دانلود گزارش کارآموزی تعمیر دستگاه های صوتی و تصویری

مقدمه

امروزه با توسعه صنایع کوچک و بزرگ در کشور، فرصت های شغلی زیادی برای مهندسین برق فراهم شده است و اگر می بینیم که با این وجود بعضی از فارغ التحصیلان این رشته بیکار هستند، به دلیل این است که این افراد یا فقط در تهران دنبال کار می گردند و یا در دوران تحصیل به جای یادگیری عمیق دروس و در نتیجه کسب توانایی های لازم، تنها واحدهای درسی خود را گذرانده اند.

همچنین یک مهندس خوب باید، کارآفرین باشد یعنی به دنبال استخدام در موسسه یا وزارتخانه ای نباشد بلکه به یاری آگاهی های خود، نیازهای فنی و صنعتی کشور را یافته و با طراحی سیستم ها و مدارهای خاصی این نیازها را برطرف سازد. کاری که بعضی از فارغ التحصیلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نیز بوده اند.”

دکتر کمره ای نیز در این زمینه می گوید:

“اگر یک فارغ التحصیل برق دارای توانایی های لازم باشد، با مشکل بیکاری روبرو نخواهد شد. در حقیقت امروزه مشکل اصلی این است که بیشتر فارغ التحصیلان توانمند و با استعداد این رشته به خارج از کشور مهاجرت می کنند و ما اکنون با کمبود نیروهای کارآمد در این رشته روبرو هستیم.”

یکی از اساتید مهندسی برق دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در مورد فرصت های شغلی فارغ التحصیلان این رشته می گوید:

“طبق نظر کارشناسان و متخصصان انرژی در کشور، با توجه به نیاز فزاینده به انرژی در جهان کنونی و همچنین نرخ رشد انرژی الکتریکی در کشور، سالانه باید حدود 1500 مگاوات به ظرفیت تولید کشور افزوده شود که این نیاز به احداث نیروگاه های جدید و همچنین فارغ التحصیلان متخصص برق و قدرت دارد.

صفحه یک

آشنایی با محل کار آموزی :

کارگاه (الکتریکی جواد) واقع در ابهر خیابان ولیعصر کوچه یخچال ، که این کارگاه در زمینه تعمیر دستگاههای صوتی و تصویری از قبیل تلویزیون ، رادیو و ضبط و غیره فعالیت دارد.

بررسی شانسی منبع تغذیه

شکل(1) زیر قطعات منبع تغذیه را روی شاسی تلویزیون نشان می دهد. طرح مدار چاپی منبع تغذیه  مطابق شکل (2) است.

شکل (1) : قطعات منبع تغذیه

شکل (2) : طرح مدار چاپی منبع تغذیه

در شکل (3) نیز مدار کامل منبع تغذیه رسم شده است. برای بررسی، مدار منبع تغذیه را به دو بخش کلی به شرح زیر تقسیم بندی می کنیم.

الف- بخش شاسی غیر ایزوله که قبل از ترانسفورماتور را تشکیل می دهد.

ب- بخش شاسی ایزوله که از ثانویه ترانسفورماتور به بعد را تشکیل می دهد.

شکل (3) بخش شاسی غیر ایزوله که قبل از ترانسفورماتور را تشکیل می دهد.

شکل 4: بخش شاسی ایزوله که از ثانویه ترانسفورماتور به بعد را تشکیل می دهد.

شکل 5: قطعات مشکوک در صورت بروز عیب در شاسی

شکل 6: قطعات مشکوک به عیب ناشی از نویز

شاسی ایزوله بخشی از برد مدار چاپی است که بعد از ثانویه ترانسفورماتور تغذیه قرار دارد.

شاسی غیر ایزوله بخشی از شاسی است که برق 220 ولت به آن اتصال دارد. این بخش قبل از ترانسفورماتور تغذیه قرار دارد.

معایب مربوط به شاسی غیر ایروزله

* عدم وجود ولتاژ در خروجی منبع تغذیه

- سوختن فیوز SI601 : در صورتی که خروجی منبع تغذیه ، ولتاژ نداشته باشد ، ابتدا از وجود برق در پریز و سالم بودن سیم رابط اطمینان حاصل کنید . سپس فیوز SI601 را کنترل کنید . شکل 7 فیوز SI601 را در نقشه ی مدار منبع تغذیه نشان می دهد .

 در صورت سوختن فیوز SI601 ممکن است پل دیود D621 یا خازن C601 یا خازن صافی C626 معیوب و اتصال کوتاه شده باشد.

شکل 8 محل دیود D621 و خازن های C601 و C626 را در نقشه مدار نشان می دهد.

اتصال کوتاه شدن این قطعات باعث عبور جریان زیاد از مدار می شود و فیوز را می سوزاند.

- سوختن فیوز SI624 : اگر این فیوز سوخته باشد ممکن است یکی از المان های موجود در مدار بعد از فیوز معیوب اتصال کوتاه شده باشد. این عیب سبب عبور جریان زیاد از فیوز می شود و آن را می سوزاند.

(نمودار و تصاویر در فایل اصلی موجود است)

قطعات معیوب احتمالی در این حالت عبارتند از:

- سوختن ترانزیستور سوئیچ : اگر این ترانزیستور بسوزد معمولاً درین – سورس آن اتصال کوتاه می شود . در این حالت ممکن است خازن C646 اتصال کوتاه شده باشد . همچنین امکان دارد یکی از قطعات D647 و C648 , C647 , R646 که در هنگام قطع ترانزیستور T644 عمل می کنند معیوب شده باشد . شکل 10 جای این قطعات را در نقشه مدار منبع تغذیه نشان می دهد .

اتصال کوتاه شدن دیود D682 در بخش ثانویه ترانسفورماتور نیز می تواند سبب جریان کشیدن و سوختن ترانزیستور T644 شود . شکل 11 دیود D682 را در نقشه نشان می دهد .

فیوزها سالم هستند و ولتاژ تغذیه وجود ندارد

- اگر فیوز ها سالم باشند باید به بررسی ولتاژ راه انداز تراشه 631 یا ولتاژ پایه 6 تراشه بپردازید.

شکل 12 مسیر تهیه ولتاژ راه انداز را نشان می دهد.

ممکن است ولتاژ راه انداز کمتر از 9 ولتا باشد ، در این صورت مدار منبع تغذیه راه اندازی نمی شود . علت کم بودن ولتاژ راه انداز تغذیه ، معیوب بودن مقاومت R633 یا خازن C633 است . شکل 13 محل مقاومت R633 و خازن C633 را نشان می دهد . افزایش مقاومت R633 سبب افزایش افت ولتاژ در دو سر آن می شود و ولتاژ راه انداز را کاهش می دهد .

- اگر ولتاژ راه انداز روی پایه 6 تراشه 631 تقریباً برابر 9 ولت باشد ، باید مسیر تهیه ولتاژ تغذیه دائم تراشه بررسی شود . در این حالت لازم است دیود D653 ، سیم پیچ L653 یا ترانزیستور سویئچ T644 مورد آزمایش قرار گیرد.زیرا اگر ترانزیستور T644 یا دیود D653 قطع باشد ، تغذیه دائم تراشه برقرا نمی شود و مدار منبع تغذیه کار نمی کند. شکل 14 مسیر تهیه ولتاژ تغذیه دائم تراشه را نشان می دهد .

- اگر ولتاژ راه انداز روی پایه 6 تراشه از 12+ ولت بیشتر باشد و در محدوده بالای 12 ولت تغییر کند ، لازم است دیود D661 و مقاومت R652 , 664 و پتانسیومتر R654 و مقاومت R651 و خازن های C652, C661 , C664 آزمایش شوند . شکل 15 قطعاتی را که باید مورد آزمایش قرار گیرند نشان می دهد.

- اگر ولتاژ راه انداز روی پایه 6 تراشه بین 5 تا 10 ولت تغییر کند باید قطعاتی که در مسیر تغذیه پایه های 7 و 11 ترانسفورماتور قرار دارند بررسی شوند. در این حالت لازم است صحت کار دیودهای D691 , D671 , D682 و خازن C632 و مقاومت های R632 , R634 آزمایش شوند . شکل 16 این قطعات را در نقشه مدار تلوزیون نشان می دهد.

معیوب بودن تراشه 631:

اگر تراشه 631 معیوب باشد در پایه شماره 5 پالسی وجود ندارد . برای اطمینان از سالم یا معیوب بودن تراشه پس از اطمینان از سالم بودن ترانزیستور T644 و سایر قطعات در مسیر تغذیه تراشه ، یا اتصال اسیلوسکوپ به پایه شماره 5 تراشه موج پایه ی 5 را بررسی می کنیم. در صورت موجود بودن پالس ، تراشه 631 سالم است . نبود پالس دلیل بر معیوب بودن تراشه است. شکل 17 اتصال اسکوپ به پایه 5 تراشه را نشان می دهد .

مراحل عیب یابی

اکنون می توانیم با استفاده از مطالب بیان شده در ارتباط با عیب یابی منبع تغذیه مراحل عیب یابی را بیان کنیم . در شکل 18 فلوچارت مورد نظر آمده است.

معیوب بودن قطعات در بخش ثانویه ترانسفورماتور تغذیه

ولتاژهای دریافتی از ثانویه ی ترانسفورماتور شامل ولتاژهای +H=5v , +E=8.5v , B',B''=12v , +M=16.5v , +A=124v است شکل 19 ثانویه ترانسفورماتور و ولتاژ های دریافت شده از آن را نشان می دهد.

ولتاژهای دریافتی از ثانویه ی ترانسفورماتور شامل ولتاژهای +H=5v , +E=8.5v , B',B''=12v , +M=16.5v , +A=124v است شکل 19 ثانویه ترانسفورماتور و ولتاژ های دریافت شده از آن را نشان می دهد.

شکل 19

نبود هر یک از این ولتاژها به علت وجود معایبی در قطعه یا قطعات مشخصی است در اینجا به بررسی رابطه بین هر عیب با قطعه مورد نظر می پردازیم.

عدم وجود ولتاژ +A :

عدم وجود ولتاژ +A می تواند ناشی از معیوب بودن L682 یا D682 باشد شکل 20 این قطعات را نشان می دهد .

قطع شدن ولتاژ +A موجب از کار افتادن تقویت کننده خروجی افقی می شود و چون تغذیه بخش خروجی عمودی از افقی تهیه می شود لذا بخش عمودی هم از کار می افتد . در این صورت نور و تصویر نداریم ولی صدا سالم است.

شکل 20

عدم وجود ولتاژ +M :

در صورت معیوب بودن دیود D671 ، ولتاژ +M قطع می شود . عدم وجود ولتاژ +M سبب می شود که ولتاژی B'',B' نیز وجود نداشته باشد. در این حالت میکروکنترلر کار نمی کند و صدا و تصویر به وجود نمی آید . شکل 21 دیود D671 و مدار تهیه ولتاژ B'' , B' را نشان می دهد.

شکل 21

عدم وجود ولتاژ +E

در صورت معیوب شدن دیود D691 ولتاژ +E وجود نخواهد داشت . با قطع ولتاژ +E ولتاژ +H نیز ساخته نمی شود . در این حالت میکروکنترلر و بخش افقی و عمودی از کار می افتند و تصویر و نور به وجود نمی آید. شکل 22 دیود D691 و مدار تهیه ولتاژ +E و +H را نشان می دهد .

شکل 22

معیوب بودن تراشه 676:

اگر تراشه 676 معیوب باشد ولتاژ B'' , B' تهیه نمی شود و تلوزیون در حالت آماده به کار قرار می گیرد. شکل 23 نقشه مدار تراشه 676 را نشان می دهد .

شکل 23

معیوب بودن تراشه 686: اگر تراشه 686 معیوب باشد ولتاژ +H تهیه نمی شود . در این حالت میکرو کنترلر از کار می افتد و تلوزیون هیچ دستوری را نمی پذیرد . شکل 24 نقشه مدار تراشه 686 را نشان می دهد.

شکل 24

معایب بخش عمودی

بخش عمودی سبب می شود شعاع الکترونی روی صفحه تصویر در جهت عمودی طوری حرکت کند که تصویر در جهت عمودی باز شود . معایب بخش عمودی به شرح زیر است:

معیوب بودن نوسان ساز عمودی:

در صورتی که مدار اسیلاتور عمودی در تراشه 2260 معیوب باشد ، پالس عمودی در خروجی نوسان ساز بوجود نمی آید در این حالت طبقه ی تقویت کننده خروجی عمودی از کار می افتد و تصویر به صورت یک خط افقی در می آید . شکل 25 نقشه مدار تراشه 2260 را نشان می دهد.

شکل 25

در شکل 26 عیب ظار شده روی صفحه تصویر تلوزیون را که در اثر کار نکردن اسیلاتور عمودی ایجاد می شود ، مشاهده می کنید.

شکل 26

معیوب شدن تقویت کننده خروجی عمودی

چنانچه تراشه 411 معیوب شود جریان مصرفی عمودی قطع می شود و ولتاژ +D بالا می رود . در این حالت مدار محافظ لامپ تصویر عمل می کند و تلوزیون را به حالت Stand by می برد . شکل 27 مدار تراشه 411 را نشان می دهد.

شکل 27

اتصال کوتاه شدن خازن C433 شکل 28 خازن C433 را در نقشه مدار نشان می دهد. اگر خازن اتصال کوتاه شود ، جریان غیر مجاز از سیم پیچ های بلوک عمودی عبور می کند در این حالت افت ولتاژ در دو سر مقاومت R432 بالا می رود و ترانزیستور T551 که مربوط به مدار محافظ است عمل می کند. هادی شدن این ترانزیستور تلوزیون را به حالت Stand by می برد

شکل 28

شکل 29 مقاومت R432 و مدار محافظ را در نقشه ی مدار نشان می دهد . در صورت عمل نکردن مدار محافظ ، حوزه ی مغناطیسی شدیدی درگردن لامپ تصویر ایجاد می شود . اگر مدت اتصال کوتاه طولانی شود این میدان مغناطیسی شدید می تواند گردن لامپ تصویر را ببرد یا قطع کند.

شکل 29

قطع شدن D411

D411 یک دیود یکسوساز است که ولتاژ تغذیه تراشه تقویت کننده خروجی عمودی را تهیه می کند . شکل 30 دیود D411 و خازن صافی تغذیه را در نقشه مدار نشان می دهد . قطع شدن دیود D411 سبب می شود که ولتاژ تغذیه DC تراشه 411 فراهم نشود و تصویر به صورت شکل 31 درآید.

شکل 30

شکل 31

معیوب شدن دیود D421

قطع شدن دیود D421 باعث از کار افتادن مدار ژنراتور برگشتی در داخل تراشه خروجی عمودی می شود و تصویر به صورت یک خط افقی روشن در می آید. شکل 32 دیود D421 را در نقشه مدار خروجی عمودی نشان می دهد .

شکل 32

در شکل 33 تصویر بوجود آمده روی صفحه تلوزین را در حالی که D421 قطع است مشاهده می کنید.

شکل 33

قطع شدن خازن C421:

اگر خازن 421 قطع شود ، خطوط برگشت مطابق شکل 34 در بالای تصویر ظاهر می شود.

شکل34

شکل 35 خازن 421 را در نقشه نشان می دهد.

شکل 35

قطع شدن خازن 434:

در شکل 36 خازن 434 در نقشه مدار نشان داده شده است. این خازن همراه مقاومت 433 برای خطی کردن موج دندانه اره ای عمودی به کار می رود .

شکل 36

اگر خازن 434 قطع شود تصویر حالت خطی خود را از دست می دهد و به صورت شکل 37 در می آید.

شکل 37

اتصال غیر صحیح خروجی عمودی به سیم پیچ های انحراف عمودی

اتصال غیر صحیح خروجی عمودی به سیم های یوک عمودی به طور معمول ایجاد نمی شود . اگر بنا به دلایلی سیم های یوک را قطع کنیم و در اتصال مجدد محل اتصال سیم ها را اشتباه وصل کنیم ، جاروب اشعه در جهت عمودی بر عکس می شود . در این حالت تصویر روی صفحه تلوزیون مطابق شکل 38 به صورت وارونه در می آید.

شکل 38

معایب مربوط به بخش افقی

شناسایی بخش افقی

بخش افقی یکی از قسمت های مهم تلویزیون را تشکیل می دهد . این قسمت نسبت به بخش های دیگر آسیب پذیر تر است زیرا در قسمت افقی توان زیادی تلف می شود و گرمای زیادی به وجود می آید . در این قسمت به بررسی برخی از معایب مربوط به بخش افقی می پردازیم.

خرابی تراشه 2260

اگر مدار نوسان ساز افقی داخل تراشه 2260 معیوب شود ، نوسان افقی به وجود نمی آید و تقویت کننده خروجی افقی از کار می افتد در این شرایط ولتاژ زیاد قطع می شود و تصویر و نور وجود ندارد. در ضمن بخش خرجی عمودی هم از کار می افتد . شکل 39 تراشه 2260 و نوسان ساز افقی داخل آن را نشان می دهد.

شکل 39

معیوب شدن تراشه 526

معیوب شدن تراشه 526 که نقشه بلوکی آن در شکل 40 مشاهده می کنید سبب می شود نوسان ایجاد شده توسط نوسان ساز افقی تقویت نشود و به خروجی افقی نرسد در این شرایط ترانزیستور تقویت کننده خروجی افقی از کار می افتد و ولتاژ زیاد قطع می شود با قطع شدن ولتاژ زیاد ، نور و تصویر به وجود نمی آید و خروجی عمودی نیز از کار می افتد.

شکل 40

معیوب شدن ترانزیستور تقویت قدرت خروجی افقی:

در شکل 41 ترانزیستور 572 را در نقشه مدار تلویزیون مشاهده می کنید. معیوب شدن این ترانزیستور به دو صورت بروز می کند . ممکن است پایه های ترانزیستور نسبت به یکدیگر قطع شوند یا بین آنها اتصال کوتاه رخ دهد.

شکل 41

با معیوب شدن ترانزیستور 572 ولتاژ زیاد قطع می شود و تصویر و نور روی صفحه ی تلویزیون به وجود نمی آید . در ضمن بخش خروجی عمودی نیز از کار می افتد.

خرابی خازن 574

اگر خازن 574 معیوب شود نقطه کار ترانزیستور 572 تغییر می کند و سبب سوختن آن می شود . شکل 42 خازن 572 را در نقشه مدار نشان می دهد .

شکل 42

قطع شدن خازن 511

اگر خازن 511 قطع شود ولتاژ زیاد افزایش می یابد و قطعات حساس شاسی نظیر آی سی میکروکنترلر ، آی سی حافظه و تیوتر آسیب می بینند. شکل 43 خازن 511 را در نقشه مدار نشان می دهد .

شکل 43

قطع شدن هر یک از خازن های 521 و 522

قطع شدن هر یک از خازن های 521 و 522 موجب تغییر جریان یوک افقی می شود . تغییر جریان یوک افقی می تواند تصویر را در جهت افقی بیش از حد مجاز باز یا جمع کند شکل 44 خازن های 521 و 522 را در نقشه مدار تلویزیون نشان می دهد.

شکل 44

قطع شدن خازن 518

با قطع شدن خازن 518 در نقطه L' پالس مورد نظر برای مدارهای استفاده کننده از پالس L' فراهم نمی شود و تصویر به صورت شکل 45 در می آید.

شکل 45

شکل 46 خازن 518 را در نقشه مدار تلویزیون نشان می دهد.

شکل 46

خرابی دیود کاسکاد

در صورت خرابی دیود کاسکاد ، ولتاژ زیاد به وجود نمی آید و صفحه تصویر تاریک و بدون نور می شود . برای تفکیک معیوب بودن دیود کاسکاد از معیوب بودن تقویت کننده خروجی افقی ، می توان فیلامان لامپ تصویر را مورد توجه قرار داد . در صورت روشن بودن فیلامان ، پی می بریم که قسمت خروجی افقی و ترانسفورماتور ولتاژ ژ سالم هستند . در این حالت عیب می تواند مربوط به دیود کاسکاد باشد . شکل 47 دیود کاسکاد را در نقشه مدار تلویزیون نشان می دهد.

شکل 47

برای اطمینان از معیوب بودن دیود کاسکاد می توانید در حالتی که تلویزیون خاموش است بستانک ولتاژ زیاد را از لامپ تصویر جدا سازید ، سپس تلویزیون را روشن کنید و بستانک را با احتیاط کامل به شاسی نزدیک کنید. اگر شعله ای بین بستانک و شاسی ایجاد نشد ، دیود کاسکاد معیوب است.

لامپ سري براي ميز كار:

چنانچه يك پريز برق و يك لامپ 100 وات را به طور سري مطابق شكل به هم ببنديم هنگامي كه دو شاخ دستگاه خود را در اين پريز قرار دهيم در صورت عدم اتصالي در دستگاه، لامپ 100 وات كم نور روشن مي شود ولي اگر دستگاه اتصالي داشته باشد لامپ 100 وات پر نور روشن مي شود (چنانچه دستگاهي را كه اتصالي دارد به پريز برق ديگري وصل كنيم دائماً باعث قطع شدن فيوز برق مي شود ولي با قرار دادن دو شاخ دستگاه مورد نظر در پريز برق لامپ سري، فيوز سوخته و فقط لامپ 100 وات پر نور روشن مي شود).

ليست قطعات مورد نياز براي يك تعمير كار داريو- ضبط

1-فيوز نيم آمپر، يك آمپر، سه آمپر

2-مقاومت هاي كربني يك اهم، ده اهم، صد اهم، يك كيلو اهم، نيم وات

3-مقاومت كربني نيم اهم و يك اهم يك وات

4-مقاومت سيمي و آجري ده اهم و صد اهم و يك كيلو اهم ده وات

5-انواع تسمه، قرقره، چرخ، غلطك، پولي، موتور

6-ترانس هاي 6، 5/7، 9، 12 ولتي نيم آمپر

7-ديود ركتي فاير (يكسوساز) 1N4001، ديود چهار سر (پل ديود)، ديود سه سر

8-ديود شيشه اي 1N4148

9-ديود آشكار ساز 1N60

10- نخ (زه) مخصوص براي راديو، گيره، انبردست، دم باريك، سيم چين، انواع پيچ گوشتي

11- انواع دو شاخ برق (نرگي برق) و فيش ماده گي برق

12- اسپري خشك و متوسط

13- خازن هاي شيميايي 47 ميكروفاراد، 10 ولتي- 220 ميكروفاراد، 16 ولتي

14- سيم شيلددار

15- انواع بلندگو

16- انواع هد

17- آي سي هاي TBA800, UPC1001, C575, LA4100 و…

18- ترانزيستورهاي

AC187, B324, 2SB337, 2N3055, Ad162, AD161, BD136, BD135, C1060, A634, A733, D400, C945

طريقه كار با اهمتر، شكل نقشه اي قطعات و تست آنها

طرز كار اهمتر:

نام ديگر اهمتر، مولتي متر يا آوومتر مي باشد.

وظيفه اهمتر:

اندازه گيري مقدار مقاومت، مقدار ولتاژ متناوب، مقدار ولتاژ مستقيم و مقدار جريان مي باشد.

طريقه كار قسمت اهمتر و طرز اندازه گيري مقاومت:

ابتدا كليد سلكتور اهمتر را روي R x 1 گذاشته و دو فيش اهمتر را به هم اتصال مي دهيم، عقربه بايد حركت و روي صفر بايستد و در غير اين صورت پيچ تنظيم صفر اهمتر بايد تنظيم شود و اگر تنظيم نشد باطري قلمي 5/1 ولتي داخل اهمتر ضعيف است. (باطري 9 ولت كتابي مربوط به قسمت R x 10K هست). سپس دو فيش اهمتر را بدو سر مقاومت مي زنيم.

البته دقت شود كه هر دو دست به فيش هاي اهمتر تماس نداشته باشد. اگر عقربه حركت نردك كليد را روي R x 10 و يا R x 100 و يا (R x 1000) R x 1K قرار دهيم. به طور مثال: اگر كليد كه روي R x 100 بود، عقربه روي خط مدرج شده قسمت زير روي عدد 50 ايستاد، مي گوييم مقدار مقاومت برابر است با (اهم 50 x 100 = 5000 ) و اگر كليد را در اين حالت روي R x 1K قرار دهيم عقربه روي 5 مي ايستد كه مقدار مقاومت باز هم برابر است با5 x 1k = K (اهم 5000).

هر بار كه كليد روي R x 1 يا R x 10 يا… قرار مي دهيم بايد پيچ تنظيم صفر مجدداً تنظيم شود.

هر بار كه كليد روي R x 1 يا R x 10 يا… قرار مي دهيم بايد پيچ تنظيم صفر مجدداً تنظيم شود.

طريقه كار قسمت AC يا اندازه گيري ولتاژ متناوب:

براي اندازه گيري ولتاژ AC (ولتاژ متناوب) كليد سلكتور را در قسمت AC – v بايد قرار داد (ولتاژ AC قطب مثبت و منفي ندارد) اگر كليد را روي رنج 10 قرار دهيم ولتاژ را روي خط 10 مي خوانيم و اگر كليد روي 50 باشد روي خط 50 و اگر كليد روي 250 باشد روي خط 250 مي خوانيم و اگر كليد روي 500 قرار داشته باشد مقدار ولتاژ را روي خط صفر تا 50 خوانده و در 10 ضرب مي كنيم.

طريقه كار قسمت ولتاژ مستقيم يا برق باطري:

براي اندازه گيري ولتاژ DC (برق باطري با آداپتور) كليد سكتور را روي قسمت DC – V بايد قرار داده، برق DC داراي قطب مثبت و منفي است و بايد فيشها را منفي به منفي و مثبت به مثبت بزنيم، در غير اين صورت عقربه، به جهت مخالف حركت مي كند. براي خواندن ولتاژ DC همانند ولتاژ AC عمل مي شود، يعني اگر كليد روي 10 بود مقدار ولتاژ بر روي خط مدرج بين صفر تا 10 و اگر روي 50 بود بر روي خط صفر تا 50 و اگر روي 250 بود روي خط مدرج صفر تا 250 خوانده مي شود.

براي اندازه گيري جريان DC يك سيم مدار بايد قطع شود و آمپرمتر (اهمتر كه روي

DCmA است) به طور سري در مدار قرار گيرد و مقدار جريان بر روي همان خطوط

مدرج بين صفر تا 10، يا صفر تا 50 و يا صفر تا 250 خوانده شود.

دكمه فشاري قرمز بر روي بعضي اهمترها براي تست باطري اهمتر است، اگر فشار داديم عقربه تا نيمه حركت كرد باطري سالم است همچنين اگر دو سر اهمتر را به هم زديم و با تنظيم پيچ اهمتر، عقربه روي صفر نيامد باطري آن ضعيف مي باشد.

كليد دو حالت + و – در بعضي اهمترها براي اين است كه اگر در موقع ولتاژگيري عقربه در جهت مخالف حركت كرد به جاي تعويض فيش ها كليد را در حالت ديگر قرار داده و ولتاژ را بخوانيم.

در شكل زير، براي اندازه گيري ولتاژ باطري ها، كليد سلكتوري روي DC ولت رنج 10 قرار دارد، بنابراين مقدار را بر روي خط مدرج بين صفر تا 10 بايد بخوانيم كه مشاهده مي كنيم، عقربه بين 4 تا 6 قرار گرفته است و حدود 4/5 V را نشان مي دهد.

در شكل دوم براي اندازه گيري ولتاژ برق شهر كليد سلكتوري را در قسمت AC – V رنج 250 قرار داده و مقدار ولتاژ را روي خط مدرج بين صفر تا 250 مي خوانيم كه حدوداً 220 V را نشان مي دهد.

طريقه گردش نوار:

ابتدا موتور چرخيده و در نتيجه پولي روي موتور باعث به حركت در آمدن تسمه مي شود و تسمه چرخ كلاچ و ديسك را مي چرخاند و چون چرخ كلاچ با قرقره جلو برنده مماس است قرقره را مي چرخاند و باعث مي وشد تا نوار نيز بچرخد و چون غلطك روي ميل لنگ قرار دارد و تسمه باعث چرخس ديكس و ميل لنگ مي گردد، در نتيجه غلطك نيز مي چرخد، و چون نوار بين ميل لنگ و غلطك قرار دارد توسط غلطك سرعت نوار تنظيم مي شود.

طريق خارج نمودن قرقره ها و چرخ ها:

1- براي باز نمودن موتور، ابتدا بايد پولي آن را خارج نماييم (معمولاً روي پولي يك پيچ كوچك قرار دارد) و بايستي از چند طرف به پولي فشار وارد كنيم تا به موتور آسيبي نرسد سپس 3 پيچ روي بدنه موتور را كه موتور را به بدنه وصل نموده است باز مي كنيم.

2- براي خارج نمودن قرقره جلو برنده و قرقره عقب برنده يا دو خار كوچك فلزي روي آن دارد و يا دو پين كوچك پلاستيكي روي آن قرار داد كه بايد خارج شده و دقت شود كه زير اين دو قرقره يك فنر نرم كوچك نيز قرار دارد كه در موقع نصب فراموش نشود و اگر خار يا پين بالاي آن نبود مي تواند از يك رشته سيم نازك استفاده نموده و به جاي پين يا خار چند دور از آن را پيچاند.

3- براي خارج نمودن چرخ هاي كوچك مماس نيز بايد خار روي آن را خارج نماييم.

4- براي خارج نمودن غلطك ابتدا بايد خار روي آن را خارج نماييم سپس با ضربه زدن توسط ميخي، ميله وسط غلطك را خارج كنيم و غلطك را با همان اندازه عوض كنيم و ميله آن را مجدداً قرار دهيم.

5- هميشه قبل از تعويض غلطك و قرقره ها و چرخ هاي كوچك مماس بهتر است ابتدا آن را با مسواك الكلي تميز نماييد و اگر عيب برطرف نشد آن را عوض نماييم.

6- براي خارج نمودن تسمه بهتر است پيچ هاي بالاي صفحه فلزي روي ديسك، كمي شل شوند. (در ضبط هاي آيوا يك تسمه كوچك پارچه اي بكار رفته است).

7- براي خارج نمودن ديسك، بايد صفحه فلزي بالاي ديسك كه توسط دو پيچ به بدنه ضبط محكم شده است آزاد شود.

8- براي خارج نمودن هد پاك كن بايد دو پيچ كوچك روي آن باز شود و براي هد ضبط و پخش نيز بايد دو پيچ كوچك روي آن باز شود كه البته زير يكي از اين دو پيچ فنر تنظيم صدا وجود دارد.

سرويس ضبط:

هد، غلطك، ميل لنگ، قرقره ها و چرخ ها با الكل بايستي تميز شوند. ولوم ها و كليدها نيز با الكل تميز شوند (ولوم كشويي با اسپري تميز شود).

عيوب قسمت نواري در ضبط و پخش:

1- اگر ضبطي را روشن نموديم ولي اصلاً موتور نچرخيد: يا قسمت منبع تغذيه خراب است و ولتاژ به موتور نمي رسد (بايستي 2 شاخ برق، فيوز، ترانس، فيش برق و باطري ديودهاي يكسوساز بررسي شود)، يا سيم هاي پلاتين قطع است، يا پلاتين كثيف شده و از هم فاصله گرفته، يا دو سيم موتور را از بيرون يا از داخل موتور قطع شده، يا موتور خرابست (سيم داخل آن قطع شده، 2 ذغال از كلكتور فاصله گرفته، كلكتور موتور كثيف شده و يا سيم پيچ داخل موتور سوخته و قطع شده است).

2- اگر موتور چرخيد ولي پولي روي آن نچرخيد: پولي روي آن شل است، كه بايد روي پولي محكم شود و يا پولي خارج شده و يك رشته نخ كنار ميله موتور قرار داده و پولي را سر جايش قرار دهيم.

3- اگر موتور و پولي چرخيد ولي ديسك نچرخيد: تسمه شل يا پاره شده، اگر تسمه شل بود با يك شماره كوچكتر عوض مي كنيم و اگر تسمه پاره شده بود و نبود محل قرار گرفتن تسمه و اندازه آن را با يك نخ اندازه گرفته و تسمه اي يك شماره كوچكتر از اندازه نخ انتخاب مي كنيم. البته بايد دقت شود كه اگر تسمه زياد كوچك انتخاب شود فشار بر موتور وارد نموده و دور آن را مي گيرد و ممكن است ديسك نچرخد و يا به آرامي بچرخد و همچنين اگر پيچ تنظيمي كه روي صفحه فلزي بالاي ديسك قرار دارد زياد محكم شود جلوي حركت ديسك را گرفته و ديسك نمي چرخد و يا به آرامي مي چرخد.

4- اگر موتور و پولي و ديسك چرخيد ولي نوار نچرخيد (قرقره جلو برنده نچرخيد يا تسمه شل است و يا قرقره جلو برنده كثيف و سائيده شده است كه ابتدا با الكل آنها را تميز مي كنيم و اگر درست نشد عوض مي كنيم (بعضي به جاي تعويض قرقره، در زير چرخ پلاستيكي آن چند دور نخ نرم مي پيچند).

5- اگر نوار كه داخل ضبط نبود قرقره جلو برنده چرخيد ولي نوار كه قرار داديم قرقره نچرخيد و يا اگر بعضي نوارها كه در ضبط قرار مي دهيم چرخيد و در بعضي نوارها نچرخيد: يا تسمه شل است و يا قرقره جلو برنده كثيف و سائيده شده است به طوري كه نوارهاي شل را مي چرخاند و نوارهاي محكم را نمي چرخاند و يا احتمالاً موتور ضعيف است.

6- اگر كليد ضبط را كه روشن نموديم نوار نچرخيد ولي كليد را كه بيشتر فشار داديم نوار چرخيد: قرقره جلو برنده و چرخ هاي مماس تميز شوند اگر درست نشد قرقره جلو برنده سائيده شده است كه بايد عوض شود. در ضبط هاي آيوا يك تسمه كوچك پارچه اي به كار رفته كه اگر خراب شود نوار نمي چرخد (البته اين عيب از فاصله افتادن بين دو تيغه فلزي پايين نيز ممكن است باشد).

7- اگر نوار گشاد خواند و صدا را كشيد (دور موتور كم بود ابتدا تسمه را عوض مي كنيم (دقت شود كه اگر تسمه زياد شل و يا اگر تسمه كوچك انتخاب شود اين عيب پيش مي آيد) اگر درست نشد موتور كثيف و يا خراب است (قبل از تعويض موتور مي توان چند قطره نفت از بالاي موتور كناره ميله آن ريخت)، در ضمن اگر پيچ تنظيم صفحه روي ديسك نيز خيلي محكم شود نوار گشاد مي خواند. البته اين عيب را گاهي مي توان با قرار دادن يك پولي بزرگتر، يا با پيچيدن چند دور نخ نرم دور پولي و يا با تنظيم دور موتور اگر از نوع رگولاتوردار باشد نيز درست نمود.

نكته: اگر موتور ضبطي را عوض نموديم و ملاحظه شد كه دور زياد است به احتمال زياد پولي آن عوض شده است و بايستي از يك پولي كوچكتر استفاده نماييم.

8- اگر چند دقيقه اول كه ضبط را روشن نموديم نوار خوب خواند ولي پس از مدتي كار كردن، نوار گشاد خواند: يا موتور ضعيف است و بايد عوض شود و يا ترانس خرابست (اگر با باطري خوب خواند موتور سالم است).

9- اگر نوار تند خواند و دور زياد بود: يا غلطك سائيده شده و خرابست و يا از جايش خراج شده و يا موتور خراب است (اگر يك ورقه كاغذ باريك بين غلطك و ميل لنگ قرار داديم و ضبط را روشن نموديم و به آرامي مي چرخيد غلطك سالم است). در بعضي ضبط ها غلطك تنظيم مي شود يعني پشت غلطك يك ميله فنري شكل قرار دارد كه سر ديگر اين ميله بر روي صفحه فلزي ضبط در سوراخ هاي مختلف جا به جا و تنظيم مي شود و مي توان آن را در يك سوراخ بالاتر قرار داد و يا مي توان از يك پولي كوچكتر استفاده نمود و يا چند دور نخ نرم دور ديسك پيچاند و يا موتور را اگر از نوع رگولاتوردار بود تنظيم نمود.