مقدمه
در بازار امروز لوازم خانگی در ایران یک بازار رقابت کامل است یعنی تعداد زیادی تولید کننده و مصرف کننده بر سر یک کالای همگن و خاص با یکدیگر در تعامل هستند . رمز بقا در چنین بازاری کسب حداکثری رضایت مشتری است که بخش عمده ای از این رضایت متوجه خدمات پس از فروش است اگر سازمانی به انتظارات و توقعات مصرف کننده خود اشراف داشته باشد با استفاده از پرسنل کارآمد و دانش فنی موجود ، می تواند انتظارات مشتریان را به نحو احسن تامین و رضایت شان را جلب نماید.
راهکارهایی برای صرفه جویی در مصرف برق
صورت‌حساب
ماهیانه ی برق شاید به ظاهر مبلغ اندکی باشد؛ اما سالیانه هزینه ی قابلتوجهی را به اقتصاد خانواده تحمیل می‌کند. از سوی دیگر، باید به خاطر داشت که برق به عنوان یکی از منابع انرژی پر ارزش، به آسانی به دست نمی‌آید. پس اولین گام در صرفه‌جویی برق، خاموش کردن چراغ‌های اضافی است. به‌خصوص در ساعات پایانی شب و نزدیک شدن به زمان استراحت، استفاده ازلامپ‌ها با بازده بالاتر مانند لامپ‌های فلورسنت که نور سفید تولید می‌کنند، علاوه بر ایجاد نور بیشتر، انرژی الکتریکی کمتری را به گرما تبدیل خواهد کرد. به طور متناوب، وسایل برقی را بررسی کنید و در صورت نیاز، آنها را در اسرع وقت تعمیر کنید. استفاده ی بهینه از لوازم برقی، راه حل مناسب دیگری است. به عنوان مثال، ازباز و بسته کردن مکرر در یخچال و فریزر اجتناب کنید و در صورت امکان، مواد غذایی مورد نیاز را در یک نوبت در داخل یخچال قرار داده یا از آن خارج نمایید. فاصله ی مناسب میان وسایل سرمازا و گرمازا را حفظ کنید. به عنوان نمونه، ازقراردادن یخچال و اجاق گاز در کنار یکدیگر خودداری
کنید. در فصول سرد سال، با استفاده ازدرزگیرها و پرده از میزان تلفات حرارتی بکاهید و در هر زمان از پوشش مناسب آن آب و هوا استفاده کنید. می‌توان به جای گرم کردن بیش از حدّ خانه از پوشش گرم بهره گرفت. با تنظیم هوشمندانه ی برنامه ی روزانه، در مصرف برق صرفه‌جویی کنید. از تابش طبیعی نور خورشید برای گرم کردن خانه و نیز ایجاد روشنایی استفاده کنید. آفتاب مانند یک اتوی برقی شما را در خشک کردن لباس‌های خیس یاری خواهد کرد
ترموستات ها در تاسیسات
ترموستات ها وسایل کنترل دمای آب داخل شبکه سیستم گرمایش یا سرمایش یا آب گرم مصرفی و یا کنترل هوای گرم یا سرد می باشند .
هر ترموستات دارای یک قطعه حساس در مقابل دما است که نسبت به تغییر آن عکس العمل نشان داده و باعث قطع و وصل آن می شود به این قطعه حساس حس کننده گفته می شود که به انواع زیر می تواند باشد :
۱-بی متالی(نوار دو فلزی)
۲-میله و لوله ای
۳-فانوسی
۴-مقاومت الکتریکی
۵-هیدرولیکی
از جمله ترموستاتهای سیستم حرارت مرکزی می توان به ترموستات اتاقی - ترموستات دیگ(آکوستات) - ترموستات جداری - ترموستات هوایی نام برد . از ۴ ترموستات فوق ۳ تای اولی به ترتیب با کاهش دمای هوای اتاق یا آب گرم دیگ یا آب داخل لوله ها مدار الکتریکی را وصل و پس از رسیدن دما به حد تنظیم شده مدار را وصل می کنند .
ترموستات قطع و وصل : در این نوع ترموستات برای کنترل دما از یک بی متال استفاده می شود این ترموستات معمولا دارای اختلاف دمای قطع و وصل ۰.۵ تا ۲ درجه می باشد تنظیم دامنه حساسیت ترموستات معمولا با فشار مستقیمی که به بی متال وارد می شود صورت می گیرد در حالی که در تنظیم اختلاف دمای قطع و وصل آهنربای کوچکی به مقدار جزئی به نوار دو فلزی نزدیک و یا از دور می شود .
اشکالی که در این ترموستات پیش می آید این است که پس از باز شدن پلاتین ها و خاموش شدن پمپ گرم کننده درجه حرارت اتاق باز هم بالا می رود علت این امر جریان طبیعی آب در لوله ها می باشد برای جبران این اشکال سازندگان ترموستات یک مقاومت الکتریکی کوچک در ترموستات قرار می دهند که در تمام مدت کار مشعل برق از داخل آن عبور می کند و درجه حرارت آن ۱ درجه بالاتر از دمای محیط نگه می دارد به این مقاومت مقاومت جلو انداز هم گفته می شود .
ترموستات دیگ (اکوستات) : ترموستات دیگ که به اکوستات مستعرق هم معروف است برای تنظیم دمای مایعات طوری طراحی شده که از آن در تاسیسات حرارت مرکزی برای فرمان دادن به مشعل جهت تنضیم دمای آب دیگ استفاده می شود قسمت حس کننده از نوع هیدرولیکی بوده و به همراه یک غلاف روی دیگ نصب می شود . هنگامیکه دمای آب داخل دیگ به دمای تنظیم شده روی اکوستات برسد کلید داخل اکوستات توسط بالب قطع می شود و مشعل از کار می افتد و پس از سرد شدن آب دیگ مجددا کلید وصل می شود و مشعل روشن می گردد .
ترموستات جداری : حس کننده این ترموستات از نوع بی متالی است و کاربرد آن در ساختمان های چند اتاقی است که نمی توان تعداد زیادی ترموستات اتاقی برای اتاقها نصب کرد به این صورت که یک ترموستات جداری برای لوله اصلی در نظر می گیرند این ترموستات دارای دگمه ری ست بوده و با پایین آمدن درجه حرارت آب دیگ و رسیدن به دمای مطمئن با فشردن دگمه ری ست مشعل به کار خواهد افتاد .کاربرد دیگر آن خاموش و روشن کردن پمپ سیرکولاسیون می باشد ...
Top of Form
Bottom of Form
اگر لوازم برقی خانگی کثیف شد چی کار می کنید؟
دیواره های وسایل برقی و قسمت بیرونی را بعد از پاک کردن با دستمال مرطوب ، به وسیله پنبه آغشته به الکل صنعتی براق و تمیز کنید .
اتو: برای جرم گیری اتوی بخار و رفع گچ ، مقداری سرکه سفید(سرکه تصفیه شده) داخل محفظه آب آن بریزید . بعد از چند ساعت، آن را خالی کنید، سپس با چند بار پر و خالی کردن از آب، محفظه را شستشو دهید .
آبمیوه گیری : امکان دارد قسمت هایی از آبمیوه گیری به جهت استفاده زیاد رنگ گرفته باشند. برای پاک کردن و جلوگیری از رنگ گرفتن آنها، یک دوم فنجان مایع سفید کننده، یک چهارم فنجان جوش شیرین و چهار فنجان آب گرم را با هم مخلوط کنید و با اسفنج روی قسمت های مورد نظر بمالید . همچنین می توانید به مدت ده دقیقه آنها را در این مایع بخیسانید، سپس بشویید و کاملاً خشک کنید .
مایکروویو : دستمال آغشته به آب لیمو ترش تازه یا الکل نیز برای تمیز کردن مایکروویو و از بین بردن چربی ها بسیار سودمنداست. هرگز دستمال زبر، اسکاچ یا سیم ظرفشویی برای تمیز کردن دستگاه استفاده نکنید. برای پیشگیری از پاشیدن چربی غذا به دیواره ها بهتر است هنگام پخت روی غذاهای چرب را با سلفون بپوشانید .
تلویزیون: اثر انگشت بچه ها بر صفحه تلویزیون خوشایند نیست. تلویزیون را هنگام تمیز کردن خاموش کنید. با یک دستمال خشک غبار آن را بگیرید؛ وسپس با پنبه آغشته به محلول آب و الکل صفحه تلویزیون را تمیز کنید. الکل لکه های چرب و اثر انگشت را برطرف می کند . بهتر است از دستمال حوله ای و پرزدار استفاده نکنید دیوارهای غیر شیشه ای تلویزیون را نیز می توان با پارافین مایع براق کنید و با دستمال خشک،چربی اضافه را بگیرید و براق کنید. این روش برای تمیز کردن ضبط صوت و ویدئویی که رنگ تیره دارند هم مناسب است .
منظور از خطرات منجر به حوادث و صدمات چیست؟
حوادث و ضایعات زمانی رخ می دهند که قسمت های برقدار تجهیزات لخت بوده و افراد با این قسمت ها تماس برقرار کنند و یا بدنه دستگاه ها که می بایست به سیم ارت وصل شوند، با ولتاژ خطرناکی برقدار شده باشند. در خلال تست تجهیزات برقی و هنگام یافتن خطاها به ویژه موقعی که هادی های بدون روکش حامل ولتاژهای خطرناک باشند، احتمال تماس با قسمت های برقدار تجهیزات افزایش می یابد. چنانچه تست در حالی انجام پذیرد که تجهیزات برقی از هر منبع تغذیه خطرناکی ایزوله شوند، می توان خطرات منجر به حوادث و صدمات را به حداقل ممکن رساند. اگر چه ایزوله کردن تجهیزات برقی همیشه امکان پذیر نیست، ولی بایستی مراقب بود تا از تماس با هر ولتاژ تولیدی خطرناک جلوگیری به عمل آید. خطرناک ترین صدمات در نتیجه حوادث ناشی از برق گرفتگی به وجود می آید و این بدین خاطر است که اثرات برق گرفتگی عمدتاً غیرقابل پیش بینی بوده و به سادگی می تواند منجر به حوادث مرگبار شود. همچنین خطر صدمه و سوختگی ناشی از آرک زدگی که در اثر تماس هادی ها با یکدیگر و در نتیجه اتصال کوتاه پدید می آید، نیز وجود دارد. از دیگر خطرات تهدید کننده، می توان به خطر ناشی از واکنش بدن فرد در برابر حوادثی مانند سقوط یا وارد شدن شوک به بدن مصدوم در اثر برق گرفتگی اشاره کرد. برق گرفتگی زمانی رخ می دهد که تماس با هادی برقدار سبب عبور جریان کافی از طریق بدن انسان شده و منجر به آسیب و صدمه گردد. در حالت کلی، ولتاژهای بیش از 50 ولت AC یا 120 ولت DC بدون ریپل در مکان های خشک و نیز فضاهای باز و نارسانا را بایستی جزو ولتاژهای خطرناک به شمار آورد. چنانچه محل کار نمناک، محدود و یا رسانا باشد، مقادیر ولتاژهای مزبور را باید کاهش داد و بنابراین وقتی چنین محیط کار متفاوتی وجود داشته باشد، متصدیان کار و نیز افرادی که مستقیماً عملیات تست را انجام می دهند، باید از افزایش احتمالی خطرات منجر به صدمات و حوادث آگاهی کامل داشته باشند. در برخی تجهیزات از قبیل مایکروفر، ولتاژهای فشار قوی با پتانسیل چندین هزار ولت مورد استفاده قرار گرفته و چنانچه با هادی های حامل این ولتاژها تماس ایجاد شود، خطر بسیار زیادی متوجه فرد شده و ممکن است منجر به صدمات مرگبار شود. جریان های در حد 5 میلی آمپر و یا بارهای ذخیره شده در تجهیزات برقی می توانند منجر به بروز جراحت و صدمه بدنی شوند. بنابراین باید اقدامات مناسبی انجام شود تا از تماس فرد با بارهای ذخیره شده بیش از 350 میلی ژول جلوگیری به عمل آید. اگر در نقطه تماس بدن با قسمت های خطرناک تجهیزات برقی، پوست بدن سوراخ شده و یا بریدگی در آن ایجاد شود، جریان شوک وارده به بدن و در نتیجه میزان جدیت خطر بیشتر خواهد بود. البته پوست سالم هم ممکن است در زمان تماس با برق یا در اثر سوختگی ناشی از جریان و یا در نتیجه نفوذ هادی های لخت و نوک تیز به آن صدمه ببیند.
ارزیابی ریسک و خطرات
افزون بر عواملی همچون سطح ولتاژ، میزان بار ذخیره شده یا میزان جریان برق و نیز طبیعت محیط، عوامل دیگری هم وجود دارند که برای ارزیابی خطرات ناشی از جراحات و صدمات ناشی از تست تجهیزات برقی می بایست مد نظر قرار گیرند. ارزیابی خطر بایستی قبل از شروع تست انجام گیرد و این کار به شما کمک می کند تا اقدامات پیشگیرانه لازم را شناسایی نمایید. برخی از پرسش هایی که در حین انجام فرآیند ارزیابی خطرات مطرح می شوند، عبارتند از:
1. آیا می توان کار با تجهیزات بدون برق یا برقدار را در ولتاژ یا جریان ایمن انجام داد؟
2. آیا مطلقاً ضرورت دارد افراد بر روی تجهیزات برقدار و یا در نزدیکی آنها در شرایطی کار کنند که جریان ها و ولتاژهای خطرناک پیرامون تجهیزات وجود دارد؟
3. ماکزیمم ولتاژی که بر روی هادی ها در خلال فعالیت کاری دستگاه ها به وجود می آید، چقدر است؟
4. آیا افرادی که تست تجهیزات را انجام می دهند، شایستگی های لازم برای این کار را دارا هستند؟ آیا آموزش های لازم را فراگرفته و دانش کافی برای انجام کارهای خاص را دارند و آیا اطمینان حاصل شده که دیگران را در معرض خطر قرار نخواهند داد؟
5. چنانچه تست کنندگان صلاحیت کامل نداشته باشند، آیا بر کار آنها نظارت کافی صورت می گیرد؟
6. چه نوع حفاظ ایمن فیزیکی (مانند استفاده از فنس های موقت یا دائمی) می بایست برای تجهیزات تحت تست به کار رود تا از صدمه و جراحت پیشگری به عمل آید؟
7. آیا دستگاه های مخصوص تست از طراحی ایمن برخوردارند؟ آیا این دستگاه ها به خوبی نگهداری شده اند؟
8. آیا ضرورت دارد که محدوده ای دائمی برای تست تجهیزات جدا از محل استقرار آنها ساخته شود و یا ساخت محدوده تست موقت در پیرامون تجهیزات ضروری است؟
9. آیا تست کنندگان قادرند که حوزه کاری را به حد کفایت نظارت کرده و در هر زمان از بروز خطر برای دیگران جلوگیری کنند؟
10. در مواقعی که عملیات تست بخشی از "خدمات پس از فروش" باشد، چه میزان از این عملیات جزو تعهدات مشتری است؟ چنانچه تست در منزل مشتری انجام شود، چه اقدامات ویژه ای مورد نیاز است تا بتوان از فرد تست کننده و سایرین حفاظت نمود؟
11. تا چه میزان می بایست تست کنندگان تحت نظارت قرار گرفته و یا در کار تست همراهی شوند؟
12. آیا اقدام تست کنندگان در خصوص طراحی، ساخت یا استفاده از هر گونه تجهیزات ویژه تست با استاندارد BS EN 61010-1 مطابقت دارد؟
13. اندازه دستگاه مورد نظر برای تست چقدر بوده و چه مقدار فضا پیرامون آن جهت انجام تست به صورت ایمن و بدون محدودیت وجود دارد؟
14. اگر نیاز باشد که تمامی کارگران شاغل در کارگاه ها، به دستگاه های برقی نزدیک شوند، آیا شایستگی لازم برای پرهیز از خطر را دارند؟ اگر کارگران فاقد صلاحیت لازم در این زمینه باشند، چگونه از نزدیک نشدن آنها به دستگاه ها اطمینان حاصل می کنید؟
15. آیا زمانی که دستگاه به برق متصل بوده و درگیر فرآیند تست می باشد، به صورت برقدار رها می شود؟
16. آیا میز کار یا محدوده مجزای مربوط به تست، نیاز به وسیله هشدار دهنده مانند لامپ دارد تا نشان دهد که تست در حال انجام است؟
17. آیا نیاز به تهیه منابع اضطراری و یا وسایل اضافی برای دستگاه هایی که سایر کارگران از آنها استفاده می کنند، احساس می شود تا بتوان با اتصال دستگاه های مذکور به این منابع، میزان صدمه به تست کنندگان را کاهش داد؟ آیا کلیدهای محافظ جان (RCD) را می توان به عنوان وسایل تکمیل کننده حفاظت مورد استفاده قرار داد؟ (توجه: این راهنما و اطلاعات تکمیلی ضمیمه آن، توضیحاتی درباره کلیدهای RCD در حالت کلی و نیز کلیدهای RCD با جریان 30 میلی آمپر را ارایه می دهد. برای اخذ اطلاعات بیشتر، بخش مربوط به کلیدهای محافظ جان در صفحات آتی همین نوشتار را ملاحظه نمایید.)
18. آیا امکان کاستن از تعداد مسیرهای مرتبط با زمین برای کاهش احتمال شوک ناشی از تماس فاز به زمین با استفاده از وسایلی مانند حصار فلزی، فنس و فیبر عایقی یا فرش لاستیکی وجود دارد؟
19. آیا امکان استفاده از سایر منابع تغذیه مانند ترانس ها یا باتری های ایزوله برای کاهش احتمال بروز خطر ناشی از شوک فاز به زمین وجود دارد؟
مدیریت بر فرآیند تست تجهیزات برقی
فراهم نمودن محیطی ایمن برای کار و نیز استقرار یک سیستم ایمن کاری برای کارگران ضروری است. نتایج ناشی از ارزیابی ریسک و خطرات به شما کمک خواهد کرد تا مراحلی را که نیاز به انجام این ارزیابی دارید، شناسایی کنید. کارگران نیز باید همکاری کرده و در حین کار مراقبت های منطقی در خصوص ایمنی خود و سایر افراد را به کار بندند. توصیه های زیر را باید در مورد تمامی فعالیت ها و از جمله عملیات تست تجهیزات به کار برد:
الف) ایمنی پرسنل
تمامی پرسنل بایستی:
1. بدانند که حتی با انجام عملیات تست در منطقه ایزوله از زمین و یا استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله و حتی استفاده از کلیدهای محافظ جان (RCD) ، باز هم خطر برق گرفتگی وجود دارد.
2. به طور کامل از اتفاقات ناگواری که ممکن است در اثر برق گرفتگی و صدمات حاصل از آن در محیط کار رخ دهد، آگاهی داشته باشند.
3. آموزش های لازم در زمینه کمک های اولیه از جمله CPR را فرا گیرند (CPR مخفف Cardiac Pulmonary Resuscitation به معنی برگرداندن قلب و شش مصدوم به حالت نرمال اولیه می باشد).
ب) نواحی تست دائم
این نواحی می بایست:
1. تحت کنترل یک فرد مسئول باشند.
2. به وسیله فنس از سایر نقاط جدا شوند تا بدین وسیله از ورود افراد غیرمجاز به منطقه جلوگیری شود.
3. دارای علائم هشدار دهنده مناسب در ابتدای ورود به منطقه باشند.
4. در خلال عملیات تست و تنها برای پرسنل مجاز و نیز افرادی که تحت نظارت مستقیم پرسنل واجد شرایط کار می کنند، قابل دسترسی باشند.
5. دارای چراغ های هشدار دهنده مناسبی باشند که نشان دهنده انجام تست بوده و نیز مجهز به چراغ های دیگری باشند که نشان دهد ورود به منطقه مزبور ایمن است (غالباً از چراغ های سبز و قرمز استفاده می شود).
6. دارای شستی های قطع اضطراری یا سایر وسایل کارآمد باشند تا قطع تمام منابع تست در مواقع اضطراری امکان پذیر باشد. کنترل های اضطراری بایستی به دقت شناسایی شوند و باید توجه کرد که این کنترل های اضطراری نباید منابع تغذیه مربوط به روشنایی عمومی منطقه را از مدار خارج نمایند.
7. حاوی پوستری در باره برق گرفتگی باشد. این پوستر می تواند مثلاً نشان دهنده خطر برق گرفتگی و کمک های اولیه در این زمینه باشد. همچنین پوستر مزبور باید در نقاط حساس نصب شده و اقدامات مربوط به ایمنی به ویژه شماره تلفن های مربوط به امداد رسانی در آن درج گردد.
8. دارای نظم و آراستگی در چیدمان وسایل و دستگاه ها بوده و فواصل بین تجهیزات به طور مناسب رعایت گردد.
پ) نواحی تست موقت
در برخی مواقع ممکن است انتقال تجهیزات به محل دائمی انجام عملیات تست، عملی و یا منطقی نباشد، مثلاً موقعی که تجهیزات بسیار بزرگ هستند که در این صورت امکان استقرار آنها در منطقه دائمی ویژه عملیات تست وجود ندارد. همچنین زمانی که تست تجهیزات برقی جزو تعهدات مشتری است، نمی توان این گونه تجهیزات را به محل دائمی عملیات تست منتقل نمود. بنابراین چنانچه نیاز به انجام تست در حالت برقداربودن تجهیزات باشد، یک منطقه تست موقت بایستی پیرامون تجهیزات ایجاد گردد. در هنگام ایجاد منطقه تست موقت، تمامی اقدامات پیشگیرانه ای که در مورد مناطق تست دائم به آنها اشاره شد، بایستی مد نظر قرار گیرند و چنانچه این کار مقدور نباشد، نیاز به انجام ارزیابی است تا بتوان اقدامات لازم جهت کاهش خطرات را تا حد ممکن به عمل آورد. توجه داشته باشید که تسترهای کوچک مجهز به دوشاخه مخصوص تست (Plug-in Tester) که دارای دو وضعیت “Go/No go” هستند، در حالت کلی فقط پلاریته منبع را کنترل کرده و حداکثر می توانند وجود اتصال زمین را نشان دهند ولی قادر به تشخیص میزان تأثیر اتصال زمین نیستند.
پ) نواحی تست موقت
در برخی مواقع ممکن است انتقال تجهیزات به محل دائمی انجام عملیات تست، عملی و یا منطقی نباشد، مثلاً موقعی که تجهیزات بسیار بزرگ هستند که در این صورت امکان استقرار آنها در منطقه دائمی ویژه عملیات تست وجود ندارد. همچنین زمانی که تست تجهیزات برقی جزو تعهدات مشتری است، نمی توان این گونه تجهیزات را به محل دائمی عملیات تست منتقل نمود. بنابراین چنانچه نیاز به انجام تست در حالت برقداربودن تجهیزات باشد، یک منطقه تست موقت بایستی پیرامون تجهیزات ایجاد گردد. در هنگام ایجاد منطقه تست موقت، تمامی اقدامات پیشگیرانه ای که در مورد مناطق تست دائم به آنها اشاره شد، بایستی مد نظر قرار گیرند و چنانچه این کار مقدور نباشد، نیاز به انجام ارزیابی است تا بتوان اقدامات لازم جهت کاهش خطرات را تا حد ممکن به عمل آورد. توجه داشته باشید که تسترهای کوچک مجهز به دوشاخه مخصوص تست (Plug-in Tester) که دارای دو وضعیت “Go/No go” هستند، در حالت کلی فقط پلاریته منبع را کنترل کرده و حداکثر می توانند وجود اتصال زمین را نشان دهند ولی قادر به تشخیص میزان تأثیر اتصال زمین نیستند.
ت) مناطق ایزوله از زمین
منطقه تست را به گونه ای ایجاد کنید که حتی الامکان از زمین ایزوله باشد و همچنین سعی کنید از منابع تغذیه ایزوله استفاده نمایید. برای نیل بدین منظور، اقدامات زیر را به انجام رسانید:
1. میز تست مورد استفاده باید از مواد عایق ساخته شده و قاب و پایه های آن عایق باشد تا از امکان تماس با زمین در حین تست جلوگیری نماید.
2. تمامی لوله ها، رادیاتورها، سازه ها و قطعات فولادی ساختمان، لوله های فلزی، وسایل برقی ارت شده، سوکت های فلزی، و غیره را از دسترسی به میز دور نمایید و یا آنها را به طور دائم با مواد عایقی بپوشانید تا از تماس آنها با میز تست جلوگیری شود.
3. در جایی که نیاز به استفاده از هویه یا چراغ های مخصوص روشنایی میز کار باشد، از نوع فشار ضعیف این وسایل استفاده کنید که برق آنها از ترانسفورماتور ایزوله مطابق استاندارد BS 61558 تأمین شود. در این صورت نیازی به استفاده از میله اتصال زمین در منطقه تست نخواهید داشت.
4. اگر نیاز به نصب پریز مربوط به آنتن تلویزیون و یا رادیو در منطقه تست باشد، نصب این پریز بایستی مطابق با استاندارد BS 415 صورت پذیرد.
5. فرش عایق لاستیکی بایستی با استاندارد BS 921 مطابقت داشته و نیز تمیز و خشک باشد ضمن این که فرش مزبور باید به طور منظم تست گردد و همچنین بایستی برای عملیات تست به حد کافی بزرگ باشد تا زمانی که فرد تست کننده در حالت ایستاده و یا نشسته قرار دارد، بتواند به راحتی بر روی آن قرار گیرد (توجه داشته باشید که پایه های صندلی هنگام نشستن فرد تست کننده، ممکن است به فرش مذکور آسیب برسانند).
6. اگر از نوارهای مچی مخصوص تخلیه الکتریسیته ساکن استفاده شود، این نوارها بایستی دارای مقاومت مناسب باشند (مقامتی در حد 1 مگا اهم یا بیشتر). استفاده از نوارهای مچی که سبب ارتباط مستقیم فرد با زمین می شود، مجاز نمی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به استاندارد BS IEC 61340-5-1: 1998 مراجعه نمایید.
ث) تغذیه تجهیزات تحت تست
هر قطعه ای از تجهیزات تحت تست بایستی از طریق منبع تغذیه خاص خود به برق متصل شود. این منابع باید از سوکت ها یا ترمینال های مربوطه تأمین شده و دارای پوشش های عایق مناسب باشند. منابع تغذیه بایستی دارای سیستم حفاظتی مناسبی در برابر اضافه بار و اضافه جریان در صورت بروز خطا در وسایلی مانند فیوزها باشند. توجه داشته باشید که:
1. در جایی که از ترانسفورماتور ایزوله به عنوان منبع تغذیه برای تست تجهیزات استفاده می کنید، بایستی علاوه بر رعایت استاندارد BS 61558 ، از ترانسفورماتورهای جداگانه برای هر میز تست استفاده نمایید. چنانچه این کار به طور منطقی عملی نباشد، از یک ترانسفورماتور ایزوله می توان برای تغذیه میزهای دیگر استفاده نمود ضمن این که بایستی خطر اتصال این منبع تغذیه به زمین را در هر میز به درستی کنترل کرده و بدین وسیله از نبودن جریان نشتی به زمین مطمئن شد.
2. تأمین انرژی از ترانسفورماتور ایزوله باید از طریق یک سوکت مخصوص انجام گرفته و بر روی آن عبارت "فقط برای استفاده به منظور تست تجهیزات برقدار" به وضوح نوشته شود. هیچ سیمی نباید به طور ثابت به ترمینال زمین سوکت وصل شود و نیز قاب سوکت بایستی از ماده عایق ساخته شده باشد. همچنین نباید قسمت های برقدار تجهیزات در حال تست در معرض دید قرار داشته باشند.
3. در شرایط خاص، تجهیزات تحت تست از نوع کلاس I بایستی به طور کامل ارت شوند مگر این که برای تغذیه آنها از ترانسفورماتور ایزوله استفاده شود. ارت نمودن تجهیزات، خطر برق گرفتگی را افزایش می دهد که البته می توان به کمک سایر اقدامات ایمنی، این خطرات را به حداقل ممکن کاهش داد.
4. وقتی تجهیزات تحت تست از نوع کلاس I باشند، هر گونه خطای زمینی که از قبل در تجهیزات موجود بوده، بایستی آشکار شده و رفع خطا گردد. این کار باید پیش از اتصال تجهیزات به برق انجام شود. در صورت تأمین برق از ترانسفورماتور ایزوله، خطای به وجود آمده بدین معنی است که تماس همزمان با محفظه دستگاه و یک قطب و یا هر دو قطب منبع تغذیه ایزوله ممکن است سبب برق گرفتگی خطرناکی شود.
5. کلیه هادی های حفاظتی مدار (مسیر ارت) در مجموعه تجهیزات کلاس I نوع پرتابل پس از تکمیل شدن چیدمان میزهای ویژه تست، بایستی دوباره آزمایش شوند تا اطمینان حاصل شود که هیچ خطای زمینی قبل از وصل دستگاه به برق وجود ندارد.
ج) ارزیابی خطرات موجود در تجهیزات تست و منابع تغذیه برق
تمامی اقداماتی که برای کنترل خطر برق گرفتگی به کار می روند، باید مطابق سلسله مراتب زیر به انجام رسند:
1. اولین و مهمترین مورد این است که تا حد ممکن به کمک روش های سخت افزاری کنترل های لازم را انجام دهید.
2. دوم این که تمام خطرهای قابل پیش بینی را با استفاده از سیستم های ایمن کاری کنترل کنید. این موارد بایستی شناخته شده و تمامی پرسنل مربوط از آنها اطلاع کافی داشته باشند. همچنین باید خطرات به پرسنل گوشزد شده و به طور مکتوب به ایشان ابلاغ شود (این کار مرجع مناسبی است که به کمک آن می توان دستورالعمل های ایمنی را در صورت نیاز اصلاح نمود).
3. و نهایتاً استفاده از پرسنل مجرب (یا سایر پرسنلی که زیر نظر افراد مجرب کار می کنند) به طوری که این افراد باید دارای تجربه و دانش فنی لازم باشند تا بتوانند از خطرات و صدمات تهدید کننده جلوگیری کنند.
اگر استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منابع تغذیه جهت تست تجهیزات، جزو اقدامات سخت افزاری لازم برای ارزیابی خطرات باشند، این فرآیند باید به طور نرمال انجام شده و ترانسفورماتور ایزوله بایستی جدا از تجهیزات زیر تست بررسی شود. همچنین ضرورت دارد قفسه ای حاوی وسایل لازم برای تست هر یک از تجهیزات تعبیه گردد. با قرار دادن تمامی وسایل مورد نیاز برای تست تجهیزات بر روی قفسه های عایق که در بالای میز مخصوص تست تعبیه شده اند، می توان برخی از خطرات مربوط به استفاده از تجهیزات تست را کاهش داد ولی باید توجه داشت که امکان حذف کامل خطرات وجود ندارد. همچنین این کار امکان اتصال همزمان وسایل تست کننده با تجهیزات تحت تست را کاهش خواهد داد.
وقتی که استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منابع تغذیه جهت تست تجهیزات، جزو اقدامات سخت افزاری مربوط به ارزیابی خطرات باشد، همه منابع متصل به تجهیزات تست باید توسط کلیدهای محافظ جان (RCD) با جریان 30 میلی آمپر حفاظت شوند. توجه داشته باشید که برای منابع تغذیه ای که جریانی بیش از 16 آمپر را به تجهیزات تحت تست وارد می کنند، و یا در جایی که تجهیزات زیر تست دارای جریان نشتی بالایی هستند، ممکن است استفاده از کلیدهای RCD بدلیل ایجاد نویز در سیستم، عملی نباشد. به منظور مطالعه سایر توصیه های ایمنی مربوط به این قسمت، به بخش 607 استاندارد BS 7671 مراجعه نمایید.
ساخت مناطق ایمن برای تست
حصول اطمینان از این که افراد غیر دخیل در تست باید از خطرات دور نگهداشته شوند، حائز اهمیت است. این کار با منحصر کردن انجام امور تست در نواحی مشخص شده برای این منظور، امکان پذیر است. در برخی کارگاه ها امکان ساخت و ایجاد یک منطقه تست همراه با میز کار ثابت وجود دارد که تنها پرسنل تست کننده تجهیزات بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. در غیر این صورت، با قرار دادن فنس و موانع فیزیکی و یا سایر روش های محصور کننده بایستی افراد غیر مجاز را از نزدیک شدن به تجهیزات زیر تست دور نگهداشت. منطقه ویژه تست می تواند به یکی از صورت های زیر باشد:
1. اتاقی مخصوص که به منظور عملیات تست ساخته شده و دارای وسایل حفاظتی ویژه باشد. همچنین این اتاق باید مجهز به درهای ایمن باشد تا از دسترسی افراد غیرمجاز جلوگیری شود (این درها با توجه به میزان و درجه خطر، باید امکان قفل شدن هم داشته باشند).
2. منطقه ای مشخص شده در یک کارگاه مجهز به مانع فیزیکی و فنس دائمی.
3. یک میز کار که برای عملیات تست طراحی شده و برای تعمیر تجهیزات و تست آنها مورد استفاده قرار گیرد.
4. یک محل کار مشخص شده در خلال فرآیند تولید و یا در انتهای خط تولید.
5. یک منطقه موقت ساخته شده در اطراف تجهیزات با استفاده از فنس ها و موانع فیزیکی ایجاد شده به همین منظور.
6. یک منطقه ساخته شده در پیرامون تجهیزات ثابت مانند سوئیچ گیرها یا کلیدهای کنترل کننده مدار که در این منطقه افراد ماهر بتوانند کارهای تعمیراتی را انجام داده و عیب و نقص تجهیزات را رفع نمایند و یا در خلال روند نگهداری تجهیزات، بتوانند فرآیند تست را به انجام رسانند.
در کارگاه هایی که تمام پرسنل آن به خوبی آموزش های لازم را فرا گرفته و از دستورالعمل های مربوط به ایمنی آگاهی کامل دارند و از سوی دیگر هیچ فرد غیرمجازی را در جمع خود نپذیرفته اند، ایجاد فنس در درون کارگاه و در پیرامون میز کار یا محدوده کاری ایشان ممکن است ضرورت نداشته باشد. علاوه بر این، همه کارگران باید آگاه باشند که نبایستی تمرکز افرادی که به انجام عملیات تست مشغول هستند، توسط سایرین که درگیر فرآیند تست نیستند، بر هم زده شود.
چگونگی حفاظت از افرادی که به انجام عملیات تست مبادرت می نمایند
اقدامات انجام شده برای حفاظت افرادی که مبادرت به انجام عملیات تست می کنند، باید مؤثر بوده و بتواند ایشان را از تماس با هادی های لخت برقدار که منجر به وارد شدن صدمه به پرسنل و ایجاد حادثه می شود، برحذر دارد. این تماس می تواند به صورت برخورد یکی از دست ها با منبع انرژی باشد که یکی از هادی های تغذیه اش به زمین وصل شده و یا تماس مزبور می تواند از طریق قسمت دیگری از سطح بدن صورت گیرد. تجهیزات کلاس I در این طبقه بندی قرار می گیرند زیرا بیشترین خطر در منبع هنگام ارتباط آن با زمین به وجود می آید. بنابراین خطر مربوط به تجهیزات الکترونیکی در محلی است که سطوح بزرگ فلزی (یا شاسی ها) به منبع تغذیه متصل می شوند. همچنین خطر صدمه ناشی از منابع تغذیه در جایی که اتصال زمین وجود نداشته و یا در محلی که اتصال همزمان با قطب های منبع صورت می گیرد، زیاد است. روش های کاهش خطر برق گرفتگی ناشی از اتصال همزمان با هادی ها عبارتند از:
1. انجام تست در جریان ها و ولتاژهای کم و بی خطر
2. استفاده از محفظه های تست مجهز به قفل که بتوان تجهیزات تحت تست را در درون آنها قرار داد.
3. استفاده از عایق کاری موقت.
4. استفاده از پوشش هایی که برای انجام عملیات تست نیاز به برداشتن آنها نباشد که عایق کاری اولیه سیم های متصل به منبع تغذیه، مثالی از این مورد است.
5. ایجاد منطقه ای که حتی الامکان ایزوله از زمین باشد.
6. استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منبع تغذیه اصلی
7. استفاده از کلیدهای RCD با جریان 30 میلی آمپر
مطالب مندرج در بخش های ذیل، اطلاعات تفصیلی بیشتری درباره هر یک از اقدامات حفاظتی ارایه می نمایند:
جریان ها و ولتاژهای ایمن
امکان تست تجهیزات از طریق برقدار کردن آنها با سطوح ولتاژ و جریان بدون خطر وجود دارد. این موضوع بایستی قبل از تصمیم به استفاده از سطوح ولتاژ و جریان خطرناک، همواره مد نظر قرار گیرد.
محفظه های تست مجهز به قفل
این محفظه ها ممکن است از لحاظ اندازه با یکدیگر تفاوت داشته باشند به طوری که محفظه های مزبور می تواند به صورت جعبه ای کوچک همراه با درپوش مجهز به قفل باشد که بر روی میز کار نصب می شود و یا به صورت محفظه ای بزرگ همراه با درهای مجهز به قفل باشد (بزرگی محفظه به گونه ای است که افراد می توانند وارد آن شوند). حصول اطمینان از این که عملکرد ایمنی سیستم قفل مزبور همانند عملکرد عایق به کار رفته در تجهیزات مناسب است، حائز اهمیت فراوان می باشد که بدین منظور استفاده از سیستم قفل و کلید مخصوص موسوم به trapped key یا key exchange با عایق مناسب می تواند به این اطمینان کمک کند. در حالت کلی قفل نمودن محفظه و استفاده از سیستم کنترلی برای بازرسی آن به تنهایی مورد قبول نبوده و منبع تغذیه هم بایستی از طریق سیستم قفل مذکور، ایزوله شود.
در شرایط معین مانند استفاده از خازن ها، ممکن است پتانسیل ناشی از بارهای ذخیره شده خطرساز باشد. در چنین شرایطی منبع تغذیه مربوط به تجهیزات زیر تست را باید قبل از هر گونه اقدام برای تست ترجیحاً به صورت اتوماتیک به زمین ارت کرد. چنانچه امکان ارت اتوماتیک تجهیزات وجود نداشته باشد، بایستی با ابزار مناسب و مخصوص ارت نسبت به اتصال زمین دستی اقدام کرد. همچنین در زمان به کار بردن ارت اتوماتیک، استفاده از وسیله ارت دستی برای ارت کردن تجهیزاتی که قبلاٌ برقدار بوده اند، اهمیت فراوان دارد. ضمناً توجه داشته باشید که وقتی محفظه های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند، باید اطمینان حاصل شود که هنگام بروز خطر در تجهیزات زیر تست، افراد نتوانند به درون محفظه ها راه پیدا کنند.