دانلود گزارش کارآموزی راه - وزارت راه وترابری

فصل اول: آشنایی کلی با مکان کار آموزی

خلاصه ای از تاریخچه وزارت راه و ترابری:

ساختن ونگهداری راه های شوسه در کشور وسیع وکوهستانی ایران چون هزینه زیادی داشته لذا تا مقارن جنگ جهانی اول راههای ایران به همان وضع سابق باقی بود وهمان راههای کاروان رو را شامل می شد.ولی از سال1299هجری شمسی دولت اقدام به احداث راه شوسه به معنای امروزی آن نمود ومی توان تاریخ شروع ساختمان راههای شوسه را از سال 1301 تا 1304 دانست.

تا این زمان اعتبارات راهسازی و راهداری از طریق اخذ باج یا حق العبور در راههای شوسه تأمین می گردید ومبلغ آن حداکثر به 300000 تومان می رسید.در 11 فروردین 1301 اداره کل طرق وشوارع در وزارت فوائد عامه تشکیل ومأمور ساختن ونگهداری راههای کشور شد.در سال 1304 با پیشنهاد دولت وقت وتصویب دوره پنجم مجلس شورای ملی دریافت حق العبور در راهدار خانه ممنوع ومقرر شد از وزن غیر خالص صادرات و واردات مملکتی مالیات راه دریافت شود.

وبه این ترتیب اعتبار سالیانه به 1500000تومان رسیده وراههای کشور را به نواحی مختلف تقسیم ومسؤلینی را برای اداره امور وتعمیر ونگهداری راهها معین کردند.در این تقسیمات راهها به ده ناحیه تقسیم وهر یک شماره گذاری شد وتحت نظر یک نفر اداره می شد.در سال 1305 برنامه مدونی تحت عنوان «پروژه پیشنهادی ساختمان طرق در ایران »جهت راهسازی تدوین گردید.مدت این پروژه 9 سال ومخارج آن 45میلیون تومان پیش بینی شده بود.در این برنامه ساختمان 17021کیلومتر راه شوسه درجه 1و2و3 پیش بینی شده بود،اولین برنامه ساختمان راههای شوسه ایران است.

(راههای ایلام به اسلام آباد،ایلام به دهلران وراه تنگ نیاز به گذار خوش به هلاله در این برنامه قرار داشته اند.)

توجه به توسعه راه های موجب گردید در تاریخ 27/12/1308اداره کل طرق وشوارع به موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت به صورت یک وزارتخانه به نام وزارت طرق و وشوارع در آید.

اصول وظایف وزارتخانه مذکور طبق ماه دوم این قانون «مراقبت در ایجاد ونگهداری راههای آهن،شوسه وتنظیم وتوسعه کشتیرانی واداره کردن امور بندری شد»

سپس در سال 1315 با عنوان وزارت راه مأمور احداث و نگاهداری راه ها ،راه آهن واداره امور بندی وکشتیرانی کشور گردید.

از آغاز جنگ دوم جهانی طی مدتی قریب به بیست ودو سال یعنی تا بهمن ماه 1341 کشور ما نشیب وفرازهای عجیبی را گذارند ودر این دوران اجرای برنامه های عمرانی کشور آغاز گردیدو وزارت راه نیز هماهنگ با این تحولات برنامه های راهسازی ونگاهداری راههای ساخته شده ،توسعه راه آهن وگسترش وتجهیز بنادر وفرودگاههای کشور را هم گام با پیشرفت های سریع سایر ارکان کشور دنبال کرده است.

وزارت راه به موجب قانون تغییر نام «وزارت راه«به«وزارت راه وترابری «مصوب 2/4/53به وزارت راه وترابری تغییر نام یافت وبا تشکیلات جدید،اعتبارات بیشتر و وظایف وسیعتری به فعالیت پرداخت.

هدف وزارت راه وترابری عبارتست از پی ریزی سیاست جامع وهماهنگ برای ترابری کشور ،توسعه وتجهیز ،گسترش ،نگاهداری وایجاد تأسیسات زیر بنایی آن با توجه به مقتضیات توسعه اقتصادی،اجتماعی وعمرانی ودفاع ملی.بدین ترتیب احداث راههای ارتباطی کشور اعم از زمینی(راه آهن)وراههای آبی وفراهم آوردن وسایل ترابری وتنظیم مقررات استفاده صحیح از آنها،تأمین ترابری کشور جزو اهداف اساسی این وزارتخانه محسوب می شود.

در آغاز سلسله پهلوی راههای کشور از 3900کیلومتر تجاوز نمی کرد.در دوران رضا خان ،طول راههای ایران به 24000 کیلومتر بالغ گردیدوتا پابان سلسله مذکور طول راههای فرعی واصلی به 26000 کیلومتر رسید در حال حاضر وزارت راه وترابری جمهوری اسلامی ایران عهده دار نگهداری 166185کیلو متر از راههای کشور می باشد.

سازمان پیشنهادی جهت راهداری کشور:

سازمان پیشنهادی جهت راهداری کشور با توجه به اهمیت واولویت امر راهداری وضرورت بهاء دادن به آن بمنظور حفظ سرمایه های ملی بشرح زیر است

(نمودار و جداول و تصاویر در فایل اصلی موجود است)

ادارات راهداری شهرستانها مستقیماص زیر نظر معاون راهداری اداره کل انجام وظیفه خواهند کرد وادرات سه گانه نگهداری راه وابنیه فنی،ایمنی راهها وماشین آلات ادارات ستادی در مرکز استان خواهند بود که بعنوان پشتیبان کننده فنی وهماهنگ کننده بین راهداریهای مختلفه وهمچنین ارائه دهنده پروژه های راهداری ونظارت وپیگیری بر برنامه ها انجام وظیفه خواهند کرد.

ب:نمودار سازمانی راهداری شهرستان:

در رابطه با سازمانی راهداری شهرستان دو نوع سازمان تعیین گردیده که به عناوین راهداری شهرستان درجه 2 وراهداری شهرستان درجه 1نام گذاری شده واین تفاوت به لحاظ طول راههای حوزه استحفاظی متفاوت شهرستانها تعیین عنوان شده است.

در رابطه با سازماني راهداري شهرستان دو نوع سازمان تعيين گرديده كه به عناوين راهداري شهرستان درجه 2 وراهداري شهرستان درجه 1نام گذاري شده واين تفاوت به لحاظ طول راههاي حوزه استحفاظي متفاوت شهرستانها تعيين عنوان شده است.

1)نمودار راهداري شهرستان 22)نمودار سازماني اداره راهداري شهرستان درجه 1

پرسنل مورد نياز در يك واحد بخش در راهداري شهرستان درجه 2 با توجه باينكه راههاي حوزه

استحفاظي از نقطه نظر آب وهوائي ،توپوگرافي در چه وضعيتي ميباشند متاوت خواهد بود،يك راه كوهستاني ودر منطقه آب وهوائي سردسير عمليات راهداري بيشتري را نسبت به يك راه كوهستاني در منطقه معتدل وگرمسيري را دارد،همچنين عمليات راهداري راههاي واقع در دشت با راههاي واقع در مناطق تپه ماهوري وكوهستاني متفاوت ميباشد.ضمناً تعداد پرسنل به امكانات وماشين آلات موجود در هر واحد بستگي دارد،البته تعداد ماشين آلات در يك واحد با ملحوظ داشتن شرايط آب وهوائي وتوپوگرافي مشخص ميگردد ولي امكان دارد كه نياز ماشين آلاتي براساس معيارهاي مشخصه تامين نشده باشد ،لذا بايستي عوامل ،با امكاناتيكه فراهم گرديده متناسب باشد.

در يك راهداري شهرستان درجه 2 به عوامل مشروحه زير بمنظور اجراي عمليات اصلي راهداري و وظائف پشتيباني (امور اداري‌- مالي – تداركاتي)نيز نياز است:

عوامل مورد نياز در يك راهداري شهرستان درجه يك كه طول زيادي از راهها را نگهداري ميكند ميبايست بشرح زير باشد.

اداره راهداري شهرستان درجه يك:

1)رئيس (كارشناس عمران يا كارشناس مكانيك).

2)معاون(كارشناس ماشين آلات يا مكانيك يا كارشناس عمران).

3)مسئول امور دفتري وبايگاني.

4)ماشين نويس.

5)مسئول امور مالي.

6)مسئول تداركات.

7)كارپرداز.

8)حسابدرا.

9)صاحب جمع اموال.

10)انبار دار قطعات يدكي.

11)انبار دار ملزومات.

12)متصدي تلكس.

13)متصدي بيسيم.

14)متصدي بيسيم.

15)تلفنچي.

16)خدمتگزار ونامه رسان.

17)سرايدار.

18)نگهبان كارگاه.

19)نگهبان كارگاه.

20)نگهبان راهدار خانه.

21)نگهبان راهدار خانه.

22)نگهبان راهدار خانه.

23) نگهبان راهدار خانه.

24)نگهبان كارگاه سنگ شكن وآسفالت.

25)نگهبان كارگاه سنگ شكن وآسفالت.

26)راهداري(كارشناس عمران)(امور اجرائي راهداري).

27)تكنسين راهداري.

28)تكنسين راهداري.

29)متصدي ومباشر امورتعميرات راه آسفالته.

30)متصدي ومباشر امورتعميرات ابنيه فني.

31)متصدي ومباشر امور تعميرات راه شني.

32)سر راهدار(سر كارگر عمليات لكه گيري آسفالت)واصلاح شانه ها.

33) سر راهدار(سر كارگر عمليات لكه گيري آسفالت)واصلاح شانه ها.

34)سر راهدار(سر كارگر عمليات تعميرات ابنيه فني)راههاي آسفالته.

35)سر راهدار(سر كارگر عمليات پاكسازي قنوها وتنقيه پلها).

36)سر راهدار(سر كارگر عمليات پاكسازي قنوها وتنقيه ها).

37)سر راهدار(سر كارگر تسطيح وگريدر زني راههاي شني وترميم آن).

38)سر راهدار(سر كارگر تسطيح وگريدر زني راههاي شني وترميم آن).

39)سر راهدار(سر كارگر عمليات تعميرات ابنيه فني راه شني).

40)سر راهدار(ايمني راهها).

41)سر راهدار(كارگر فني)كندن آسفالت با كمپرسور.

42)سر راهدار (كارگر فني)تخليه مصالح،قيرپاشي محل لكه گيري.

43)سر راهدار(كارگر فني)پخش آسفالت وتنظيم آن.

44)سر راهدار (كارگر فني).

45)راهدار(كارگر فني)لكه گيري.

46)راهدار(كارگر فني).

47)راهدار(كارگر فني)بنا سنگ كار.

48)راهدار(كارگر فني)بند كشي.

49)راهدار(كارگر فني)قالب بند.

50)راهدار(كارگر فني)آرماتور پيچ.

51)راهدار.

52)راهدار.

53)راهدار.

54)راهدار.

اكيپ آسفالت

كارگر ساده(فصلي).

كارگر ساده فصلي.

اكيپ آسفالت:

كارگر ساده(فصلي).

كارگر ساده فصلي(نگهبان).

بنائي:

كارگر ساده(فصلي).

راهدار كارگر ساده(فصلي).

راهدار كارگر ساده(فصلي )نگهبان.

تسطيح گريدر زني

راهدار كارگر ساده فصلي.

راهدار كارگر ساده فصلي نگهبان.

قنوها وپلها

راهدار كارگر ساده فصلي.

راهدار كارگر ساده فصلي.

راهدار كارگر ساده فصلي.

راهدار كارگر ساده فصلي.

راهدار كارگر ساده فصلي.

ايمني راهها

55)راهدار(كارگر فني)نصب علائم.

56)راهدار(كارگر فني)تعمير علائم.

57)راهدار(كارگر فني)خط كشي.

كارگر فصلي 2 نفر.

امور ماشين آلات

58)رئيس كارگاه ماشين آلات(كارشناس مكانيك).

59)معاون ماشين آلات (تكنيسين مكانيك).

60)باز بين فني ماشين آلات.

61)تكنسين ماشين آلات.

62)مكانيسين ماشين آلات نيمه سنگين.

64)مكانيسين ماشين آلات سنگين.

65)كمك مكانيسين ماشين آلات سبك.

66)كمك مكانيسين ماشن آلات نيمه سنگين.

67)كمك مكانيسين ماشين آلات سنگين.

68)آهنگر.

69)كمك آهنگر.

70)تعمير كار برق وباطري.

71)كمك برق وباطري.

راهداري شهرستان درجه 1 براي نگهداري 600 كيلومتر راه منظور است وراهداري شهرستان درجه 2 جهت نگهداري 400 كيلومتر راه در نظر گرفته شده است،علت انتخاب تفاوت به واسطه محدوديتهائي كه در طول راههاي حوزه هاي استحفاظي شهرستانهاي مختلفه كشور موجود است مي باشد بدين منظور ميتوان به ادارات راهداري مختلف با توجه به راههاي محدوده شهرستان تقسيم كرد كه ذيلاً با توجه به ادارات كل استانها حوزه اي هر اداره راهداري به تفكيك مشخص ميشود.

انواع محصولات توليدي يا خدمات

دستور العمل شماره 1- بوته كني وعلف كني

دستور العمل شماره 2-تجديد رويه شني راه

دستور العمل شماره 3-شانه راه

دستور العمل شماره 4-زهكشي كناري

دستور العمل شماره 5-بررسي علل ريزشها واقدامات حفاظتي

دستور العمل شماره 6-بهمن

دستور العمل شماره 7-نگهداري ومراقبت از پلها

دستور العمل شماره 8-كنترل مواد زائد در ورودي آبروها

دستور العمل شماره 9-نحوه كار گذاري لوله فلزي موجدار دورن خاكريز

دستور العمل شماره 10-راههاي خاكي

دستور العمل شماره 11-راههاي شني

دستور العمل شماره 12-روشهاي نگهداري زمستاني

دستور العمل شماره 13-تثبيت شنهاي روان

دستور العمل شماره 14-كولاك

دستور العمل شماره 15-پوشش قيري

دستور العمل شماره 16-آسفالت سطحي

شرح مختصري از فرآيند توليد يا خدمات

نگهداري ومراقبت از پلها:

پس از ساختمان پل وشروع بهره برداري از آن،زوال تدريجي آن نيز آغاز ميگردد،خرابيها وگستردگي آنها بقدري آهسته وكند است كه باعث ميشود،توجه لازم به آنها معمول نگردد،فقط در موقع بروز وقايع فاجعه آور ومصيبت بار مانند تخريب پل در اثر وسيل ويا زلزله ويا بار غير مجاز وبيش از ظرفيت اقدامات عاجل ،براي تعمير يا بازسازي به اجراء در مي آيد.

پل سازه ايست پيچيده وگران قيمت:

كليه اعضاي اين سازه بايد بطور يكنواخت و مؤثري با هم در ارتباط باشند،عملكرد بد يك عضو مي تواند تخريب يك دهانه را در پي داشته باشد،يك تكيه گاه آسيب ديده باعث خرابي دال پل ويا يك دهانه مي شود.در صورتيكه سطح رويه يك پل لغزنده باشد موجب ميگردد كه وسائط نقليه به هم ويا با نرده هاي پل برخورد نمايند وضمن وارد كردن خرابي به پل خساراتي نيز به وسيله نقليه وسرنشينان آن وارد نمايد.تجارب بدست آمده نشانگر اين نكته مهم است كه نگهداري ومراقبت مستمر و دوره اي برنامه ريزي شده از يك پل عمر مفيد آنرا افزايش داده واز سرمايه هاي ملي محافظت ميگردد،مراقبت روزانه از پل عملكرد موثر آنرا حفظ مينمايد.

با اينگونه بازديدهاي روزانه ويا دوره اي از كليه اجزاء پل كه بايد بطور دقيق ومنظم انجام شود محلهائي از پل كه نياز به تعمير وتوجه دارد،مشخص مي شود.بنابراين در نگهداري پلها در اولويت اول اجراء بازديدهاي كامل دوره اي از كليه اجزاء آنها ميباشد،بدين منظور بايستي فرمهاي تدويني مربوطه بطور دقيق توسط فردي متخصص تكميل شود.فرمهاي كنترل مختلفي در اينمورد موجود است كه نمونه هائي از آنها بپيوست ارائه ميگردد.

سواره رو:

سواره رو پل شامل عرشه وسقف يا دال پل ميباشد وشامل سطوح پوششي ودرزها ونرده هاي وسط وكناري وپيادرو وسيستم هاي زهكشي دال پل نيز ميباشد ،بتن سست وتخريب شده ومناطق اشباع شده از آب معمولاً در سطح پل ايجاد ميگردد،خرابيهائي از اين نوع معمولاً در اثر انجماد وذوب يخ روي بتن وخوردگي فولاد درون بتن ناشي ميشود ،آب كلردار،درون بتن نفوذ نموده وسبب خوردگي آن ميشود .جمع شدن آب روي سطح پل در گسترش اين گونه خرابيها دخالت دارد،خرابيهاي سطحي با بازرسي عيني مشخص ميشوند،خرابيهاي غير قابل رويت مانند لايه لايه شدن پوك شدن بتن را ميتوان از صداي خاصي كه در اثر ضربه چكش ايجاد ميشود،تشخيص داد.

اقداماتي كه در مورد نگهداري سواره رو اعمال ميگردد، بشرح زير است:

1)پاكسازي وشستشو:

الف) پاكسازي وشستشوي مرتب دوره اي وبرنامه ريزي شده سقف يا دال بتني وزهكشها ودرزهاي انبساط وديگر اعضاء پل،بايستي انجام شود.

ب)تمامي قسمتهاي زهكشي مانند آبروها،زهكشهاي لوله اي وزهكشهاي سواره رو پل وغيره بايد كه ايمني رفت وآمد خودروها تامين شده واز لغزش آنها روي سطح خيس وآبدار ويا يخ زده جلوگيري شود.ضمناً زهكشي مطلوب سواره روي پل باعث مي شود كه آب محتوي مواد شيميائي ضديخ نيز تخليه شده وموجبات نفوذ آن به بتن واحتمالاً تخريب در محلهاي ترك ودرز فراهم نشود.

ج)براي جابجا كردن خاكهاي نمكدار وساير آلودگيها معمولاً از وسائلي مانند جاروب مكانيكي وبيل مكانيكي ويا تركيب آنها وهواي فشرده وپمپ هاي باد ويا آب استفاده ميشود،عدم اجراء پاكسازي مذكور سبب ايجاد يا تسريع موارد زير ميگردد:

گزارش بازديد دوره اي مورخه از پل بزرگ شماره كيلومتر

آزاد راه بزرگراه راه فرعي راه روستائي

1-ج)پوسته شدن سطوح بتن.

2-ج)خوردگي فولاد وخرد شدن بعدي بتن.

3-ج)تخريب واز بين رفتن تكيه گاهها.

4-ج)خوردگي ويخ زدگي تكيه گاهها.

افت ناگهاني درجه حرارت موجب انقباض سريع سازه ميگردد،وقتي تكيه گاه يخ مي زند تنشهاي كششي اضافي به بتن وارد شده وباعث ترك بتن در طول ميل مهارها ميگردد.

د)يكي از مناطق بحراني وحساس،بال تيرهاي پل واتصالات خرپاها ميباشد.جمع آوري مواد زائد وگرد وغبار بطور قبل توجهي از خوردگي اعضاء پل جلوگيري ميكند.

پاكسازي دوره اي ومرتب براي حفظ رنگ وجلوگيري از خوردگي قسمت هاي مختلفه فلزي پل ضرورت دارد.

2)تركهاي كف پل:

در اغلب كفهاي بتني تركهائي ايجاد ميشود كه اين تركها بشكلهاي مختلف طولي،عرضي ويا پراكنده مشاهده ميگردند.آب محتوي مواد شيميائي ضديخ،در اين تركها نفوذ كرده ومشكلات جدي را موجب ميگردند.رطوبت ومواد شيميائي در فولاد خوردگي ايجاد نموده وموجب ترك خوردگي بتن بالاي فولاد ميشود،آب محبوس دورن تركها ودرجه حرارتهاي پائين وترافيك موجب گسترش مناطق خرد شده ميگردد .معمولاً براي درزگيري اين تركها از قير يا ساير مواد مناسب مشابه استفاده ميشود.اين عمل باعث ميشود كه از نفوذ رطوبت بداخل تركها جلوگيري وتخريب بتن را به تعويق اندازد.

3)تعميرات وبهسازي سطوح پل بتني:

سطوح بتني پل اغلب براي محافظت در برابر رطوبت ومواد ضديخ تحت تعمير قرار ميگيرند،معمولاً به بتن كف پلها در اثر انجماد وذوبهاي متوالي ورطوبتهاي بالا ويا اثرات آب دريا صدماتي وارد ميشود.براي تعمير آنها،از مخلوط 50-50روغن برزك ونفت ومواد معدني ،استفاده ميگردد.اين مواد معمولاً بصورت دوره اي بكار ميروند.در صورتيكه تركهاي گسترده باشند بايستي نسبت به درزگيري باقير وسپس يك لايه آسفالت نفوذي سطحي اقدام كرد.

بايد توجه داشت كه مواد درزگيري در درزهاي انبساط وارد نشود،در صورت ورود چنين موادي بايد سريعاً نسبت به پاكسازي آن اقدام نمود.پاكسازي روزانه مواد سنگي كنده شده از آسفالت سطح سواره روپل بايد انجام پذيرد تا ضمن جلوگيري از آسيب ديدگي شيشه هاي جلو اتومبيل ها،از گرفتگي مجاري زهكشي نيز پيشگيري شود.

4)پوششهاي آسفالتي:

روكشهاي آسفالتي براي ايجاد سطوح صاف وجلوگيري ويا كاهش ضربات وارد به پل بكار ميرود،معمولاً از اين نوع پوشش ها بعنوان لايه حفاظتي براي آب بندي ودرزگيري نيز استفاده ميشود.بطور كلي پوششهاي آسفالتي متخلخل اند وبه تنهائي ماده درزگيري مناسبي نميباشند.

تخلخل موجود در آسفالت،آب محتوي نمك را در خود نگهداشته ودر غياب ماده درزگير مؤثر ،تخريب سطح سواره روپل را تسريع ميكند.

براي احتياط قبل از روكش آسفالتي بايد از چند لايه اندود قيري سود جست ويا از ماده درزگير مناسب ديگر استفاده نمود ،در موقع اجراء پوشش آسفالتي بايستي موانعي در محل درزهاي انبساط تعبيه نمود تا از ورود مواد آسفالتي بداخل درز انبساط جلوگيري شود.بتن بايد قبل از پوشش شدن با آسفالت كاملاً بررسي واگر داراي نواقصي است تعمير شود،اگر بتن تخريب شده وبايد آنرا كنده وبتن جديد ريخته شود وپس از اطمينان از سالم بودن بتن ها وخشك بودن سطح بتن كار درزگيري انجام وبعد روكش آسفالت اجراء شود.روكش آسفالتي بايد بميزان لازم وكافي كوبيده ومتراكم گردد.

5)درزهاي انبساط:

درزهاي انبساط در دال پل تعبيه ميگردند،درزها با مواد انعطاف پذير كه قابليت تراكم دارند پر ميشوند وچنانچه با مواد غير قابل تراكمي پر شوند مانند(ماسه – سنگريزه – وغيره)،كفهاي بتن وانتهاي تيرها در موقع انبساط امكان ترك خوردگي وخرد شدن را دارند،در بيشتر مواقع اين عمل فشار زيادي را به تكيه گاهها وارد ميكند .قسمت فوقاني پايه ها را نيز دچار ترك خوردگي وخرد شدن ميكند ودر برخي پلها جابجائي عرضي سطح سواره روپل وجدولها را باعث ميگردد،درزهاي انبساط كه با مواد زائد پر شده اند ممكن است رطوبت ومواد شيميائي ضد يخ را بخود جذب كرده وباعث تخريب قسمتهاي بتني مجاور خود گردند.اقداماتيكه در رابطه با درزهاي انبساط بايد انجام پذيرد بشرح زير است:

الف:درزهاي انبساط پر شده از مواد زائد بايد بطور مرتب پاكسازي شوند،قبل از اينكه ماده پر كننده درز جايگزين شود بايد مشخص گردد كه آيا نيازي باينكار هست يا خير ،چون امكان دارد در شرايط فعلي آن اقدام ديگري لازم باشد.

ب:موادي كه براي پر كردن درزها بكار ميروند شامل قير اشباع شده يا ورقهاي پلي يورتان كه قسمت فوقاني آن با آسفالت داراي مواد اضافي لاستيك درقير،در محل پوشش شود.مواد ديگر پر كننده هاي درز انبساط عبارتند از:

پلي وينيل كلرايد.

پلي سولفايد.

نئوپرن.

ج:در سالهاي اخير نسبت به ساخت درزهاي آب بندي شده ودرزگيري شده توجه فراواني شده است.وسيله الاستومري كه از نئوپرن وفلز تشكيل شده،در خيلي از پلها بكار رفته است،اگر اين وسايل بطور مناسبي طرح ونصب نشوند،در موقع برف روبي آسيب خواهند ديد.تكيه گاههاي اين وسايل بايد بطور مرتب بازديد شود تا اطمينان حاصل گردد كه هيچ قسمتي شل نشده وخطري براي عبور ومرور نيست.

زهكشي كف:

عملكرد خوب زهكشي كف پل،بسيار با اهميت بوده ولذا بايستي اقداماتي بشرح زير معمول گردد:

الف:سيستمهاي زهكشي كف پل بايد تميز نگهداشته شوند تا بتوانند براحتي آبهاي سطحي را تخليه نموده واز جمع شدن آب كه باعث يخ زدگي سطح پل شده وسر خوردن اتومبيلها را در پي دارد،جلوگيري نمايد.

ب:زهكش هائيكه زير كف پل هستند با وسايل وتجهيزات معمولي قابل پاك مردن ميباشند،با توجه باينكه سيستمهاي زهكشي با دقت وزحمت وبا هزينه زياد درست شده اند بايستي وسايل وتجهيزات مربوط به پاك كردن آنها نيز فراهم گردد.

ج:زهكش هائيكه بطرف اعضاي تكيه گاه هدايت شده اند بايد از آن دور شوند.

د:كفهائي كه سيستم زهكشي ندارند يا سيستم زهكشي آنها كارائي لازم را ندارد،بايد پس از هر بارندگي براي مشخص كردن محل جمع شدن آب،بازرسي از پل صورت گيرد ومناطق مذكور براي ايجاد زهكشهاي اضافي علامت گذاري شوند. لوله هاي زهكشي معمولاً در نقاطي نصب ميشوند كه آب زيادي در آن محلها جمع ميگردد.

بايد دقت شود كه اين نوع زهكش ها در مناطقي ايجاد شود كه از سوارخ كردن تيرهاي بتني ويا فلزي واز ريختن آب روي جاده زيري پرهيز گردد.طول لوله بايد به اندازه اي باشد كه بتواند آب را از اعضاي سازه اي دور كند وبعد از نصب لوله بايد فضاهاي خالي اطراف لوله را با ملات پر نمود.صدمات وارده به بالا وپائين دال پل كه از عمليات حفاري ايجاد ميشوند نيز بايد تعمير گردد.

اجزاي فوقاني سازه

قسمت فوقاني سازه شامل اعضاي سازه شامل اعضاي اصلي ،سيستم دال واعضاي فرعي وتكيه گاهها ميشود.اعضاي اصلي اعضائي هستند كه تخريب آنها ميتواند موجب انهدام سازه گردد وشامل تيرهاي چوبي بتني،فلزي واعضاي فوقاني وتحتاني وقطري وعمودي خرپاها ميگردند.بار وارده به پل از طريق سيستم دال به اعضاي اصلي منتقل ميگردد،خرابي دال يا سقف پل تنها ميتواند اثرات موضعي داشته باشند،اعضاي فرعي استحكام بيشتري به اعضاي اصلي ميدهد،تكيه گاهها وسائل مكانيكي هستند كه بار را از اعضاي اصلي به اعضاي تحتاني سازه منتقل ميكنند وبه اعضاي تحتاني سازه منتقل ميكنند وبه اعضاي اصلي قابليت حركات طولي وچرخشي ميدهند.

موارديكه در اين بخش بايد مورد توجه قرار گيرد بشرح زير است:

1)اجزاي فوقاني بتني:

در اجزاي فوقاني بتني به تركهاي جدي وخرد شدگيها بايد توجه دقيقي،اعمال نمود.اين خرابيها ميتوانند موجب نفوذ آب وضد يخها به درون بتن شود وموجب خوردگي فولاد گردد،چنين مناطقي بايد با ملات ويا بتن وصله كاري ودرزگيري ويا پوشش داده شود.

2)اجزاي فوقاني فلزي:

براي بيشتر اعضاي فوقاني لازم است كه سيستم پوششي حفاظتي،سالم نگهداشته شود مناطقي كه پوشش اوليه آنها تخريب شده وخوردگي آغاز گشته است بايد تميز شوند ودوباره پوشش گردند تا از خوردگي بيشتر جلوگيري شود،گرد وخاك وماسه وآشغال وخرده سنگها،داخل درزهاي انبساط وزهكشهاي كف پل روي بال پائيني تيرهاي خارجي،روي اعضاي زيرين خرپاهاواتصالات تير به سقف وروي خرپاها جمع ميشوند .اين مواد زائد به مرور زمان جمع شده وباعث خوردگي وكاهش مقطع اعضاي پل ميگردند.اگر رطوبت محتوي مواد ضديخ نيز باشد خوردگي تسريع ميگردد،بهمين دليل اين نواحي بايد مرتباً تميز نگهداشته شوند،هر گونه تركي در اعضاي فولادي بايد فوراً گزارش شود،تركها ميتوانند نتيجه خستگي فلز باشندوامكان پخش سريع تركها نيزوجود دارد.با مشاهده تركهائي در اعضاي اصلي بايد بلافاصله تعمير وبازسازي عضو ترك خورده انجام گيرد ،در اينگونه مواقع بايد عبور ومرور از روي پل را ،ممنوع نمود.

3)تكيه گاهها:

بايد تكيه گاهها كه انتقال دهنده بار از قسمتهاي فوقاني به پايه ها است توجه كافي مبذول نمود،از تكيه گاههاي انبساطي فلزي كه زير درزهاي انبساط قرار دارند بايد مراقبت ونگهداري ويژه بعمل آيد،ماسه وخرده سنگ ومواد زائد اغلب در اطراف تكيه گاه جمع ميگردند وبا جذب رطوبت موجب خوردگي ويخ زدگي تكيه گاه ميشوند كه اگر رطوبت حاوي مواد ضديخ باشد خوردگي تسريع ميگردد،وقتي تكيه گاهها يخ ميزندبا تغييرات درجه حرارت،پل انقباض وانبساط لازم را نخواهد داشت وبهمين دليل تنش هاي فشاري وكششي به تير وقسمتهاي فوقاني پايه ها وارد ميشوند وباعث ميگردند كه يكي يا ديگري يا هر دو با هم صدمه ببيند.كليه تكيه گاهها بايد بطور مناسبي نگهداري شوند تا بتوانند كار خود را انجام دهند.

اعضاي تحتاني سازه ها:

اين اعضاء بار را از عضوهاي فوقاني واز طريق پايه هاي كناري (كوله ها)وپايه هاي مياني ،به خاك(زمين)منتقل ميسازند.

ساير اعضاي تحتاني سازه:

1)پي.

2)كلاهك.

مواد زائد اغلب روي كلاهك ودر زير درزهاي انبساط جمع ميشوند واز رطوبت ومواد ضد يخ اشباع ميگردند.اگر اين مواد مدت زمان زيادي باقي بمانند موجب خوردگي فولاد ودر نتيجه خرد شدن بتن خواهند گرديد.اين نواحي بايد مرتباً تميز شوندوبتن اين مناطق در صورت لزوم درزگيري شود تا از نفوذ مواد شيميائي ضد يخ دورن آن جلوگيري گردد.يك پوشش الاستومري پل يورتان براي درزگيري وپوشش بتن كلاهكهاي تكيه گاه بكار ميرود.

استفاده مداوم از مخلوط 50-50 روغن برزك جوشيده ونفت نتيجه شايان توجهي داشته است.

گذرگاههاي سواره رو:

1)درزهاي انبساط روسازي:

در زمانيكه بتن روسازي گذرگاه ريخته ميشود(اجراء ميگردد)معمولاً يك درز انبساط در انتهاي پل تعبيه ميگردد،منظور از تعبيه اين درز جلوگيري از ايجاد فشار در ديوار پشت پايه پل وانتهاي كف پل ميباشد كه اين فشار ناشي از انبساط روسازي است.لازم است كه وقتي اين درزها در اثر انبساط روسازي بسته ميشوند با اره كردن وخارج كردن مواد روسازي درزي بعرض 8-7سانتيمتر وبه عمق كامل روسازي ايجاد گردد وبا مواد قابل انعطاف مناسبي پر شود.ماده اي كه ميتواند بطور رضايت بخش وضمناً اقتصادي بكار رود،نوعي پر كننده قيري است كه تقريباً از يك قسمت قير محلول زود گير ودوقسمت خاك اره خشك تشكيل يافته است.اين نسبتها براي تراكم بيشتر ميتوانند متغيير باشند ولي مخلوط بايد طوري باشد كه وقتي متراكم ميشود قير آن رونزند وبيرون نيايد.

2)تسطيح گذرگاهها:

گذرگاهها تسطيح شده از ضربه زدن بارهاي متحرك به كف پلها جلوگيري ميكنند،اين ضربات ميتوانند تنشهاي غير ضروري ايجاد نموده وبه كف پل وتكيه گاهها صدمه وارد سازند.جك زدن زير دالهاي پل وهمسطح كردن آنها ميتواند بر طرف كننده اين مشگل باشد.

بازرسي ابنيه فني:

بمنظور بازرسي ابنيه اي راه،شامل (آبرو – پل)وابنيه فني متشكل از ديوار برگشت،حفاظت دامنه،گابيون،تونل وگالري فرمهاي مختصرتري نيز ارائه ميگردد،تا بازرس مربوطه با نمره گذاري 10 و2 بشرح زير:

0-بدون نقص

1-بازرسي يا تعمير.

2-فوراً مورد توجه قرار مي گيرد.

اعلام نظر نمايد.بديهي است اوراق بازرسي مربوطه سپس بوسيله كارشناسان مربوطه مورد بررسي قرار گرفته واقدامات اجرائي لازم را معمول خواهند داشت.

بهمن:

محافظت راه،در مقابل مسدود شدن آن توسط كولاك برف يا بهمن،بدليل اهميت روز افزون باز نگهداري راه در تمام سال شايان اهميت زيادي است واين امر بويژه در تجارت وامور بازرگاني ارزش زيادي دارد.

مطالعات انجام يافته در كشورهاي برف خيزي چون سوئيس،نروژ واطريش كه مناطقي كوهستاني بوده وهمه ساله مشكل سقوط بهمن را دارند وجلوگيري از تشكيل بهمن وروشهاي محافظتي خاصي،ابداع گرديده كه به سه بخش عمده زير تقسيم ميشود:

1)اقداماتي براي جلوگيري يا كاهش خطر ريزش بهمن.

2)اقداماتي براي جلوگيري از بسته شدن راه توسط بهمن.

3)آزاد كردن مصنوعي بهمن تحت شرايط كنترل شده.

ذيلاً اين روشها بطور خلاصه شرح داده ميشود.

1)اقداماتي براي جلوگيري از آزاد شدن بهمن

روشهاي مرسومي كه موفقيت آميز بوده اند عبارتند از:

الف)محصور كردن برف بوسيله شبكه هاي تور بافته شده،براي جلوگيري از رسيدن كولاك برف پيش از آنكه برف به مناطقي كه با جمع شدن در آن محل به بهمن تبديل شود.اين روش بستگي به جهت ثابت وزش باد ومناطقي تقريباً مسطح براي جمع شدن مصنوعي دارد.

ب)تثبيت برفهاي فشرده شده در مناطق بوسيله تراسهاي خاكي يا بناي ديوارهاي ممتد موازي ويا روشهاي سيستماتيك ويا ابنيه ديگر در منطقه آزاد شدن بهمن.اين ابنيه غالباً گران قيمت بوده وتحت شرايط خاصي مانند محافظت از دهات وآباديها احداث ميگردند.

2)اقداماتي براي جلوگيري از بسته شدن راه توسط بهمن:

هنگاميكه بهمن آزاد ميشود،نگهداشتن آن در زمان پائين آمدن تقريباً غير ممكن است.براي جلوگيري از بسته شدن راه در چنين مواردي ساختمانهاي سنگيني لازم است كه ميتوانند به انواع زير باشند.

الف)ديوارهاي هادي براي تغيير مسير بهمن ،به جائي كه راه را مسدود نسازد.زاويه تغيير مسيرنبايد بيش از 30 درجه باشد ،ديوارهاي هادي بالاي راه اين حسن را دارند كه ميتوانند طول گالريهاي بهمن گير را كاهش دهند.

ب)مخروطهاي نگاه دارنده براي كم كردن سرعت بهمن ونگهداشتن آن،قبل از رسيدن به جاده،استفاده از چنين بناهائي محدود به مناطقي با شيب كم 20-15درجه ميشود.

ج)شبكه هاي توري يافته ومهار شده كه وسيله دكلها و پايه هاي قوي وبا ارتفاعات متغير ودر فواصل معين وبموازت همديگر استقرار يافته باشند.

د)تونلها،بهمن گيرها كه باعث عبور بهمن،بدون بسته شدن راه ميگردند وتنها روش حفاظتي مطمئن اند،مشروط بر اينكه بهمن گيرها بميزان كافي مقاوم باشند.احداث اينگونه بناها پر هزينه بوده وايجاد راه با احداث تونل در بيشتر اوقات گرانتر از بناي بهمن گير ميشود،زيرا كه احتياجات تعيين مسير ممكن است به تونلي طويلتر از يك بهمن گير منتهي گردد،لذا در اينگونه موارد بايد با بررسي اقتصادي،بهترين روش برگزيده شود.

3)آزاد كردن مصنوعي بهمن تحت شرايط كنترل شده:

اين روش شامل كاربردهاي گوناگوني از مواد منفجره براي آزاد كردن بهمن پيش از آنكه انبوه شدن برف بميزان خطرناكي برسد،ميباشد.

اين كاربردها شامل:

الف)مواد منفجره(ديناميت)كه بطور دستي وقبل از ريزش برف نصب گرديده و در موقع مناسب توسط علائم راديوئي منفجر ميشوند.

ب)بمباردمان توسط آتش توپ به انواع مختلف.

ج)انداختن بمب از هليكوپتر.

د)شكستن ديوار صوتي بوسيله هواپيماهاي جنگنده.

كاربردهاي روشهاي حفاظتي:

روشهاي فوق در نقاط مختلفه جهان و ايران بطور موفقيت آميز مورد استفاده قرار گرفته است ولي انتخاب دوش صحيح نياز به ارزيابي دارد.برخي از روشها از لحاظ ساختمان ارزان بوده لكن نياز به نگهداري دقيق ميباشند بي آنكه ايمني كاملي رابراي تردد كنندگان ايجاد نمايند.

حال آنكه روشهاي ديگر مانند تونل وبهمن گير مطمئن وگران بوده ولي به نگهداري كمتري نياز دارند.

نوع نگهداري بدليل پستي وبلندي وميزان ترافيك نيز متغير است.بطوريكه ميتوان گفت،با در نظر گرفتن برخي محدوديتها هر چه شيب كوه تندتر باشد بهمن قوي تر ودر نتيجه حفاظ مقاوم تري مورد نياز است وهر چه ترافيك زيادتر باشد احتياج بيشتري است كه راه هميشه باز بوده وشرايط براي وقوع حوادث مرتفع شود.

در موارديكه بهمن ها با سنگ وخاك مخلوط شده باشند.چون ضربه زيادتري بر بناهاي حفاظتي راه وارد مي آوردند،لذا نياز به حفاظتهاي مقاومتري است.

گالري بهمن گير:

1)گالري سنگين از بتن مسلح:كه اجراء آن با توجه به همزماني ترافيك مشكلاست.

2)گالري نيمه سقف از تير آهن:نصب اين نوع گالري بخاطر همزماني كمتر با ترافيك ،آسانتر است.

3)گالري با ديوارهاي بتني وتيرهاي آهني قوسي با پوشش ورق آهن موجدار:اين نوع گالري بدلائل زير توصيه نميشود:

برف توده شده بين شيب ترانشه وسقف آب شده وبصورت آب از سقف نفوذ نموده وحتي تشكيل يخ پاره هائي (قنديل)ميدهد،كه ممكن است در موقع سقوط به اتومبيلها برخورد وخساراتي وارد نمايد.ضمناً اين نوع گالري براي فشار جانبي بهمن ها داراي مقاومت ناچيزي است واحتمال خرابي دارد،همچنين تهويه اين نوع گالري ها نيز معمولاً با اشكال مواجه است.

مهندسين مشاور ايران كامپساكس در سالهاي گذشته مطالعاتي در رابطه با احداث گالريهاي سنگين ونيمه سنگين در راه هراز بعمل آورده است ونقشه اجرائي مربوطه را تهيه نموده كه قابل كاربرد در هر محلي ميباشد وبپيوست جهت سهولت مراجعه ارائه ميشود.

توي تثبيت برف

شبكه توري ساده با ارتفاع 2 متر كه بايد رد محل نزديك به منطقه شروع حركت بهمن نصب شود.

توري با مقاومت متوسط:

شبكه توري بافته شده سيمي با ارتفاع 3 متر كه به دكلهائي كه بر روي دو ميله متصل بهم سوار شده ،مهار گرديده است وايمني ريزش سنگ را تا انرژي 300 كيلومتر ژول تامين ميكند.

توري ايمني برف:

شبكه توري بافته شده سيمي با ارتفاع 3 تا 4 متر كه به دكلهائي مهار گرديده وباعث بهمن ميشود.

زهكشي هاي كناري:

زهكشي هاي كناري راه(كانالهاي طرفين)،كه وظيفه تخليه آبهاي سطحي ناشي از بارندگيها (باران – برف)را عهده دار ميباشند،از اهميت خاصي برخوردارندومسئولان راهداري موظفند طبق برنامه هاي تدوين شده منظمي ،بويژه بعد از هر بارندگي وريزشهاي احتمالي واريزه ها ،ترانشه ها را مورد بررسي قرار داده وعمليات پاكسازي آنها را به انجام رسانند.

بدين منظور ،فرم بازرسي زهكشي ها ارائه ميشود تا براساس آن بازديد كننده وضعيت زهكش ها را براساس 3 طبقه بندي زير:

0=بدون نقص.

1=تعمير يا بازرسي.

2=نياز به توجه فوري.

در فرم مربوطه درج نمايد،بديهي است اين فرم در طولهائي از راه كه كانالهاي طرفين ويا يك طرف موجود است تنظيم ميشود ودر طولهائي از راه كه مسير در خاكريزي است نيازي به تدوين فرم مذكور نيست.واضح است كه براساس صورت برداري بعمل آمده بايد نسبت به اعزام اكيپ اجرائي جهت پاكسازي اقدام نمود.

بوته كني وعلف كني:

در شانه هاي شني راههاي اصلي وفرعي ودر شيب شيرواني خاكريزي بزرگ راهها وآزاد راهها بوته وعلف ورستني هاي مختلف ميرويد كه براي حفظ جسم راه از نفوذ آبهاي سطحي بايستي ترتيبي اتخاد شود كه رستني ها پاكسازي شود تا زهكشي سطحي راه به آساني انجام شود .ضمناً وجود بوته واشجار در شيرواني وشانه راه باعث ميشود كه از ايمني راهها بعلت ايجاد سد در مقابل ديد راننده بكاهد،بدين منظور اقدامات مختلفي براي از بين بردن رستني ها معمول ميشود.

1)قطع رستني ها وبوته واشجار بوسيله نيروي كارگر وبطريقه دستي با ابزار برنده(داس – تبر).

2)قطع رستني ها وبوته ها بوسيله ماشينهاي مخصوص قطع بوته ها ورستني ها.

3)سوزاندن وآتش زدن بوته وعلفها با كمك مشعلهاي مخصوص .

4)بهره گيري از مواد شيميائي براي از بين بردن بوته وعلفها،ماده شيميائي كه در اين مورد مصرف ميشود وبطريقه اسپري كردن بكار ميرود 2 و4 اسيددي كلروفنوكسي استيك است.

فصل دوم:ارزيابي بخشهاي مرتبط با رشته علمي كارآموز

در اين واحد (اداره كل راه وترابي):

از اين گرايش بيشتر در قسمت تعمير ونگهداري ابنيه استفاده مي شود.

به علت جديد بودن اين گرايش وشناخته نشدن آن واز دانشجوياني كه در اين رشته فارغ التحصيل مي شوند در سازمان وصنايع به عنوان كاردان وكارشناس عمران استفاده مي شود ولي به علت مكمل بودن پل سازي وابنيه فني با راه سازي از فارغ التحصيلان اين رشته دراين سازمان به عنوان ناظرين يا مطالعه كننده گان پروژه هاي پل وابنيه كه شامل ديوار حائل‌- آبروها وگابيون سازي و…مي باشد استفاده مي كنند.

ولي به طور كل پل سازي وابنيه فني در امور راه سازي بسيار با اهميت بوده كه مي توان با تخصصي كردن آن در مقاطع بالاتر وپرورش دانشجويان اين رشته از تخصص آنها در طراحي واجراي اين سازه ي حساس ومهم بهره گيري خوبي كنند.

متخصصان اين رشته مي توانند با در نظر گرفتن تمام موارد ومطالعات تخصصي ونظارت دائم بر اجراي آن اين سازه حساس وملي را به نحو احسن وبا كيفيت وقابليت كارايي مورد نياز در اره مورد نظر بوجود آورده ومورد استفاده قرار دهند:

البته به عنوان آينده نگري مي توان بعضي از اين موارد را اينگونه بيان كرد مانند:لزوم مطالعات اوليه قبل از احداث پل يا بررسي تغيير مكان پل در اثر تحريكات زلزله كه در زير به بررسي بخشي از آن مي پردازيم: