دانلود پروژه کارآموزی در نمایندگی مجاز تعمیرات تلویزیون رنگی

بخش 1 : تیونر

همانطوریکه در نمای کلی گیرنده های رنگی بررسی گردید امواج دریافت شده توسط آنتن به تیونر منتقل می گردد.، تیونر تلویزیون های رنگی علاوه بر کارهای معمولی یک تیونر که از تلویزیون سیاه و سفید به خاطر داریم (انتخاب کانال ، حذف امواج مراخم ، تقویت موج فرستنده و …..)  در خروجی خود امواج فرستنده را تبدیل به سه موج IF  به ترتیب زیر می کنند :

1) IF  صدا (فرکانس 4/33 مگاهرتز)

2) IF    تصویر (فرکانس 9/38 مگاهرتز)

3) IF رنگ (فرکانس 43/34 مگاهرتز)

تیونر ها در دو نوع مکانیکی و الکترونیکی درست می شوند ، در تلویزیون های رنگی جدید اکثراً تیونر به صورت الکترونیک طراحی می شود . این تیونرها مدارات دریافت هر سه محدوده VHF I , VHF  III,  UHF  را دارا هستند ، در جدول زیر محدوده امواج تلویزیونی و تعداد کانال های آنها مشخص شده است : 

در تیونرهای مکانیکی جهت آنکه کانال و محدوده کار تیونر را تعویض نمائیم دسته سلکتوری وجود دارد که این کار را انجام می دهد ، ولی در تیونرهای الکترونیک جهت این کار ، مداری در نظر گرفته شده است به نام مدار فرمان تیونر .

بنابراین مدار فرمان تیونر باید بر روی تیونر های الکترونیک دو کنترل اعمال نماید اولاً محدوده کار تیونر را مشخص کند که آیا بر روی VHF III ,VHF I, UHF  باشد ثانیاً معین کند در آن محدوده بر روی چه کانالی تصویر دریافت دارد .

عمل اول با قطع و وصل ولتاژ تغذیه هر قسمت انجام می گیرد یعنی زمانیکه  می خواهیم تیونر بر روی محدوده VHF I  کار کند ، مدار فرمان ولتاژ تغذیه دو باند VHF III و UHF  را قطع کرده و فقط ولتاژ تغذیه به باند VHF I  می دهد. این باعث می شود که فقط باند VHF I  کار کرده و دو باند دیگر غیر فعال باشند.

عمل دوم (تعویض کانال ) با کم و زیاد کردن یک ولتاژ متغییر (معمولاً صفر تا 33 ولت ) توسط مدار فرمان تیونر و اعمال آن به دیود های واریکاپ تیونر انجام        می گیرد.

دیود های واریکاپ چه عملی انجام می دهند ؟

دیودهای واریکاپ یکی از انواع دیودها هستند که وقتی در بایاس معکوس قرار گیرند میتوان با کم وزیاد کردن ولتاژ دو سرشان از آنها همانند یک خازن متغییر استفاه نمود . حال در تیونر های الکترونیک در هر باند تیونر ، تعدادی دیوید واریکاپ قرار گرفته که مدار فرمان تیونر بسته به کانال انتخابی توسط مصرف کننده ولتاژ دو سر دیویدهای واریکاپ تیونر در آن قسمت را تغییر داده و ظرفیت دیود واریکاپ را برای آن کانال تعیین می کند ، در حقیقت از دیودهای واریکاپ به عنوان قسمتی از مدارات هماهنگ داخل تیونر استفاده شده است .

بررسی تیونر تلویزیون رنگی شهاب 21 اینچ :

تیونر این تلویزیون از نوع الکترونیک بوده و قدرت دریافت هر سه محدوده UHF , VHF I , VHF III  را دارا می باشد ، کنترل این تیونر بر عهده آی سی کنترل تلویزیون (ICS01) می باشد .

طریقه تنظیم کانال توسط آی سی کنترل : برای آنکه مشخص شود بر روی چه محدوده ائی کار کند ، سه پایه BH , BU , BL  در بین پایه های تیونر وجود دارد . BU  تغذیه محدوده UHF  داخل تیونر ، BL  تغذیه محدوده مدار VHF I   و BH  تغذیه مدار محدوده VHF III تیونر است .

طرز کار به این صورت است که وقتی تلویزیون فرمان کار روی محدوده UHF  دریافت کرد ، آی سی کنترل (ICS01)  ولتاژ مثبت بیس Q101  را کم می کند ، چون ترانزیستور به محدوده UHF  تیونر می رود .

در همین حال آی سی کنترل ولتاژ بیس دو ترانزیستور Q102  و Q103 را زیاد کرده ولتاژ قسمتهای (VHF  قطع می گردد ، که می توان با توجه به جدول زیر این فرمان آی سی کنترل را تست نمود : 

(جداول در فایل اصلی موجود است)

طریقه تنظیم کانال :

همانطوریکه قبلاً ذکر گردید برای تعویض کانال بین صفر تا 30 ولت که توسط تنظیم کننده ائی قابل تنظیم است به دیودهای واریکاپ داخل تیونر اعمال شده و باعث انتخاب کانال می گردد.

در این تلویزیون ولتاژ 103 ولت پایه ترانس T801 در منبع تغذیه (STR) توسط مقاومت    R105کم شده توسط زینر 33 ولتی D102  در 33 ولت تثبیت شده به کلکتور ترانزیستور Q304    داده می شود.

ولتاژ بیس این ترازیستور تحت کنترل آی سی می باشد (پایه 1 آی سی ) حال ای سی کنترل فرمان تعویض کانال ولتاژبیس این ترانزیستور را از طریق پایه 1 خود کم و یا بلعکس زیاد می کند و باعث می گردد بسته به کانال انتخاب شده توسط مصرف کننده ولتاژی بین 3/0 ولت (در پایین ترین کانال ) و 29 ولت (در بالاترین کانال ) در هر باند به پین VT  روی تیونر رسیده و از طریق این پین به دیویدهای واریکاپ داخل تیونر اعمال گشته ظرفیت آنها برای کانال انتخابی تنظیم گردد.

AGC    تیونر (AGC   Delay) :

از طبقه agc ولتاژ کنترل به تیونر اعمال گشته که این ولتاژ بستگی به قدرت سیگنال مرکب دریافتی از تیونر دارد ، به این معنی که وقتی سیگنال دریافتی خیلی قوی باشد باید مقدار سییگنال عبوری از تیونر به طبقه IF  را کم کرد و وقتی سیگنال ضعیف است باید کل این سیگنال ضعیف ، بدون تضعیف تحویل طبقه IF  گردد.

در این تلویزیون ولتاژ این قسمت توسط پایه 13 آی سی IF  و آشکار ساز (IC101)  تأمین می گردد که در هنگام سیگنال ضعیف به حدود 3/7 ولت ودر هنگام دریافت سیگنال قوی به 4/2 ولت می رسد.

سیستم AFT          :

ولتاژ تغذیه اسیلاتور تیونر توسط این پین از طبقه IF  تنظیم می شود .اگر در هنگام دریافت ایستگاههای ضعیف فرکانس اسیلاتور دقیق نباشد باعث بر هم خوردن مشخصات تصویر می شود.

این مدار در طبقه IF  باعث قفل شدن فرکانس اسیلاتور تیونر در مقدار صحیح آن       می شود (با اعمال ولتاژ مثبت یا منفی به این پین ، توضیح کامل طرز کار AFT در طبقه IF  آمده است ).

در این تلویزیونها در جلوی تلویزیون دکمه ائی به نام نیز وجود دارد ، طریقه تنظیم آن به این صورت است که در هنگام دریافت ایستگاه ضعیف ابتدا تیونر را روی آن ایستگاه تنظیم می کنیم (در این حالت تصویر ایستگاه متناوباً برفکی و خوب می شود)  ، حال دکمه AFT  را فشار داده تا تیونر (اسیلاتور تیونر ) دقیقاً بر روی آن ایستگاه قفل شود.

طریقه کانال یابی اتومات :

در تلویزیونهای مولتی سیستم (تلویزیونهای رنگی جدید )یکی دیگر از کنترل های بخش فرمان بر روی تیونر کانال یابی اتوماتیک است ، (به بخش کنترل مراجعه شود) .

بخش 2

طبقه IF   آشکار ساز و AGC

در تلویزیون های رنگی معمولاً سه بخش فوق در یک مدار و یا یک آی سی طراحی  می شوند و در داخل بدنه فلزی قرار می گیرند (به علت شیلدن شدن در مقابل امواج مزاحم ) .

الف – بخش تقویت IF  :

این قسمت معمولاً شامل چند فیلتر حهت حذف و تضغیف امواج مزاحم ، چند IF  جهت تشکیل باند گذر IF  و چند طبقه تقویت کننده می باشد تا امواج خارج شده از تیونر را به مقدار کافی تقویت کرده تا قابل آشکارسازی باشد.

امواج مزاحم در طبقه IF  کدامند ؟

امواج IF  کانالهای مجاور :

تیونر علاوه بر ایجاد IF صوت و تصویر کانال مورد نظر ، موج IF  کانالهای مجاور را نیز تولید کرده که این امواج بدلیل آنکه امواجی نا خواسته هستند باید کاملاً حذف شوند (فرکانسهای 9/31 و 4/ 40 مگاهرتز).

موج IF  صدای خود کانال :

این موج نیز باید توسط طبقه تقویت IF به مقدار کم تضعیف شود ، به علتی که اگر IF صدا در خروجی آشکار ساز تصویر خیلی قوی باشد قابل حذف توسط مدارات فیلتر نخواهد بود و این موج از طبقات تصویری عبور کرده بر روی تصویر به صورت نویز (پرده توری روی تصویر ) ظاهر خواهد شد بنابر این در این طبقه فرکانس IF خود کانال (4/33 مگا هرتز) به مقدار کم ضعیف می شود .با توجه به موارد فوق از فیلترهای بالا پهنای باندی با مشخصات زیر به وجود می آید :

همانطوریکه دیده می شود در شکل فوق فرکانسهای IF  کانالهای مجاور (9/31و 4/40 مگاهرتز) دارای دامنه صفر (کاملاًحذف شده ) ، IF  صدای خود کانال (4/33مگاهرتز ) دارای دامنه 10%(مقدار تضعیف شده ) ولیIF  رنگ و تصویر (47/34 و 9/38 مگاهرتز ) دارای دامنه حداکثر هستند.(دامنه 50 %)

پهنای باند فرکانسی ایجاد شده فوق به طور کامل و بدون هیچ کم و کسری باید تحویل تقویت کننده ها داده شود ، به این منظور بعد از فیلترهای حذف وتضعیف ، چند ترانس IF  قرار می گیرد که هر کدام بر روی یکی از فرکانسهای فوق تنظیم شده است تا بتواند پهنای باند فوق را به طریقه صحیح تحویل طبقه تقویت دهد.

حال اهمیت این نکته مشخص می شود که بدون داشتن دستگاههای لازم هیچگاه اقدام به بر هم زدن تنظیم این ترانسهای IF  نمی کنیم به علت آنکه از تنظیم خارج شدن ترانس های IF  و سیم پیچ های این طبقه اثر بسیار نا مطلوبی بر روی اطلاعات ارسالی از فرستنده دارد .

ب- بخش آشکار ساز تصویر : این قسمت نیز اکثراً در داخل آی سی در نظر گرفته می شود چند کار به شرح زیر انجام می دهید :

1- از IF   تصویر (9/38 مگاهرتز) سیگنال تصویر را به وجود می آورد.

2-از مخلوط کردن IF  تصویر و صدا و بدست آوردن موج تفاضل ، IF  دوم صدا را بوجود می آورد :       

                                                    مگاهرتز     5/5=4/33-9/38 

از مخلوط کردن IF  تصویر و IF  رنگ و بدست آوردن موج تفاضل آن دو ، IF  دوم رنگ را به وجود می آورد:

                                                    مگاهرتز 43/4= 47/34-9/38

ج – بخش AGC  :

این قسمت مقدار تقویت ، تقویت کننده های IF  (agc   IF) و تقویت کننده تیونر (RF   AGC) را بسته به سیگنال دریافت شده توسط آنتن تنظیم می کند ، به طوریکه اگر سیگنال در یافتی توسط آنتن ضعیف باشد این بخش با اعمال ولتاژ مثبت به طبقه IF  مقدار تقویت این طبقه را بالا می برد و اگرسیگنال قوی باشد بلعکس.

AFT  (اتوماتیک فرکانس کنترل ):

زمانیکه ایستگاههای ضعیف توسط گیرنده دریافت می شود امکان تعیر فرکانس اسیلاتور تیونر بسیار زیاد است (به دلیل ضعیف بودن اطلاعات دریافتی) ، به این منظور خصوصاً در گیرنده های رنگی مداری در این قسمت قرار می گیرد که باعث تصحیح فرکانس اسیلاتور تیونر می شود ، طرز کار کلی این مدار به صورت زیر است : سیگنال IF  تصویر تقویت شده از طبقه IF  تصویر به مدار آشکار ساز AFT  داده می شود این مدار سیگنال IF  را طوری آشکار می کند که از آن یک ولتاژ DC تهیه نماید . به صورتی که اگر مقدار فرکانس IF  تصویر دقیقاً 9/38 مگاهرتز باشد ولتاژ DC  تهیه شده توسط این مدار صفر و اگر مقدار فرکانس IF  تصویر از 9/38 مگاهرتز بیشتر باشد ولتاژ تهیه شده توسط این مدار منفی و بر عکس اگر کمتر از 9/38 مگاهرتز باشد ولتاژ تهیه شده مثبت خواهد بود.

حال این ولتاژ DC  به تغذیه اسیلاتور تیونر (پین AFT  روی تیونر ) اضافه شده ، تغذیه اسیلاتور را بسته به صحیح یا نا صحیح بودن فرکانس IF   تصویر آنقدر تنظیم می کند تا مقدار IF  تصویر در مقدار استاندارد آن (9/38 مگا) قفل شود . عمل AFT  در هنگام دریافت ایستگاههای ضعیف و همچنین در مورد تلویزیونهایی که دارای کنترل از راه دور هستند بسیار مفید و باعث ثابت ماندن مشخصات تصویر خواهد شد. 

حال اين ولتاژ DC به تغذيه اسيلاتور تيونر (پين AFT روي تيونر ) اضافه شده ، تغذيه اسيلاتور را بسته به صحيح يا نا صحيح بودن فركانس IF تصوير آنقدر تنظيم مي كند تا مقدار IF تصوير در مقدار استاندارد آن (9/38 مگا) قفل شود . عمل AFT در هنگام دريافت ايستگاههاي ضعيف و همچنين در مورد تلويزيونهايي كه داراي كنترل از راه دور هستند بسيار مفيد و باعث ثابت ماندن مشخصات تصوير خواهد شد.

نماي كلي طبقات IF ، آشكار ساز و AGC :

بررسي طبقه تقويت IF ، آشكار ساز و AGC تلويزيون رنگي شهاب 21 اينچ :

هر سه قسمت فوق در داخل آي سي 101 واقع شده اند ، موج IF به بوجود آمده توسط تيونر از پين IF آن خارج شده توسط ترانزيستور Q161 تقويت گشته به فيلتر Z101 داده مي شود اين فيلتر و سيم پيچ T101 باند گذر سيگنال ويدئو را تنظيم مي كنند (يعني فركانس حامل تصوير خود كانال 9/38 مگاهرتز را به طور كامل فركانس حامل صداي خود كانال 4/33 مگاهرتز را به مقدار كم تضعيف و فركانس هاي حامل كانالهاي مجاور 9/31 و 4/40 مگاهرتز را به طور كامل حذف مي كنند .).

IF ويدئو بعد از عبور از Z101 به پايه هاي 9 و 10 آي سي 101 وارد شده توسط سه تقويت كننده در داخل آي سي تقويت شده به آشكار ساز داده مي شود كه ترانس T171 سيم پيچ (مدار هماهنگ ) آشكار ساز مي باشد ، سيگنال ويدئوي آشكار شده از پايه 22 بعد از تقويت خارج شده بعد از آنكه IF دوم صوت آن (فركانس5/5 مگاهرتز ) توسط فيلتر هاي L201 و L202 حذف شد (فيلتر حذف 5/5 مگا) سيگنال ويدئوي خالص (اطلاعات رنگ + روشنائي + سينك + محو) به پايه 39 آي سي 501 مي رسد .

بخش AGC :

سيگنال ويدئوي آشكار شده در پايه 22 از داخل آي سي به آشكار ساز AGC داده مي شود AGC بسته به قوي يا ضعيف بودن سيگنال ولتاژي را تهيه كرده و به تقويت كننده IF داخل آي سي داده مقدار تقويت آنرا تنظيم مي كند همچنين اين ولتاژ به مدار RF AGC (AGC تيونر ) داخل خود آي سي نيز رسيده و باعث مي شود ولتاژي بين 4/2 (در هنگاميكه سيگنال قوي است ) تا 3/7 ولت (هنگاميكه سيگنال ضعيف است ) از پايه 13 آي سي 101 خارج شده به پين AGC روي تيونر رسيده و مقدار تقويت ترانزسيتور تقويت RF داخل تيونر را بسته به قوي يا ضعيف بودن سيگنال تنظيم كند.

تشخيص سالمي طبقه IF :

كابل خروجي تيونر به طبقه IF را جدا كرده با يك سيم آنتن به ورودي آن سيم مغزي ضربه مي زنيم اگر نويز در صدا و تصوير ظاهر شد طبقه IF سالم است.

ويا آنكه مي توان به يك سيم آنتن به پين IF تيونر در حاليكه تلويزيون روشن است ضربه زد اگر در صدا و تصوير اثر كرد طبقه IF سالم است (در صورتي كه تيونر الكترونيك و سوكتي باشد ).

تشخيص سالمي AGC :

آنتن وصل شود به طوريكه تصوير فرستنده كامل دريافت شود در اين حالت روي پين agc تيونر بايد حدود 2 ولت و با قطع آنتن بايد 5/7 ولت ظاهر گردد.

تشخيص سالمي AFT :

در حالت دريافت سيگنال واضح توسط تلويزيون اگر در پين AFT تيونر حدود 5/6 ولت ديده شد AFT سالم است .

تنظيمات طبقه IF :

در اين طبقه فقط تنظيم AGC تيونر (AGC DELAY) داريم به طوريكه وقتي آنتن وصل بود و تصوير واضح را دريافت كرديم با تنظيمVR151 (در پايه 12 آي سي 101) ولتاژ پين AGC روي تيونر را در 5/2 ولت و زمانيكه آنتن قطع است اين ولتاژ را در 5/7 ولت تنظيم مي كنيم.

تعميرات طبقه IF :

همانطوريكه در بررسي اين طبقات مشاهده گرديد به دليل آنكه اين بخشها سر راه عبور و تقويت اطلاعات صدا و تصوير فرستنده قرار دارند هرگونه ايرادي در كار يكي از مدارات فوق هم صدا و هم تصوير گيرنده را با هم معيوب مي كند بنابراين در صورت عدم وجود صدا و تصوير (در صورتيكه راستر وجود داشته باشد) :

با يك سيم آنتن به پين IF روي تيونر ضربه زده شود كه در اينصورت يكي از دو حالت زير مشاهده مي شود :

الف – اگر انجام اين كار در صدا و راستر اثري نداشت :

عيب در طبقه IF Q161,IC101)و قطعات اين مسير ) مي باشد جهت تشخيص محل دقيق عيب ولتاژ پايه هاي آي سي 101 گرفته شود ، اگر مطابق نقشه نبود به احتمال زياد خود آي سي خراب است و به احتمال ضعيفتر قطعات جانبي آي سي . در صورتيكه ولتاژ پايه هاي آي سي طبق نقشه بودمي بايد Z161 , Q161 و قطعات اطراف آنها را بررسي كرد.

ب – در صورتيكه سيگنال دادن به ورودي طبقه IF در صدا و راستر اثر كرد: مشخص مي شود كه طبقه IF سالم است ابتدا از سالمي طبقه AGC مطمئن مي شويم (در صورت غير نرمال بودن ولتاژAGC روي تيونر بايد مسير AGC تا IC101 يا خود آي سي را بررسي نمود)،سپس توجه مي كنيم كه ولتاژ تغذيه به تيونر برسد (12 ولت) اگر ولتاژ درست نبود مي بايست رگولاتور 12 ولت (Q101) را در منبع تغذيه بررسي كرد ، اگر ولتاژ تغذيه تيونر نيز درست بود عيب در تيونر است (تيونر تعويض گردد) .

بخش 3

مدارات رنگي

همانطوريكه در اصول تلويزيون رنگي گفته شد اطلاعاتي كه فرستنده هاي رنگي به عنوان رنگ ارسال مي كنند دو سيگنال R – Y ، B- Y مي باشد حال گيرنده هاي رنگي براي نمايش رنگ و تصاوير ، ابتدا بايد اين اطلاعات

B –Y ) و R- Y ) را از سيگنال مركب فرستنده جدا و آشكار كرده و سپس از روي آنها سيگنالهاي اوليه رنگ (R,G ,B) را تهيه نمايند و اين سيگنالها را به كاتد هاي مربوطه داده تا رنگ تصاوير پخش گردد . بنابراين مدارات رنگ تلويزيون هاي رنگي را مي توان به دو دسته تقسيم نمود :

الف – مداراتي كه از روي سيگنال مركب فرستنده اطلاعات رنگ آنرا (R-Y وB –Y ) جدا مي كنند ، به اين مدارات ، ديكدورهاي رنگ گوئيم :

ب : مداراتي كه از روي اطلاعات رنگ ارسالي از فرستنده (B-Y , R-Y ) و Y سيگنالهاي اوليه رنگ (قرمز ، سبز ، آبي) را تهيه مي كنند به اين مدارات مدار RGB گوئيم :

در اين قسمت مدارات فرستنده ، مدارات ديكدر را براي سه سيستمSECAM,PalNTSC و مدارات RGB را بررسي مي كنيم .

سيستم سكام :

همانطوريكه در كليات تلويزيون رنگي ذكر گرديد در اين سيستم براي هر خط افقي فقط يكي از سيگنالهاي تفاضلي و Y از فرستنده ارسال مي گردد.

الف – فرستنده سكام :

وسط دوربين تصوير مقابل آن تبديل به درصدهاي مشخصي از R و G و B شده و از اين سه سيگنال همانطوريكه در فصل قبل بررسي شد سه سيگنال Y و B-Y ,R-Y بدست مي آيد.

(اطلاعات سياه و سفيد تصوير ) قبل از آنكه مدوله گردد.از يك تأخير دهنده عبور مي كند چرا كه در ديدن يك تصوير رنگي اطلاعات روشنائي آن تصوير (Y) از اطلاعات رنگ خيلي مهمتر است (به دليل ساختمان مخصوص چشم انسان ) ، بنابراين فرستنده هاي رنگي نيز براي y پهناي باند بيشتري را نسبت به اطلاعات رنگ در نظر مي گيرند. (پهناي باند لوميناس 5/5 مگاهرتز و پهناي باند كروميناس 1 مگاهرتز) .

به دليل همين پهناي باند بيشتر y نسبت به كروميناس سرعت عبور آن از مدارات نيز بيشتر بوده باعث مي شود كه اطلاعات روشنائي صحنه ها با رنگ آنها همزماني نداشته باشند به همين دليل در فرستنده اطلاعات y را قبل از ارسال مقداري تأخير مي دهند(120 نانو ثانيه) .

كليد سكام :

ذكر شد كه در سيستم سكام از دو سيگنال R-Y و B-Y كه توسط دوربين بوجود آمده ، در هر خط افقي فقط به يكي از آنها احتياج داريم بنابراين ، دو سيگنال فوق به كليدي به نام كليد سكام داده مي شود . اين كليد دو ورودي در اين قسمت دارد و يك خروجي كه باعث مي شود در هر خط افقي يكي از اين سيگنالها به خروجي وصل شده و به مدولاتور وارد گردد.

پالس فرمان اين كليد از طبقه افقي گرفته مي شود در حقيقت اين پالس فركانسي است برابر نصف طبقه افقي كه حالت كليد سكام را عوض مي كند.

اسيلاتور موج حامل : مي دانيم براي ارسال هر گونه موج اطلاعي احتياج به موجي حامل نيز است ، در سيستم سكام R- Y را بر روي فركانس 406/4 مگاهرتز و B-Y را بر روي فركانس 25/4 مگاهرتز مدوله FM مي كنند .اين اسيلاتورها نيز به ورودي ديگر كليد سكام وصل هستند كه با توجه به حالت كليد در خروجي مي تواند فقط يكي از اين دو وجود داشته باشد و R-Y يا B-Y در مدولاتور بر روي موج حامل خود سوار شوند.

فيلتر آنتي بل :

براي اينكه سيگنالهاي تفاضلي رنگ در گيرنده هاي سياه و سفيد توليد پارازيت نكنند ، در فرستنده هاي رنگي موج مدوله شده كرومينانس را از فيلتري به نام فيلتر آنتي بل عبور داده تا دامنه رنگ به اندازه كافي تضعيف شده و ايجاد پارازيت در گيرنده هاي سياه و سفيد ننمايد .

پالس برست چيست ؟

در سيستم سكام به علت آنكه براي هر خط تصوير سيگنال تفاضلي جداگانه ائي ارسال مي شود و هر سيگنال تفاضلي وقتي به گيرنده برسد توسط آشكار ساز جداگانه ائي آشكار مي شود ، براي آنكه تضمين شود هر سيگنال تفاضلي رنگ در گيرنده به آشكار ساز خود وارد گردد ، از فرستنده پالسي به نام پالس برست (سيگنال همزماني رنگ ) ارسال مي شود ، محل قرار گرفتن اين پالس در شانه عقبي پالس سينك در سيگنال مركب مي باشد.

پالس برست در سيستم سكام تشكيل شده است از چند سيكل از فركانس هاي حامل رنگي كه براي خط مورد نظر ارسال مي شود ، يعني اگر قرار باشد براي خط اول سيگنال تفاضلي قرمز ارسال شود در شانه عقبي پالس سينك چند سيكل از موج حامل رنگ قرمز (فركانس 406/4 مگاهرتز ) را قرار مي دهند و يا اگر براي خط دوم B-Y ار سال شود قبل از آن در شانه عقبي پالس سينك چند سيكل از موج حامل B- Y (فركانس 25/4 مگاهرتز) قرار مي گيرد .

كه اين پالسها قبل از رنگ خط مورد نظر در گيرنده به كليدي به نام كليد سكام گيرنده رسيده باعث مي شوند حالت آن با توجه به اين موج حامل به خروجي (آشكار ساز ) مناسب آن وصل گردد .

به اين ترتيب در فرستنده رنگي از جمع شدن سيگنالهاي لومينانس (y) ، كرومينانس (B –Y , R-Y ) و برست تشكيل مي شود:

گيرنده (ديكدور) سكام :

مي دانيم فرستنده هاي رنگي سكام براي هر خط تصوير يكي از سيگنالهاي رنگي (B-Y يا R- Y) را ارسال مي كنند علاوه بر آن ، براي همزماني رنگ بين فرستنده و گيرنده ، پالسي به نام پالس همزماني رنگ (پالس برست ) نيز از فزستنده سكام ارسال ميگردد كه باعث مي شوند هر سيگنال تفاضلي به آشكار ساز مربوط به خود اعمال شود.

سيگنال R-Y در فرستنده بر روي فركانس 406/4 مگا و B-Y بر روي فركانس 25/4 مگا مدوله FM شده در قسمت رفت افقي قرار گرفته ارسال مي گردند .

برست هر خط نيز بسته به آنكه در خط مورد نظر چه رنگي قرار گرفته ، در شانه عقبي پالس سينك (قبل از خط مورد نظر ) چند سيكل از موج حامل آن خط قرار گرفته كه بعد از آشكار سازي در گيرنده باعث همزماني آشكارسازهاي فرستنده با گيرنده مي شود .

بنابراين براي نمايش رنگ در سيستم سكام بايد دو كار انجام گيرد :

سيگنالهاي تفاضلي رنگ جدا و آشكار شوند .

برست رنگ نيز جدا و شناسائي گردد.

طريقه جدا سازي و آشكار سازي فركانس هاي حامل رنگ :

در تشريح فرستنده هاي سكام گفته شده كه رنگ خطوط در فرستنده به صورت R- Y و B- Y در آمده و در هر خط افقي در اين سيستم فقط يكي از آنها ارسال مي شود همچنين ذكر گرديد براي آنكه اين فركانسها در تلويزيون سياه و سفيد ايجاد پارازيت نكند در فرستنده قبل از ارسال اطلاعات رنگ ، دامنه آنها را توسط فيلتري تضعيف مي كنند .

حال درگيرنده رنگي چون در مدارات رنگ فقط احتياج به امواج رنگ داريم ، ابتدا سيگنال مركب آشكار شده از فيلتر حذف صدا و سپس از فيلتري ديگر به نام فيلتر بل عبور مي كند .

فيلتر بل باعث تأكيد موج حامل رنگ شده (در حقيقت اثر تضعيف رنگ را كه در فرستنده ايجاد شده از بين مي برد) در خروجي اين دو فيلتر ، سيگنالهاي R –Y و B-Y بدست مي آيد كه بر روي امواج حامل خود (406/4 و 25/4 مگا ) مدوله FM شده اند:

سپس امواج بدست آمده از دو فيلتر فوق توسط تعدادي تقويت كننده تقويت شده به مداراتي به نام محدوده كننده داده مي شود تا از نظر دامنه محدود شوند (در حقيقت اين مدارات امواج مزاحمي كه بر دامنه اطلاعات رنگ اثر كرده اند را حذف مي كنند)

حال اين اطلاعات به قطعه اي به نام خط تأخير داده مي شود.

خط تأخير (Dilay Lin)چيست و براي چه منظوري استفاده مي شود ؟

همانطوريكه در كليات تلويزيون هاي رنگي گفته شد براي تشكيل تصوير رنگي حداقل در هر خط افقي نياز به سيگنال y , B –Y , R- Y داريم تا با جمع هر يك از آنها با هم ، سه رنگ اصلي تصوير را بدست آوريم :

(R Y)+Y=R

(B –Y )+Y=B

(G -Y)+Y=G

ولي در سيستم سكام براي هر خط افقي فقط يكي از سيگنالهاي تفاضلي و y را بيشتر نداريم ، به همين دليل در مسير سيگنالهاي تفاضلي بدست آمده قطعه ائي به نام خط تأخير از جنس كوارتز قرار مي گيرد :

طبق شكل از مدار محدود كننده دو خروجي بيرون مي آيد ، كه اطلاعات هر دو خروجي مثل هم است (در خط اول هر دوR –Y و در خط دوم هر دوB- Y و در خط سوم …)، حال خط تأخير در مسير يكي از اين خروجيها قرار مي گيرد و باعث مي شود كه اطلاعات آن خروجي به مدت زمان يك خط افقي (64 ميكرو ثانيه) تأخير داده شود ، يعني اطلاعات خط اول (R –Y ) را به مدت 64 ميكرو ثانيه در خود نگه مي دارد تا اطلاعات خط دوم (B -Y)برسد .درست در اين زمان اطلاعات خط اول R – Y (از مسير تأخيري) و اطلاعات خط دوم B – Y (از مسير تأخير نيافته ) به قسمت بعد مي رسد .

اين باعث مي شود ، براي تمام خطوط كه از فرستنده فقط يك موج اطلاع (B- Y يا R -Y)ارسال شده ، هر دو موج اطلاع ( R –Y و B -Y) را براي هر خط افقي داشته باشيم .

كليد سكام گيرنده چيست و امواج B –Y و R- Y چگونه آشكار مي شوند ؟

سيگنالهاي رنگ به طور متناوب (طبق شكل زير ) در دو خروجي خط تأخيرظاهر مي شوند ، يعني ما در هر خط هم R –Y و هم B –Y را داريم كه هر كدام بايد به آشكار ساز خود داده شوند.

حال براي آنكه اين امواج را آشكار كنيم بايد در مسير اين امواج كليدي قرار دهيم تا هر موج را بسته به نوع آن به آشكار ساز خودش بدهد ، اين كليد را كليد سكام گوئيم.

طبق شكل زير كليد سكام دو ورودي دارد . كه به عنوان مثال ورودي 1 (in1) آن هم R – Y و هم B –Y دارد ، و دو خروجي ، كه در هر خروجي فقط سيگنال مشخصي وجود دارد ، يعني حروجي 1 (out1) فقط R – Y و در خروجي 2 (out2) فقط B – Y .

حال در خروجي 1 كليد سكام آشكار ساز R –Y و در خروجي 2 آن آشكار ساز B – Y قرار مي گيرد :

كليد سكام براي عوض شدن حالت خود احتياج به فرمان تعويض حالت دارد كه اين فرمان از مدار شناسائي برست صادر مي شود .

طريقه جداسازي پالسهاي برست :

همانطوريكه از شكل زير مشخص است محل قرار گرفتن پالسهاي برست در شانه عقبي پالس سينك مي باشد و مي دانيم كه زمان شانه عقبي پالس سبك در قسمت برگشت افقي است .

بنابراين براي جداسازي برست از سيگنال مركب احتياج به پالسي از طبقه افقي داريم كه اين پالس زمان برگشت افقي را نشان دهد ، حال اگر به ورودي يك كليد الكترونيك سيگنال مركب فوق و به گيت آن پالس هاي برست افقي را بدهيم اين مدار مي تواند در خروجي خود فقط پالسهاي برست را ظاهر كند يعني :

برست جدا شده را چگونه شناسائي كنيم ؟

برست هاي جدا شده در حقيقت شامل فركانس هاي حامل B –Y و R –Y است ، حال براي تشخيص اين فركانس ها (شناسائي آنها) مي توانيم مدار هماهنگي (شامل سيم پيچ و خازن كه نوسان سازي مي كنند) را سر راه اين فركانس ها قرار دهيم و فركانس تشديد اين مدار هماهنگ را طوري انتخاب نمائيم كه به ازاء يكي از فركانسها بيشترين ولتاژ را توليد كند (فركانس تشديد يك مدار هماهنگ فركانسي است كه به ازاء آن خازن و سيم پيچ مي توانند بيشترين ولتاژ را توليد نمايند ) و فراكانسهاي فوق را به اين مدار بدهيم .

خروجي اين مدار هماهنگ ولتاژي خواهد كه مرتباً از يك خط به خط ديگر كم و زياد مي شود ، به عنوان مثال اگر فركانس تشديد مدار هماهنگ ، فركانس 25/4 مگاهرتز (حامل B – Y ) انتخاب شود وقتي برست B – Y به اين مدار داده مي شود خروجي مدار ولتاژي با دامنه زياد خواهد بود و زمانيكه برست R –Y (فركانس 406/4 مگاهرتز ) به آن داده شود چون اين فركانس دقيقاً فركانس تشديد مدار هماهنگ نيست دامنه ولتاژ توليد شده توسط مدار هماهنگ نسبت به حالت قبل كم مي شود :

مدار قطع رنگ : در همين قسمت نيز مداري به نام قطع رنگ قرار گرفته كه اگر به هر دليلي پالسهاي برست بر شانه عقبي پالس سينك وجود نداشته باشد (به عنوان مثال اگر فرستنده سياه و سفيد باشد ، فرستنده سيستم سكام نباشد ، مدارات رنگ گيرنده خراب باشند و قادر به شناسائي برست نباشد ، دامنه اطلاعات رنگ خيلي ضعيف باشند و …) اين مدار فعال شده خروجيهاي رنگ را صفر مي كند و از ايجاد پارازيت رنگي بر روي تصوير جلوگيري مي كند .

مدار قطع رنگ در ديكدور هر سه سيستم سكام ، پال و NTSC وجود داشته و در هر سه سيستم عمل گفته شده را انجام مي دهد.

از برست آشكار شده توسط مدار فوق به عنوان فرمان جهت مداري ديگر به نام فليپ فلاپ استفاده مي شود .

فليپ فلاپ چيست ؟

يكي از انواع مدارات نوسان ساز مي باشد (مولتي ويبراتور بي استابل) كه توليد نوسان مربعي مي كند ، اين مدار دو ورودي دارد كه به يكي از وروديهاي آن برست آشكار شده (----------------) وارد مي گردد و با توجه به اين ورودي حالت پالس مربعي شكل مي گيرد (به عنوان مثال ولتاژ بيشتر پالس برست باعث تشكيل دامنه بالا رونده و ولتاژ كمتر پالس برست باعث تشكيل دامنه پايين رونده نوسان مربعي مي شود) :

و به ورودي ديگر آن فركانس افقي وارد مي گردد ، و از روي اين ورودي فركانس پالس مربعي تعيين مي شود (فليپ فلاپ با توجه به اين ورودي فركانس پالس مربعي را نصف فركانس طبقه افقي مي سازد ) .

از خروجي فليپ فلاپ چه استفاده ائي مي شود ؟

پالس مربعي حاصل از مدار فوق جهت فرمان كليد سكام استفاده مي شود و باعث مي گردد هر سيگنال تفاضلي رنگ از طريق كليد سكام به آشكارساز خود وصل گردد (به مبحث سكام در همين بخش مراجعه شود) .