مقدمه:
* تاریخچه ساخت خودرو در ایران
تولید خودرو در ایران به سال 1337 (1958 میلادی ) بر میگردد که در آن سال ظاهراً با 000/000/200 ریال سرمایه گذاری کارخانه مونتاژ «جیپ» احداث شده است . در آن زمان تمام اجزای این خودرو به صورت کیت (CKD) وارد و فقط عملیات مونتاژ در داخل انجام میشد . سال 1339 شمسی آغازی برای خودروی سواری بود چون شرکت صنعتی «سایکا» در جاده آبعلی ساخته شد و تحت لیسانس شرکت فیات ایتالیا به مونتاژ فیات 1100 پرداخت .
طی سالهای 1345 و 1346 دو واحد خودروساز دیگر اعلام موجودیت کردند و تولید پیکان در شرکت ایران خودرو (ایران ناسیونال سابق) و تولید اتومبیل ژیان در شرکت سایپا شروع شد . در سال 1346 شرکت چیپ (پارس خودرو فعلی) نیز اقدام به مونتاژ سواری آریا و شاهین کرد و بدین ترتیب سال 1346 سه شرکت خودروسازی در ایران وجود داشتند که تنوع نسبتاً زیادی از محصولات را عرضه میکردند .
* فصل اول
* تاریخچه تأسیس شرکت ایران خودرو
شرکت سهامی عام کارخانجات صنعتی ایران خودرو با هدف انجام امور تولیدی و صنعتی برای تأسیس کارخانجات اتوبوس سازی و ساخت قطعات و لوازم مختلف اتومبیل و تولید محصولاتی از این قبیل در تاریخ 27- مرداد- 1341 با سرمایه اولیه 000/000/100 (یکصد میلیون) ریال و تعداد یک هزار سهم یک هزار ریالی به ثبت رسید و از مهر ماه 1342 عملاً فعالیت خود را با تولید اتوبوس آغاز کرد .
بر اساس اساسنامه شرکت در تاریخ 18/8/1354 در مجمع عمومی فوق العاده به تصویب رسید سرمایه شرکت مبلغ دو هزار میلیون ریال برآورد شد که این مبلغ تا سال 1385 به بیش از 000/000/000/500/4 ریال افزایش یافت .
ایران خودرو از اولین شرکت هایی بود که قانون گسترش مالکیت واحدهای تولیدی را به نحو کامل اجرا کرد و 49 درصد سهام آن به کارکنان و مردم واگذار گردید . این شرکت به موجب بند الف قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران مصوب سهام 16/4/1358 شورای انقلاب اسلامی به اعتبار نوع صنعت ، ملی اعلام شد و به موجب مصوبه 28/2/1365 هیئت وزیران ، سهام شرکت از طرف دولت با نام سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران صادر شد و تحت پرسش این سازمان با مدیریت منتخب دولت به کار خود ادامه داد . شرکت سهامی عام کارخانجات صنعتی ایران ناسیونال با مجوز صادره از سازمان گسترش و نوسازی در تاریخ 27/2/1362 به نام شرکت ایران خودرو سهامی عام تغییر یافت .
شرکت ایران خودرو با تولید (111/111) دستگاه خودروی سواری و وانت در سال 1376 رکود تولید سی ساله خود را شکست و علاوه بر آن موفق شد به میزان قابل توجهی کمیت و کیفیت محصولات خود را افزایش دهد . و همچنین در راستای نظام استاندارد ایزو موفق به دریافت گواهینامه ایزو 9001 از موسسه (RWTUV) آلمان شد.
* سال شمار تولید انواع خودرو های سواری و کار
1342) اتوبوس مرسدس بنز مدل 302 (برون شهری ، درون شهری ، فرمان چپ) اتوبوس بنز LP608 – مدل OP.
1342) مینی بوس کومر (مینی بوس ، وانت ، آمبولانس).
1344) مینی بوس کومر(مینی بوس ، وانت ، آمبولانس).
1346) مینی بوس مرسدس بنز مدل 319 که بعدها به مدل 309 تغییر یافت در مدلهای استاندارد و سقف بلند .
1346) سواری پیکان در مدل های دولوکس ، کارلوکس ، جوانان و تاکسی با حجم موتور 1600 سیسی.
1349) مینی بوس مرسدس بنز 409 آمبولانس
1350) مینی بوس بنز 309 (مینی بوس ، وانت ، آمبولانس تک کابین ، دوکابین)
1367) مینی بوس مرسدس بنز مدل 508 ( استاندارد و سقف بلند
1368) اتوبوس شهری مدل 0355
1369) مینی بوس بنز 508 کاروان مینی بوس M30
1369) سواری پژو 405 در مدل های GL.GLX با حجم موتور 1580 سی سی
1373) اتوبوس توریستی سقف بلند مدل 400- مینی بوس بنز 0508D
1374) سواری پژو 405 در دو مدل دنده ای و اتوماتیک با حجم 2000 سی سی
1374) سواری پژو 204 مدل GR با حجم موتور 1360 سی سی
1375) اتوبوس درون شهری S360
1376) سواری پژو آردی (روآ) با حجم موتور 1600 سی سی
1377) مینی بوس هیوندای مدل کروز
1377) سواری استیشن پژو 405 با حجم موتور 2000 سی سی
1379) تولید آزمایشی سمند (پژو X7) با حجم 1800 سی سی و سیستم انژکتوری
1380) تولید پژو 206 با حجم موتور 1400 سی سی
1380) افتتاح خط تولید سمند با حضور ریاست محترم جمهوری (آقای محمد رضا خاتمی)
1385) افتتاح خط تولید L90 (تندر)
1385) تولید خودروی چینی به نام چری
خودروهای تولیدی در ایران خودرو
l پیکان :
این خودرو در سالهای اخیر بیشترین میزان تولید را به خود اختصاص داده است . در واقع پیکان یک خودروی داخلی میباشد که تمام قطعات آن در داخل تولید میشود . از عمده معایب آن میتوان موارد زیر را ذکر کرد :
همه قطعات آن به صورت فابریک بر روی ماشین نصب شده اما در کوتاه مدت دچار مشکل میشود .
دارای درزهای زیادی در قسمتهای مختلف میباشد .
موتور آن با سر و صدای زیادی کار میکند.
بدنه آن دارای اعوجاج میباشد و به همین دلیل در تولید آن فقط از رنگ سفید استفاده میشود . زیرا رنگ سفید اعوجاج را نشان نمی دهد .
l پژو RD:
خودرویی است با موتور پیکان و بدنه پژو . از نظر کیفیت و راحتی از پیکان بهتر میباشد . مزیت هایی که دار عبارت است از بدنه فیکس شده و از ناهمواری ها و اعوجاجی که در بدنه پیکان به چشم میخورد در این خودرو وجود ندارد . بعضی از آنها مجهز به فرمان هیدرولیک میباشند سیستم کولر و شیشه های برقی از دیگر امکانات این خودرو میباشند .
lپژو 405:
طراحی این خودرو اولین بار توسط یک شرکت فرانسوی صورت گرفت و طبق طلبی که ایران از این کشور داشت تولید این خودرو به طور کامل به ایران واگذار شد . این ماشین در دو مدل GL/GLX ساخته میشود ، تنها تفاوت موجود بین این دو مدل در امکانات آنها میباشد که GLX با تجهیزات بیشتری ساخته میشود . برای جلوگیری از آلودگی هوا حجم موتور از 2000 به 1800 سی سی کاهش پیدا کرده است .
این خودرو از ضریب ایرودینامیکی خوبی برخودار میباشد . بدین معنی که طراحی بدنه طوری است که در مقابل جریان هوا مقاومت کرده و همین امر باعث شتاب بیشتر ماشین میشود . در رنگهای متنوع ساخته شده و دارای شیشه های برقی است .
l پژو 206:
بدنه و کل قطعات این خودرو ساخت فرانسه میباشد که در داخل Pack هایی از طریق دریایی وارد ایران میشود . یکی از مجهز ترین ماشین ها میباشد که دارای امکانات پیشرفته ای است .
کل پروژه : 14 ماه
موفق ترین خودرو در ایران
اقدامات برنامه ریزی شده جهت ارتقای کیفیت
با کیفیت ترین خودرو در سطح خودروهای همکلاس خود
این خودرو در دو نوع با Air back و بدون Air back ساخته میشود . آپ شنهای مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از : Non Mux , Mux ، تیپ 2 ، تیپ 3، تیپ 4، تیپ 5 ، تیپ 6 و اتومات . از مهمترین مزایای 206 میتوان موارد زیر را ذکر کرد :
اطاق آن جادار و طراحی آن شیک بوده و مجهز به سیستم کولر و ششه های برقی میباشد. و کمربند ایمنی آن از نوع موتور دار است . کنترل ضبط بر روی فرمان نصب شده است . شتاب بالا و مصرف سوخت پایین از دیگر مزیت های این ماشین میباشد .
دارای موتور 4 سیلندر با حجم 1370 و 1600 سی سی است . سیستم خنک سازس موتور فن دو موتوره میباشد . دیفرانسیل آن در جلو نصب شده و سیستم ترمز آن در مدل 1370 به صورت دیسکی و لنتی و در مدل 1600 به صورت دیسکی در هر دو لاستیکهای عقب و جلو میباشد . سیستم انتقال برق در این نوع ماشین مگنت است از مزایای مگنت میتوان ذکر کرد : روشن شدن سریع ، دیر تعویض کردن آن ، برق رسانی خوب و غیر قابل نفوذ بودن آب در آن .
سیستم قفل آن مرکزی بوده و بزرگترین مشکلی که این خودرو دارد در همین است . زیرا اگر به هر دلیلی سوئیچ مفقود شود باید کل سیستم قفل آن عوض شود .
l پژو پارس (پرشیا):
طرحی از پژو فرانسه میباشد که شرکت ایران خودرو با ایجاد تغییراتی بر روی آن ، آن را بصورت خودروی جدیدی در آورده است . این خودرو دارای موتور انژکتوری 1800cc میباشد و قدرت اسب آن نسبت به خودروهای بنزینی بیشتر است . از امکانات خاص این ماشین cd changer بوده و نیز هر چهار شیشه آن برقی میباشد . خودرویی با کیفیت است از نظر راحتی شرایط مطلوبی را برای خریدار فراهم مینماید .
l سمند :
آخرین تولید این شرکت ماشین سمندمی باشد که از آن به عنوان خودروی ملی یاد میشود . طرح آن برای ایران میباشد ، البته طرح چهار درب کردن آن . تمام قطعات این خودرو در داخل ساخته میشود و برای مونتاژ و ساخت آن از تجهیزات بسیار پیشرفته ای استفاده میشود . موتور نصب شده بر روی آن موتور پارس است . دو نوع آپ شن دارد :
با ABS و بدون ABS.
خودروهای باری تولید شده در شرکت ایران خودرو
lمینی بوس :
در سال 1344 ساخت و تولید مینی بوس مدل 319 و کومر در مجتمع شمالی شرکت آغاز شد . با به بازار آمدن مدل مینی بوس 309 مرسدس بنز اروپا ، در سال 1347 ایران ناسیونال (ایران خودرو فعلی ) تولید مدل قدیمی مینی بوس را تعطیل و مدل 309 جدید را به بازار عرضه کرد .
در سال 1348 خطوط تولید سالن وق به مدل 309 شاسی بلند 17 نفره تغییر یافت و کماکان تا سال 1354 روزانه در دو شیفت کاری به تولید ادامه دارد .
پس از انجام تعمیرات و بازسازی خطوط در سال 1365 طراحی و ساخت مدل جدید مینی بوس 508 با ظرفیت 21 نفره در مدلهای سقف بلند و معمولی در دستور کار قرار گرفت و خط جدید تعویض اتاق مینی بوس راه اندازی شد .
محصول جدید این کارخانه به نام مینی بوس 309 سقف بلند تحت عنوان سینما سیار طراحی . در تاریخ 30/6/1369 اولین نمونه آن تولید شد . همزمان با تولید کامیونت دوکابینه بنز در آلمان طراحی و ساخت کامیونت دوکابینه بنز 309 در این کارخانه آغاز شد و در تاریخ 20/3/1371 اولین نمونه آن تولید شد . همزمان با تولید کامیونت دوکابینه بنز در آلمان طراحی و ساخت کامیونت دوکابینه بنز 309 در این کارخانه آغاز شد و در تاریخ 20/3/1371 اولین نمونه آن تولید شد . این کامیونت دارای ظرفیت 1+6 نفر سرنشین و ظرفیت حمل 3500 تا 4000 کیلوگرم بار است .
مینی بوس 309 سقف بلند تحت عنوان کاروان طرح سوتراک طراحی و در تاریخ 4/ 5/1371 اولین نمونه آن تولید شد .
محصول جدید کارخانه مینی بوس سازی با نام کاروان پاک به منظور ارائه در هجدهمین نمایشگاه بین المللی تهران ، با استفاده از موتور و شاسی مینی بوس 508 سقف بلند و در تاریخ 16/6/1371 اولین نمونه آن تولید شد .
l اتوبوس :
تولید اتوبوس در این کارخانه ، از سال 1342 با ساخت اتوبوس مدل بنز (او ، پی ) تحت لیسانس مرسدس بنز آلمان آغاز شد . در سال 1349 با بهره برداری از خط اتوبوسهای مدل 309 مرسدس بنز ظرفیت تولید به 6 دستگاه در روز افزایش یافت.
به منظور نوسازی کارخانه اتوبوس و بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته برای افزایش کیفیت و تعداد اتوبوس با استانداردهای جدید از سال 1361 پروژه افزایش تولید اتوبوس زیر نظر سازمان مهندسی ایران خودرو و در سالنی به مساحت 48000 متر مربع آغاز و سپس کار را با نظارت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ادامه یافت و در اواسط سال 1365 اجرای طرح با مدیریت جدید دوباره زیر نظر ایران خودرو را آغاز نمود .
هدف این پروژه افزایش تولید اتوبوس روزانه از 8 دستگاه در انواع شهری ، بین شهری ، دولوکس و همچنین تعداد 4 دستگاه شاسی مجهز به نیروی محرکه به منظور واگذاری به واحدهای مستقل اتاق سازی بوده است .
به علت قدیمی بودن اتوبوسهای شهری تولید شده مطالعه و تحقیق برای ساخت اتوبوس شهری جدید از سال 1367 با همکاری مرسدس بنز شروع و در نتیجه در نیمه دوم سال 1368 (پس از 5/1 سال مطالعه) اولین نمونه آن در معرض دید نمایشگاهی قرار گرفت . در طی سالهای 69 و 1368 و آزمایشات مختلف روی شاسی و قوای محرکه نمونه انجام شد و سپس عملیات آماده سازی و ساخت تولید در طول سال 1370 انجام گرفت و از آبان ماه 1370 در خط تولید شاسی این اتوبوس تولید آزمایشی خود را آغاز و به مرور با تکمیل ساخت و نصب تجهیزات خط کامل نیز به بهره برداری رسیده است .
* کارخانه موتور سازی ایران خودرو
کارخانه موتور سازی شرکت ایران خودرو با هدف ساخت بدنه موتور و سایر قطعات چدنی و مونتاژ موتور و نیم موتور 1600 و 1725 دو کاربراتور با مساحت 25917 متر مربع در دو کارخانه موتور سازی قسمت ماشین شاپ و مونتاژ موتور در سال 1350 تاسیس شد .
تولید قطعات شش گانه موتور پیکان 1600 (سیلندر ، سر سیلندر ، اگزوز، فلایول ، کفی یاتاقان ، دنده میل سوپاپ) در کارخانه ریخته گری و تراشکاری این قعطات و مونتاژ آنها به همراه سایر قطعات در کارخانه ماشین شاپ در مهر ماه سال 1353 افتتاح و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (از سال 1358 تا سال 1363 ) با وضعیت مشابه به تولید ادامه داد . از سال 1364 تا 1367 عمده فعالیتها را تولید قطعات دفاعی تشکیل میداد .
در اوایل سال 1370 برنامه چهار ساله مجتمع موتور سازی در زمینه ساخت موتور پیکان 1600 به تصویب رسید و زمینه های اجرایی آن فراهم شد .
لازم به یادآوری است که پس از گذشت 16 سال علاوه بر قطعات یاد شده در راستای اجرای پروژه تولید پیکان 1600 از سال 1371 این کارخانه اقدام به تولید قطعات دیگر پیکان 1600 از جمله کاسه چرخ ، دیسک ترمز ، توپی چرخ و منی مینفولد هوای پیکان نمود .
قابل ذکر است که این قطعات به صورت انبوه مطابق با استاندارد تالبوت تولید میشود . پس از تعطیلی شرکت تالبوت به علت عدم تامین قطعات لازم خط مونتاژ در سال 1369 برنامه کوتاه مدت به اجرا در آمد. بر اساس این برنامه عمده فعالیتها بر تولید قطعات ششگانه چدنی قرار گرفت . علاوه بر آن تولید قطعاتی مانند میل مندل ، واسط سیبک ، میل فرمان ، قالپاق سوپاپ مینی بوس ، میکسر موتور گاز سوز و عملیات تکمیلی شیر بخاری نیز در قالب این برنامه به اجرا در آمد . از دیگر فعالیتهای انجام شده در این مقطع نصب و راه اندازی کارگاه سی ان سی تجهیز خط مونتاژ موتور 405 بود که با موفقیت به انجام رسید .
با هدف تثبیت نسبت سوخت به هوا در موتورهای مختلف ، افزایش راندمان حجمی ، کاهش آلودگی گازهای اگزوز ، جذب حداکثر انرژی احتراق و استفاده از بنزین بدون سرب ، بهینه سازی موتور پیکان در دستور کار کارخانه موتور سازی قرار گرفت . پس از انجام مطالعات فنی و اقتصادی در زمینه امکان پذیر نمودن خط مونتاژ موتور پیکان برای مونتاژ موتور 405 در سال 1372 یک خط مونتاژ مکانیزه در کارخانه موتور سازی ایجاد شد .
با این تجهیزات میزان خروجی خط مونتاژ موتور به تعداد 77 دستگاه موتور 405 در یک شیفت کاری 12 ساعته ، هم زمان با مونتاژ 140 دستگاه موتور 1600 افزایش یافت .
با اين تجهيزات ميزان خروجي خط مونتاژ موتور به تعداد 77 دستگاه موتور 405 در يک شيفت کاري 12 ساعته ، هم زمان با مونتاژ 140 دستگاه موتور 1600 افزايش يافت .
* کارخانه لوازم تکميلي و تزئيني
کارخانه لوازم تکميلي و تزييني به همين عنوان مشغول به فعاليت است . قسمتهاي مختلف کار آن عبارت است از :
اسکلت سازي
رنگ
تودوزي رويه
مونتاژ رويه با اسکلت صندلي
لازم به ذکر است کليه قطعات تزييني داخل اتوبوس ، ميني بوس ، سواري و وانت نيز در اين کارخانه و همچنين روزانه 140 دستگاه داشبورد سواري و وانت نيز در اين کارخانه توليد ميشود .
* برخي از سالنهاي موجود در اين شرکت
سالن شاتل :
همان سال بدنه سازي ميباشد . البته با يک سيستم کاملاً مجهز . در اين سالن بدنه پژو 206، سمند و پارس ساخته ميشود . از آنجا که تلاش ميشود تا ساخت بدنه خودروهاي مذکور با دقت و ظرافت زيادي انجام شود به همين منظور دستگاههاي تمام اتوماتيک و يا به عبارت بهتر رباطهاي بسيار پيشرفته عمليات بدنه سازي را انجام ميدهند .
بر خلاف بدنه سازي پيکان که ايرادگيريهاي آن به صورت چشمي انجام ميشد در اين سالن رباط هايي وجود دارد که تمام ايرادهاي بدنه را اعلام ميکند . همچنين عمليات اندازه گيري و تست بدنه توسط همين رباطها و ياجيگ و فيکسچرهاي ثابت صورت ميپذيرد . به همين دليل بدنه اين خودروها از نظر کيفيت در سطح مطلوبي قرار دارد .
سالن رنگ :
جنس رنگهايي که براي خودرو در نظر گرفته ميشود دو نوع است :
1- Solide: که همان رنگ روغن معمولي ميباشد .
2- Metalic: اين نوع رنگ داراي ذرات اکليل ميباشد و داراي براقيت و درخشندگي خاصي است .
قبل از اين که عمليات رنگ شروع شود روي بدنه صافکاري هاي تکميلي را انجام ميدهند و براي اين منظور از ماده اي به نام قلع استفاده ميشود که به اين بخش ، محوطه قلع کاري گفته ميشود . قطع رابر روي نواحي فرو رفته قرار ميدهند و توسط سنباده هايي که در مراحل اوليه جنس آنها سخت و در مراحل آخر جنس آنها نرم تر انتخاب ميشود عمليات صافکاري را انجام ميدهند و پس از اين مرحله بدنه وارد سالن رنگ ميشود .
در ابتدا بدنه را توسط آب گرم شستشو ميدهند . روش کار بدين صورت است که در يک محفظه آب از همه طرف با فشار زياد به بدنه برخورد ميکند و تمام لکه هاي چربي را که طي مراحل قبل بر روي بدنه جمع شده است از بين ميبرند . سپس بدنه وارد مرحله فسفاتي ميشود . در اين قسمت با پاشيده شدن محلول مذکور منافذ موجود روي بدنه گرفته ميشود . مجدداً عمل شستشو انجام ميشود و بدنه وارد حوض الکتروفورز ميشود . مايع درون اين حوض حالت ضد زنگ را داشته و بدنه را در برابر فرسايش مقاوم ميکند .
اين حوض با ولتاژ 24v و جريان DC کار ميکند . بدين ترتيب که با القاي بار منفي به داخل حوض يک جريان الکتريکي ايجاد ميکنند و به واسطه آن ذرات رنگ خود را به بدنه رساندن بر روي آن ثابت ميشوند . بعد از اين مرحله ماشين مجدداً شسته شده تا رنگهاي شره اي آن از بين برود و سطح بدنه يکدست شود . پس از خشک شدن بدنه آن را به قسمت عايق کاري برده تا عمليات کاري بر روي آن صورت بگيرد .
مواد عايق کاري سيلروقير ميباشند که علاوه بر عايق رطوبت عايق گرما نيز هستند براي پوشاندن درزهاي ظريف و کوچک از سيلر استفاده ميشود که به آن سيلر کاري گويند . مرحله قيرپاشي هم عبارت است از عايق کاري قسمت هاي بزرگ مانند صندوق عقب و کف خودرو توسط قير.
بعد از اين مرحله به بدنه رنگ آستر زده ميشود و پس از عبور از کوره و خشک شدن آن عمليات رتوشکاري بر روي بدنه انجام ميشود که اين عمل توسط سنبادههاي بسيار ظريف و نرمي انجام ميگيرد و بعد از حصول اطمينان از يکدست بودن بدنه رنگ اصلي توسط رباطهايي بر روي بدنه پاشيده ميشود . رنگهاي استفاده شده رنگهاي کوره اي ميباشند و اين قابليت را دارند که در مدت زمان کوتاه و در درجه حرارت بالا خشک ميشود .
سالن لوکاس :
سالن لوکاس در غرب سالن مونتاژ شماره 1 و 2 واقع شده است . اين سالن در سوله اي قرار گرفته که در بخشي از آن عمليات واترتست براي روي خودروهاي سواري انجام ميگيرد و خودروها از لحاظ چفت و بست بودن و مقاومت در برابر آب تست ميشوند .
بخش ديگري از اين سوله نيز به عنوان انبار لجستيک مورد استفاده قرار ميگيرد. سالن لوکاس در انتهاي اين سالن قرار گرفته و عمليات ساب مونتاژ چند قطعه از خودروهاي سواري در اين سالن انجام ميشود . نام اين سالن به نام يکي از اولين مهندسين موسس ايران ميباشد در اين سالن عمليات ساب مونتاژ چند قطعه از خودروها شامل سيستم انژکتور پيکان ، لوله هاي ترمز پيکان و پژو ، رام پيکان و پژو RD، جعبه فرمان هيدروليک RD ، ميل فرمان ، باک پژو 206 و تست آن و باک پژوهاي RD ، 405 و پارس انجام ميشود .
آخرين لي اوت تهيه شده براي اين سالن مربوط به سال 81 ميباشد . ولي لي اوت اين سالن در ابتداي سال 82 تغييرات اساسي پيدا ميکند . بدين صورت که توليد بعضي از محصولات به کلي حذف ميشود (مانند سيستم کاربراتور پيکان) و مونتاژ بعضي ديگر از قطعات در قسمتهاي ديگر کارخانه يا در کارخانه توليد کننده انجام ميگيرد( مانند کاسه پدال و بوستر ترمز پيکان و ...). و مونتاژ قطعات جديدي در اين بخش شروع ميشود .
سالن مونتاژ :
در اين سالن همانطور که از نامش پيداست عمليات مونتاژ خودرو صورت ميپذيرد . بدنه هايي که از سالن رنگ وارد ميشوند ابتدا در قفسه هايي که معروف به RBS هستند انباره شدن و طبق نياز کاري وارد خط ميشوند .
اين سالن از مجموعه اي خطوط تشکيل شده است که به مجموعه گروههايي تفکيک ميشوند . عمليات تکميل کاري را بطور مرحله به مرحله انجام ميدهند .
در حال حاضر 4 سالن مونتاژ در شرکت ايران خودرو موجود ميباشد که خطوط 1 ، 2 و4 در يک سالن و خط 3 در سالني ديگر قرار گرفته اند .
- سالنهاي مونتاژ
خط مونتاژ1:
در اين سالن عمليات مونتاژ خودروهاي وانت پيکان و پژو ROA(RD) وچري انجام ميگيرد .
خط مونتاژ 2:
در اين سالن مونتاژ خودروهاي پژو ، پارس و سمند انجام ميگيرد .
خط مونتاژ 3:
اين سالن در بخش شمالي کارخانه قرار دارد و مخصوص مونتاژ خودروتندر (L90) ميباشد .
خط مونتاژ4:
اين خط که عمليات نصب و راه اندازي آن در سال هاي 81 و 82 انجام شده است پيشرفته ترين خط مونتاژ تزئينات در ميان خطوط مونتاژ در ايران خودرو ميباشد . در اين سالن مونتاژ خودروهاي 206 و سمند انجام ميگيرد .
- مختصري توضيحات در رابطه با سالن مونتاژ4:
در ابتداي خط بدنه از خط رنگ داخل سالن مونتاژ 4
در ابتداي خط بدنه از خط رنگ داخل سالن مونتاژ ميشود و در محلي به نام Buffer تجمع ميگردد . مزيت محل Buffer اين است که در زماني که سالن رنگ به هر عنوان بدنه رنگ شده به سالن مونتاژ ارسال نکند تغذيه خط مونتاژ از محل Buffer است . بدنه از Buffer وارد خطي به نام pretrim ميگردد . در اين بخش بدنه با استفاده از جرثقيل به روي خط منتقل ميشود و بر روي کريمر قرار ميگيرند . اين کريمر ها داراي موتور براي ايجاد نيروي محرکه نمي باشند و نيروي حرکت آنها در ابتدا و انتهاي مسير با يک جفت موتور شتاب دهنده تأمين ميشود بدين ترتيب ديگر مشکل خرابي سيستم نيرو محرکه کريمر يا کانواير که موجب اختلال در سرعت خط ميشود از بين ميرود . نکته جالب توجه اين که بر روي اين کريمرها دستگاهي براي تنظيم ارتفاع بدنه قرار دارد که با توجه اين که بر روي اين کريمرها دستگاهي براي تنظيم ارتفاع بدنه قرار دارد که با توجه به وظيفه مورد نظر در هر ايستگاه ارتفاع بدنه ساز از طريق سيستم pLC مخصوص اين کار تنظيم شده و امکان انجام راحت تر وارگوندميک تر کار را براي اپراتور فراهم ميآورد .
در بخش pretrim يک سري کارهاي اوليه مونتاژ انجام ميگيرد و همچنين به علت توليد شدن در بهار بدنه در يک خط مجزا در اين بخش در بهاي بدنه را از خودرو جدا ميکنند .
بدنه بعد از pretrim وارد خط تزئينات 1 ميگردد که در اين خط عمليات مونتاژ سيم کشي کف و سيم کشي داخل موتور ، نصب نمد سقف و همچنين ستونها و نصب بخاري و ... انجام ميگيرد .
پس بدنه در انتهاي اين خط با جرثقيل به بافر دوم منتقل شده و سپس وارد خط تزئينات 2 ميشود که ساير عمليات مونتاژ مانند نصب داشبورد ماشين و نصب ترمز ABS و نصب سپرها و نصب شيشه جلو و عقب و ... انجام ميگيرد . سپس بدنه وارد خط مکانيکي ميگردد در اين خط عملياتي مانند نصب باک بنزين ، نصب موتور و سيستم اکسل عقب رادياتور و نصب اگزوز و اتصالات باک بنزين به موتور و ساير موارد انجام ميگيرد . بعد از اين خط ، بدنه وارد خط Filling ميگردد که در اين قسمت تزريق روغن ترمز، روغن هيدروليک ، آب الکل شيشه شود و رادياتور و همچنين شارژ گاز کولر انجام ميشود . سپس بدنه وارد خط Final ميشود . که در اين خط عملياتي مانند نصب صندليهاي جلو و عقب ، نصب درب هاي جلو و عقب ( که در خط درب مونتاژ شده )، نصب باتري ، تزريق بنزين و ... انجام ميگردد .
در انتهاي Final بدنه توسط نيروي کنترل کيفيت تأييد شده و وارد مرحله بعدي ميگردد. (لازم به ذکر است که تمامي خط ها شامل نيروي کنترل و کيفيت جهت تأييد عمليات مونتاژ هر خط و ارسال به خط بعدي ميباشد) مرحله بعد قسمت رول تست (Roll test) و (dram test) است. که شامل تست شعاع چرخ و محور جهت يکسان سازي لاستيک جلو خودروي توليد شده جهت انجام تست نهايي وارد خط تست جاده ميشود و در اين خط نحوه کار موتور ، گيربکس ، سيستم ترمز ABS ، غربيلک فرمان ، تست حرکت خودرو در جاده هاي شيب دار، همچنين در جاده شوسه و جاده سنگ فرش شده انجام ميگيرد .
در صورت بروز هر گونه مشکل اتومبيل مورد نظر جهت رفع عيب به قسمت تعميرات خط توليد فرستاده ميشود و در نهايت خودروي آماده وارد مرحله تکميل کاري ميشود و تمام قسمت هاي مختلف آن مجدداً مورد بررسي قرار ميگيرد اگر اشکالي در قسمتهاي مختلف ماشين مانند ترمز ، کلاچ و ... وجود داشت در اين قسمت بر طرف ميشود همچنين از جمله تست هايي که در اين مرحله بر روي خودرو انجام ميشود عمليات تست آب است ، بدين صورت که آب با فشار از همه طرف به روي خودرو پاشيده شده تا اگر قسمتي از ماشين نشتي داشت آن را برطرف نمايد . پس از برطرف شدن تمام ايرادها و اطمينان از بي عيب بودن قسمت هاي مختلف ماشين پلاک شده و آماده تحويل به مشتري ميگردد .
معرفي انواع گروه هاي خدمات فني مهندسي
گروه لي اوت در واقع گروه جانمائي دستگاه ميباشد ، بطوريکه اگر دستگاه جديدي وارد خط شود مسئوليت تنظيم جاي دستگاه و تعيين وضعيت آن نسبت به ساير دستگاهها به عهده اين گروه ميباشد . از وظايف ديگر اين گروه رسيدگي به وضعيت پاکيزگي محيطي و نيز آلودگيهاي محيطي مانند آلودگي صوتي و ... ميباشد .
1- گروه انبار و وسايل فني :
کاري که اين گروه انجام ميدهد بررسي و تعيين ميزان موجودي شرکت ميباشد . بدين روش که دائماً در حال کنترل تعداد ابزار موجود در انبار ميباشند و اگر اين ابزار از تعداد خاصي کمتر بود و يا در هنگام افزايش توليد سفارش خريد را ميدهند . پس در کل تمام سفارشهاي خريد شرکت به عهده اين گروه ميباشد . معمولاً سفارش خريد در شروع سال جديد ميباشد .
2- گروه طراحي و ساخت :
همانطور که از نام آن پيداست کار اين گروه طراحي و ساخت ابزار خاص در امر توليد ميباشد . بالفرض مثال ما نياز داريم که جيگي وجود داشته باشد تا در حين حمل موتور حرکت چرخشي نيز داشته باشد و يا لازم است که براي بلند کردن اکسل قلابي داشته باشيم . اين جيگ و استند و قلابها به همراه دستگاههاي خريده شده به خط مونتاژ تحويل داده نمي شود . بنابراين اين جيگ و استندها توسط اين گروه طراحي شده و اگر توانايي ساخت آن را داشته باشند ساخته ميشود.
3- گروه پايلوت :
پايلوت سالني است آموزشي و آزمايشي ، بدين طريق که تمام آموزشهايي که از طرف اداره خدمات مهندسي برگزار ميگردد در سالن پايلوت انجام ميشود. آزمايش خودروي جديد و همچنين آموزش روش مونتاژ آن به پرسنل توليد ، کنترل کيفيت ، مهندسي توليد و در کل تمام افرادي کهاز اولين تا آخرين مرحله توليد نقش دارند از عمده مسئوليتهاي اين گروه ميباشد . حال اين سوال ايجاد ميشود که چرا آموزش در پايلوت؟ زيرا پايلوت محدوديت خط مونتاژ را ندارد و قسمتهاي مختلف خودرو در آنجا به راحتي تفکيک ميشود، در حاليکه انجام اين کار در خط مونتاژ باعث ايجاد مشکلاتي در امر توليد ميشود .
4- گروه تجهيزات و ماشين آلات :
سفارش خريد انواع ماشينها و دستگاههاي مورد نياز توليد مانند ماشينهاي تزريق، وکيوم و ... را به عهده دارند . شرکت سازنده دستگاه پس از قرار دادن دستگاه در اختيار اين گروه وظايفي را عهده دار ميشوند که گروه تجهيزات بر اجراي اين وظايف نظارت ميکنند .
مراحل کاري شرکت سازنده به شرح زير ميباشد :
1- نصب و راه اندازي دستگاه
2- آموزش به پرسنل توليد و تعميرات
3- مدت زمان استندباي: مدت زماني که طبق قرارداد تعيين ميشود تا دستگاه مورد نظر در حضور نماينده شرکت کار کند تا ايرادي در نحوه کار کردن دستگاه وجود نداشته باشد .
4- ارائه گارانتي : مدت زماني که مشخص ميشود تا اگر در طول آن مدت دستگاه دچار مشکل شد ، شرکت سازنده مسئوليت تعمير آن را به عهده بگيرد .
خطوط اصلي سالن مونتاژ :
در اين سالن همانطور که از نامش پيداست عمليات مونتاژ خودرو صورت ميپذيرد . بدنه هايي که از سالن رنگ وارد ميشوند ابتدا در قفسه هايي که معروف به PBS هستند انباره شده و طبق نياز کاري وارد خط ميشوند .
اين سالن از مجموعه اي خطوط تشکيل شده است که به مجموعه گروههايي تفکيک ميشوند و عمليات تکميل کاري را بطور مرحله به مرحله انجام ميدهند .
خطوط اصلي عبارتند از :
1) خط تزئينات
2) خط مکانيکي
3) تکميل کاري
1) خط تزئينات :
خط تزئينات داراي 74 ايستگاه است بدن معنا که کليه عملياتي که در خط تزئينات روي بدنه خودرو انجام ميشود طي 74 مرحله صورت ميگيرد . در خط تزئينات به غير از دستگاههاي مولد قدرت و انتقال صندليها و تودر هاي تمامي لوازم به روي بدنه نصب ميشود. در ايستگاه ديگر قالبهاي کانوار هوايي به بدنه نصب شده و از زمين بلند ميشود و عملياتي مانند قرار دادن لوله هاي ترمز و بنزين در جاي خود زير اتاق انجام ميشود .
2) خط مکانيکي :
در کنار اين خط متعلقات موتور مانند دينام ، استات و غيره و نيز گيربکس به روي موتور نصب شده او همزمان ديفرانسيل و فنرهاي شمشي و کمک فنرها به يکديگر متصل شده وارد ايستگاه 1مي شوند که در آنجا دو مجموعه نامبرده (ديفرانسيل و موتور همراه گيربکس) توسط ميل گاردان به يکديگر متصل شده و در ايستگاه هاي 2 و 3 لوله اگزوز همراه با منبع اگزوز به موتور متصل شده و درون گيربکس و ديفرانسيل روغن مخصوص (و اسکازن) ريخته ميشود. قبل از ورود خودروها به خط تکميل کاري توسط دستگاه الکترونيکي ميزان فرمان ميشوند . (قسمت رل تست)