فصل اول
معرفی محل کار آموزی
( شرکت تولید کننده مواد غذایی سویا سان Maxsoy )
تاریخچه شرکت سویا سان (Maxsoy )
سویا سان اولین تولید کننده شیر سویا با نام تجاری مکسوی (Maxsoy ) در خاورمیانه می باشد که از لحاظ ظرفیت سومین تولید کننده جهان محسوب می شود و با استفاده از آخرین تکنولوژی روز دنیا محصولات خود را در انواع شیر سویا ، روغن سویا ، آرد سویا ، اسنک سویا، پروتئین های بافت دار سویا ( TSP ) و .... به بازار عرضه نموده است .
شرکت فرآورده های پروتئینی سویا سان در سال 1381 با هدف تولید انواع فرآورده های پروتئینی سویا در اداره ثبت شرکت ها به شماره 185580 به ثبت رسید. این واحد در سال 1383 موفق به اخذ پروانه بهره برداری از وزارت صنایع و در سال 1384پروانه ساخت از اداره بهداشت گردید .
این شرکت موفق به اخذ گواهینامه های سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی (HACCP )و سیستم مدیریت کیفیت ISO9001:2000 از شرکت RWTUV) TUV NORD )گردیده است .
سویا سان شامل دو کارخانه شماره 1 و شماره 2 می باشد که کارخانه شماره 1 تشکیل شده ازسالن تولید شیر سویا که انواع شیرهای طعم دار از قبیل شیر ساده ، شیر توت فرنگی ، شیر طالبی ، شیر قهوه ، شیر کاکائو، شیر وانیلی و شیر رژیمی در این سالن تولید می شود و سالن تولید TSP که در این سالن آرد پروتیئنه و انواع TSP ریز، درشت و متوسط تولید می شود و قسمت اداری و آزمایشگاه که شامل واحد مدیریت ، کنترل کیفی ، واحد خرید ، واحد برنامه ریزی ، واحد تضمین کیفیت و واحد تاسیسات می باشد .
کارخانه شماره 2 تشکیل شده از سالن تولید اسنک سویا که محصولات این سالن انواع چیپس کچاب ، لچو و پنیر و طعمهای جوجه ، کبابی و دودی TSP می باشد و انبار مواد اولیه و محصول نهایی .
انواع فرآورده های سویا در شرکت سویا سان :
شیر و فرآورده های طبیعی
آرد و فرآورده های نانوایی
پروتئین بافت دار سویا ( گوشت گیاهی )
روغن سویا
اسنک و آجیل سویا
معرفی خط های تولید :
« فرایند تولید شیر سویای طعم دار »
مواد اولیه تولید شیر همان دانه های سویا است پس از پاک سازی و جدا کردن اشیاء خارجی از دانه ها ، دانه ها به خط تولید وارد می شوند . دانه ها توسط فشار آب به دستگاه هاپر که ظرفیت هر هاپر 1 تن است وارد می شوند . در هاپر دانه سویا چند ساعت خیس می خورد و بعد از آبگیری دانه ها به دستگاه هاپر 2 انتقال می یابد و در این قسمت برای آبگیری مجدد 20 دقیقه می ماند و در این دستگاه توسط 2 گرایندر ( خرد کن ) چرخ می شود .بعد از این مرحله محصول به کوئل انتقال می یابد تا با دمای 120 درجه پخته شود و بعد از آن به هاپر 3 منتقل می شود و بعد از طریق اکستکتورها تفاله گیری می شود و از طریق بیس پمپ با دمای 98 درجه به تانکهای ذخیره می رود و بعد با دمای 30 تا 35 درجه وارد تانک 1 یا 2 یا 3 می شود .
برای مرحله فرمولاسیون نمونه از تانکها 1 یا 2 یا 3 به آزمایشگاه تحویل داده می شود و بعد از دریافت جواب آزمایش فرمول جدید به بالانس تانک ریخته می شود و چند دقیقه به هم می خورد و با دمای 8 تا 10 درجه وارد تانک 4 یا 5 می شود . تانک های 6 و 7 حاوی آب می باشد که از طریق این تانکها آب به تانک 2 اضافه می شود و بعد از آماده شدن شیر به مرحله استریل یا همان VTIS می رود . محصول این سالن علاوه بر شیر ساده ؛ شیر توت فرنگی ، شیر وانیلی ، شیر کاکائو ، شیر قهوه نیز می باشد که بعد از استریل شدن و آزمایشات کنترل کیفیت طعم زنی شیر صورت می گیرد . بعد از اتمام مرحله استریل ، شیر وارد مرحله بسته بندی یا اصطلاحاً فیلینگ می شود .
شیر بسته بندی شده و به دستگاه درب زنی پاکت یک لیتری انتقال می یابد و بعد از این مرحله شیر پاکتی یک لیتری جهت بسته بندی به دستگاه کارتن زنی انتقال می یابد که شیر را در دو ردیف پنج تایی کارتن می کند و بعد از آنکه کارتنها مهر تاریخ تولید – بسته بندی و سری ساخت خوردند کارتنهای شیر توسط دستگاه شیرینگ بوسیله سلفون بسته بندی کامل می شود . بسته بندی علاوه بر پاکت های 1 لیتری به صورت پاکتهای کوچک 200 سی سی صورت می گیرد .
شیر به سمت بسته بندی کوچک انتقال می یابد و بعد از نی زنی و فرآیند کارتن و بسته بندی و شرینگ انجام می شود . بسته بندی های شیر توسط پالت به گوشه سالن انتقال می یابد و از آنجا به لبه سکو رفته و فرآیند بارگیری صورت می پذیرد.
در سالن شیر ظرفیت تولید در یک روز کاری به طور عادی حدود 10-15 تن شیر تولید و بسته بندی می شود .
نمای کلی فرآیند تولید شیر سویا
دریافت دانه خیساندن خرد کردن آنزیم بری
فرمولاسیون شیر سرد کردن شیر استخراج شیر از دانه
استریل کردن شیر بسته بندی آکار محصول جانبی( خوراک دام)
فرآیند تولید آرد و پروتئین بافت دار سویا (TSP )
ابتدا مواد اولیه یا همان سویای خام که اغلب در بسته های 46 الی 50 کیلویی می باشد ، توسط اپراتور به سیستم تزریق می شود .سپس به دستگاه بوجاری رفته و در این دستگاه عملیات پاک کردن- تمیز کردن – جدا کردن خاک و خاشاک بر روی دانه سویا صورت می پذیرد در مرحله بعد دانه سویا توسط دستگاه چکشی لپه گیری می شود و بعد از آن در دستگاه بعدی توسط مکش هوا دانه سویا پوست گیری می شود . مرحله بعد مرحله پخت سویا می باشد ، که توسط دستگاه اکسترودر 1 انجام می شود . مرحله بعدی که اصطلاحاً به آن مرحله کیک شدن می گویند دانه سویا توسط پرس روغن گیری می شود . روغن بدست آمده ( محصول جانبی ) بعد از فیلتر شدن جهت فروش به سیلو ها انتقال می یابد و سویای باقی مانده وارد فرآیند دراژاسیون ( خشک شدن و خنک شدن)می گردد . بعد از آن توسط دستگاه ها مرمیل سویا با شن درشت آسیاب می شود . در مرحله بعدی سویای آسیاب شده توسط دستگاه پولورایزر پودر شده و تبدیل به آرد می شود و آرد به سیلو انتقال می یابد در این مرحله دو حالت دارد یا آرد جهت بسته بندی و فروش برداشت می شود و یا اینکه آرد به میکسر انتقال یافته و تبدیل به خمیر می شود سپس خمیر آماده شده به مخزن بالای اکسترد 2 انتقال می یابد و توسط دستگاه اکسترود 2 سویا بافت دار می گردد و بعد از آن توسط دستگاه کاتر سویای بافت دار چرخ می شود و سپس به دستگاه خشک کن انتقال می یابد و بعد از فرآیند خشک شدن فرآیند الک کردن صورت می گیرد که سویا به سه شکل ریز ، درشت و متوسط از هم تفکیک می شود و با توجه به نیاز فروش بسته بندی فله یا 100 گرمی انجام می شود .
TSP درشت را جهت طعم دار کردن به کارخانه شماره 2 فرستاده و تا طعم زنی روی آنها انجام شود و TSP ، طعم های جوجه ، کبابی و دودی با بسته بندی های 100 گرمی تولید می شود .
ظرفیت تولید این خط به طور عادی حدود 5/2 تن و با اضافه کاری 5/4 تا 5 تن در روز تولید دارند .
نمای کلی فرآیند تولید آرد و TSP :
بوجاری پوست کنی آنزیم بری
اکسترود کردن پودر سازی روغن گیری با پرس سرد
خشک کردن الک و دانه بندی بسته بندی
فرآیند تولید اسنک ( پنیر – لچو – کچاپ)
در این فرآینددر مرحله اول میکس مواد اولیه صورت می گیرد که به نسبت 20% آرد سویا و 80 % پودر ذرت با همدیگر میکس می شود که بعد از آن توسط دستگاه ماردون پیچی به مخزن بالای اکسترودر انتقال می یابد مواد در داخل اکسترودر به فرآورده حجیم شده تبدیل می شود . سپس توسط کانوایر مواد از اکسترودر به فوتر انتقال یافته و توسط فوتر به داخل سیلوها هدایت می شود ظرفیت این خط تولید در ساعت 100 kg می باشد که بنابر این برای تولید 500kg محصول خام 5 ساعت زمان لازم است که این مقدار در داخل سیلو ها ذخیره می شود .
( 30/2 ساعت قبل از اتمام تولید محصول خام فرآیند CIP مخزن طعم زنی شروع می شود و یک ساعت قبل از اتمام تولید ، دستگاه خشک کن جهت گرم شدن و آماده سازی روشن می شود )
بعد از مرحله تولید محصول خام ، محصول از سیلو ها به دستگاه خشک کن انتقال می یابد که در داخل خشک کن کاهش رطوبت محصول صورت می گیرد سپس توسط کانوایر اسنک از خشک کن به داخل دراژه طعم زنی انتقال می یابد که ظرفیت دستگاه طعم زنی 300 kg در ساعت می باشد که بنابر این 500 kg را در مدت 40/1 ساعت طعم زنی می کند سپس توسط بالابر محصول به سیلوی متحرک انتقال می یابد و از داخل سیلو به هاپر انتقال یافته و از هاپر توسط بالابر z به دستگاه بسته بندی انتقال می یابد .
بعد از بسته بندی محصول بسته ها توسط کانوایر جهت بسته بندی در داخل کارتن به اپراتور دستگاه انتقال می یابد . در مرحله آخر بسته بندی های کارتنی توسط کارگران انبار بوسیله جک پالت به داخل انبار محصول انتقال می یابد .
نمای کلی فرآیند تولید اسنک :
آرد سویا + آرد ذرت اکستروژن خشک کردن طعم زنی
بسته بندی
فصل دوم
معرفی سیستم مدیریت کیفیت
ISO9001:2000
سیستم مدیریت کیفیت:
پذیرش یک سیستم مدیریت کیفیت باید یک تصمیم گیری استراتژیک در سازمان باشد.
طراحی و استقرار سیستم مدیریت کیفیت سازمان تحت تأثیر عوامل زیر می باشد:
الف)محیط سازمان و تغییرات و مخاطرات آن محیط
ب)نیازهای متغیر آن
ج)اهداف خاص آن
د)محصولاتی که ارائه می ننماید
ه)فرآیندهایی که به خدمت می گیرد
و)اندازه و ساختار سازمانی آن
سیستم های مدیریت کیفیت به منظور حفظ سطح کیفیت تعرف شده و بهبود کیفیت از طریق اصلاح فرایندها،در سازمان پیاده سازی می شود.امروزه واحدهای خدماتی نیز مانند واحدهای صنعتی،علاقه وافری به سیستم مدیریت کیفیت نشان می دهند.
سیستم های مدیریت کیفیت به عنوان ابزاری برای بوجود آمدن محصولات منطبق با خواسته های مشتری در سازمان اسقرار می یابد.
مزایای استقرار مدیریت کیفیت:
افزایش رضایت و اعتماد مشتری
طراحی و ارائه بهتر خدمات
کاهش دوباره کاریها
بهبود مستمر فرآیندها
بهبود بهروری و کارآیی
بهبود وضعیت مستندات
شناسایی فرایندهای داخلی سازمان و تعیین توالی و تعامل این فرایندها
شفاف سازی حدود مسئولیت ها
افزایش قابلیت رقابت و سهم بازارها
بهبود شهرت در بازار و حضور در بازایهای جهانی
- بهبود شهرت در بازار و حضور در بازایهای جهانی
هنگامی که چنین سیستمی در یک سیستم مدیریت بکار می رود،بر روی موارد زیر
تاکید می شود:
الف)درک و برآورده سازی الزامات
ب)نیاز به در نظر گیری فرآیندها بر حسب ارزش افزوده
ج)حصول نتایج عملکرد و اثر بخشی فرآیند
د)بهبود مستمر فرآنیدها بر پایه اندازه گیری های عینی
الگوی سیستم مدیریت کیفیت فرآیندگرا ارتباطات بین فرآیندهای مطرح شده را بیان می کند که در آن مشتری نقش مهمی را در تعریف الزامات به عنوان ورودی ها ایفا می نماید. پایش میزان رضایت مشتری نیاز به ارزیابی اطلاعات مربوط به برداشت مشتری از اینکه آیا سازمان الزامات مشتری را برآورده ساخته است یا خیر،دارد.
جریان اطلاعات
جریان اطلاعات
شکل 1 مدل یک سیستم مدیریت کیفیت فرآیند گرا
فرآیندهای PDCA :
روشی به نام «طرح _اجراء_بررسی_اقدام»( PDCA) شناخته شده است که در مورد تمام فرآیندها به اجراء در می آید. PDCA می تواند به صورت خلاصه اینگونه توصیف شود :
طرح(Plan):تعیین اهداف فرآیندهایی که برای حصول نتایج ،در تطابق با الزامات مشتری و خط مشی های سازمان مورد نیاز هستند.
اجراء(Do):استقرار فرآیند ها
بررسی(Check):پایش و اندازه گیری فرآیندها و محصول بر طبق خط مشی ها،اهداف و الزامات محصول و نیز گزارش دهی نتایج.
اقدام(Ation):انجام اقداماتی که طور مستمر عملکرد فرآنید را بهبود دهد.
*اسقرار سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استانداردiso 9001:2000
در سال 1987 کمیته فنی 176 سازمان بین الملی استاندارد(176 iso/Tc)سری استانداردهای iso 9000 را به جهانیان ارائه نمود.هدف از تدوین این سری استاندارد ایجاد الگویی بین الملی برای پیاده سازی و استقرار سیستم های مدیریت و تضمین کیفیت بوده است.این استاندارد بین المللی در طی مراحل توسعه،استقرار و بهبود اثر بخشی سیستم مدیریت کیفیت،سازمان را برای گزینش رویکرد فرآیندی ترغیب می نماید،تا از طریق برآورده سازی الزامات مشتری،رضایت مشتری را افزایش دهد.
این استاندارد رویکرد فرآیندی دارد و یکی از امتیازات رویکرد فرآیندی آن،کنترل مستمری است که بر روی ارتباط بین تک تک فرآیندها درون سیستم فرآیندها اعمال می گردد،همانطور که بر روی ترکیب و تعامل بین آنها اعمال می شود.
مراحل و الزامات استقرار:
1 ) دامنه کاربرد
این استاندارد بین المللی الزامات سیستم مدیریت کیفیت را برای سازمانی تعیین می کند که :
الف)نیاز دارد توانایی خود را در فراهم آوردن مداوم محصولی که الزامات مشتری و الزامات قانونی و مقررات دولتی مقتضی را برآورده می سازد،نشان می دهد و
ب)می خواهد میزان رضایت مشتری را از طریق بکارگیری اثر بخش سیستم،از جمله فرآیندهایی که به بهبود مستمر سیستم و تضمین انطباق با الزامات مشتری و الزامات قانونی و مقررات دولتی مقتضی می پردازد،افزایش دهد.
تمامی الزامات این استاندارد بین المللی عمومی بوده و قابلیت اعمال در کلیه سازمان ها را صرف نظر از نوع،اندازه آنها و نوع محصولی که فراهم می آورند،دارا می باشند.
2) الزامات عمومی
سازمان باید سیستم مديریت کیفیتی را مطابق با الزامات این استاندارد بین المللی ایجاد،مستند،مستقر و نگهداری نماید و به طور مستمر اثر بخشی آنرا بهبود دهد.
سازمان باید:
الف)فرآیندهای مورد نیاز سیستم مدیریت کیفیت و کاربرد آنها را در سراسر سازمان تعیین نماید.
ب)توالی و تأثیرات متقابل این فرآیندها را معین نماید.
ج)معیارها و روش هایی را معین نماید تا بدینوسیله پشتیبانی اجراء و پایش این فرآیندها،اطمینان حاصل نماید.
د)از در دسترس دادن بودن منابع و اطلاعات مورد نیاز برای پشتیبانی و پایش این فرآیندها،اطمینان حاصل نماید.
ه)این فرآیندها را مورد پایش،در صورت کاربرد اندازه گیری و تحلیل قرار دهد
و)اقدامات لازم برای دستیابی به نتایج طرح ریزی شده و نیز بهبود مستمر این فرآیندها را به عمل آورد.
این فرآیندها باید مطابق با الزامات این استاندارد بین المللی توسط سازمان مدیریت شوند.
3)الزامات مستندسازی
مستندسازی سیستم مدیریت کیفیت باید شامل موارد زیر باشد:
الف)بیانیه های مدون خط مشی کیفیت و اهداف کیفیتی،
ب)بک نظام نامه کیفیت،
ج)روش های اجرایی مدون و سوابقی که از اطراف این استاندارد بین المللی الزام شده اند و
د)مستندات،شامل سوابق،که توسط سازمان معین شده اند که برای حصول اطمینان از مؤثر بودن طرح ریزی،اجراء و کنترل فرآیندهای آن لازم می باشند.
مستنداتی که در سیستم مدیریت کیفیت الزام شده اند باید تحت کنترل باشند.
سوابق ایجاد شده به عنوان شواهد انطباق با الزامات و نیز بکارگیری مؤثر سیستم مدیریت کیفیت باید کنترل گردند.
سازمان باید یک روش اجرایی مدون برای تعریف کنترلهای لازم برای شناسایی،انبارش،حفاظت،بازیابی،مدت گردآوری و تعیین تکلیف سوابق ایجاد کند.
سوابق کیفیت باید خوانا،به سادگی قابل شناسایی و بازیابی باشند.
4)مسئولیت مدیریت
مدیریت عالی باید شواهدی مبنی بر تعهد خود نسبت به توسعه استقرار سیستم مدیریت کیفیت و نیز بهبود مستمر اثر بخشی آن توسعه ابزارهای زیر فراهم آورد:
الف)ارائه اطلاعات لازم به سازمان درباره اهمیت برآورده سازی الزامات مشتری و همچنین الزامات قانونی و مقررات دولتی،
ب)تعیین خط مشی کیفیت،
ج)حصول اطمینان از اینکه اهداف کیفیتی تعیین شده اند،
د)انجام بازنگری های مدیریت و
ه)حصول اطمینان از دسترس بودن منابع.
مدیریت عالی باید اطمینان حاصل کند که الزامات مشتری معين شود و با هدف افزایش میزان رضایت مشتری برآورده می شوند.
مدیریت عالی سازمان باید اطمینان حاصل نماید که:
طرح ریزی سیستم مدیریت کیفیت به منظور برآورده نمودن الزامات عمومی و نیز اهداف کیفیت انجام گرفته است و هنگامی که تغییرات در سیستم مدیریت کیفیت،طرح ریزی و اجرا می گردد یکپارچگی سیستم مدیریت کیفیت حفظ مي گردد.
مدیریت عالی سازمان باید یکی از مدیران سازمان را به عنوان نماینده مدیریت صرف نظر از سایر مسئولیت ها،باید اختیارات و مسئولیت هایی شامل موارد زیر را داشته باشد:
الف)حصول اطمینان از اینکه فرآیندهای مورد نیاز برای سیستم مدیریت کیفیت ایجاد شده،استقرار یافته و نگهداری می شوند،
ب)گزارش دهی به مدیریت عالی سازمان درباره عملکرد سیستم مدیریت کیفیت و هرگونه نیازی برای بهبود و
ج)حصول اطمینان از ترغیب به آگاهی نسبت به الزامات مشتری تمامی سازمان.
مدیریت عالی سازمان باید سیستم مدیریت سازمان را در فواصل طرح ریزی شده مورد بازنگری قرار دهد تا از تداوم تناسب کیفیت اثر بخشی آن،اطمینان حاصل نماید.این بازنگری باید ارزیابی فرصت بهبود و نیاز به اعمال تغییرات در سیستم مدیریت کیفیت،و از خط مشی کیفیت و اهداف کیفیتی را شامل گردد.
سوابق بازنگری های مدیریت باید نگهداری شوند.
5)مدیریت منابع
سازمان باید منابع لازم برای موارد زیر را شناسایی و فراهم کند:
الف)استقرار و نگهداری سیستم مدیریت کیفیت و بهبود مستمر اثر بخشی آن و.....
ب)افزایش میزان رضایت مشتریان با برآورده سازی الزامات آنان.
کارکنانی که عملکرد آنها بر انطباق با الزامات محصول تأثیر می گزارد باید دارای صلاحیت های لازم بر مبنای تحصیلات،آموزش،مهارت،تجارب مناسب باشند.
سازمان باید زیر ساخت مورد نیاز به منظور دستیابی به انطباق با الزامات محصول را تعیین نموده،فراهم ساخته و نگهداری نماید.
سازمان باید محیط کار مناسب برای دستیابی به انطباق با الزاممات محصول را تعیین نموده و مدیریت نماید.
6)پدیدآوری محصول
سازمان باید فرآیندهایی را که برای پدیدآوری ممحصول مورد استفاده هستند طرحریزی نموده و توسعه دهد.طرح ریزی پدیدآوری محصول باید با الزامات سایر فرآیندهای سیستم مدیریت کیفیت سازگار باشد.
در طرح ریزی پدیدآوری محصول،سازمان باید بر حسب تناسب با موارد زیر را تعیین نماید:
الف)اهداف کیفیت و الزامات محصول؛
ب)نیاز به ایجاد نمودن فرآیندها و مستندات و به منظور فراهم نمودن منابع مختص محصول؛
ج)فعالیت الزام شده تصدیق،صحه گذاری،پایش،اندازه گیری بازرسی و آزمایش مختص محصول و معیارهای پذیرش محصول؛
د)سوابق مورد نیاز که به عنوان شواهدی برای برآورده سازی الزامات مربوط به فرآیندهای پدیدآوری محصول،و محصول به دست آمده آن ها،بکار رود.
سازمان باید ترتیبات مؤثری برای ارتباطات با مشتریان در زمینه های تعیین نموده و مستقر سازد:
الف)اطلاعات محصول،
ب)انجام امور مربوط به در خواست ها،قراردادها يا سفارش اصلاحیه های مربوط و
ج)بازخورد مشتریان از جمله شکایات مشتریان.
سازمان باید طراحی و توسعه محصول را طرح ريزي و كنترل نمايد و در حين طرح ريزي و توسعه،سازمان باید موارد زیر را معین نماید:
الف)مراحل طراحی و توسعه
ب)بازنگری،تصدیق و صحه گذاری متناسب با هر یک از مراحل طراحی و توسعه و.....
ج)مسئولیت ها و اختیارات برای طراحی و توسعه،
سازمان باید نقاط تلاقی بین گروه های مختلفی را که در فعالیت طراحی و توسعه درگیر هستند مدیریت نماید،تا از این طریق از ارتباطات مؤثر و تخصیص شفاف مسئولیت ها اطمینان حاصل نماید.
سازمان باید اطمینان حاصل نماید که محصول خریداری شده با الزامات مشخص شده خرید انطباق دارد.نوع و گسترده کنترل هایی که برای تأمین کننده و محصول خریداری شده اعمال میگردد،باید بستگی به تأثیری که محصول خریداری شده بر روی مراحل بعدی پدیدآوری محصول و محصول نهایی می گذارد،داشته باشد.
سازمان باید تأمین کنندگان را بر پایه توانایی آنان در ارائه محصول با الزامات سازمان،ارزیابی و انتخاب نماید.معیارهای انتخاب،ارزش،ارزیابی مجدد باید تعیین گردند.
سوابق نتایج ارزیابی ها و اقدامات لازم ناشی از ارزیابی ها،باید نگهداری شوند.
سازمان باید تولید و ارائه خدمات را تحت شرایط کنترل طرح ریزی نموده و به انجام رساند.
سازمان باید کلیه فرآیندهای تولید و ارائه خدمات را که خروجی آنها وسیله پایش و اندازه گیری بعدی قابل تصدیق نمی باشد و در نتیجه نقاط ضعف آنها فقط پس از آنکه محصول مورد استفاده قرار گرفت و یا خدمات انجام شد،آشکار می گردد،صحه گذاری نماید.
بر حسب تناسب،سازمان باید محصول را در تمامی مراحل پدید آمدن محصول،با وسایل مناسب مورد شناسایی قرا دهد.
سازمان باید وضعیت محصول در سراسر مراحل پدیدآوری محصول را با توجه به الزامات پایش و اندازه گیری شناسایی نماید.
سازمان باید پایش و اندازه گیری مورد نیاز و همچنین تجهیزات پایش و اندازه گیری مورد نیاز را برای فراهم آوری شواهد تطابق محصول با الزامات مشخص شده معین نماید.
سازمان باید فرآیندهایی را ایجاد نماید که به وسیله انها اطمینان حاصل کند که پایش واندازه گیری می تواند انجام شود و به گونه ای انجام می شود که در سازگاری با الزامات پایش و اندازه گیری بایدتجهیزات اندازه گیری باید در دوره های زمانی مناسب و منظم کلیبراسیون شود و سوابق آن نهگداری شود.
7)اندازه گیری،تحلیل و بهبود
سازمان باید فرآیندهای پایش،اندازه گیری،تحلیل و بهبودی مورد نیاز را طرح ریزی و اجرا نماید تا:
الف)انطباق با الزامات محصول نشان دهد،
ب)از انطباق سیستم مدیریت کیفیت اطمینان حاصل نماید،
ج)اثر بخشی سیستم مدیریت کیفیت را به طور مستمر بهبود دهد.
این موضوع باید شامل معین نمودن روش های ذیربط،از جمله فنون آماری و گستره کاربرد آنها گردد.
به عنوان یکی از اندازه گیری های عملکرد سیستم مدیریت کیفیت سازمان باید اطلاعات مربوط به برداشت مشتری را از میزان برآورده سازی الزامات مشتری توسط سازمان مورد پایش قرار دهد.روش های بدست آوردن استفاده از این اطلاعات باید تعیین شوند.
سازمان باید ممیزی های داخلی را در فواصل زمانی طرح ریزی انجام دهد تا معین کند آیا سیستم مدیریت کیفیت:
الف)با ترتیبات طرح ریزی شده،با الزامات این استاندارد بین المللی و الزامات سیستم مدیریت کیفیتی که توسط سازمان ایجاد شده اند،انطباق دارد.
ب)به طرز اثر بخشی استقرار یافته و نهگداری می شود.
سازمان باید روش های مناسب برای پایش و در موارد کاربرد،اندازه گیری فرآیندهای سیستم مدیریت کیفیت را بکار گیرد.
سازمان بايد ويژگي هاي محصول را مورد پايش و اندازه گيري قرار دهد تا بدين وسيله برآورده شدن الزامات محصول را تصديق نمايد.
سازمان باید اطمینان حاصل نماید که محصولی را که در انطباق با الزامات محصول نمی باشد،شناسایی و کنترل موده تا از استفاده یا تحویل ناخواسته آن جلوگیری شود.یک روش اجرایی مدون باید ایجاد شود تا کنترل ها و مسئولیت ها و اختیارات مرتبط برای برخورد با محصول نامنطبق را تعریف کند.
سازمان باید داده های متناسب را تعیین،جمع آوری و تحلیل نماید تا تناسب و اثر بخشی سیستم مدیریت کیفیت را نشان دهد و ارزیابی نماید که در کدام مکان ها می تواند بهبود مستمر اثر بخشی سیستم کیفیت صورت پذیرد.
سازمان باید به طور مستمر اثر بخشی سیستم ها مدیریت کیفیت را از طریق بکارگیری خط مشی کیفیت،اهداف کیفیت،نتایج ممیزی ها،تحلیل داده ها،اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه و بازنگری مدیریت بهبود بخشد.
سازمان باید اقداماتی را برای برطرف سازی علتهای عدم انطباق ها و به منظور جلوگیری از بروز مجدد آن ها به عمل آورد.اقدامات اصلاحی باید متناسب با اثرات عدم انطباق های بروز یافته باشند.
سازمان باید اقداماتی را برای حذف علل انطباق های بالقوه جهت جلوگیری از بروزها آنها انجام دهد.اقدامات پیشگیرانه باید متناسب با اثرات مشکلات بالقوه باشند.
فصل سوم
چگونگی پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت در شرکت سویا سان
پياده سازي سيستم مديريت كيفيت در شركت سوياسان
در گذشته بر اساس نظام مواد غذايي كشور مسئول فني كارخانه داراي مسئوليت هاي ذيل بوده است:
1) مسئوليت رعايت الزامات مشتري
2) مسئوليت رعايت مقررات موارد غذايي در مراحل مختلف توليد يك محصول غذايي از جمله:
الف)مرحله مطالعات و آزمايشات و ثبت يك محصول جديد.
ب)تهيه مواد اوليه و لوازم بسته بندي مورد نياز محصول فوق
ج)شرايط و تجهيزات توليد و كنترل محصول فوق.
د)و در نهايت بسته بندي و نهگداري در انبارها و عرضه آن به بازار و ضمانت حفظ كيفيت آن محصول تا پايان تاريخ مصرف
3) مسئوليت كنترل و پيگيري گزارشات آزمايشات در مورد كيفيت محصول،محيط كار،آب مصرفي در واحد هاي مختلف توليد و
4) مسئوليت كنترل و پيگيري گزارشات واحد بهداشت در مورد وضعيت بهداشت پرسنل،رستوران و آب مصرفي و
همچنين در حال حاضر اختيارات مسئوليت فني در شركت شامل موارد ذيل است:
- 1) تأييد برگه هاي ساخت و بسته بندي هر سري ساخت از محصول.
- 2) صدور مجوز نهايي آزاد نمودن هر سري ساخت از محصول جهت توزيع
- 3) تأييد منابع خريد مواد اوليه و لوازم بسته بندي
با بوجود آمدن سيستم تضمين كيفيت در كارخانه اين مسئوليت ها را به عهده دار شد و مسئول فني يكي از اعضاي اين سيستم شد.اين ضروري است كه سيستم مديريت كيفيت در شركت به صورت واقعي تدوين و اجرا شود و اين مسئوليت به عهده مديريت ارشد كارخانه مي باشد.در اين راستا،كميته تضمين كيفيت تشيكيل گرديده كه داراي 6 عضو اصلي از جمله:
مدير عامل،مسئوليت فني،مدير واحد توليد،مدير آزمايشگاه،مدير واحد تحقيقات،مدير واحد فني مهندسي مي باشد و بنا به ضرورت از واحدهاي ديگر نيز در اين كميته شركت مي نمايند.
با توجه به مطالب عنوان شده با اجراي سيستم تضمين كيفيت درشركت،بدون تغيير در چارت سازماني با انجام اصلاحات در مسئوليت ها و اختيارات هر واحد ارتباط منطقي و قوي بين واحدهاي مختلف و واحد تضمين كيفيت بر قرار شده است.
طبقه بندي وظايف
وظايف واحد تضمين كيفيت به صورت طبقه بندي به اختصار در ذيل ذكر شده است:
- مميزي(بازرسي)تأمين كنندگان مواد
وظايف نمايندگان واحد تضمين كيفيت:
اين وظايف به صورت كلي در ذيل آمده است كه بر اساس نوع كار و تخصص مرتبط به هر نماينده محول گرديده است:
- 1)تدوين دستورالعمل هاي كاري در هر يك از مراحل توليد،بسته بندي و كنترل.
- 2)هدايت مديريت خريد به سمت تهيه مواد از منابع معتبر و كيفيت دار.
- 3)انجام نظارت بر كارهاي QC شامل:
- انجام نمونه برداري ها از موارد اوليه و محصول
- انجام كنترل هاي حين توليد
- الصاق تمامي ليبل ها بروي كليه مواد و محصولات
- تكميل فرمها در هر يك از مراحل كاري
- نظارت بر تكميل فرم ثبت اشكالات خط توليد توسط اپراتور
- تكميل فرم ها در هر يك از مراحل كاري
- 4)تهيه و تدوين دستورالعمل هاي شستشو و نظارت دستگاه ها و محيط كاري و بهداشتي
- 5)تهيه و تدوين و انجام كاليبراسيون (Calibration) مربوط به دستگاه هاي مستقر در بخش هاي مختلف توليد.
- 6)تهيه batch record بصورت خام
- 7)تدوين دستورالعمل هاي انجام آزمايشگاه retest
- 8)تهيه check list بازديد از عرضه كنندگان (supplier)
10)تهيه ضوابط و دستورالعمل مربوط به تهيه آب،آب مورد مصرف بخش ها و سيستم تصفيه پساب صنعتي
11)تهيه و تدوين فرم ثبت اشكالات خط توليد
12)تهيه و تدوين مقررات و ضوابط در هر يك از بخشهاي توليد،آزمايشگاه و انبارداري.
13)تهيه دستورالعمل كنترل ساليانه سلامت و بهداشت افراد.
14)تهيه و دستورالعمل هاي نمونه برداري و بر چسب زني.
15)تهيه و تدوين مشخصات (specification)ملزومات بسته بندي و مواد اوليه.
16)تأييد تمامي آناليزها و تست هاي اختصاصي
17)تأييد نهايي و يا رد كردن (rejected) محصول
18)تدوين شرايط مطالعات پايداري براي تعيين تاريخ مصرف محصولات غذايي.
19)بررسي و تأييد پيشنهادات ارسال شده جهت دستگاه هاي مورد نياز قسمت هاي توليد،بسته بندي،آزمايشگاه و تأسيسات.
20)تهيه دستورالعمل هاي مربوط reworking و reprocessing
21)شايان ذكر است كه اين شركت توانسته است در جهت رسيدن به اهداف بهبود مستمر كيفيت،موارد مطرح شده در بالا را بواسطه برگزاري دوره هاي عملي ، آموزشي،براي كليه پرسنل و هيئت مديره با روشن نمودن اذهان آنها،دروني سازد.
نگاهي به اجراي ISO 9001:2008 در كارخانه سوياسان:
هدف اصلي شركت مشتري مداري و جلب رضايت مشتري است كه اين در گرو كنترل و كيفيت محصول توليدي است و رساندن به كيفيت بالا در محصول است كه اين استانداردها شركت براي رسيدن به اهدافش كمك مي كند.
براي رسيدن به اهداف كلان دو راه داريم يا اينكه به طور مستقيم حركت كنيم كه اين راه تداوم ندارد اما وقتي با توجه به چرخه PDCA حركت كنيم يك مسير پله اي را ادامه مي دهيم كه اين مسير تداوم دارد و بهتر و با نتيجه متر به هدف اصلي مي رسيم.روند كاري شركت نيز بر هيمن اساس است.
روندكاري سيستم مديريت كيفيت در شركت سوياسان را بر اساس فرآيندهاي سازماني شركت شرح مي دهيم:
همان طور كه گفتيم هدف اصلي شركت جلب رضايت مشتري است پس كار خود را بر اساس برآورد كردن نيازات و الزامات مشتري برنامه ريزي مي كند.
با ايحاد ارتباط با مشتريان خود و كسب اطلاعات از سليقه آنها و نيازهايشان محصول مورد نظرشان را طراحي كرده و بر اساس آن محصول،مواد اوليه مورد نياز محصول را خريداري مي كنند.(plan)
شرايط خريد اينگونه است كه مسئول خريد براي هر مواد اوليه تأمين كننده هايي را مشخص مي كند و آنها را ارزيابي مي كند كه آيا موادي كه از آنها خريداري مي شود،كيفيت و آن استانداردهايي كه مورد نظرشان هست را داراست يا خير؟آيا مواد سفارش داده شده را سر موقع تعيين شده ارسال مي كند يا خير؟آن تأمين كنندگاني كه از همه جهات تأييد شده باشند را در ليست تأمين كننده ها قرار مي دهند و آنهايي كه ok نبودند را در ليست سياه قرار ميدهند.مسئول خريد براي هر خانواده محصولي كه مي خواهد خريداري كند،2 تا 3 تأمين كننده مشخص ميكند.
براي سفارش،ابتدا از آن مواد مورد نظر به عنوان نمونه سفارش مي گيريد كه آيا با آن چيزي كه خواسته شده بود مطابقت دارد يا خير؟در اين مرحله كنترل كيفيت مواد اوليه اي كه خريداري شده را مورد بررسي و آزمايشات قرا مي دهد و آنها را بر اساس استانداردهاي موجود ارزيابي ميكند و اعلام مي كند كه اين مواد شرايط مورد نظر را داراست يا خير؟اگر مواد با آن استانداردها مطابقت نداشت به عنوان محصول نا منطبق برگشت داده مي شود و اگر از تمامي جهات مورد قبول بود اجازه خريد داده مي شود و مواد خريداري مي شود و در انبار مواد اوليه،انبارش ميشود.
مسئول خريد تمام اطلاعات مربوط به تأمين اطلاعات مربوط به تأمين كننده،نوع محصول سفارش داده شده،شرايط پرداخت و حمل و نقل و گزارشات مربوط به كنترل كيفيت و .... را ذخيره كرده و در دوره هاي مختلف تمامي اين اطلاعات را ارزيابي ميكند و آن تأمين كننده مربوطه را ميسنجد و براي او امتياز بندي مي كند.واحد تضمين كيفيت اين فرمهاي طراحي شده كه تأمين كنندگان را ارزيابي مي كند را از نظر گريد هاي كمي و كيفي بررسي كرده و از نظر كمي و كيفي تأمين كنندگان را امتياز بندي مي كند و مشخص مي كند كه با هر تأمين كننده متناسب با امتيازي كه كسب كرده چگونه رفتار شود.
واحد تضمين كيفيت عملكرد واحد خريد را بر اساس فرم هایی که تهیه می کند و بررسی هایی که انجام می هد به صورت دوره ای ارزیابی می کند و در جلسه و بازنگری نتیجه و ارزیابی ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
در مرحله کنترل کیفیت مواد اولیه و محصول نهایی و تولید،فرآیند کالبیراسیون باید انجام بگیرد.این فرآیند در قسمتهایی که دستگاه وجود دارد انجام می گیرد و دقت دستگاه ها اندازه گیری و تنظیم می شود و کنترل تجهیزات به طور کامل صورت می گیرد.واد تضمین کیفیت فرمهایی تهیه می کند که اطلاعات برای هر دستگاه،تاریخ کالیبراسیون شدن دستگاه ها،طول دوره ای که باید کالیبراسیون انجام شود و وضعیت کالیبره کردن را در آنها ذخیره می کنند.