وظایف و تشکیلات شرکتهای پیمانکاری
بطورخلاصه شرکتهای پیمانکاری به شرکتهایی گفته میشودکه عهده داراجرایکاری از سازمانی شخصی و خلاصه منبعی با قیمتهای معینی می گردد . و انجام اجرای عملیات آنرا بعهده می گیرد . و این شرکتها می تواند در ملکیت یک و یا چند نفر باشد که به یکی از صورتهای تشکیل شرکت مانند شرکت سهامی ، شرکت با مسئولیت محدود ، شرکت تضامنی ، شرکت مختلط غیر سهامی ، شرکت مختلط سهامی ، شرکت نسبی و یا شرکت تعاونی بوجود می آید . به هر ترتیب پس از تشکیل شرکت یک نفر از سهام داران به عنوان مدیر عامل شرکت انتخاب می گردد و وکلیه وظایف اداره امور شرکت و مدیریت اجرایی پروژه را عهده دار خواهد بود .
با توجه به وظایفی برای مدیریت عامل شرکت وجود دارد لازم است که از امور تجارت – حقوق مالی روابط کارکری و امور مهندسی و تولیدی و خلاصه مدیریت اطلاع کافی داشته باشد . و بتواند در شرایط مختلف روشهای مناسب برای اجرا و پیشبرد کارها انتخاب نماید . و در کارهای برآورد ، برنامه ریزی ها و خرید و تدارکات و سازمان دهی و کنترل کارها وارد به امور و آگاهی کامل داشته باشد .
در مجموع وظایف کلی پیمانکار را می توان به شرح زیر خلاصه نمود :
بررسی و آنالیز کامل کار پیشنهادی قبل از شرکت در مناقصه ، با در نظر گرفتن سودی متناسب با سرمایه و پیش بینی لازم در مورد هر گونه مخاطره و آینده نگری های لازم .
داشتن اطلاعات کافی از روشها ، مصالح ، وسایل ساختمانی ، تجهیزات و ماشین آلات .
برآورد دقیق براساس نقشه های موجود ، فهارس بهاء ، سوابق .
نظارت دقیق به کارها و عملیات اجرایی و به وجود آوردن کارایی و راندمان زیاد با داشتن کادر شایسته .
کنترل و نظارت دقیق بر مخارج خرید و حسابداری و امور مالی .
دارابودن سیستمی برای گزارش ارائه گزارش هزینه های حقیقی و پیشرفت پروژه و مقایسه آن با آنچه که قبلا برآورد شده است .
داشتن سیستم مناسب انبارداری ، نگهداری ابزار و وسایل و ماشین آلات .
داشتن سیستم روابط خوب با کارگران ، فروشندگان ، و سایر مقاطعه کاران و حسن رفتار .
در نظر گرفتن حجم کار مناسب با توجه تشکیلات شرکت .
در اختیار داشتن تشکیلات مدیریت و نظارت صحیح برای رعایت کلیه موارد یادشده .
برای بوجود آوردن یک سیستم مدیریت اجرای پروژه راعهده دار خواهد بود. با توجه به و ظایفی که برای مدیریت عامل شرکت وجوددارد لازمست که از امور تجارت حقوق مالی روابط کارگری وامورمهندسی و تولیدی وخلاصه مدیریت اطلع کافی داشته باشد وبتواند درشرایط مختلف روشهای مناسب برای اجراء وپیشبرد کارها بر آورد برنامه ریزیها وخرید وتدارکات وسازماندهی وکنترل کارها وارد برنامه ریزیها وخریدوتدارکات وسازماندهی وکنترل وارد به امور آگاهی کامل داشته باشد .
درمجموع وظایف کلی پیمان کار را می توان بشرح ذیل خلاصه نمود.
بررسی و آنالیز کامل وپیشنهادی قبل از شرکت در مناقصه ،بادرنظرگرفتن سودی متناسب با سرمایه و پیش بینی لازم درمورد هر گونه مخاطره و آینده نگری های لازم .
2- داشتن اطلاعات کافی ازروشها ،مصالح ،وسائل ساختمانی ،تجهییزات وماشین آلات
3-
4-
5-
6-
7-
8-
9-
10- دراختیار داشتن تشکیلات مدیریت و نظارت برای رعایت کلیه موارد یاد شده .
برای بوجود آوردن یک سیستم مدیریت پیمانکاری صحیح که بتواند عملکرد مناسبی نیز داشته باشد مسئولیت مختلف بایستی به گروههای مختلف سپرده شده وبخشهائی کلیه آنها زیرنظر مدیریت شرکت باشد بوجود آوردکه مهمترین این بخشها عبارتنداز :
بخش مهندسی بخش برآورد بخش مهندسی کارگاه بخش خریدوتدارکات بخش امور مالی بخش منشیگری وامور بایگانی بخش روابط صنعتی بخش حفاظت وایمنی .
تعریف شرکت پیمانکار وگروه شرکتهای پیمانکاری
شرکت پیمانکار ی ساختمانی یا تاسیساتی وبا تجهیزاتی شخصی است حقوقی که برای انجام عملیات ساختمانی یاتاسیساتی یا تجهیزاتی طبق قوانین بصورت شرکت سهامی خاص تاسیس گردیده و به ثبت رسیده باشد وکلیه سهام آن متعلق به اشخاص است .
شرکتی بعنوان شرکت پیمانکاری طبق آئین نامه تشخیص صلاحیت تعیین گروه ورتبه می شود. دارای شرایط زیر باشد:
الف- بمنظور اجرای علما ، ساختمانی ، تاسیساتی ، تجهیزاتی ، طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران تاسیس شده و به ثبت رسیده بادش .
ب - شرکت از نوع سهامی خاص بوده و کلیه سهام آن با نام باشد.
ج کلیه سهام آن متعلق به اشخاص حقیقی ایرانی باشد.
د هیچکدام ازسهامداران شرکت در شرکتهای پیمانکاری دیگر سهامدار نباشند .
ه تعداد سهامداران ومیزان سهام هریک وهیئت مدیره ومدیرعامل ( که متناسب یاکارائی اعضاء درشرکت برحسب تجزیه وتحصیلات تعیین می گردد . ) طبق ضوابط باشد .
و کلیه سهامداران باید دارای تخصصهای مورد نیاز شرکت بوده وبطور تمام وقت در شرکت شاغل باشند
ز اعضاء هیت مدیره ومدیر عامل از میان سهامدارانی که تجربه وتحصیلات بالاتری نسبت به سایر سهامداران دارند انتخاب شده باشند
ح شرکت یا مدیران یا شرکاء آن مشمول ممنوعیتهائی که قانون مشخص نموده است نباشد .
ط هیچکدام از سهامداران شرکت در شرکتها ویا موسسات مهندسین مشاور وسازمانهائیکه این قبیل خدمات انجام میدهند سهامدار نباشد
ی سهامداران شرکتهای پیمانکاری ومهندسین مشاورکه قراردادی با دولت داشته و یا خواهند داشت واین قرار داد در زمانی که این اشخاص سهامدارشرکت بوده اند منجر به خبع ید از پیمانکار ومهندسین مشاوربگردد تا دو سال بعد از تاریخ خلع ید در شرکت متقاضی تشخیص صلاحیت سهامدار نباشند .
ک اشخاصی که بنحوی از انحا محکومیت یافته اند در شرکت متقاضی تشخیص صلاحیت سهامدار نباشد .
تقسیم بندی کارهای پیمانکاری :
رشته ابنیه :
شامل : ساختمانهای مسکونی ، اداری ، ورزشی ، آموزشی ، بهداشتی ، عمومی ، انبارهای با دهانه کوچک و متوسط محوطه سازی های مربوطه و کارهای مشابه است .
حال به بررسی ضرورت اجرای یک طرح در منطقه می پرداز:
بطور کلی انجام مطالعات اولیه فنی و واقتصادی و توجیهات لازم آن با در نظر گرفتن خصوصیات خاص هر پروژه و ومحل اجرای آن نیاز به ایجاد و چگونگی بهره برداری از آن برای شروع ، از ضروریات اجرای یک طرح در یک منطقه است . نتایج این مطالعات اولیه بصورت یک گزارش کامل و جامع در مورد پروژه مورد نظر برای کار فرما فراهم می گردد و باین وسیله کارفرما با دریافت این گزارش و پس از قبول آن سرمایه مورد نظر را با توجه به شرایطی که بعدا ذکر خواهد شد ، دراختیار محریان و کنترل کنندگان پروژه قرار می دهد .
در این رابطه با توجه به خصوصی با دولتی بودن طرح مورد نظر و درآمدهای احتمالی آینده پروژه و یا خدماتی بودن آن به صورت عام المنفعه و توجیه نیاز در مورد اجرای طرح مذکور با داشتن آمار و ارقام کافی ، شمناسایی و ارزیابی محیط و ویژگی های اقلیمی منطقه داشتن توجیهات لازم در زمینه سیاستهای کلی سرمایه گذاری چه از نظربخش دولتی و یا خصوصی ،برسی چگونگی وضع اجتماعی، سیاسی ، اقتصادی منطقه، تعیین منابع سرمایه گذاری ، شناخت عوامل اصلی تولید کننده ، بررسی اجمالی مشکلات طرح و ارائه خطوط کلی پیشنهادی برای حل مشکلات مذکور ، بررسی خصوصیات معماری منطقه ، توصیه های لازم برای روشهای اجرایی طرح ، تخمین هزینه های اجرایی طرح ، ارائه اطلاعات لازم در مورد نوع کاربری زمین برای طرح مورد نظر ، و آشنایی با مقررات و قوانین منطقه مصالح ساختمانی و نیروی انسانی مورد نیاز ، ( شناخت پتانسیلهای منطقه ) و خلاصه بررسی وضع موجود و عوامل موثر در طراحی و تولید و ارائه روشهای مختلف با نتیجه گیریهای لازم، از جمله موارد اساسی در بررسی ضرورت اجرای یک طرح در یک منطقه می باشد .
خطوط کلی بررسی ضرورت اجرای یک طرح در یک منطقه را می توان به شرح ذیل خلاصه نمود :
1) انجام مطالعات وبررسیهای لازم در زمینه های تولیدی و شناخت امکانات فنی ، مالی ، نیروی انسانی ، زمین و نیاز ها ، توجیهات اقتصادی سیاسی اجتماعی .
2) انجام مذاکره و تبادل نظر لازم با مقامات و مسئولین منطقه و موسسات پیرامون اهداف طرح مذکور و کسب اطلاعات و مجوزهای لازم برای اجرای طرح .
3) تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمار و ارقام گردآوری شده در جهت شناخت هرچه بیشتر از مسائل و مشکلات موجود و ضرورتهای ایجاد طرح و انجام پیش بینی های لازم برای برطرف کردن نارسائیهای موجود و تحلیلهای لازم در مورد اثرات ناشی از اجرای طرح مذکور در زمینه های اقتصادی سیاسی اجتماعی در کوتاه مدت و دراز مدت و نتیجه گیریهای لازم از آن .
4) مشخص نمودن اهداف کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدت با توجه به اطلاعات جمع آوری شده .
5) تهیه و تنظیم برنامه های لازم جهت دستیابی به اهداف مذکور و ارائه طرح تشکیلات و سازماندهی اجرای طرح ، و تخمین هزینه کارهای اجرایی و خلاصه ارزیابیهای لازم .
شناخت از مسائل اولیه کارگاه
بطور کلی در هر کارگاه ساختمانی بررسی نکاتی چند قبل از شروع هر گونه عملیات لازم و ضروریست و این بررسی به پیشرفت بعدی کار و در نتیجه پایین آوردن هزینه طرح کمک خواهد کرد .
اصولا بررسی مقدماتی یک کارگاه قبل از هرگونه عملیات اجرائی دارای اهمیت زیادیست . این بررسی را می توان به مراحل مختلف زیر تقسیم کرد :
مرحله اول : شناخت پروژه و مسائل مربوط به آن
شناخت پروژه و بررسی مسائل و مشکلات مربوطه با توجه به اطلاعات مقدماتی از جمله مسائل اساسی در شروع یک کارگاه بحساب می آید و بدین منظور نکاتی چند که در ذیل یادآور می شویم را بایستی مورد توجه قرار داد .
الف) دسترسی ها بررسی و مشخص نمودن چگونگی دسترسیهای لازم به کارگاه با توجه به موقعیت خواص زمین مورد نظر و امکانات دسترسیهای مربوطه و خیابانهای اطراف ، راههای وصولی به کارگاه ، امکان استفاده از راههای موجود و ایجاد راههای جدید موقتی در صورت لزوم .
ب)بررسی موقعیت طبیعی و جغرافیایی و واقلیمی .
بررسی فصول و زمانهای کار ، در نظر گرفتن مدت زمان یخبندان ، بارانی ، طوفانی و همچنین روزهای بسیارگرم ، معتدل ، بررسی عوارض طبیعی زمین از قبیل کوه ، تپه ، سنگ ،باتلاق و مرداب و نظایر آن و بررسی چگونگی برخورد با موارد و مسائل مذکور . ج) بررسی طرق مختلف تدارکات مصالح نیاز کارگاه این مرحله می بایستی با توجه به نوع ساختمان و نیازهای آن از نظر مصالح ، از قبیل شن و ماسه ، سیمان ، آب ، چوب، تخته داربست ، میخ ، سیم ، آجر ، آهن ، میلگرد و غیره بررسی شود . ضمنا بررسی چگونگی تامین برق کارگاه و احیانا مولد برق و همچنین تامین آب مورد نیاز و منابع ذخیره آب ، پیش بینی و تدارک انبارهای لازم برای مصالح مختلف ، احداث ساختمان برای دفتر کارگاه و محلهای استراحت افراد کارگاه .
مرحله دوم : تدوین برنامه اجرایی و تدارکاتی کارگاه
با توجه به مطالعات و بررسیهای انجام شده در مرحله اول و با در نظر گرفتن امکانات اجرایی ، مدت زمان اجراء پروژه و مشکلات و مسائل مربوطه به آن می بایستی برنامه دقیق کامل و منظمی تهیه گردد .
و در این برنامه جزئیات تحوه اجراء کار و مراحل مختلف زمانبندی آن چگونگی تدارکات کارگاه ، میزان ذخیره سازی و انبارهای مورد نیاز جهت انواع مصالح و کالاهای برآورده شده و تجهیزات و لوازمات ضروری کارگاه می بایستی در نظر گرفته شود .
3) مرحله سوم : آماده سازی محل کار
پس از تدوین برنامه اجرایی و تدارکاتی کارگاه ، جهت شروع اجرای پروژه و قبل از اجرای هرگونه عملیات می بایستی محل کارگاه با توجه به نیازها آماده سازی شود.
پس از بررسی های لازم در مورد محلی که برای اجرا پروژه با توجه به موقعیت خاص آن در نظر گرفته شده است بایستی عوارض آن جهت راه اندازی و نصب و بهره برداری از تجهیزات و انبارها و ساختمان های مورد نیاز برطرف گردد و در این رابطه چنانچه محوطه دارای گیاهان و خاک و خاشاک و پستی و بلندی و نظایر آن باشد که امکان تحرکهای لازم جهت جابه جایی را سلب نموده و یا موجب نارسائیهای دیگری از این قبیل گردد را برطرف نمود .
در شروع میبایستی محل مورد نظر بوسیله ماشین آلات لازم از قبیل بولدوزر و گریدر تسطیح و پاکسازی و آماده گردد . و در بعضی مواقع با در نظر گرفتن طرح پروژه و با توجه به مطالعات مقدماتی انجام شده توسط مشاور محوطه کارگاه میبایستی با مصالح سنگی مناسب خاکریز شود . و در مواردی نیز در صورتیکه محل پروژه در دامنه کوهها و تپه ها قرار داشته باشد می بایستی خاکبرداری و خاک ریزی های لازم نیز انجام شود .
در تمامی موارد فوق بررسی و ومطالعه دقیق موقعیت محل کارگاه و وموقعیت محل احداث پروژه ضروریست و بایستی سعی شود که در انتخاب محل و استقرار تجهیزات مختلف کارگاه بهترین موقعیت تعیین گردد تا پس از شروع راه اندازی کارگاه اختلالی در روند عادی کارگاه ایجاد نگردد و از طرفی نیز دسترسی به نقاط مختلف کارگاه را امکانپذیر نماید .
در رابطه با ساختمانهای موقت و احداث آنها از قبیل دفتر ، انبار ، تعمیرگاه و محل استقرار ماشین آلات باید توجه داشت که حتی المقدور این بناها تمام یا قسمتی از ساختمانهای اصلی پروژه باشند که پس از پایان کار تکمیل و مورد بهره برداری قرار داده شوند در این مورد بطور مثال محل دفتر کارگاه را می توان طوری انتخاب نمود که بعدا بصورت محل نگهبانی ، گارد و دفتر مجموعه و نظایر آن بتواند عملکرد داشته باشد . در نظر گرفتن این موضوع باعث خواهد شد که از به هدر رفتن مصالح در حدالمکان جلوگیری شود .
این نکته را نیز بایستی مورد توجه قرار داد که کار کردن در برخی از انواع زمینها با توجه به موقعیت خاص آن از قبیل جنگلی . باتلاقی ، کنار دریا ، رودخانه و اصولا هر منطقه ای که به سطح آبهای زیر زمینی نزدیک باشد و یامناطقی ازقبیل تپه ماهو ، کوهستانی ، صحرای ، خاک رستی و خاکریزها و غیره به مراقبت های ویژه ای نیاز خواهد داشت . در اینگونه موارد بررسیهای مقدماتی از موقعیت زمین و آزمایشهای لازم ضروی خواهد بود . در ضمن رعایت ایمنی محل تجهیزات و تاسیسات از نکات اساسی می باشد .
4)مرحله چهارم تهیه و تدارک مصالح لازم:
ابتدا بایستی با توجه به نوع و مشخصات خاص هر پروژه مصالح مورد نیاز آن را تعیین نمود . بطور مثال در مورد یک پروژه بتنی مصالح مهمی که در ترکیب بتن مورد استفاده قرار می گیرد شن ، ماسه ، سیمان و آب می باشد .
ابتدا بايستي با توجه به نوع و مشخصات خاص هر پروژه مصالح مورد نياز آن را تعيين نمود . بطور مثال در مورد يك پروژه بتني مصالح مهمي كه در تركيب بتن مورد استفاده قرار مي گيرد شن ، ماسه ، سيمان و آب مي باشد .
ضمناميلگردهاي مورد نياز و قالبهاي مختلف را نيز بايستي در مدنظر داشته باشيم. بنابراين در يك كارگاه پروژه بتني جهت ساختمان بتن مصالح اوليه آن مورد نياز اساسي است و با مطالعات محلي لازم امكان استفاده از شن و ماسه طبيعي در اطراف محل پروژه را (معادن شن و ماسه ) مي بايستي مورد نياز قرارداد و در صورتيكه پس از بررسي و مطالعات لازم امكان دسترسي به اين معادن وجود نداشته باشد . بررسي استفاده از دستگاه سنگ شكن و حمل سنگ و مخلوط مورد نياز به كارگاه و توليد شن و ماسه و ديگر مصالح سنگي (ماكادام ) بوسيله آن با توجه به حجم پروژه ضروريست . در اين صورت هزينه هاي مربوط به اين نوع بتن بطور معمول گرانتر از بتن با شن و ماسه طبيعي خواهد بود . زيرا علاوه بر هزينه تهيه سنگ و استقرار ماشين آلات مورد نياز مصرف سيمان نيز در اين نوع بتن حدودا بالاتر مي باشد كه البته در پروژه هاي با حجم زياد اين امر بسيار مطلوب و مناسب بوده ، چه بتن همواره با مقاومت زياد و يكنواخت و يكدست تر نسبت به استفاده از شن و ماسه طبيعي بدست مي آيد .
بررسي نوع سيمان مصرفي نيز با توجه به موقعيت محلي و نوع خاك محل و طرح سازه تعيين مي گردد . بطور مثال سيمان تيپ پنج (V ) ـ براي خاكهاي سولفات دار و يا آبهاي سولفات دار مورد استفاده قرار مي گيرد . بنابراين با توجه به نوع سيمان مورد نياز مي بايستي نسبت به تهيه آن از نزديكترين كارخانه سيمان اقدام گردد .
با توجه به اينكه ميزان مصرف سيماندر پروژه هاي مختلف بخصوص پروژه هاي بتني بسيار بالاست ، انجام اقدامات لازم براي تهيه آن و انبارهاي مناسب براي ذخيره سازي آن از اولويت خاصي برخوردار مي باشد . بهمين منظور استفاده از سيلوهاي فلزي ذخيره سيمان درنزديكي دستگاه بتن ساز مركز ( Batching Plant) و يا انبارهاي سرپوشيده با ديوارهاي بسته و كف خشك توصيه مي شود.
چنانچه اجبارا در محوطه روباز و بصورت كيسه اي انبار شوند پوشاندن روي و اطراف آنها بطور كامل با نايلون و نظاير آن ضروريست . بهتر است كيسه هاي سيمان را روي روي سكوهاي بتني و يا چوبي با ارتفاعي بالاتر از سطح زمين قرار داد تمامي اين تدابير جهت حفاظت سيمان از رطوبت و بارندگي مي باشد كه عدم توجه به اين امر باعث فاسد شدن سيمان نگردد .
ميزان ذخيره سازي سيمان و ساير مصالح سنگي با توجه به حجم بتن مورد نياز پروژه منابع تدارك مصالح و فاصله آنها از كارگاه برنامه زماني پيشرفت كار و شرايط زماني ومكاني موجود تعيين مي شود تهيه آب مورد نياز براي ساختن بتن از ديگر موارديست كه در يك پروژه بتني بايستي مورد توجه قرار داد بهترين آب براي ساخت بتن آب آشاميدني است كه در آن املاح معدني وجود نداشته باشد ولي با توجه به اينكه همواره دستيابي يا در نظر گرفتن امكانات محلي و منابع تهيه آب سعي شود از ابهايي استفاده شود كه حداقل املاح را داشته باشند و املاح موجود در آن از حد مجاز بالاتر نباشد در غير اينصورت و عدم دسترسي به آب مناسب نسبت به تعيين نوع سيمان لازم اقدام نمود .
بايد توجه داشت كه آبهايي آلوده وفاسد ازقبيل فاضلاب ها . مرداب ها و نظايرآنها بهيجوجه براي ساخت بتن مناسب نمي باشد و از بكار بردن آنها جدا خود داري گردد . پس از تعيين منابع تهيه آب ميبايستي براي ذخيره سازي آن در منابع زميني و يا هوايي اقدام نمود تا در مواقع ضروري آب مورد نياز تامين گردد .
از ديگر مصالح مهم در پروژه هاي بتني ميلگردهاي مصرفي دربتن مطابق نقشه ها ودستورالعمل هاي ارائه شده وازطرف طراح پروژه ميباشد كه مي بايستي پس از بر آوردهاي لازم نسبت به تهيه وابنار كردن آندر كارگاه اقدام گردد. محل انبارميلگردها مي بايستي حتي المقدور از آب وگردوخاك ودرصورت امكان سرپوشيده باشد. با توجه بهمصرف آن مي توان درمواردي درمحوطه كارگاه و نزديك محل برش وخم آرماتورها برروي چهارتراشهاي قطور وجدا ازهم خاك ومجزاكردن بندلها ازيكديگر قرارداداين جداسازي درهنگام اتسفاده از جابه جا كردن هاي بيمورد كه باعث كج وخم شدن ميلگردها مي شود. جلوگيري مي نمايد.
ساير مصالح لازم جهت ساختن بتن از جمله مصالح قالب بندي آن است كه براي شكل دادن بتن مورد استفاده قرار مي گيرد. واين موضوع دربتن ريزي ازاهميت خاص برخوردار است .
دراين رابطه بررسي منابع تهيه و ذخيره سازي انواع مختلف آن از قبيل چوب وتخته ،صفحات فلزي ( قالبهاي فلزي ) بولت با پيچ ومهره ،سيم نجاري ،چهارتراش ، ميخ جك ، شمع ، وداربست ونظاير آنها وقراردادن آنها درانبارهاي سرپوشيده مناسب ضروري مي باشد.
ذخيره سازي انواع ديگر مصالح مودنيازساختماني ازقبيل آجر بلوك ،گچ آهن ،خاك ،لوله ،ابزار آلات ونظايرآن با توجه به نياز پروژه در محلهاي مناسب وپيش بيني انبارهاي موردنياز آنها نيزازديگر موارد تهيه و تدارك مصالح لازم مي باشد.
مرحله پنجم : تجهيزات وماشين آلات
تجهيزات وماشي آلات هركارگاه با توجه به نوع پروژه ازنظر سازه و حجم عمليات آن با درنظرگرفتن شرايط كارگاه وامكانات تعيين مي شود. دراين رابطه با توجه به مشخصات كارگاههاي بتني كه تجهيزات وماشين آلات آن ازاهميت بيشتري برخوردار است. به برسي آن مي پردازيم .
درحقيقت قسمت اعظم ماشين آلات لازم در كارگاههاي بتني با توجه به بررسيهاي لازم انجام شده مرحله قبلي درمورد تدارك مصالح تامين مي شود. وقسمت ديگر تجهيزات وماشين آلات با مختصر تفاوتي برحسب نوع پروژه دراكثر پروژه هاي بزرگ مورد نياز مي باشد.
بخش اول دررابطه با ماشي آلاتي است كه به تهيه شن وماسه ارتباط دارد و چنانچه گفتيم درصورت عدم دسترسي دراين فصل به ارزيابي بخش هاي مرتبط بارشته ها علمي خودپرداخته وضمن اينكه كارهاي انجام شده درمدت كار آموزي وبرنامه هاي آينده پروژه رااز نظرمي گذرانيم درطي مدتي كه مشغول گذراندن كار آموزي بودم كارهاي زيرانجام گرفت اجراي سقف تيرچه وبلوك ،اجراي طاق ضربي و شيب بندي سرويس هاي بهداشتي ـ عايق كاري كف سرويس هاي بهداشتي ـ بندكششي ديوار ها ـ قرنيز روي ديوارهاي محوطه – گچ خاك – سنگ كاري حاشيه راهروها وكلاس ها ـ موزاييك كاري ـ كاشي كاري – نصب در و پنجره وتخته سياه ها – ديوار جان پناه پشت بام ـ حفر چاههاي فاضلاب ولوله كشي فاضلاب شروع اجراي محوطه سازي وغيره ـ كارهاي آينده نيز شامل سفيدكاري ادامه عمليات محوطه سازي – لوله كشي آب ـ برق كشي وتجهيز كارگاه .
وظايف ما در محل كار آموزي همكاري وانجام بعضي كارهايي كه در توان ما بود مثلا من به شخصه،نصب درب و پنجره وجوشكاري آنها و ساخت كلاف تخته سياه از پروفيل فلزي ونصب آنها وهمچنين متر وبرآورد ميزان بلوك مصرفي براي سقف جهت سفارش دادن ،تعيين اختلاف سطح محوطه با شلنگ تراز براي محوطه سازي و…را انجام دادم در بين كارهايي كه درمدت كارآموزي انجام داديم بيش از همه اجراي سقف وبتن ريزي آن مرتبط با رشته ما بود كه در اين باره توضيحاتي كامل ارائه ميگردد.
همان طور كه ميدانيم مقاومت بتن در برابر نيروهاي فشاري بسيار خوب ودر برابر نيروهاي كششي خيلي كم است .از اين رو در قطعه هاي بتن مسلح ،نيروهاي كششي ،به طور عمده توسط فولاد تحمل مي شوند .بنابراين در مورد تيرهاي تحت خمش ودالها سعي ميشود كه قسمتي از بتن كه در منطقه تحت كشش واقع است حذف شود ،اين عمل به ويژه براي كاهش وزن مرده سقف داراي اهميت بوده ودر عمل منجر به طرح دالهاي مجوف يا پشت بند و مانند آن گرديده است .
دالهاي با پشت بند را مي توان بصورت مجموعه اي متشكل از تير هاي موازي به مقطع Tدر نظر گرفت. كه در هر تير ،فولاد پوششي در پايين جان تير قرار دارد.آشكارا كه قالب بندي با پشت بند نسبت به دال مسطح هزينه ودقت بيشتري مي طلبد وهمچنين جاگذاري درست فولادهاي كشش سطي درداخل قالب ورعايت پوشش حداقل اين فولاد ها ،نياز به دقت بيشتري دارد .
فن تير چه وبلوك ، تلفيق دو روش ساختي وبتن ريزي درمحل است كه دراين روش ، فولادهاي كششي وبرشي يا عرضي وپوششي بتني فولادهاي اصلي ، بصورت تيرچه هاي پي ساخته دركارخانه توليد مي شوند. دركارگاه ،پس از قراردادن تيرچه ها به فاصله معين وشمع بندي زير يترچه ها ، بلوك ها رابين دو تيرچه مجاور قرار داده و سپس بتن ريزي مي كنند بطوريكه حداقل ضخامت بتن درروي بلوك ، پنج سانتي متر باشدبراي اينكه تصوير نسبتا جامعي از مزاياي سقف تير چه و بلوك داشته باشد درزير بطور خلاصه ، مهمترين ويژگيهاي اين نوع سقف درمقايسه يا سقف تير آهن - طاق ضربي ودال بتوني يكپارچه آورده مي شود.
بعلت مصرف بلوكهاي توخالي وحذف بتن منطقه كشش درمصرف بتن ،صرفه جويي بسيار زيادي مي شود.
بعلت كم بودن وزن متوسط سقف وزياد بودن ضخامت سقف درمقايسه بادال بتن مسطح، ازمصرف فولاد كاسته مي شود.
بعلت توليد تيرچه وبلوكه دركارخانه ها ، نيروي انساني كمي مورد نياز است .
وزن تيرچه كم است ودرساختمانها با طبقات كم نياز به جرثقيل نيست .
بعلت پيش ساخته بودن تيرچه وبلوك،نصب سقف بسيار آسان و سريع وبه كارگران خيلي ماهر نياز نيست .
قالب بندي زير سقف به سمع بندي ونصب جچهار تراش در فاصله هاي معين جهت تامين تيكه گاههاي موقت تيرچه ها محدود مي شود .
7-بعلت توخالي بودن بلوكها . سقف عايق حرارت است .
8-بطوريكپارچه بتن ريزي مي شود ودريتن كمتري نسبت به سقف هاي بتون آرمه معولي مورد نياز است . براي مثال براي سقف معمولي با ضخامت 14سانتي متر ،140ليتر بتن در هر متر مربع مورد نياز است . درسقف اجرا شده با تيرچه بلوك اين مقدار به دود متوسط 60ليتر كاهش مي يابد .
9- بعلت مسطح بودن زير سقف ضخامت نازك كاري به حداقل مي رسد ودرنتيجه ، با مرده سقف كاهش مي يابد . .درمصرف گچ صرفه جويي مي شود.
10- بعلت سطح يكنواخت بالاي سقف ، براي فرش موزائيك به ملات كمتري نياز است
باتوجه به مصرف كم فولاد ، ازنظر اقتصادي بسيار مناسب است .
مقاومت سقف اجرا شده با تيرچه وبلوك در برابر نيروهاي افقي وزلزله ، بسيار خوب است . ازنظر اجرايي ، سرعت عمل بيشتري دارد وبه كارهاي پر هزينه ووقت گير كارگاهي نيازي نيست .
11- بعلت پيش ساخته بودن تيرچه وكنترل دقيق پوشش ميلگرد كششي در كارخانه مقاومت سقف حاصل در برابر آتش سوزي خوب است .
حال به بررسي اجزاي تشكيل دهنده سقف تيرچه وبلوك مي پردازيم .
سقف اجرا شده با تيرچه بلوك از انواع سقف هاي با پشت بند بتوني ست كه تحمل فشار به بتن بالايي واگذار مي گردد . وكشش توسط ميلگردهاي كششي تيرچه ( ميلگردهاي تحتاني تيرچه ) تحمل مي شود. براي پر كردن فاصله تيرچه ها از عناصر گوناگون مانند آجرهاي تو خالي . بلوكه هاي بتني وحتي پلاستيك استفاده مي شود ولي اين عناصر پركننده د رسقف تحمل نيرو نمي كنند . بنابراين سقف تيرچه بلوك ازاجزاي اصلي زيرتشكيل مي شود .
تيرچه
2- بلوك
3- ميلگردحرارت وافت وميلگرد سقفي
4- بتون پوششي
تيرچه :
عنصر پيش ساخته اي است متشكل از بتن و فولاد به مقع تقريبي T كه در دو نوع تيرچه خرپايي و تيرچه پيش تنيده توليد مي شود.
تيرچه پيش ساخته خر پايي : از خرپايي فولادي وپاشنه بتني متشكل شده است . ودروصرتي كه داراي قالب سفالي باشد تيرچه كف درا ناميده مي شود .
تيرچه پيش ساخته خرپايي از اجزاء زير تشكيل مي شود.
عضوكشي
ميلگرد عرضي
ميلگردبالايي
4-بتن پاشنه تيرچه
5- ميلگرد كمكي اتصالي
الف ) عضو كششي
حداقل تعداد ميلگرد كشش دو عدد بوده وسطح مقطع ميلگردهاي كشش سطحي از طريق محاسبه تعيين مي شود. براي صفه جويي درمصرف فولاد وپيوستگي بهتر آن بايستي معمولا از ميلگرد آجدار بعنوان عضئ كششي استفاده مي وشد. حداكثر سطح مقطع ميلگردي كشش سطحي بستگي به نوع فولاد وبتن مصرفي دارد . درصورت استفاده از ميلگردهاي كششي به تعداد بيش از دوعدد ، دو ميلگردهي طولي با يد درسرتاسر طول تيرچه ادامه يابند . ولي طول موردنياز بقيه ميلگردهاي رامي توان از طريق محاسبه بدست آورد . درمقطعي كه نياز نيست قطع نمود.
ب ) ميلگردهاي عرضي
اين ميلگردهاي جهت اهداف زيردرتيرچه مصرف مي شوند.
جهت مقاومت تيرچه در هنگام حمل ونقل 2- تامين مقاومت لازم جهت تحمل بارلوك وبتن پوششي در بين تكيه گاههاي موقت پيش ازرسيدن به مقاومت نهايي بتن 3- تامين پيوستگي لازم بين تيرچه وبتن پوششي 4- تامين مقاومت بر شي مورد نياز تيرچه دربعضي ازانواع تيرچه ها ، بجاي ميلگردهاي عرضي ،ازورق خمكاري شده ياتمسه استفاده مي شود ولي متداولترين نوع خرپااز ميلگردساخته مي شود.
ج ) ميلگردبالايي
ازاين ميلگرد بمنظور تحمل نيروي فشاري خرپا درمرحله اول كار است درمرحله بعداگر ميلگرد بالايي درضخمات بتن پوششي وبالاتر از سطح بلوك ها قرارگيرد. درنقش فولاد افت حرارتي سقف عمل مي كند. و درصورتي كه پايين تر از سطح بلوك ها قرارگيرد. نقشي نخواهدداشت .
د) بتن پاشنه تيرچه پيش ساخته
براي تامين تيكه گاه بلوك هاونيز براي پرهيزاز قالب بندي قسمت زيرين جان تير T درموقع اجاروبتن پاشنه تيرچه دركارخانه ريخته مي شود. حين ديگر اين عمل اين است كه بعلت فراهم بودن شرايط بهتراجرادركارخانه ، پوشش آرماتورهاي كشش بصورت مطمئن تري تامين مي گردد. اين پوشش درمقاومت سقف دربرابر آتش سوزي اثر بسزايي دارد. براي اجراي اين پاشنه ابتدا خرپا رادرداخل قالب فلزي ويا سفالي قرار مي دهند. آنگاه بتن باعيار400يا 450 كيلوگرم سيمان درتر مكعب ومصالح سنگي ريزدانه تهيه نموده وقالب را ازاين بتن پركرده وويبره مي نمايند اگر قالب فلزي باشند. بعد ازسخت شدن بتن آن را ازقالب جداكرده وچند روزي درحوضچه هاي آب قرار مي دهند. ولي اگر قالب سفالي باشد. بهتر است همواره همراه بتن است. باعث مي شود. كه آب بتن رابمكدوباعث پوكي بتن شود ولي چه قالب فلزي باشد يا سفالي همواره همراه بتن است باعث مي شودكه آب بتن رابمكد وباعث پوكي بتن شود. ولي چه قالب فلزي باشد يا سفالي بايد تيرچه مدتي در حوضچه هاي آب باشد وبعد وارد بازار شود.
ح) ميلگرد كمكي اتصال
اين ميلگرد ، بمنظور مهاركردن ميلگردهاي كششي وامكان استقرار بيش از دو ميلگرد كششي درپاشنه تيرچه بكاربرده مي شود. قطر ميلگردهاي كمكي اتصال 6ميلي متر وطول آنها درحدود فاصله ميلگردهاي كشش سطحي است وفواصل ميلگردهاي كمكي اتصال از هم در حدود40تا100 سانتي متر از يكديگر است .
بلوك :
از بلوك بعنوان قالب هميشگي يا قالبي كه پس از اجرا باقي مي ماند،براي قالب بندي زير بتن پوششي استفاده مي شودقسمت زيرين بلوك جهت تامين سطحي مسطح براي انجام كارنازك كاري تعبيه مي گردد. بلوك ها در محاسبات مقاوما سقف به حساب نمي آيند واساسا به منزله قالب هايي هستند كه بايد نيروهاي اجرايي پيش ازبتن ريزي سقف راتحمل نمايندمثلا دررويسقف پيش ساخته ازبتن ريزي ، تحمل نيروهاي حاصل ازرد شدن چرخ فرغون راداشته باشند.
بلوك هاي توخالي معمولا از مواد مختلفي تويلد مي شوند. مانند 1- بتن بامصالح سنگي 2- بتنبا مصالحسبك وزن 3- سفال 4 – مصالح چوبي يامقوايي 5- يونوليت .
دربعضي موارد . از قالبهاي قابل حمل نيز استفاده مي شود كه د راين نوع سقف محل بلوك خالي است . اين سقف ها جزء سقف هاي تيرچه بلوك نيستند.
مواد تشكيل دهنده بلوك نبايد روي بتن اثر شيميايي داشته باشند. ارتفاع وطول بلوك ، تابع ضخامت كل سقف وفاصله تيرچه ها از هم است . عرض بلوك معمولا 20تا25سانتي متر است . تيغه هاي دوطرف بلوك جهت جابه جايي بهتر بتن در بين دوبلوك ( جان تير ) بشكل شيب دار طراحي مي گردند وزن بلوك بايد طوري باشد كه به آساني بادست درروي سقف جابه جا گردد.وحداكثر از 20كيلوگرم بيشتر نشودمعمولا وزن بلوك سفالي 7 كيلوگرم ووزن بلوك هاي بتني با مصالح رودخانه اي 11تا17كيلوگرم است . نكته اي كه بهتر است درموردبلوك هاي بتني وسفالي رعايت شود.اين است كه اگر ازتيرچه باقالب سفالي استفاده مي شود. بهتراست كه ازبلوك سفالي نيز استفاده گردد. زيرا بعلت هماهنگ بودن مصالح بعداز سفيد كاري روي سقف ايجادسايه نمي نمايند خصوصيت يك سفال خوب اين است كه بايد عاري از ترك ودانه هاي آهكي باشد. ورنگ آن يكنواخت بوده وبطور يكسان پخته شده باشد. سطوح بلوك سفالي بايد صاف وعاري از انحنا وخميديگي وداراي لبه هاي تيز ومستقيم بوده و بافت زير ومتراكم داشته باشند. وهمچنين سطح خارجي بلوك ،به جهت ايجاد چسبندگي لازم به بتن باايي وهمچنين به نازك كاري زير سقف شيار دار مي باشد.
ميلگردهاي افت حرارت
بعداز اتمام سقف وگذاشتن. كليه آهنها يك سري ميلگرد. در جهت عمود برميلگردهاي بالاي تيرچه وروي بلوك ها به فاصله حداكثر5/2 سانتي متر ازيكديگرقرار مي گيرند. كه اين امر براي مقابله با تنش هاي متفرقه دربتن پوششي وبه منظور جذب تنش هاي ناشي ازافت وتغييرحرارت منظور مي شود.