالت كم قير اساس قيري ساخته مي شود .
لايه رويه :
لايه اي است از جنس خيلي مرغوب و با مقاومت نسبتاً زياد كه بالاترين لايه روسازي است و مستقيماً در تماس با چرخهاي وسايل نقليه قرار دارد . رويه هاي آسفالتي با ضخامت بيش از حدود 5 سانتيمتر معمولاً در دو لايه ساخته مي شود . لايه زيرين كه به لايه آستر (( بيندر )) مرسوم است در صد قير كمتري از لايه روي كه لايه رويه ((توپكا)) ناميده مي شود دارد . بين لايه هاي آستر و رويه هاي بتن آسفالتي از يك لايه اندود قيري كه به اندود سطحي موسوم است استفاده مي شود . هدف از بكار بردن اندود سطحي ايجاد چسبندگي و پيوستگي بين دو لايه آسفالتي است . بين لايه هاي رويه آسفالتي و اساس غير آسفالتي يعني شن و ماسه اي يا سنگ شكستگي از يك لايه اندود قيري كه به اندود نفوذي مرسوم است استفاده مي شوند .
هدف از بكار بردن اندود نفوذي ايجاد چسبندگي و پيوستگي بين يك لايه آسفالتي با يك لايه قير آسفالتي است . مزيت استفاده از اندود نفوذي قير قابل نفوذ كردن اساس غير آسفالتي در برابر آب است .
گود برداري مناسب با توجه به نوع خاك در زير سازي در استحكام روسازي موثرمي باشد .
دانه بندي مصالح در توليد آسفالت از نظر شكستگي مصالح و ميزان SI در استحكام آسفالت موثر مي باشد .
نوع قير استفاده شده در توليد آسفالت و همچنين ميزان قير استفاده شده در قير پاش قبل از آسفالت در استحكام آسفالت موثر مي باشد .
نوع مصالح بكار رفته در لايه هاي زير سازي در استحكام روسازي تاثير به سزايي دارد .
با توجه به محدود بودن امكانات توليد مواد نفتي و بالا بودن توليد قير و مصالح و همچنين توليد آسفالت باعث گرديده كه اهميت علل خرابي زود هنگام آسفالت جاده ها مد نظر قرار داده و در چهار چوب راهسازي و علل خرابي روسازي (آسفالت) به بررسي پرداخته و ارائه طريق گردد .
به دنبال بالا رفت قيمت قير به ميزان ده برابر قيمت سال 1380 در سال 1381 وازت راه و ترابري را به اين فكر انداخته كه به راهكارهايي متوسل شده تا در نتيجه كيفيت آسفالت را بالا برده لذا در راستاي اين اهداف استفاده از نيروهاي مجرب در نظارت بر توليد مصالح براي آسفالت متوسل گرديده و عزم خود را جزم نموده كه از مصالح رودخانه اي كمتر استفاده نموده و بيشتر به معادل سنگ پس از آزمايش هاي مربوطه روي آورند .
دلايل حياتي براي آناليز روغن
كنترل مطمئن فرآيند پيش اقدام
الف – سلامتي و تميزي روانكار را قبل از انبار نمودن كنترل نمائيد .
اين يك پيش فرض متداول و در عين حال خطرناك است كه روغن نو تميز مي باشد . آزمايشهاي آناليز روغن و ذرات .مراقبت رطوبت و اندازه گيري گرانروي (ويسكوزيته) شما را قادر مي سازد تا شرايط مناسب سيال خود را به هنگام دريافت كنترل نمائيد.
ب – سلامتي و تميزي روانكار را در انبار كنترل نمائيد .
روانكار براي جذب آلودگي بسيار مستعد هستند . آزمايشهاي شمارنده ذرات . رطوبت و ويسكوزيته مي تواند شما را از شرايط مناسب نگهداري روانكار در انبار مطمئن سازد .هم چنين شرايط روانكار هنگامي كه در آستانه ريختن به داخل سيستم است بسيارحياتي مي باشد . آناليز روانكار اين اطمينان را در شما بوجود مي آورد كه روغن ريخته شده داخل سيستم در شرايط مناسب است .
ج - تشخيص سريع فيلترهاي معيوب
هيچ ابزاري جهت تشخيص فيلترهاي معيوب با آناليز روغن قابل مقايسه نمي باشد . نشان دهنده اختلاف فشار (Pressure Differential Guage) شاخص كندي براي تشخيص زمان انقضاء مصرف فيلتر مي باشد و نيز هنگامي كه فيلتر آسيب مي بيند اطلاعاتي را ارائه نمي دهد .
د – تأئيد محفوظ بودن آببندي ها (Seals) و هواكش ها از آلودگي ها
هزينه رفع آلودگي از روغن 10 برابر هزينه جلوگيري و پيشگيري از آلوده شدن روغن به آلاينده ها مي باشد . مراقبت رطوبت و ذرات ، هنگامي كه آببندي ها و هواكش ها وظيفه خود را انجام نمي دهند . به عنوان عامل هشدار دهنده به شمار مي رود و شما مي توانيد براي اصلاح و رفع عيوب آنها برنامه ريزي نمائيد.
ه – تأييد سالم بودن روغنها
هرگونه تنزل خواص يك روانكار صنعتي با تغيير در ويسكوزيته همراه خواهد بود و قابل تشخيص مي باشد . مراقبت روند تغييرات گرانروي شما را از هر گونه تغييرات مطلع ساخته و شما مي توانيد جهت تشخيص ريشه هاي اين تغييرات و اصلاح آنها اقدام نمائيد .
و – اطمينان از اينكه روغن صحيح در سيستم مورد استفاده قرار گرفته است .
در يك برنامه روتين با اندازه گيري گرانروي .مواقعي را كه روغن نا مناسب درون سيستم ريخته شده است به سرعت و به راحتي آشكار مي سازد.
ز – تأئيد اينكه سيستم ها پس از تعميرات و قبل از بازگشت به سرويس كاري به طور مناسب تميز شده اند
تأئيد تميزي (Roll-off Cleanliness) سيستم هاي جديد و تازه تعمير از طريق آزمايش آناليز روغن تأئيد مي نمايد كه سيستم ها آماده براي استفاده مي باشند و احتمال فرسايش زود هنگام و با خرابي پيش بيني نشده حداقل مي باشد . هم چنين هر گونه فرسايش كه بواسطه بارگذاري غير عادي و شرايط كاركرد غير عادي باشد از اين طريق آشكار مي شود.
روشهاي نگهداري و تعميرات پيشگويانه تكنيك هاي عيب يابي را توسعه مي دهد .
الف – تشخيص فرسايش هاي احتمالي در آينده بسيار نزديك
هر مكانيسم فرسايش با افزايش تعداد ذرات همراه مي باشد .انجام آزمايشات روتين آناليز روغن .بطور مطمئن شما را از مشكلات احتمالي دستگاه آگاه مي سازد و در زمان اختيار بودن دستگاه را به حداكثر مي رساند . از اين طريق شما مي توانيد جهت فعاليت هاي تعميراتي برنامه ريزي نموده و خرابي هاي زنجيره اي را به حداقل برسانيد .
ب – تشخيص سريع اينكه ذرات مشاهده شده ، ناشي از فرسايش و يا مربوط به آلودگي هاي روغن مي باشد .
بوسيله يك آزمايش ذرات فرسايشي آهني ،قادر به تشخيص ذرات ناشي از فرسايش و يا ذرات غير فرسايشي خواهيم بود . عكس العملي كه در قبال فرسايش انجام مي دهيم به طور كامل با رفتار در قبال آلودگي هايي كه بواسطه خرابي آب بندي ها . هواكش و غيره بوجود آمده متفاوت مي باشد تشخيص سريع علت مشكل ايجاد شده ،كمك بزرگي در تصميم گيري صحيح خواهد بود.
ج – در سيستم هاي روانكاري و هيدروليك پيشرفته ، منابع احتمالي ذرات را به سرعت مي توان با انتخاب يك محل نمونه گيري ثانويه محدود تر نمود .
آلودگي مي تواند از نواحي مختلفي در سيستم ايجاد شده باشد .با نمونه گيري قبل و بعد از اجزاء سيستم (فيلترها و غيره) به سرعت مي توان عملكرد نادرست يك ناحيه را تشخيص داده و عيب يابي را به ناحيه مربوطه محدود مي نمائيد.
د- تشخيص شدت مشكل ايجاد شده بوسيله نرخ تغييرات جواب آزمايشات
هنگامي كه مراقبت وضعيت يك مشكل را تشخيص مي دهد اين سؤال همواره در ذهن مشتري خواهد بود : آيا بايستي سريعاً اقدام نمود و يا مي توان تا توقف بعدي زمان بندي شده منتظر ماند ؟ ارزيابي نرخ تغييرات آزمايش هاي آناليز روغن ،گرانروي و رطوبت به وضوح مشكل دستگاه را آشكار مي سازد .
ه – تأئيد مشكل ايجاد شده از راههاي ديگر
دقيقاً مانند پزشكان كه ترجيح مي دهند همواره تأئيد مجددي از مشكل بدن داشته باشند .كارشناسان تعميرات و نگهداري (پزشكان دستگاه ) نيز علاقه دارند تأئيديه اي از مشكل ماشين داشته باشند . بطور مثال :
اگر آناليز ارتعاشات و شمارش ذرات هر دو مشكلي را تشخيص دهند . شما به عملكرد خود اطمينان داريد چرا كه دو مقدار بدست آمده به كمك يك نقطه اشاره دارند . اگر نتايج با يكديگر موافقت نداشته باشد . اين علامتي است تا در جستجوي اطلاعات بيشتري براي تشخيص بود .
و – استنتاج كلي و مشترك از سيستم براي تشخيص سريع ريشه هاي مشكل
هنگامي كه نمونه ها در يك بازه زماني كوتاه از نقاط مختلف گرفته مي شود و تست هاي شمارنده ذرات ، رطوبت ، فرسايش و ويسكوزيته بر روي آنها انجام مي شود همواره مي توان يك برداشت كلي از وضعيت سيستم داشت .
بطور مثال ، اگر تمام اجزاءيك سيستم هيدروليك افزايش فرسايش داشته باشند ولي مقدار ذرات غير آهني همچنان مقدار پائين را نشان دهد . احتمالاً فرسايش ايجاد شده با روانكار در ارتباط مي باشد (روانكار اشتباه ، آلوده به آب يا تنزل خواص روانكار) . تكنسين هائي كه به طور منظم اطلاعات را مرور مي كنند به يك احساس براي درك معاني اطلاعات مرتبط با يكديگر مي رسند.
نمونه گيري :
يكي از عوامل مؤثر در موفقيت برنامه آناليز روغن انجام صحيح نمونه گيري است . تجربه نشان داده است كه به علت سادگي كار اغلب به اين امر بي توجهي مي شود .لذا ضرورت آموزش نيروها و اجراي يك روش نمونه گيري صحيح از اهميت و اولويت خاصي برخوردار است و توجيه نيروهاي اجرايي به حساسيت و دقت مورد نياز در فرآيند نمونه گيري در عين سادگي به توجه خاصي نياز دارد.
ذرات فرسايشي حاوي اطلاعات و بازگو كننده نوع فرسايشي است كه در سيستم اتفاق افتاده است ، لذا نمونه گيري بايستي بنحوي انجام شود تا ميزان و درصد ذرات فرسايشي موجود در نمنه برداشته شده مشابه كل روغن موجود در سيستم باشد . بدين منظور نحوه نمنه گيري پيوسته ، بايستي يكسان باشد . بهترين زمان براي نمونه گيري درست پس از توقف دستگاه مي باشد . نمونه نبايستي از كف يا سطح روغن كارتل يا مخزن هيدروليك و غيره برداشته شود بلكه بايد طول شلنگ نمونه گيري طوري انتخاب شود تا از وسط عمق روغن نمونه كشيده شود . ذرات موجود در سطح فوقاني روغن همواره كمتر و در سطح تحتاني آن بيشتر از مقدار واقعي است .زيرا در اثر ته نشين شدن ، ذرات در قسمت كف كارتل تجمع مي كنند و در نتيجه نمونه برداشته شده از قسمت مياني واقعي تر شرايط را خواهد داشت . ظرف نمونه بايستي باندازه يك سوم خالي باشد تا بتوان قبل از آزمايش با تكان دادن آنرا كاملاً مخلوط نمود .