دانلود گزارش کارآموزی نرم افزار مالی و آموزشی در دانشگاه امام حسین(ع)

اینجانب واحد کارآموزی خود را در دانشگاه امام حسین(ع) واقع در تهران- کیلومتر 13 بزرگراه شهید بابایی- دانشکده فنی و مهندسی- معاونت پژوهش گذراندم.

این دانشگاه در سال 1365 تاسیس گردیده است. که در ایتدا کار خود را در هفت رشته فنی و علوم انسانی آغاز نمود. که در حال حاضر این دانشگاه در رشته های فنی و مهندسی به رشته های صنایع، کامپیوتر، عمران(معماری- نقشه کشی- عمران عمران)، برق(مخابرات الکترونیک) و علوم پایه(ریاضی- فیزیک- شیمی- زیست- مهندسی شیمی) ارتقا یافته است و رشته های علوم انسانی آن نیز ادبیات- مدیریت- ادبیات عرب- زبان و... می باشند. در دانشکده فنی و مهندسی حدودا 5000 نفر در مقاطع مختلف به تحصیل مشغولند و رشته های کارشناسی ارشد و دکترای آن به تایید وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری رسیده است.

شایان ذکر است که مهندسان این دانشکده در طرحهایی همچون علویه بوشهر و طرح it نیروی انتظامی و... فعال هستند. نکته دیگری که برای خودم هم جالب بود پذیرفتن دانشجویان میهمان در این دانشگاه از دانشگاه آزاد بود که با توجه به پایین تر بودن شهریه آن(تقریبا نصف شهریه دانشگاه آزاد) علاقه مندان خاص خود را دارد.

اگر هسته اصلی تشکیل دانشگاه را ارائه آموزشهای تکمیلی به علاقه مندان برای برطرف نمودن نیازهای جامعه بدانیم، این ماموریت بدون توجه به مسائل پشتیبانی و حمایت همچون داشتن فضای آموزشی مناسب، توجه به مسائلی همچون سرویس و غذا، داشتن سالنهای مناسب ورزش و سمینار و کتابخانه های مربوط به هر دانشکده و پرسنل کارآزموده تحقق نمی یابد.

یکی از این قبیل مسائل پشتیبانی انتخاب واحد دانشجویان است که در نگاه اول امری عادی بنظر می آید با توجه به افزایش چشمگیر دانشجویان و رشد دانشگاه مسئولان دانشکده فنی و مهندسی را بر آن داشت تا با ارائه نرم افزاری به این نیاز احساس شده پاسخ مناسب دهند تا خدمات بهتری به دانشجویان ارائه گردد، که با توجه به جایگاه دانشگاه در میان سازمانها و ارگانهای دیگر امری الگوساز به نظر می رسد. بنابر توضیحات داده شده به بررسی کم و کیف این نرم افزار می پردازیم و برای آغاز کمی در مورد اهمیت خدمات در دنیای کنونی و نیز بررسی عصر اطلاعات توضیحاتی بیان می شود.

مقدمه:

اهمیت خدمات در جهان امروز:

حدود 2/1 پولهایی که مصرف کنندگان خرج می کنند برای امور خدماتی صرف می شود. میزان استفاده از خدمات و اشتغال به کارهای خدماتی رو به افزایش است. در بسیاری از جوامع حدود 4/3 نیروی کار غیرکشاورزی در صنایع خدماتی فعالیت دارند و حدود 3/2 نیروی کار غیرکشاورزی در صنایع خدماتی فعالیت دارند و حدود 3/2 تولید ناخالص ملی را بر عهده دارند. حدود 50% درآمد کشورهای پیشرفته از راه خدمات بوده است. هر چه امور تجارت و فعالیتها پیچیده تر، تخصصی تر و رقابتی تر شوند، امور خدماتی رشد بیشتری می یابد. به مسائل مطروحه افزایش روز افزون مراکز خدماتی، سازمانهای بازاریابی و سرویس دهندگان مانند نمایندگان فروش و بانکها را نیز باید اضافه کرد.

کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به کشورهای توسعه یافته در کنار بهره گیری از علوم تولید و کشاورزی به تکوین حمل و نقل و ارتباط و سایر امکانات رفاهی روی می آورند.

ویژگیهای امور خدماتی: چهار ویژگی اصلی خدمات که به 4i نیز شهرت دارد عبارتند از:

1- ناملموس بودن intanlibility:

خدمات ناملموسند یعنی نمی توان آنها را پیش از خرید دید، لمس کرد یا حس نمود. وظیفه اصلی بازاریابی خدمات این است که به گونه ای خدمات را قابل لمس نماید بعنوان مثال موسسات توریتی باید در تبلیغات خود اشتیاق مسافران را در مناطق دیدنی به دیگران نشان دهند.

2- نامشابه بودن و ناپیوستگی inconsistaney:

کیفیت خدمات اغلب متفاوت و ناپیوسته است. خدمات وابسته به افرادی است که آنرا ارائه
می دهند به همین دلیل کیفیت آنها متغیر است چون افراد قابلیتهای گوناگون و حتی عملکردی متفاوت دارند امور خدماتی ممکن است خوب یا بد باشد. با استفاده از خطوط تولیدی پیشرفته کیفیت محصولات دارای پیوستگی و تداوم بیشتری شده است، اما خدمات همیشه متغیرند، گروهی که در یک هفته بسیار خوب و تهاجمی و موفقیت آمیز عمل کرده است ممکن است چند روز بعد دچار ضعف و تنبلی و یا بی میل گردد.

3- تفکیک ناپذیری inseperability:

سومین اختلاف بین خدمات و محصولات که با عامل دوم یعنی ناپیوستگی نیز ارتباط دارد تفکیک ناپذیری خدمات است. در اغلب موارد مصرف کنندگان نه می توانند و نه می خواهند تا خدمت را از ارائه دهنده آن و وضعیت و شرایط دریافت خدمات جدا سازند مثال برای دریافت یک خدمت آموزشی، دانشجو در دانشگاه حضور می یابد. کیفیت آموزش ممکن است بالا باشد اما اگر خدمات جانبی از جمله مشاوره ها، فعالیتهای گروهی، کتابخانه رستوران، پارکینگ و نحوه ثبت نام و کلاسها نامناسب یا ضعیف باشد، دانشجو نمی تواند از این تجربه آموزشی خرسند و راضی باشد.

4- غیرقابل ذخیره بوده inventory:

ذخیره خدمات با محصولات متفاوت است. ذخیره موجودی حتی در مورد محصولات نیز دشوار است زیرا بعضی از آنها ضایع می شود و برای حمل و نقل آنها نیز باید هزینه هایی متحمل شد. در مورد خدمات هزینه ذخیره و نگهداری یک خدمت برابر است با هزینه کسی که خدمت ارائه می دهد بعلاوه هر نوع وسیله مورد نیاز او برای ارائه خدمت. اگر پزشکی آماده دیدن بیماران باشد، اما کسی از او وقت نگرفته باشد هزینه ثابت مربوط به حقوق بیکاری پزشک، هزینه ذخیره خدمت بالایی را تشکیل می دهد.

آینده خدمات:

همراه با پیشرفت تکنولوژی و سرعت فزاینده دگرگونیها، بسیاری از زمینه های خدماتی در حال تغییر است. این تغییرات خود ایجاد کننده انواع خدمات تازه ای است که برای اداره آنها به مدیران کارآمد در همه زمینه ها نیاز داریم. کیفیت خدمات در بسیاری از زمینه ها در سراسر جهان کاهش یافته است که می توان گفت این کاهش به دلیل ضعف مدیران و بازدهی ضعف آنان می باشد. افزایش بهره وری در خدمات آثار متعددی بر اقتصاد جامعه خواهد داشت. تقاضا برای خدمات نسبت به تقاضا برای محصولات با توجه به تغییرات اقتصادی، دارای حساسیت کمتری است. تقاضا برای کسب و کار خدماتی در حال توسعه و گسترش است. با گسترش و پیچیدگی خدمات روز به روز نیاز به کارشناسان و متخصصان خدماتی افزایش می یابد. و برای افزایش روز افزون نیازها در ابعاد مختلف نیز باید به فنون و کاربردهای آنان توجه لازم را مبذول داشت.

که مطمئنا یکی از این فنون که کاربردهای فراوانی دارد، رایانه و علوم مربوط به آن است که بسیاری از نیازهای انسان امروزه را برطرف می سازد. بطوریکه عصر حاضر را عصر فن آوری اطلاعات نام نهاده اند که البته برنامه ریزی سیستم های اطلاعات همیشه وابسته به گسترش برنامه های سیستم های کامپیوتری بوده است. تغییر نگرش از محصول گرایی به سمت خدمت گرایی، وسیله و هدف را هم زمان تحت تاثیر قرار داده است. حال برای بررسی کاملترین عصر به تحولات روی داده در جهان در اعصار مختلف می پردازیم:

سیر تحول بشر:

جوامع و سیر تحولات آنها را می توان با توجه به شیوه مدیریت حاکم بر آنها بصورت ذیل تقسیم کرد: 1) عصر شکار           2) عصر کشاورزی                 3) عصر صنعتی

4) عصر فراصنعتی(اطلاعات) آشکار است که روند تحولات مدیریتی، تابعی از نحوه یادگیری و روند کسب معرفت است یادگیری در عصر شکار، در سطح پایینی قرار داشت به این ترتیب که روی پدیده ها اسم گذاری می شد تا قابل شناسایی بشوند. در واقع این عصر را می توان مرحله ظهور داده ها دانست. سبک مدیریت در ایده عصر آمرانه(چاقی) بود. در این زمان شکار به کمک گرز بود و معرفت کارآموزی به دست می آمد. این عصر هزاران سال طول کشید. بعد از این مرحله عصر کشاورزی فرا رسید که صدها سال دوام یافت. در این عصر، ساخت و پردازش داده ها تکامل پردا کرد و ترکیبی از داده ها ایجاد شد و این ترکیب گسترده تر از مرحله قبل بود. در این مرحله از تکامل مدیریت از حالت چاقی به حالت شلاقی مبدل شد. مدیریت شلاقی انعطاف و گستردگی حوزه عملکرد بیشتری نسبت به مدیریت چاقی داشت در این حالت یک متخصص عده ای را اداره می کرد.

برای آموزش و دانش اندوزی، روش پیروی از انسان بزرگ به کار گرفته می شود و تعداد کمی از افراد با استفاده از شیوه مکتب خانه ای(شیوه غیرکارآموزی) آموزش می دیدند. این انسان بزرگ یا پبردانا که معمولا در گروه روشنفکران قرار داشت، همه موضوعات را تفسیر می کرد و فرض بر این بود که همه چیز را درک می کند.

در ابتدای قرن نوزدهم برخی از کشورها وارد مرحله ای شدند که بعدها عصر صنعتی نام گرفت در این دوران که یکصد و پنجاه سال طول کشید نیروی کار و مدیریت بر همه چیز چیرگی داشت و عناصر تولید تکامل بیشتری پیدا کردند. تولید اطلاعات نیز رو به فزونی گذاشت، بطوریکه با تلاش بیشتر اطلاعات به دانش میسر می شد. به این ترتیب هم از حجم آن کاسته می شود هم کارتر
می گشت. به همین دلیل کارکنان مجبور بودند، علاوه بر استفاده از نیروی جسمانی خود از فکرشان نیز برای انجام کارها بهره بگیرند. در این عصر ابتدا نظریه مدیریت حماری شکل گرفت که براساس آن برای ایجاد انگیزه در افراد به وعده و وعید بسنده می شد. البته این امر چندان دوامی نداشت و زمانی که کارکنان متوجه می شدند که در ازای کوشش بیشتر بهبود چندانی در وضعشان حاصل نمی شود، دیگر همکامی نمی کردند. تاکید بر سرپرستی یکی از پیامدها یا تبعات مدیریت توام با درد و رنج جسمانی کارکنان بود.

در اواسط قرن بیستم(دهه 1950) کشورهای صنعتی به مرحله جدیدی پا می نهادند که طی آن به جوامعی خدمتگرا تبدیل شدند. در این دوره جاذبه استخدام بیشتر مبتنی بر ارائه خدمات بوده ولی اکنون این کشورها در عصر اطلاعات به سر می برند، یعنی عصری که در آن حاکمیت به کامپیوتر، تکنولوژی ارتباطات و متخصصان و افراد بسیار ماهر تعلق دارد و به جای تلاش فیزیکی بر لزوم استفاده از قدرت فکر تاکید می شود.

در عصر صنعتی سرمایه منبع استراتژیک به شمار می آمد، در حالیکه در عصر اطلاعات، دانش منبع استراتژیک است. صاحبنظران، عمری پنجاه ساله را برای عصر اطلاعات تخمین زده اند. کوتاه شدن فاصله ها به واسطه کاهش زمان برقراری ارتباطات این امکان را به مدیر می دهد تا از طریق تماس فوری با سایر سازمانها یا کشورها، اطلاعات تجاری را بسیار زود و به موقع دریافت کند و بطور روزافزونی بر نیاز وی به تحلیلگران و طراحان سیستم افزوده می شود.

طراحی سیستم علاوه بر دانش طراحی، دانشهای دیگری را نیز می طلبد: کاربرد کامپیوتر، برنامه نویسی اصول مدیریتی(و تجزیه آن) و انتقال اطلاعات، بانک اطلاعاتی و دانش تولید(برحسب نوع صنعت) و اصول حسابدرای و مالی.

در عصر اطلاعات ارزش افزوده از طریق تبدیل اطلاعات به دانش و همچنین سرعت انتقال آن حاصل می شود. جریان اصلی اطلاعات مبتنی بر اطلاعات است. بنابراین اگر شبکه انتقال اطلاعات سرعت کافی نداشته باشد، ارزش سیستمی که طراحی می شود صفر است. اکثریت جامعه در کشورمان صنعتی دست اندرکار تولید محصولی بنام اطلاعات می باشند.

انتقال از عصر صنعتی به عصر اطلاعات مستلزم کسب مهارتهای زیادی است که بر تکنولوژیهای جدید مبتنی هستند، افراد به جای متخصص شدن و کار کردن تا پایان عمر در یک زمینه ناچارند که پیوسته دانش خود را با موقعیت زمانی جدید تطبیق دهند.

فصل دوم

ارتباط تئوری با محل کارآموزی

نرم افزار: software

به برنامه ای گفته می شود که برای اجرا با رایانه آماده شده باشد و شامل دستورالعملهایی است که برای انجام کار خاصی براساس نیازهای کاربر تهیه شده باشد. در واقع سخت افزار Hardware خواسته ها و دستورالعملهای نرم افزار را انجام می دهد.

برنامه در صورتی برای رایانه قابل فهم است که به زبان خودش(زبان ماشین machine language) یعنی کدهای قابل قبول با نیروی نوشته شود. نوشتن برنامه به زبان ماشین بسیار مشکل است اما نیازی نیست که برنامه نویس از این زبان استفاده کند. نرم افزارهایی وجود دارد که برنامه های نوشته شده از سوی برنامه نویس را ترجمه کرده به زبان ماشین تبدیل می نماید.

انواع نرم افزار: بطور کلی نرم افزارها به دو گروه نرم افزارهای سیستم و نرم افزارهای کاربردی تقسیم می شوند؛

(A نرم افزارهای سیستم: که خود به سه گروه سیستم عامل، برنامه های کمکی(utility) و مترجم ها تقسیم می شوند. که در ذیل شرح مختصری درباره هر یک ارائه شده است:

الف) سیستم عامل operating system:

مهمترین نرم افزارهای سیستمی است که این سیستم مجموعه ای از برنامه هاست که وظیفه ایجاد ارتباط بین کاربرد، سخت افزار و نرم افزار را بر عهده دارد. سیستم عامل کنترل کننده و هماهنگی کلیه عملیات درون یک سیستم رایانه را به دست می گیرد به عنوان مثال فرض کنید فرمانی را برای اجرای یک برنامه که به صورت فایل روی دیسک است را صادر می کنید. کلیه عملیاتی که در سیستم سخت افزاری انجام می پذیرد، مانند تشخیص دستگاه ورودی، یافتن برنامه مورد نظر از روی حافظه جانبی(دیسک)، تخصیص حافظه و انتقال برنامه از دیسک به حافظه اصلی و... توسط سیستم عامل صورت می گیرد.

انواع سیستم عامل:

1- سیستم تک کاره single user- single task: در هر زمان فقط یک برنامه را بر روی رایانه اجرا
می نماید. بعبارت دیگر فقط یک کار را در هر زمان برای یک کاربر انجام می دهد. که از آن جمله می توان به سیستم عامل Ms-Dos و نمونه جدیدتر آن یعنی Palm Os اشاره نمود اما به دلیل اینکه اولین و ساده ترین سیستم عامل برای رایانه های PC و شناخته تر بودن DOS به توضیح دادن آن اکتفا می شود.

1- سيستم تك كاره single user- single task: در هر زمان فقط يك برنامه را بر روي رايانه اجرا مي نمايد. بعبارت ديگر فقط يك كار را در هر زمان براي يك كاربر انجام مي دهد. كه از آن جمله مي توان به سيستم عامل Ms-Dos و نمونه جديدتر آن يعني Palm Os اشاره نمود اما به دليل اينكه اولين و ساده ترين سيستم عامل براي رايانه هاي PC و شناخته تر بودن DOS به توضيح دادن آن اكتفا مي شود.

شروع كار با DOS: اين سيستم عامل از تعدادي فايل تشكيل شده است كه هنگام راه اندازي سيستم(booting) به حافظه اصلي بار(load) مي شود و كارهاي مربوط به راه اندازي و عمليات كنترل وسايل ابتدايي سيستم را بر عهده دارند. فايل command.com كه كاربر با آن در ارتباط است مسئول آوردن اعلان DOS(Command prompt) روي صفحه نمايش است اگر سيستم را روشن كنيم و اين فايل ها روي ديسك نباشد پيغام خطايي ظاهر مي شود و عمليات بوت ناتمام مي ماند. اگر سيستم از طريق ديسك گردان A بوت شود معمولا بعد از اتمام عمليات بوت عبارت A:\> بر روي صفحه نمايش ظاهر مي گردد. به اين عبارت اعلان يا پرامبت Prompt مي گويند.

اعلان معمولا ديسك گردان و مسير جاري را نشان مي دهد. در مقابل اعلان، خط چشمك زني كه به آن مكان نما(cursor) مي گوييم، ظاهر مي شود كه در صورت تحرير كردن دستورهاي DOS و فشار دادن Enter، آن دستور اجرا مي شود و اگر دستور را به طور صحيح تحرير نكرده باشيم پيغام خطاي زير ظاهر خواهد شد: Bad command or file name

فرمانهاي سيستم عامل به دو گروه، فرمانهاي داخلي و فرمانهاي خارجي تقسيم مي شوند. فرمانهاي داخلي، درون فايل Command. Com قرار دارند و پس از راه اندازي درون حافظه اصل قرار مي گيرند. هر فرمان خارجي بصورت يك فايل اجرايي به طور جداگانه با پسوند com يا EXE مي تواند روي ديسك قرار داشته باشد. فرمانهاي خارجي معمولا كاربرد كمتري دارند و در صورت نياز به اجرا كردن، به حافظه اصلي انتقال مي يابند و تا پايان اجراي دستور در حافظه اصلي باقي مي مانند.

2- سيستم عامل چند كاره- تك كاربر single user- malqitasking:

سيستم عاملهاي window هاي خانواده (millennium Edition) ME, 98, 95 و خانواده NT(New Technology) و 2000 و (experience)XP نيز سيستم عامل Linux در كامپيوترهاي شخصي از اين نوع هستند. اين سيستم عامل ها مي توانند چند برنامه را بطور هم زمان اجرا كنند.

3- سيستم عامل چند كاره- چند كاربره: multi user- multi tasking اين سيستم عامل امكان دسترسي به منابع مختلف را بطور همزمان براي كاربران مختلف فراهم مي كند. Unix و VMS و سيستم عامل هاي رايانه هاي بزرگ(mainframe) مثل MVS از اين نوع سيستم عامل هستند. شايان ذكر است كه مابين سيستم عامل چندكاربره و سيستم عاملهايي كه تك كاربرده هستند و شبكه را نيز پشتيباني مي كنند تفاوت زيادي وجود دارد. سيستم عاملهاي خدمات دهنده ي شبكه مانند window 2000 server و Novell Netware كه مي توانند صدها يا هزاران كاربر شبكه را پشتيباني كنند از نوع دوم هستند. در واقع اين ها چند كاربره نيستند و مدير سيستم system Administ rator تنها كاربر براي اين سيستم عامل محسوب مي شود.

4- سيستم عاملهاي بلادرنگ/ زمان واقعي Real time:

اين نوع سيستم عاملها معمولا در رايانه هايي كه براي كنترل ماشين آلات و وسايل پزشكي و سيستم هاي صنعتي استفاده مي شوند كاربرد دارند. نكته مهم در چنين سيستم هايي Real time بودن آنهاست يعني هر جزء برنامه دقيقا در زمان مخصوص خودش بايد اجرا شود و نبايد به دليل بي كار بودن CPU تندتر و يا به علت مشغول بودن CPU ديرتر اجرا گردد.

(ب) سيستم برنامه هاي سودمند يا كمكي utilities:

اين برنامه ها، بسياري از كارهاي تكراري كاربر را انجام مي دهند و استفاده از رايانه را ساده تر مي كنند. براي مثال پيدا كردن يك برنامه در ميان برنامه هاي ديگر، فشرده سازي يك فايل بهينه سازي فضاي ديسك، از بين بردن ويروس هاي رايانه اي، ايجاد نسخه پشتيبان از برنامه ها، مرتب سازي فايلها و... از جمله وظايف نرم افزارهاي يوتيليتي هستند كه خود زير مجموعه نرم افزار سيستم مي باشند. بعضي از اين نرم افزارها، كم يا بيش، همراه با سيستم عامل ها ارائه مي شوند Nortion utilizes مجموعه اي از برنامه هاي سودمند مي باشد.

(ج) مترجم ها: برنامه نويس معمولا برنامه هاي خود را با زبانهاي سطح بالا(High- level language) مثل بيسيك مي نويسد. البته زبان سطح بالا به زباني گفته مي شود كه به زبان محاوره اي انسان نزديك باشد. در ضمن اين زبان براي رايانه قابل فهم نيست و بايد به زبان ماشين كه زبان سطح پايين به شمار مي آيد تبديل شود تا بصورت يك فايل اجرايي Executable file درآيد. براي هر زبان سطح بالا يك يا چند مترجم با قابليتهاي متفاوت وجود دارد. مترجم ها خود بر دو گونه اند:

1- كامپايلر Compiler: تمام برنامه را يكباره به زبان ماشين تبديل مي كند و در صورت وجود خطاي نوشتاري ysntax Error، فهرست آنها را در آخر كار اراده مي دهد.

2- مفسر interpreter: هر دستور را بطور جداگانه مورد تجزيه و تحليل و اجرا قرار مي دهد. و در صورت وجود خطاي نوشتاري پيغام مناسبي اراده مي كند. مفسرها معمولا قدرت خطاياي(Debuging) بيشتر و سرعتي كمتر نسبت به كامپايلرها دارند. آنها فايل قابل اجرا ايجاد نمي كنند. اگر بخواهيم قابل اجرايي داشته باشيم بايد بوسيله كامپايلر آن را كامپايل نماييم، دقت كنيد كه همه زبانهاي سطح بالا داراي مفسر نيستند.

B) برنامه هاي كاربردي Application Program:

به برنامه هايي كه در جهت خاص براي برآورده كردن نيازهاي گوناگون كاري در امور مختلف تهيه مي شوند و مورد استفاده قرار مي گيرند، برنامه هاي كاربردي مي گويند. مانند نرم افزارهاي واژه پرداز word processing، مديريت پايگاه داده ها Data bass، گرافيكي، آموزشي، تخصصي و... نرم افزارهاي كاربردي را مي توان به سه دسته تقسيم نمود:

الف) نرم افزارهاي عمومي(نرم افزارهاي همه منظوره) كه در هر نوع شغل و سازماني استفاده مي شود مثل بسته نرم افزاري Microsoft office

ب) نرم افزارهاي تك منظوره كه براي انجام كار خاصي مورد استفاده قرار مي گيرند مثل نرم افزارهاي مدل سازي، طراحي(CAD) و حقوق و دستمزد.

ج) نرم افزار ساده اي كه بوسيله ي كاربر براي كاربرد خاصي نوشته مي شود.

شكل زير نحوه ارتباط مابين سخت افزار را با نرم افزارهاي سيستمي و كاربردي را نمايان مي سازد:

تهيه نرم افزار به دو سورت امكانپذير است، روش اول، نوشتن برنامه است كه مي توانيم خودمان بنويسيم و يا از برنامه نويسي آنرا همانطور كه مدنظر ماست تهيه نمايد. اين نوع برنامه را سفارشي customized مي گوييم. روش دوم استفاده از بسته هاي نرم افزاري آماده است اين بسته ها كاربرد زيادتري دارند در زمينه هاي مختلف بكار مي روند. نرم افزارهاي مرورگر وب Web Browser همانند Internet Explorer و Netscape، واژه پرداز مانند word، بانك اطلاعاتي مانند Access و صصفحه گسترده مانند Excel از آن جمله اند:

زبان هاي برنامه سازي يا برنامه نويسي Programming Languages

نرم افزار به كمك زبانهاي برنامه سازي تهيه مي شود. انواع مختلفي از زبانهاي برنامه نويسي و در سطوح مختلف وجود دارند:

1- زبان ماشين: پايين ترين يعني نزديكترين زبان به زبان رايانه است. داده ها و دستورالعملها در آن بصورت مدهاي قابل قبول با نيروي نوشته مي شود و تنها زباني است كه رايانه درك مي كند. هر برنامه قبل از پردازش بوسيله cpu ، بايد به شكل زبان ماشين درآيد. هر نوع رايانه زبان ماشين خاص خودش را دارد. از اين زبان براي نوشتن برنامه ها استفاده نمي شود.

2- زبان اسمبل languages Assembly: زبان سطح پاييني است كه بجاي كدهاي با نيروي از كلمات مخففي استفاده مي كند. برنامه نويسي به زبان اسمبل مشكل است براي تبديل برنامه اسمبلي به زبان ماشين از مترجمي بنام اسمبلر Assembler استفاده مي شود.

3- زبانهاي سطح بالا: High- Level Language: به زبان محاوره اي انسان نزديكتر هستند. برنامه ها در اين زبان مي توانند بصورت ساختار يافته Structured نوشته شوند. مترجم هاي اين زبانها، براي هر دستورالعمل چندين دستورالعمل به زبان ماشين جايگزين مي كنند. امروزه، زبانهاي سطح بالاي Basic و Pascal و Lava و... كاربرد بيشتري دارند.

4- زبانهاي نسل چهارم Foarth Generation Languages(4GL) يا زبانهاي خيلي سطح بالا Very High- Level Languages: زبان نسل چهارم براي نوشتن برنامه هايي با كاربردهاي خاص بكار مي روند. حجم برنامه در اين زبانها بسيار كمتر از زبانهاي سطح بالاست هر چند كه مرز مشخص بين آنها(و حتي بين نسل چهارم و برنامه هاي كاربردي) وجود ندارد.

نرم افزار آموزش و مالي:

بنابر توضيحات داده شده در مورد نرم افزار و با توجه به گسترش روز افزون اين قسمت از رايانه كه در مقايسه با قسمت سخت افزار از سرعت بسيار بالاتري برخوردار مي باشد، اين دانشگاه نياز با وجود يك سيستم نرم افزاري كارآمد را براي مرتفع نمودن نيازهاي آموزشي و مالي دانشجويان و اساتيد و كاركنان را احساس نمود، در ذيل به برخي از دلايل مربوط به طرح و انجام اين پروژه كاري اشاره مي شود:

فراهم آوردن زمينه اي براي انتخاب واحد چندين نفر بطور همزمان: با توجه به تعداد دانشجويان موجود در زمان مقرر براي انتخاب واحد كه با ازدحام جمعيت و صرف زمان زيادي همراه مي شد، ضرورت ايجاد اين سيستم احساس مي شد كه با انجام آن هم خدمات بهتري ارائه مي شود و هم از برخي مسائل حاشيه اي كاسته شده است بطوريكه شرايط انتخاب واحد 105 نفر بطور همزمان فراهم شده است.

اطلاع رساني دقيقتر: در كنار مسائل مربوط به انتخاب واحد بسياري از قوانين اطلاعيه هاي آموزشي، مالي، علمي، ورزشي، هنري و... اطلاعات ترمهاي گذشته دانشجويان همچون بدهيها بدين وسيله در اختيار افراد قرار مي گيرد كه از برخي اضافه كاريها جلوگيري بعمل مي آورد.

حذف كاربران زياد و انجام امور بوسيله خود دانشجويان: بكارگيري پرسنل در زمان انتخاب واحد يكي از مشكلات موجود بر سر راه مسئولان امر بود كه باعث ناهماهنگيهايي نيز مي گرديد. نبود كاربران مكفي با توجه به تعداد مراجعه كنندگان، ناآشنا بودن برخي از اين كاربران به نحوه كار با دستگاه رايانه و ناآگاهي به برخي قوانين موجود(كاركناني كه از قسمتهاي ديگر بصورت كمكي بكار گرفته مي شدند)، خستگي مفرط- پرسنل به دليل حجم كار در ساعتهاي پاياني و... باعث كاهش سرعت انجام كار مي گرديد.

كاهش اشتباه با 3 بار فرصت انتخاب واحد: در سيستم قبلي موجود بعد از انتخاب واحد تنها مرحله حذف و اضافه براي ايجاد تغييرات دلخواه دانشجويان وجود داشت كه در مواردي(مثلا دير اعلام شدن نمرات توسط استادان مخصوصا در ترم دوم تخصيلي) باعث بروز مشكلاتي مي گرديد كه اين امر با دادن يك فرصت ديگر در سيستم جديد به حداقل رسيده است.

نگاهي كلي به نحوه عملكرد نرم افزار آموزشي و مالي:

در سيستم جديد 3 فرصت انتخاب واحد و يكبار فرصت براي حذف تكدرس به دانشجويان ارائه گرديده است. آغاز انتخاب واحد قبل از پايان ترم جاري انجام مي گيرد(قبل از انتحانات پايان ترم) كه در آن آزادي كاملي به دانشجو بصورت انتخاب واحد تا سقف 24 واحد داده مي شود و محدوديتي اعمال نمي شود البته اين بدان معنا نيست كه هر واحدي را بتوان انتخاب نمود و در واقع به نفع دانشجويان است كه مقررات آموزشي مانند پيش نياز و پس نياز را رعايت نمايد تا در زمان انتخاب واحد اصلي با مشكل پر شدن كلاسها و... برخورد ننمايند. البته در سيستم بصورت اطلاعيه هايي واحدهاي ارائه شده به اطلاع دانشجويان مي رسد و معمولا سه هفته مانده به پايان ترم جاري را براي پيش انتخاب واحد در نظر مي گيرند.

مرحله دوم زمان انتخاب واحد اصلي مي باشد. اوايل هر ترم زمان انجام آن بوده و در واقع مرحله جايگزين نمودن واحدهاي افتاده و واحدهايي كه دانشجويان به هر دليلي همچون كاهش تعداد واحد خود يا عوض شدن استاد مورد نظر و بروز مشكلات شخصي و... مي باشد. در اين مرحله آن دسته از دانشجويان كه در مرحله پيش دقت كافي را مبذول داشته اند و با برنامه اقدام به انتخاب دروس نموده اند نياز كمتري به اعمال تغييرات در آن دارند و حتي در مواردي همان انتخاب واحد اوليه را ثبت مي نمايند.

مرحله سوم حذف و اضافه است كه معمولا تجربه ثابت نموده است در ترم پاييز زمستان كمتر انجام مي شود كه شايد دليل عمده آن رد شدن تمامي نمرات در زمان انتخاب واحد اصل باشد معمولا 2 هفته بعد از انتخاب واحد اصلي صورت مي گيرد و در ضمن اگر دانشجوياني گواستنرين اين مرحله را انجام دهند هم بايد تاديه آموزش را دريافت نمايند.

مرحله چهارم حذف تك درس مي باشد كه نكته قابل ذكر در مورد اين مرحله كه توسط عده كمي از دانشجويان انجام مي گردد ثبت اين حذف در كارنامه فرد مورد نظر مي باشد امري كه در ماقبل حذف صورت نمي گرفت. معمولا در اواخر ترم اجرا مي شود.

قبل از پرداختن به جزئيات مراحل كار نرم افزار مورد بحث نگاهي مختصر به اجزاء رايانه مي اندازيم؛ مي دانيم كه يك سيستم از اجزايي تشكيل مي گردد كه براساس قانونمندي خاصي انتخاب شده اند و هر يك از اجزا وظيفه اي معين و تعريف شده دارند و بايد براساس ضابطه تعريف شده با اجزاء ديگر سيستم در تعامل باشند. رايانه خود نمونه اي از يك سيستم اجزايي وجود دارند كه هر كدام كاري را انجام مي دهند و عملكرد رايانه حاصل كار اين اجزا مي باشد.

1- دستگاههاي ورودي Input Device: وظيفه وارد كردن داده هاي اوليه را بر عهده دارند. برخي از متداولترين آنها نيز صفحه كليد Key board و ماوس Mouse مي باشند.

2- واحد پردازش مركزي(CPU): مخفف كلمه Central Processing مي باشد و يكي از مهمترين اجزا رايانه محسوب مي شود، در واقع مي توان آنرا متر رايانه ناميد و قدرت پردازش يك رايانه بسيار زيادي به سرعت پردازش CPU دارد، برحسب مگاهرتز نشان داده مي شود كه البته با توجه به انجام دستورالعملهاي زياد در زمان گرماي زيادي ايجاد مي شود كه لازم است بوسيله fan خنك شود. از آنجاييكه CPU براساس يك سيستم رقمي كار خود را انجام مي دهد، دستورالعملهايي كه به آن داده مي شود به شكل 100 هستند، در واقع زبان ماشين زبان زير پردازنده آن مي باشد. از سوي ديگر CPU بايد ساير اجزاي سيستم سخت افزاري را هدايت نمايد. براي انجام اين كار ميان CPU و ساير اجزا راههايي وجود دارند كه به گذرگاه BUS مشهورند كه بوسيله آنها سيگنالهاي لازم را بسوي قطعات ديگر مي فرستند و وظيفه مديريتي خود را انجام مي دهد. ريز پردازنده از اجزاي زير تشكيل يافته است:

الف) واحد محاسبه و منطق(ALU): مخفف كلمه Arithmatic/logic unit مي باشد كه انجام عمليات رياضي و منطقي مطابق دستورالعملهاي تعيين شده صورت مي پذيرد.

ب) واحد كنترل(CU): مخفف كلمه Control Unit مي باشد كه اين واحد با انتخاب و ترجمه دستورالعمل و پيگيري براي اجراي دستورالعملها و نظم ورود و خروج داده هاي CPU، مديريت CPU را بر عهده دارد.

3- حافظه Memory يا Storage: كليه دستورالعملها و داده ها قبل از پردازش بوسيله CPU از دستگاههاي ورودي به حافظه منتقل مي شوند. هم چنين نتايج پردازش نيز به حافظه انتقال مي يابد. به دو بخش تقسيم مي شود: بخش اول حافظه اصلي يا اوليه كه از جنس نيمه هادي(الكترونيكي) بوده و در نتيجه سرعت دسترسي به اطلاعات موجود در آنها در مقايسه با انواع ديگر حافظه بالاست و قيمت آن نيز گرانتر مي باشد به دو دسته تقسيم مي گردند:

الف) حافظه فقط خواندني(ROM): مخفف كلمه Read Only Memory مي باشد كه CPU معمولا اطلاعات موجود را در اين نوع حافظه تغيير نمي دهد بلكه فقط مي تواند اين اطلاعات را بخواند هنگام خاموش كردن نيز اطلاعات از بين نمي رود و ثابت مي ماند. در ضمن برنامه BIOS(Basic Input Output System ) كه وظيفه آزمايش و راه اندازي قسمتهاي مختلف رايانه را به هنگام روشن شدن سيستم را بر عهده دارد در اين نوع حافظه قرار دارد. اين نوع حافظه انواعي دارد كه صرفا به نام آنها اشاره مي شود:

PROM(Programmable Rom) EPROM(Erasable P Rom)

ب) حافظه خواندني/ نوشتني RAM يا R/WM: كه مخفف Random Access Memory مي باشد. واحد پردازشگر مي تواند هم در اين نوع حافظه ها بنويسد و هم از آنها بخواند.

بطور كلي برنامه و دستورالعملهايي در اين حافظه قرار مي گيرد.

كه پردازشگر بخواهد كاري روي آنها انجام دهد. به اين نوع حافظه ها، حافظه هاي فرار نيز مي گويند زيرا با قطع برق محتويات آن نيز از بين مي رود بنارباين قبل از خاموش كردن بايد اطلاعات و داده هاي مورد نياز را در حافظه هاي كمكي ذخيره نمود. RAMها اغلب به دو نوع تقسيم مي شوند:

1) پويا يا ديناميك Dynamic RAM: بايد بطور مرتب تجديد شود كه البته خود رايانه بصورت اتوماتيك اين كار را انجام مي دهد در ضمن به دليل چگالي(تعداد سلول حافظه در واحد سطح نيمه هادي) بيشتر داده ها و ارزان تر بودن آن از اين نوع RAM بعنوان حافظه اصلي استفاده مي شود.

2) ايستا و استاتيك Static RAM: از آن در حافظه پنهان يا كش Cache كه بين حافظه اصلي و CPU قرار دارد به منظور بالا بردن سرعت انتقال داده ها و دستورالعملها استفاده مي كنند.

بخش دوم حافظه هاي ثانويه يا كمكي كه حجم اين حافظه تقريبا نامحدود و قيمت آن در مقايسه با حافظه اصلي مناسبتر است. معمولا بر روي برد اصلي Mother board يا خارج از رايامخ قرار دارند. اين نوع حافظه ها مستقيما نمي توانند با CPU كار كنند و همانطور كه بيان شد اطلاعات مورد پردازش و استفاده CPU بايد اول به حافظه اصلي RAM منتقل شود. اطلاعات را در اين نوع حافظه مي توان بدون هيچ گونه انرژي به مدت طولاني براي استفاده هاي مجدد نگهداري كرد. البته براي ثبت اطلاعات در اين حافظه ها نياز به انرژي داريم به همين علت است كه قطع برق موجب از بين رفتن اطلاعات موجود نمي شود. حافظه هاي كمكي به دو دسته مغناطيسي كه از پديده مغناطيسي براي ذخيره كردن اطلاعات استفاده مي نمايند مانند فلاپي ديسك- هارد ديسك و حافظه هاي غير مغناطيسي مانند ديسك نوري شامل ديسك CD يا DVD تقسيم مي شوند.