دانلود گزارش کارآموزی تولید آرد در شرکت فرآورده های غذایی هلیانه

گندم: از مهمترین دانه­های غلات که به طور وسیعی در سراسر جهان کشت می­شود گندم می­باشد. گندم را می­توان از ارتفاع حدود هم سطح دریا تا ارتفاع 3500متر ازسطح دریا برداشت می­شود. در بسیاری از کشورها گندم به عنوان اصلی­ترین ماده غذایی محسوب می­شود و از آردهای حاصل شده ازآن محصولات گوناگونی تولید می­شود. و در کشورها نیز نان به عنوان اصلی­ترین ماده غذایی مورد مصرف محسوب می­شود.

طبقه بندی ژنتیک گندم توسط شخصی به نام Flaks Ber صورت گرفت. گندم به 3 دسته تقسیم می­شود گندم دیپلوئید (تک دانه­ای) که 14=n2 کروموزوم دارد از مشخصات آن عملکرد کم – قد کوتاه cm60 و معمولاً برای نان استفاده نمی­شود. گندم تتراکلوئید دارای 28کروموزوم بوده و به 2 دانه­ای مرسوم بوده این گندم­ها به خشکی مقاوم بوده و گندم نشاسته­ای محسوب می­شود. از انواع دیگر گندم تتراکلوئید گندم دوروم بوده و برای آرد سمولینا در تولید ماکارونی مورد استفاده قرار می­گیرد. گندم پولار (polish) یا گندم لهستانی از انواع این گندم می­باشد که برای تولید نان مناسب نمی­باشد. گندم پرشین یا ایرانی در برابر زنگ گندم مقاوم بوده و در نقاط کوهستانی به خوبی کشت می­شود. گندم هگزاپلوئید: از جمله این گندم spelt دانه­ی قرمز رنگی شیار عمیق و عملکرد کم دارد و مانند shot – spelt – Macha – common.

 Common گندمی است که برای تولید نان مناسب است.

Shot دارای رنگ سفید و قرمز و کشت آن بهاره – زمستانه است و درایران کشت نمی­شود.

Macha که مخصوص کشور گرجستان می­باشد رنگ آن سفید تا قرمز متغیر بوده است.

طبقه­بندی گندم از نظر ارزش اقتصادی:

گندم قرمز بهاره برای نان مناسب بوده پروتئین 9 تا 13% دارد

گندم دوروم و دوروم قرمز برای تولید ماکارونی مناسب بوده و پروتئین 14 تا 15% دارد

گندم قرمز سخت زمستانه برای نان مناسب بوده پروتئن 12 تا 14% دارد

گندم قرمز زمستانه نرم که دارای پروتئین کمتر از 10% بوده و معمولاً کیک و بیسکویت و ویفر و حلوا شکری از این گندم استفاده می­شود

گندم سفید نرم که معمولاً برای فرآیند قنادی مورد استفاده قرار می­گیرد

گندم مخلوط که با اختلاط انواع گندم­ها می­توان آردهای گوناگونی از نظر نانوایی به دست آورد.

طبقه بندی تجاری گندم: گندم­های سخت و نرم که معمولاً گندم­های سخت که رنگ تیره و گندم نرم رنگ روشن دارد. سطح مقطع گندم سخت شیشه­ای و در گندم­های نرم نشاسته­ای می­باشد همچنین میزان گلوتن و کیفیت آن در گندم­های سخت بیشتر و بهتر است و برعکس در گندم­های نرم کمتر و ضعیف­تر است با توجه به سختی و نرمی رنگ دانه و فصل کاشت گندم از نظر تجاری به چند دسته تقسیم می­شود.

گندم سخت قرمز بهاری

گندم سخت قرمز زمستانی

گندم قرمز نرم بهاره

دوروم معمولی

دوروم قرمز

گندم سفید

گندم مخلوط

بر اساس مطالعات انجام شده از حدود 1 میلیون سال قبل موضوع خرد کردن دانه­ها در بین اسنان برقرار بوده است. عمر قدیمی­ترین ابزار برای خرد کردن و ساییدن دانه­ها به 18هزار سال قبل می­رسد. سیر تکاملی آسیاب کردن از خرد کردن دانه توسط هاون، ساییدن دانه توسط سنگ، خرد کردن در آسیاب های سنگی و تولید آرد در آسیاب­های غلتکی می­باشد. اولین آسیاب سنگی در 1556 میلادی به وجود آمد. نخستین آسیاب غلتکی در 1820به وجود آمد در آن موقع از 2 غلتک با سرعت برابر برای خرد کردن دانه استفاده می­شود. بعدها توانستند با تغییر سرعت یک غلتک نسبت به غلتک دیگر استحصال آرد را به صورت بهتری انجام دهد. با این حساب جداسازی اجزای دانه بهتر صورت می­گیرد.

به طور کلی حدود 400کارخانه آرد در کشور وجود دارد و هدف از تأسیس آنها جداسازی پوسته از بخش­های دیگر دانه و به دست آوردن آردهای متفاوت به منظور تولید محصولات گوناگون می­باشد. به طور کلی فرآیند آسیاب کردن در 3 بخش انجام می­گیرد. 1- بوجاری و تمیز کردن گندم 2- مشروط کردن و آماده سازی گندم 3- آسیاب کردن

عمل آسیاب کردن شامل مراحلی از قبیل خرد کردن دانه، ریز و نرم کردن دانه الک کردن آرد، تفکیک و درجه­بندی آرد، ذخیره­سازی آرد، کیسه گیری آرد و در نهایت انبار کردن آردمی­باشد. (7مورد)

آسیاب های سنگی: در قدیم آسیاب های سنگی که دارای 2 سنگ یکی ثابت و دیگر متحرک بوده­اند. عمل خرد کردن و ریز کردن دانه را انجا می­دهد. در این آسیاب­ها بدون آن که تفکیکی صورت بگیرد. کل دانه گندم تبدیل به آرد شده و در نتیجه رنگ آرد بسیار تیره بود و به ناچار تمام محصولات پخت از یک نوع آرد تأمین می­شده است. هم­اکنون نیز یک یا دو کارخانه سنگی وجود داشت که آن­ها در شرف تعطیلی و یا تغییر کاربری می­باشد. آسیاب سنگی امروزه دارای یک بدنه چدنی است که سنگ­ها بر روی بدنه نصب شده­اند و از طریق نیروی کی الکتروموتور که توسط تسمه به سنگ متحرک منتقل می­شود. نسبت به آسیاب کردن دانه اقدام می­گردد. در قسمت فوقانی دستگاه دریچه تنظیم مقدار مواد بلوری را تنظیم کرده و در نتیجه دانه­ها در حد فاصل دو سنگ آسیاب قرار گرفته و عمل خرد کردن انجام می­شود. سنگ­ها دارای شیارهایی بوده که با چشب مخصوص آغشته شده و مقاومت لازم را دارد. سنگ­های مورد استفاده در آسیاب­های سنگی عبارتند از سنگ چخماق دانمارکی، یا بالتیکی سنگ آذرین آلمانی.

سنگ­های دیگری نیز مورد استفاده قرا گرفته اما به سختی این دو نوع سنگ نمی­باشد.

آسیاب­های غلتکی: در این نوع آسیاب­ها با استفاده از تعدادی غلتک ا والس نسبت به خرد کردن دانه و استحصال آردهای مختلف اقدام می­شود والس­ها دارای بخش­های زیر می­باشد بخش تغذیه­کننده نوسان­گیر بار، مارپیچ تغذیه­کننده، فلکه­های تنظیم، تیغه­های مخصوص پاک کردن غلتک می­باشد. تولید یک آرد مناسب، مشروط به تنظیم بخش تغذیه­کننده می­باشد به همین دلیل باید به موارد زیر توجه کنیم.

تنظیم دسته فلکه برای ایجاد شکاف مناسب بین فلکه و بخش تنظیم کننده

ریختن گندم یا غله به طور یکنواخت روی والس

سرعت عبور گندم

غلتک­های شیاردار: سطح این غلتک­ها دارای شیارهایی است که توسط دستگاه شیارزنی بر رو غلتک­ها ایجاد می­شود. با توجه به تعداد شیارها سختی فلز انها و نحوه قرار گرفتن آن­ها در کنار یکدیگر و نحوه خرد کردن دانه­ها و استحصال انواع آردها امکان­پذیر می­باشد. معمولاً شیارهای روی غلتک­ها به 4 روش و در مقابل همدیگر قرار می­گیرد به طوری کلی شیارها دارای 2 بخش رو و پشت هستند. در رأس شیارها بخشی به نام آینه قرار دارد که پهنای رأس دنده می­باشند.

وجود آینه برای کاهش شکستگی شیارها و همچنین کنترل حرکت گردشی غلتک می­باشد. آینه برای غلتک­های با شیار ضعیف 0.1 mm، و برا غلتک­های با شیار ضمخت 0.2 mm.

وضعیت قرار گرفتن شیارها: به 4صورت است: روبرو، پشت به پشت، رو به پشت، پشت به رو.

به منظور استحصال آرد نرم­تر معمولاً تعداد غلتک­هایی که به روش پشت به پشت شیارها قرار می­گیرد بیشتر می­شوند. در صورتی که بخواهیم راندمان تولید آرد افزایش یابد شیارها به صورت روبرو و عمق برابر و برای تولید آرد سمولینا از شیارهای با زاویه تیزتر و عمق بیشتر استفاده می­شود. به طور کلی کیفیت آرد به عواملی مانند عمق شیار، سادگی گام شیار، زاویه شیار، پایه شیار و وضعیت قرار گرفتن شیار بستگی دارد به طور کلی در غلتک­های شیاردهار تعداد 250 تا 1300 شیار روی غلتک وجود دارد طول غلتک ها بین 500 تا 1000 mm بود. اما درایران به طورمعمول تمام غلتک­ها یا اغلب غلتک­های مورد استفاده با طول 1000 mm می­باشد.

 به طور کلی سرعت بین غلتک­ها در یک والس متفاوت می­باشد. در غلتک­های شیاردار تفاوت سرعت بین غلتک تندتر و غلتک کندتر 1 به 2.5 می­باشد.

به طور معمول غلتک با حرکت تندتر را غلتک شتاب زده می­گویند. محصول غلتک­های اول به طور کلی پوسته چسبیده به آندوسپرم، غلتک­های بعدی دارای ذرات متوسط مانند سمولینا یا میدلینگ یا محصولات غلتک­های بعدی دانه­های ریزتر و درنهایت آرد نرمه یا نشاسه­ای می­باشد. هرچه تعداد غلتک­ها در یک سیستم بیشتر باشد آردهایی استحصالی یکنواخت­تر و دارای صدمه دیدگی کمتر و آسیب­دیدگی نشاسته در اعماق به حداقل می­رسد. فاصله اولین غلتک­ها از یکدیگر در اغلب سیستم­ها 0.5 mm و این فاصله به ترتیب کمتر می­شود. تجربه نشان داده است که زاویه غلتک­های اول در حدی باشد زاویه برش یا تیز 30درجه زاویه پشت 60درجه و یا در برخی از سیستم­ها زاویه برش 37.5 درجه و زاویه پشت 67.5 درجه.

به طور کلی هرچه سرعت غلتک­ها بیشتر باشد دانه­بندی یا اندازه ذرات کوچکتر باشد برای مثال چنان چه سرعت 150 تا 180 متر بر ثانیه باشد دانه­بندی 62 تا 125 میکرون خواهد بود. چنان چه سرعت غلتک­ها برای مثال به 30 تا 60متر بر ثانیه کاهش یابد اندازه ذرات بین 500 تا 1000میکرون خواهد بود.

درصد آسیب دیدگی نشاسته می­تواند عامل مهمی در کیفیت آردهای تولیدی ایفا نماید چنان چه دیاگرام یک کارخانه و تعداد غلتک­ها، به نحوی باشد دانه­ها در مراحل کمتری خرد شوند و در صورتی که عمل مشروط کردن به خوبی صورت نگیرد. نشاسته صدمه دیده و کیفیت آرد تنزل می­یابد. میزان آسیب دیدگی نشاسته ارتباط مستقیمی با درصد پروتئین دانه و نوع دانه دارد. به طوری که با افزایش درصد پروتئین به طور معمول درصد آسیب دیدگی نشاسته افزایش می­یابد این ارتباط اط طریق فرمول زیر محاسبه می­شود.

////

صدمه دیدگی نشاسته موجب افزایش جذب آب و در مرحله بعدی جاری شدن آب اضافه در خمیرهای نانوایی می­شود.

غلتک­های ثابت: غلتک­های صاف فاقد شیار بوده و معمولاً برای ریزتر و نرم کردن آرد مورد استفاده قرار می­گیرد. غلتک­های صاف معمولاً 2 دسته هستند.

غلتک­های صاف معمولی

غلتک­های صاف زبر

غلتک­های صاف زبر دارای سطحی خشن تر می­باشداستقرار آن­ها پس از غلتک­های شیار دار بوه و وظیفه آن­ها نرم کردن آرد و تبدیل ذرات درشت­تر دانه شکری سمولینا متوسط به آرد نرم می­باشد. سرعت در غلتک­های صاف کمتر از غلتک­های شیاردار بوده و نسبت سرعت در آن­ها 1 به 1.25 است.

یعنی غلتک شتاب زده 1.25 برابر غلتک ثابت (غلتک کند). سرعت دارد غلتک­های صاف دارای کمی خمیدگی است وجود خمیدگی در این غلتک­ها به 2 دلیل است.

از شکم دادن و ایجاد انحنا در 2 سر غلتک جلوگیری شود

توزیع بار در سرتاسر غلتک به صورت بهتر صورت گیرد.

در استفاده از غلتک­های صاف باید به این نکته توجه نمود که فاصله غلتک­ها نباید به شدت و به طور ناگهانی کم شود. به طور معمول تولید آرد در کارخانه باید توام با جداسازی برخی از قسمت­ها و اجزای دانه باشد. از جمله آن­ها جوانه و لایه آکردن می­باشد. جداسازی جوانه از آرد به دلیل وجود چربی در جوانه که می­توان محیط آرد را برای فساد چربی­ها مساعد نماید. حداکثر جوانه موجود در آرد حدود 2.5% و به طور معمول در فرآیند آسیابانی حداکثر 0.5 تا 0.7% از جوانه موجود قابل استخراج است. جداسازی جوانه از گندم حداکثر باید قبل از غلتک­های سوم انجام گیرد. در غیر این صورت جداسازی آن با مشکل روبرو می­شود. لایه آکرون به دلیل فاقد بودن گلوتن باید از آرد جدا شود زیرا وجود آن در آرد می­تواند ارزش نانوایی را یا به عبارت دیگر عدد فارینو گراف را کاهش دهد.

نوسانات خمیدگی در غلتک­های صاف در برخی از سیستم­ها 30 تا 40 میکرون و در برخی سیستم­های دیگر 20 تا 40میکرون می­باشد.

میزان انحراف در غلتک­ها به تور غلتک میزان بار و گرمای تولید شده دارد.

میزان گرمای تولید شده در غلتک عواملی مانند مقدار بازدهی، فشار بین دو غلتک، فاصله غلتک­ها و اختلاف سرعت غلتک­ها دارد.

الک کردن: در فرآیند آسیابانی پس از هر جفت غلتک از الک­ها به منظور جداسازی ذرات مختلف استفاده می­شود. الک­ها دارای توری بوده جنس توری از پلی­استر، پلی اتیلن فلز قلع اندود شده و فلز ضد زنگ می­باشد. ابریشم طبیعی به مرور زمان شل و وارفته شده و نیاز به تعویض دارد. به طور کلی مساحتی که الک­ها اشغال می­کنند در برابر سطح ایجاد شده برای جداسازی بسیار کم است. به دلیل این که الک­ها روی هم قرار گرفته و در برخی از سیستم­ها بین 7 تا 10 الک به طور عمودی در یک سیستم و توسط یک الکتروموتور به حرکت درآمد. و عمل جداسازی را انجام می­دهد. در اغلب موارد الک­های بامش بزرگتر در قسمت فوقانی و کوچکترین الک از نظر مش در قسمت تحتانی قرار می­گیرد.

پس از هر الک سینی مخصوص یا مجرای خاص مواد را به مرحله بعدی هدایت می­کند برخی از سیستمهای الک با استفاده از شیب و لغزش و محاسبه میزان بار ورودی اندازه مش­ها را تعیین می­کند. مخروطی که باید جدا شود توسط سیستمهای مکش و هوادهنده وارد سطح الک می­شود. برای جداسازی بهتر مواد میزان بار ورودی نباید از حد معینی اضافه شود. از انواع سیستمهای الک سیستم کمد الک یا 3 قسمتی می­باشد. در این سیستم بخش میانی قسمت نیروی محرکه و 2 بخش کناری سیستمهای الک استقرار دارند. حداکثر الک­های موجود 22 الک این سیستم دارای 4 تا 8 بخش بوده و هر بخش جداسازی ذرات خاصی را انجام می­دهد. برای مثال جوانه در بخش سوم جدا می­شود الکتروموتور نیروی محرکه باید توان لازم برای به حرکت درآوردن الک­ها در طول 24 ساعت را داشته باشد. معمولاً در کارخانه­جات آرد با توجه به اندازه ذرات که توسط یک سیستم الک جدا می­شود. الک­ها را نام گذاری می­کنیم. نام­گذاری متداول در اغلب کارخانه­جات به قرار زیر است. چنان چه مش الک­ها بین صفر تا 180 میکرون باشد. الک به نام الک M. واضح است که از این الک ذرات آرد نرم و کوچکتر از 180میکرون عبور می­کند. الک M به الک ارد معروف است. (آرد نرم یا نرمه) چنان چه مش الک­ها از 180 تا 300 میکرون باشد به الک D معروف است. الک D را الک دانه شکری نیز می­گویند. آردهای عبوری از این الک بین 180 تا 300میکرون می­باشد.

پس از هر الک سینی مخصوص یا مجرای خاص مواد را به مرحله بعدی هدایت میکند برخی از سیستمهای الک با استفاده از شیب و لغزش و محاسبه میزان بار ورودی اندازه مشها را تعیین میکند. مخروطی که باید جدا شود توسط سیستمهای مکش و هوادهنده وارد سطح الک میشود. برای جداسازی بهتر مواد میزان بار ورودی نباید از حد معینی اضافه شود. از انواع سیستمهای الک سیستم کمد الک یا 3 قسمتی میباشد. در این سیستم بخش میانی قسمت نیروی محرکه و 2 بخش کناری سیستمهای الک استقرار دارند. حداکثر الکهای موجود 22 الک این سیستم دارای 4 تا 8 بخش بوده و هر بخش جداسازی ذرات خاصی را انجام میدهد. برای مثال جوانه در بخش سوم جدا میشود الکتروموتور نیروی محرکه باید توان لازم برای به حرکت درآوردن الکها در طول 24 ساعت را داشته باشد. معمولاً در کارخانهجات آرد با توجه به اندازه ذرات که توسط یک سیستم الک جدا میشود. الکها را نام گذاری میکنیم. نامگذاری متداول در اغلب کارخانهجات به قرار زیر است. چنان چه مش الکها بین صفر تا 180 میکرون باشد. الک به نام الک M. واضح است که از این الک ذرات آرد نرم و کوچکتر از 180میکرون عبور میکند. الک M به الک ارد معروف است. (آرد نرم یا نرمه) چنان چه مش الکها از 180 تا 300 میکرون باشد به الک D معروف است. الک D را الک دانه شکری نیز میگویند. آردهای عبوری از این الک بین 180 تا 300میکرون میباشد.

چنان چه اندازه مش الکها بین 300 تا 600 باشد الک به FG معروف است که به آن الک سمولینا متوسط اطلاق میشود. و چنان چه مش الکها بین 600 تا 1000میکرون باشد به آن الک G یا الک سمولینا درشت گفته میشود. در نهایت چنان چه مش الکها بیش از 1000میکرون باشد به آن الک V یا الک بلغور گفته میشود. جنس توری الکها بیش از 1000میکرون از فلز و کمتر از آن از الیاف مصنوعی میباشد.

دستگاه تصفیه: نام دیگر دستگاه تصفیه مغزگیر یا کورپا میباشد. از این دستگاه در بخشهای انتهایی کارخانهجات آرد استفاده میشود دستگاه تصفیه اعمال زیر را انجا میدهد.

– جداسازی آرد نول

- جداسازی سبوس در گندمهایی که عمل مشروط شدن در آنها انجام نگرفته است.

-جداسازی آرد سمولینا از گندم دوروم

- تفکیک دانه شکری و سمولینا متوسط

دستگاه تصفیه میتواند در استحصال آرد نو بیشتر موثر باشد.

استفاده از دستگاه تصفیه میتواند درجه استخراج را افزایش داده بدون آ« که میزان خاکستر افزایش یابد. دستگاه تصفیه دارای 2 تا چند الک بوده الکها باریک و بلند که بازاویه کمی نسبت به افق در روی دستگاه نصب میشود. کل دستگاه دارای کلاهک بوده که مانع تشدید سروصدا و ایجاد گرد و غبار شده و از هدر رفتن جریان هوا در داخل سیستم جلوگیری میکند. اندازه مش توریها از رأس الک به سمت پایین درشتتر شده و درهمه قسمتها زیر الکی وجود دارد. به طور کلی هوا از قسمت پایینی دستگاه دمیده شده و از قسمت بالایی مکیده میشود. در اثر جریان هوا ذرات سبکتر به قسمتهای بالای دستگاه هدایت شده و جدا میشود.

در روی هر قسمت از الک گلولههایی پلاستیکی وجود داشته که میتوانند با حرکات خود مانع بسته شدن چشمههای الک میشود.

مشروط کردن گندم دوروم: در فرآیند مشروط کردن دوروم عامل مهم مقدار رطوبت گندم میباشد. اولاً گندم دوروم به دلیل سختتر بودن دانه به رطوبت و زمان خواب بیشتری نیاز دارد. به دلیل این که سرعت نفوذ آب به داخل دانه در گندم دوروم کمتر از گندم معمولی است. بنابراین گاهاً به 2 مرحله خواب نیز نیاز دارد به طور معمول برای آسیاب کردن آن رطوبت آندوسپرم در غلتک اول 15% و رطوبت سبوس و پوسته حداکثر 17.5% میباشد.

آسیاب کردن گندم: به دلیل شکسته شدن دانه در طول دانه و به صورت غیراتفاقی دانههای حاصل با قاعده است. بر خلاف گندم معمولی. غلتکهای مورد استفاده در آسیاب کردن گندم دوروم. غلتکهای شیاردار با قطر کمتر میباشد. همچننی سرعت غلتکها یا به عبارتی نسبت به سرعت غلتکها کمتر است. به طور معمول طول غلتک 1.2 تا 1.5 برابر غلتکهای معمولی است. در اغلب کارخانهجات از 6 جفت غلتک شیاردار استفاده شده که 50% سمولینا استحصالی در 4 جفت غلتکهای اول به دست میآید.

نگهداری آرد: درشرایط مناسب از جنبه اقتصادی، تکنولوژیکی بسیار حائز اهمیت است. در طول نگهداری آرد عوامل بسیاری از جمله رطوبت انواع آنزیمها پروتئین و چربیها میتوانند فعالیت داشته باشند. به طور معمول نگهداری آرد درشرایط بهینه میتواند موجب افزایش کیفیت آرد شود. بدین ترتیب که در اثر عوامل اکسید کننده برای مثال ال اسکوبیک اسید میتواند زنجیرههای گلوتن قوی تر شده و در واقع پیوندهای S-H تبدیل به پیوندهای S-S یا دی سولفیدی میشود. بدین ترتیب در صورتی که نگهداری ارد در هوای گرم صورت میگیرد در طول مدت 3 تا 5 روز اصلاح کیفی آرد صورت میگیرد این مدت برای زمستان حداقل 10روز است. از روشهای map برای نگهداری آرد نیز استفاده میشود. به طوری که در یک انبار چنان چه 2 تا 3متر مکعب هوا با دمای 25سانتیگراد در مدت 6 ساعت به آرد داده شود میتوانیم موجب رسیدن سریعتر آرد شویم به طور معمول درشرایط معمولی آردهای روشن مدت زمان بیشتری قابلیت نگهداری دارند. در شرایط معمولی آردهای روشن مدت زمان بیشتری قابلیت نگهداری دارند. در شرایط معمولی آردهای تیره به مدت 10 روز آردهای روشن به مدت 2 تا 3ماه قابلیت نگهداری دارند. در شرایط مناسب هوا یعنی رطوبت نسبی 60 تا 65% حداکثر دما 20سانتیگراد و وجود تهویه کافی زمان ماندگاری آردها بیشتر میشود. به طور که در این شرایط آرد تیره تا یک ماه و آردهای روشن تا 6 ماه قابلیت نگهداری دارند. معمولاً آردها را با 2 روش ذخیره میکنند.

به صورت فله در سیلوهای عمودی و یا در بونکرها

نگهداری ارد در کیسهها و چیدن کیسهها در انبارهای آرد میباشد.

به طور کلی نگهداری آرد در سیلوها میتواند مزایای داشته باشد

انجام عمل تهویه با سهولت بیشتر

نگهداری آرد با شرایط بهداشتی

امکان کنترل رطوبت و حرارت

امکان اختلاط آردهای قوی و ضعیف

در صورت الودگی امکان مبارزه بهتر

کنترل رسیدن آرد

انجام ضدعفونی راحتتر

باسکولهای ورودی و خروجی: در سیلوها و کارخانههای ارد با توجه به ظرفیت از باسکولهای سطحی برای توزین مواد ورودی و خروجی استفاده میشود. به طور کلی باسکولها یا دارای حوضچه نصب بوده یا بدون حوضچه نصب هستند از نظر نحوه اندازهگیری و سیستم توزین باسکولها یا مکانیکی هستند و یا مجهز به سیستمهای رایانهای هستند. اتاق توزین عبارت است از محفظهی در جنب سطح باسکول که متصدی آن در آن مستقر و عملیات توزین را نظارت میکند. محل استقرار مسئول باسکول باید طوری باشد تا به همه اطراف سکوی باسکول احاطه داشته باشد.

همچنین وجود اشیای اضافی را در اطراف کامیون و درکف کامیون به راحتی مشاهده نماید.

سکوی باسکول با توجه به نوع وسیله حمل کننده ازنظر ابعاد و همچنین توان توزین باسکول با توجه به ظرفیت کارخانه و وزن متوسط کاموینها مشخص میشود.

در اطراف صفحة باسکول باید شیارهای ایجاد شود که آبهای سطحی وارد حوضچه نشده شیب اطراف سکو 10 تا 15 درجه و در صورت نیاز طول صفحه باسکول باید نرده کشی شود.

مشخصات حوضچه نصب: حوضچه نصب باید از نظر فونداسیون قوی بوده و دیوارهها از بتن مسلح باشد. و در کف آن چاهک جذب آب پخش شده باشد قفل دیوارهها به اندازه باشد که مقاومت حوضچه حفظ شود راههای دسترسی به حوضچه مشخص گردد و به ساختار پل حوضچه توجه شود.

ماشینآلات تخلیه گندم از کاموینها، واگنها و کشتیها:

به طور کلی برای تخلیه گندم با توجه به شرایط کارخانه یا سیلو روشه و ماشینآلات گوناگونی وجود دارد از جملة آنها میتوان به بیل برقی تجهیزات پنوماتیک روشهای کمپرس کردن و استفاده از جکهای هیدرولیک میباشد.

بیل برقی: برای تخلیه کامیون از تمسههای متصل به سیم بوکسول که توسط یک سیم جمعکن یا وینچ از طریق نیروی موتور میتواند باز و بسته شود نسبت به تخلیه اقدام میشود. شامل چند قسمت میباشد بیل برقی 1- صفحه بیل. جنس آن از فولاد ضد زنگ و درمقابل سائیدگی مقاوم است 2- سیم بوکسل رشتهای است دراز که توان آن با توجه به نوع وسیله نقلیه و میزان تخلیه بار در ساعت تعیین میشود. 3- سیمجمعکن یا وینچ الکتریکی که توسط کنترل کننده میتواند به جمع شدن و تخلیه بار کمک کند. 4- وسیله کنترل که با کلید قطع و وصل میتواند سیم بوکسل را جمع کند.

سیستم تخلیه هیدرولیکی: در این سیستم کامیون روی صفحة فلزی قرار گرفته چرخهای آن از جلو توسط یک اهرم قفل شده سپس جک الکترونیکی قسمت جلو کامیون را بالا برده و تخلیه از انتهای کامیون صورت میگیرد. در استفاده از جکهای هیدرولیکی به موارد زیر باید توجه شود.

ظرفیت بارسکو

ابعاد سکو

زاویه بالا رفتن

زمان بالا رفتن و برگشتن

ظرفیت مخزن هیدرولیک

قدرت موتور

توان و مشخصات برق مصرفی

سیستم تخلیه و انتقال و بارگیری پنوماتیک: این سیستم به ویژه جهت تخلیه و بارگیری گشتیها مورد استفاده قرار میگیرد در این سیستم با استفاده از دمندهها و مکندهها نسبت به انتقال دانهها اقدام میشود. سیستم دمنده را فشار مثبت و سیستم مکنده فشار منفی. ظرفیت در توناژ مکندهها و دمندهها بر اساس ظرفیت کارخانه یا سیلو تعیین میشود جنس لولههای انتقال دهنده باید مقاوم و ضد سایش باشد و از شعاع خمش دراین لولهها طوری باشد که از تجمع بار جلوگیری کند.

سیستم تخلیه کمپرسی: در این سیستم کامیون با دارا بودن جک هیدرولیکی نسبت به تخلیه گندم راساً اقدام میکند.

چاه تخلیه: یا Intake در محل مناسبی در کارخانه احداث میشود در سطح چاه تخلیه شبکههای فلزی دارای مقاومت لازم بوده قاب فلزی از فولاد و تیغهها و ریلها و شبکه فلزی روی چاه از تیرآهن با نمره بالا میباشد. مقاطع جوشکاری شده نباید به لاستیک کامیون آسیب برساند. لبههای مورد استفاده در چارچوب چاه تخلیه نباید کمتر از mm5 باشد.

مشخصات سیستمهای انتقال گندم: لولهها، قیفها و کانالهای ارتباطی باید دارای مشخصات زیر باشد.

غیرقابل اشتعال و مقاومت در برابر سائیدگی

مسئول بودن و آب بندی و در صورت نیاز قابلیت نصب دودکشها وسیکلونها و مکندهها. همچنین امکان نصب گردگیرهای مخصوص موجود باشد.

زوایای انحراف کانالها نباید کمتر از ˚37 باشد.

در مسیر انحراف کانالها و زانوها از ضربهگیر استفاده شود.

حداکثر طول یک کانال و قطعات آن 3 تا 4مترباشد.

استفاده از باسکولها یا ترازوها در خطوط تولید:

در قسمتهای مختلف یک کارخانه آرد از ترازوهای توزین برای مواد دانهای پودری یا آردی استفاده میشود. بعضی از این ترازوها از طریق سیستمهای حجمی برخی به طور مستقیم با اندازهگیری وزنی برخیها از طریق هدایت الکتریکی توزین مواد را انجام میدهد.

ترازوی توزین دانهای: برای بارگیری و دریافت گندم استفاده میشود مواد عبوری داخل لولههای انتقال پس از گذشت از منطقه ترازو بر اثر فشار وارده به بازوی الکتریکی ترازو اندازهگیری و توزین میشود. توان اندازهگیری برخی از این ترازو 600 تا 1700متر مکعب در ساعت میباشد.

شرایط نصب ترازوی توزین دانهای

شرایط نصب این ترازوها باید بدین ترتیب باشد که:

محل نصب ترازو از پایه قوی برخوردار بوده

از ضربهگیرهای مناسب برا کنترل لرزش باسکول استفاده شود

باسکول به طور تراز رو یمحل نصب قرار گیرد زیرا شیب میتواند در اندازهگیری اثر منفی داشته باشد.

کنترل دریچهها به بهترین نحو صورت میگیرد.

ترازوی توزین مواد در حال جریان: این ترازوهانیز در مسیر عبور مواد قرار میگیرد از مشخصات این ترازو آن است که با جریان یکنواخت و دبی ثابت کار میکند.

از مزایای این ترازوها قابلیت اتصال آنها از طریق سیستم کامپیوتری به ترازوی اصلی کارخانه یا سیلو میباشد.

ترازوهای میکرو: از این ترازوها برای توزین مواد در حد گرم که بیشتر برای اضافه نمودن ریزمغذیها، ویتامینها و املاح به آرد مورد استفاده قرار میگیرد. در برخی از کارخانهجات که عمل غنیسازی آرد و یا در کارخانههای تولید ماکارونی برای اضافه نمودن موادی چون بتاکاروتن ویتامین c به آرد مورد استفاده قرار میگیرد.

ترازوهای قیفی شکل: از این ترازوها برای توزین مواد پودری استفاده میشود به ویژه این که در بخشهای از کارخانه مواد از طریق چند لوله انتقال به کانالهای ورودی مثلاً بخش کیسهگیری مورد استفاده قرار میگیرد.

از این ترازوها میتوان در هر دقیقه 10قپان استفاده کرد.

لودسل load cell

لودسل: یک سیستم سنسور وزنی است که بر اساس فشار وارده به یک صفحه که صفحه به یک سنسور متصل است عمل میکند فشار وارد شده بر صفحه بر اساس مقیاسهای وزنی حجم مشخصی از گندم را اجازه عبور میدهد. از این سیستم بیشتربرای اختلاط گندمها استفاده میشود.

بارریز حجمی: در بخشهای انتهایی سیلوها با استفاده از قیفهای بزگر جهت خارج کردن گندم از سیلوها و انبارها استفاده میشود همچنین برای انتقال سبوس و فضولات به سیلوهای فلزی از بارریزهای حجمی استفاده میشود.

این بارریزها یک مجرای خروجی و یک دریچه به صورت دستی تنظیم میشود.

عیب بارریزهای حجمی آن است که 1- میزان گندم به درستی و دقت توزین نمیشود 2- تنظیمات دریچه به صورت دستی بوده که با کوچکترین نوسان توناژ بار تغییر میکند 3- اثر رطوبت دانه درمیزان عبور گندم موثر است به طوری که گندمهای مرطوبتر به صورت روانتر انتقال میگردند در نتیجه اختلاط گندم به هم میریزد.

آهنربا: دربخشهای مختلف کارخانه به منظور جمعآوری آهن یا برادة آن استفاده میکنند این بخشها عبارتند از قسمت ورودی گندم که بوجاری اولیه و ثانویه. گندم سروالس قبل از سیلوی آرد و قبل از کیسه گیری.

شرایط کارکرد آهن رباها به قرار زیر است:

توزیع یکنواخت بار در سطح آهنربا

تناسب سرعت بار در منطقه مغناطیسی

مناسب بودن محل نصب آهن ربا

سهولت دسترسی به آهن ربا به منظور تمیز کردن

به طور معمول زاویه نصب آهن ربا 35 تا 50درجه پوشش آهن ربای سطح آن (ضخامت منطقه مغناطیسی) حداقل 2 تا 3mm لایه ضد سایش در زیر پوشش منطقه مغناطیسی 4 تا 6mm میباشد. به طور کلی شدت آهن ربای یا مغناطیسی باید به حدی باشد که آهنربای عبوری از منطقه مغناطیسی با فاصله 1 اینچ (2.54mm) قابل جذب باشد. ابعاد آهن و با توجه به میزان بارتراکم آن و میزان فلز پیش بینی شده درمحموله تعیین میشود.

بوجاری: در کارخانجات آرد عملیات بوجاری به محض دریافت گندم شروع شده و تا ابتدای والس اول باید گندم عاری از افت مفید و غیرمفید باشد البته لازم به تذکر است وجود افت مفید مشکلات بهداشتی نخواهد داشت اما تاثیر زیادی در کیفیت آردهای حاصل نخواهد داشت بنابراین بوجاری به طور عمد به جداسازی دانه و ذراتی اطلاق میشود که در فرآیند آسیابانی دخالتی ندارند به طور کلی ناخالصیهای که جداسازی آنها طی عملیات بوجاری باید جدا شوند عبارتند از شن، سنگ، ماسه، دانه سایر غلات دانههای شکسته و چروکیده کاه و کذل و ...

عملیات بوجاری به طور معمول در 3 مرحله صورت میگیرد پیش بوجاری، بوجاری اولیه و بوجاری ثانویه. در پیش بوجاری اندازه مش الکها بزرگتر از سایر مراحل بوده و بیش از 20×20 میلیمتر میباشد. اما یشب کلیه دستگاهها بیشتر است پیش بوجاری کمک اساسی به جداسازی در مراحل بعدی دارد.

در بوجاری اولیه یا مقدماتی مش الک کوچکتر از 20×20 میلیمتر و الکها دارای حرکات لرزشی و رفت و برگشت است. دراین مرحله باید به نکات زیر توجه کرد:

ظرفیت و تعداد الکها

سطح نفوذ الکها

مقدار بار عبوری

قدرت موتور ارتعاشی

در بوجاری ثانویه ذرات ریزتر از گندم عبور میکند در این مرحله مش الکها 22×11 بوده دستگاهها دارای دریچههای بازبینی، لرزهگیر و سیستمهای متوقف کننده میباشد. به طورکلی سیستمهای بوجاری ذرات را با توجه به وزن، رنگ، شکل اندازه جدا میکند.

الکهای بوجاری با کانالهای هوا: در مراحل مختلف بوجاری از الکهای مختلف به منظور جداسازی طیف وسیعی از ذرات که در یک محموله میتواند موجود باشد استفاده میشود برخی از این دستگاهها فقط الکهای 1 و 2 طبقه دارند بدون آنکه لرزش و یا شیبی وجود داشته باشد. برخی از سیستمها تنها از طریق جریان خوا جداسازی صورت میگیرد. دربرخی از سیستمها از ترکیب چند ماشینآلات بوجاری دستگاه جدیدی ساخته میشود که بتواند با در نظر گرفتن یک یا دو فاکتور جداسازی را انجام دهد. برای این کار از انواع مکندهها، دمندهها، لرزشهای طولی و عرضی و سیستمهای میزهای جداکننده استفاده میشود. در برخی سیستمهای بوجاری از تعداد طولی با نامهای خاص استفاده میشود. یکی از معروفترین این سیستمها الکهای است که 2 توری دارد. توری بالایی توری گندم توری زیری توری خاک. از توری گندم گندم و ذرات ریزتر عبور میکند از توری خاک ذرات ریزتر از گندم عبور میکند.

کلا سیفایرها: دستگاههایی هستند که برای طبقهبندی مواد استفاده میشود حداکثر 6 توری دارند و با استفاده از نیروی مکش و لرزش مواد را جدا میکند.

در زیر هر یک از الکها گویهای پلاستیکی بازماندن چشمهها وجود دارد. بعضی از این الکها قادرند 120 تا 150 تن در ساعت را پاکسازی کنند.

اندازة مش توری در این الکها (سیستمها) در اولین مرحله بوجاری توری بالایی 12×12 میلیمتر و توری پایینی 2×2 میلیمتر در دومین مرحله بوجاری توری بالایی 7×7 میلیمتر توری پایینی 2×2 میلیمتر

کانسنتریتور: به منظور جداسازی ناخنک در کارخانههای آرد مورد استفاده قرار میگیرند این دستگاه تا حدودی مشابه شنگیر است و بار وارده به دستگاه را به 2 قسمت تقسیم میکند قسمت اول گندم که به مرحله بعد منتقل میشود.

پوستگیری خشک. قسمت دوم بار به 3 قسمت تشکیل میشود بار سنگین بار مخلوط و بار سبک به طور کلی براساس نحوة عملکرد دستگاه 95% ارگوت در بار مخلوط و سبک قرار دارد. قسمت اعظم بار سبک ارگوت است. بنابراین بار سبک به قسمت فضولات منتقل میشود بار مخلوط به دستگاه GS یا Gvavity منتقل میشود این دستگاه قادر است بارها را بر اساس وزن مخصوص جداسازی نماید حتی زمانی که وزن دانهها به هم بسیار نزدیک باشد. در این دستگاه بار مخلوط به 3 قسمت تقسیم میشود.

1-ارگوت 2- ریزدانه 3- بار سبک

بار سبک به میز بادی میرود و ریزدانه نیز به قسمت دانه مرغی منتقل میشود.

کلامبیناتور: دستگاهی است از شن گیر و کانسنتریتور تشکیل شده است طبقه بالا کانستریتور و پایین شنگیر است به طور کلی برای درجه بندی گندم مورد استفاده قرار میگیرد بارهای که توسط این دستگاه جدا میشوند عبارتست از 70% تا 80% گندمهای جدا شده وزن مخصوص بالای داشته و دارای مکتولیتر بیش از 80 میباشد. 20% تا 30% باقیمانده گندمهای متوسط و سبک بوده وزن مخصوص کم و هکتولیتر کمتر از 72 دارد.

کامبی کلینر: دستگاهی است شامل شنگیر، کانستریتور، آسپیراتور و الکهای بوجاری توسط این دستگاه میتوان مراحل اصلی بوجاری را با دقت بیش از 90% انجام دهیم دانهها و ذراتی که پس از پایان عملیات توسط این دستگاه جدا میشوند عبارتند از شن و ماسه، دانههای ریز گندم، چروکیده برخی از بذرهای هم شکل گندم، ارگوت و دانههای شکسته.

ترییورها: به زبان فرانسوی یعنی جداکننده. معمولاً ترییورها بذور علفها هرز و انواع دانهها را که میبایست در حین بوجاری جدا شوند از گندم جدا نموده و به بخش ضایعات یا دانه مرغی هدایت میشود.