آشنایی
در اولین روز آشنایی با استاد، ایشان ما را با انواع چوب و ابزار مانند مغارها، مغار تخت، باز، گلویی و ... آشنا کردند و طرز ضربه زدن به چوب با مغار کندن چوب را با یک تکه چوب کوچک آغاز کردیم و کمی هم در مورد خواص انواع چوبها با ما صحبت کردند.
همینطور بعضی از ابزار مربوط به این کار و چند نوع چوب را از نزدیک به ما نشان دادند تا مقدمهای شود برای جلسات بعدی کار.
در روز نخست استاد با ما در مورد عرفان کار با چوب و چگونگی درآمیختن کار با عرفان، سخن گفتند.
1- خواص چوب:
1) توسکا:
چوبی است جنگلی که زمان رویش آن فصل بهار میباشد برون چوب مشخصی ندارد و از درون و برون مایل به صورتی میباشد و از خانواده پهنبرگان میباشد و دارای الیاف صاف و ظریف میباشد نسبت به رطوبت مقاوم ولی نسبت به گرما و سرمای متناوب چندان مقاومت ندارد و از آن در معرق هم استفاده میشود.
2) نراد:
چوب نرم و خوشدستی است که با استفاده از تیغ جراحی به راحتی کنده میشود و خستگی کندن با مغار را ندارد به علت صمغ زیاد و گرههایی که در آن وجود دارد در بسیاری از موارد کار با آن مشکل میباشد و به علت درآمدن گره از سطح کار یا باید گره را برداشت و جای آن چوب قرار داد یا از چسب رازی برای چسباندن آن استفاده کرد. به علت داشتن صمغ زیاد بید خورده نمیشود و رطوبت زیاد باعث تاب برداشتن سریع آن میشود.
2- انگیزه انتخاب چوب:
جنس چوب کار اول جنگلی بوده که برای یادگیری بهتر منبت و به پیشنهاد استاد انتخاب شده است و ابعاد آن 42 × 25 سانتیمتر بوده و به عمق cm1 میباشد.
برای کار دوم از چوب نراد استفاده شده و انگیزه انتخاب این چوب این بوده که بتوانیم در این کار از مغارهای مختلف از تیغ استفاده کنیم و چون این چوب بسیار نرم و متناسب برای استفاده از تیغ میباشد از این چوب استفاده کردهایم و ابعاد این کار cm40 × 19 و به عمق cm1 میباشد.
3- طرح انتخابی و هدف انتخاب:
طرح ابتدایی شامل دو عدد گل هشت پر در وسط و 12 عدد برگ در اطراف آن میباشد و چون اولین کار من بوده است این طرح را انتخاب کردم چون باید کار کند. کاری را از کمترین سطح شروع کرده و به بالاترین سطح برسیم چون در غیر اینصورت سطحهای بالایی پریدگی میشود.
کار دوم تصویر یک سرباز هخامنشی میباشد که به خاطر علاقه شخصی به این طرح و همینطور پیشنهاد استاد انتخاب شده است.
4- روش کشیدن طرح روی چوب:
طرح کار اولیه چون به صورت قرینه نبوده کل طرح را روی کاغذ پوستی اجرا کرده روی چوب پیاده کردهام.
در مورد کار دوم هم روش کار به همین صورت یعنی به صورت کار نخست بوده است.
5- انتخاب اندازه کادر نسبت به طرح:
در کار اول طرح موردنظر را در وسط قرار داده و برای آن در چهار طرف، کادر ساده یک سانتیمتری در نظر گرفتهایم که از قسمت بیرونی دارای انحنای کمی میباشد و اندازه طرح cm33 × 20 میباشد.
در کار دوم طرح را طوری روی چوب انداختهام که از قسمت بالا دارای فضای خالی بیشتری میباشد و دارای قابی از چهار طرف با طرح سنگی میباشد و اندازه طرح cm27 × 12 میباشد.
6- ضربه زدن دور قاب:
برای ضربه زدن دور قاب ابتدا به صورت کادری ساده به وسیله مغار 6 و 10 میلی ضربه میزنیم از مغار 6 برای قمست پود کار که تراکم بیشتری دارد و برای قسمت راه چوب از مغار 8 و 10 میلی استفاده میکنیم برای کار ابتدایی دور قاب انتخابی cm1 میباشد و برای کار دوم دور قاب cm2 × 5/1 میباشد.
7- ضربه زدن حاشیه کار:
برای ضربه زدن دور تمامی برگها از مغار باز و نیمباز و برای شیار داخل برگها از مغار شفره استفاده میشود برای کندن قسمت داخلی برگ از مغار نیمباز و برای گلبرگها از مغار نیمباز به طوریکه گلبرگها به صورت پلهای روی یکدیگر قرار میگیرد خالی میکنیم برای کاسبرگ وسط گل از مغار گلویی بسته برای خالی کردن داخل آن استفاده میشود.
برای کار دوم برای دور قسمت تنه و مو و ریش از مغار باز و نیمباز استفاده میشود برای دور کلاه و خطوط آن و گردن و بینی از مغار تخت استفاده میشود خطوط روی کلاه را به صورت مساوی خط کشیده و با تیغ 7 و 8 خالی میکنیم.
8- کندن زمینه:
برای کندن زمینه در کار اول از مغار تخت و نیمباز استفاده کردم کندن زمینه نسبت به قطر در کارهای مختلف متفاوت است و عمق این کار cm1 و به صورت یکنواخت میباشد.
در کار دوم برای کندن زمینه از مغارتخت استفاده شده و برای صاف کردن آن از دسته تیغ شماره 4 و تیغ شماره 22 استفاده شده است و علت استفاده از تیغ در چوب نراد نرمی چوب نراد و سهولت در کندن میباشد.
9- روش کار و ابزار مورد استفاده:
برای کندن برگها از مغار نیمباز شروع به کندن سطح برگها کرده و از کوچکترین سطح به بزرگترین سطح میرویم و برگها را به صورت پلهای و زیر هم قرار میدهیم و بعد از کندن با مداد شکل شیارها را روی برگها کشیده و با استفاده از شفره آنها را میزنیم و با تیغ شماره 24 و 15 روی آنرا پرداخت میکنیم.
برای کندن گلبرگها از مغار نیمباز از کوچکترین سطح به بالاترین سطح رفته و برای پرداخت از تیغ شماره 15 و 24 استفاده کرده و تیزی آن را گرفته حالت گرد به آن میدهیم. بعد گلبرگها را به دو قسمت تقسیم کرده شیاری به 2 طرف آن دادیم که حالت طبیعی به خود بگیرد.
برای قسمت ریش و سبیل و قسمت بالایی موی سرباز از مغار شفره برای شکلدادن و فرمدهی استفاده میشود و برای قسمت انتهایی موی سرباز از مغار گلویی بسته به صورت دایره دایره ضربه زده و شبیه کاما، با مغار زده و با استفاده از تیغ شماره 15 شروع به پرداخت به طوریکه قسمت تیزی و جدا کردن قسمت یک فر مو از قسمت دیگر مشخص شود و داخل آن را با سنباده 120 پرداخت نموده تا حالت گردی و خوش فرم شود. برای قسمت ابروی این کار ابرو را از ابتدای پیشانی بامداد کشیده و تا انتهای گودی صورت که مربوط به چشم میباشد میکشیم و با مغار نیمباز صورت ضربه میزنیم قسمت بینی و چشم این سرباز فقط از تیغ شماره 15 استفاده کردم چون اگر از مغار استفاده میشد کار کاملاً شکسته شده و ترمیم آن با مشکل مواجه میشد.
قسمت لب این سرباز چون پایینتر از سبیل و بالاتر از ریش قرار گرفته است آن هم از تیغ شماره 15 استفاده میشود و سوراخ بینی این کار با تیغ شماره 15 انجام میشود ولی اگر در این زمینه پیشرفتی از قبل داشتم با مغار قلمزنی گلویی بسته خالی میکردم در قسمت گردن این کار پایینترین سطح کار میباشد و دو طرف آن را با مغار تخت که ضربه زدیم با تیغ شماره 15 شروع به پرداخت و گرد کردن مینماییم. قسمت لباس این سرباز ابتدا با مغار تخت 6 میل آن را از قسمت انتهایی لباس به قسمت بالایی که متصل به یقه میباشد حالت دوار، گرد مینماییم و یقه لباس را با تیغ شماره 22 از لباس جدا کرده و با مغار بافت آن را بافتدار مینماییم. بعد از این مرحله در مرحله آخر چشم را کار میکنیم. به اینصورت که فقط با تیغ شماره 15 قسمت پلک بالا را از پلک پایین جدا میکنیم تا گردی داخل چشم مشخص شود و با مداد گردی چشم را کشیده و کار در این قسمت تمام میشود.
قسمت لب اين سرباز چون پايينتر از سبيل و بالاتر از ريش قرار گرفته است آن هم از تيغ شمارة 15 استفاده ميشود و سوراخ بيني اين كار با تيغ شمارة 15 انجام ميشود ولي اگر در اين زمينه پيشرفتي از قبل داشتم با مغار قلمزني گلويي بسته خالي ميكردم در قسمت گردن اين كار پايينترين سطح كار ميباشد و دو طرف آن را با مغار تخت كه ضربه زديم با تيغ شمارة 15 شروع به پرداخت و گرد كردن مينماييم. قسمت لباس اين سرباز ابتدا با مغار تخت 6 ميل آن را از قسمت انتهايي لباس به قسمت بالايي كه متصل به يقه ميباشد حالت دوار، گرد مينماييم و يقة لباس را با تيغ شمارة 22 از لباس جدا كرده و با مغار بافت آن را بافتدار مينماييم. بعد از اين مرحله در مرحله آخر چشم را كار ميكنيم. به اينصورت كه فقط با تيغ شمارة 15 قسمت پلك بالا را از پلك پايين جدا ميكنيم تا گردي داخل چشم مشخص شود و با مداد گردي چشم را كشيده و كار در اين قسمت تمام ميشود.
بعد از اين مراحل كار، شروع به پرداخت كردن خود طرح مينماييم چون چوب نراد بسيار نرم ميباشد از سنباده 60 و 80 استفاده نميشود و از سنباده 120 براي پرداخت اوليه و از 360 براي نرمي و لطافت كار استفاده ميشود در قسمت زمينه كار 1×3 سانت از بالا به پايين آن را خطكشي مينماييم و در قسمت اول cm1 و در قسمتهاي بعدي cm3 جدا ميكنيم بعد اين خطوط را تا پايين ادامه ميدهيم كه حالت آجري پيدا كند بعد با مغار تخت روي آن را به صورت دقيق ضربه ميزنيم.
براي روي قاب ابتدا خطوطي به صورت طرح سنگفرشي روي قاب كشيده و با استفاده از تيغ شماره 15 دو طرف آن را حدوداً m1 شيار ميدهيم كه اندازة اين سنگها با يكديگر برابر نيستند.
10- پرداخت و رنگآميزي:
براي برگها از رنگ تيره و زمينه متوسط و قسمت گلبرگ هم نيز از رنگ شفاف استفاده ميشود.
براي سرباز از مو كلاه ريش و سبيل از همرنگي تيره و زمينه كمرنگ و قاب كمرنگتر استفاده ميشود.
تينر 2 پيمانه + سيلر 1 پيمانه سيلر
تينر 2 پيمانه + كيلر 1 پيمانه كيلر
2 پيمانه تينر + 1 پيمانه نيم پلياستر
سپاسگذاري
در پايان از استاد گرانقدر آقاي مجمع صنايع كه در انجام كارها و تمامي مراحل كار ما را ياري و همراهي نمودند نهايت تشكر و قدرداني را داريم و از خداوند متعال سلامتي و موفقيت روزافزون ايشان را خواستاريم.
گزارش كار
استاد راهنما : آقاي مجمع صنايع
دانشجوي كارشناسي صنايع دستي (تخصصي چوب)
مريم كريمي كوتنايي
ورودي 81
اسفند 85