بسمه تعالی
فصل اول: کلیات، هدف، پیشینه تحقیق، روش کار و تحقیق
فصل اول – کلیات (اطلاعاتی راجع به محل انجام پروژه)
شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت توربو کمپرسور نفت در تاریخ تأسیس شد
سهامدران شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت، شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت (60%) و شرکت صنایع تجهیزات نفت (40%) هستند. چند سال پیش هنگامی که شرکت ملی گاز ایران موظف شد خط لوله سراسری شماره 3 از جنوب (کتگان) به مناطق شمالی و مناطق مرکزی کشور را احداث نماید. در این میدان یکی از مهمترین بخش های پروژه که در حقیقت ساخت توربو کمپرسورهای گازی بود طی مناقصه ای به شرکت (Alstom Power) آلستوم پاور سوئد واگذار شد.
گاز در خط لوله در طی زمان و مسافت های طولانی انتشار پیدا می کند. برای رفع این مشکل ایستگاه های تقویت فشار طراحی شده و در آنجا گاز توسط کمپرسور کمپرس (فشرده) شده و در مسری خود با فشار حرکت داده می شود. توربین وظیفه به حرکت درآوردن کمپرسور را دارد. در حقیقت توربین نیروی محرکه کمپرسور می باشد. در عین حال توربین ها از نوع گازی (نه بخار و ...) هستند.
شرکت آلستوم که بعد از مدتی اعلام ورشکستگی نمود و توسط کمپانی مشهور زیمنس (آلمان) خریداری شد. پس از برنده شدن در این مناقصه شرکت توربو کمپرسور نفت (otc) را به عنوان پیمانکار خود در ایران برگزید. در این پروژه مونتاژ توربین های 25 مگاواتی به عهده یکی از شرکتهای زیرمجموعه otc یعنی شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت نهاده شد. کارگاه مکونتاژ این شرکت در شهرک صنعتی شمس آباد – 45 کیلومتری اتوبان تهران – قم احداث شد و دفتر آن هم اکنون در خیابان گاندی – خیابان چهاردهم می باشد. شرکت OTCE یک هیئت مدیره دارد که در آن جناب آقای مهندس منتظری به سمت مدیرعامل برگزیده شده اند و 6 معاونت به نام های زیر دارد.
معاونت مالی – اداری – معاونت بازرگانی – معاونت طرح و برنامه – معاونت تولیذ – معاونت تحقیق و توسعه و معاونت فنی و مهندسی. چارت سازمانی شرکت به شکل زیر می باشد.
یکی از زیرمجموعه های معاونت طرح و برنامه دپارتمان مهندسی صنایه می باشد. و شرح وظایف آن نیز به شرح زیر می باشد.
در بخش تولید 3 سمت اصلی وجود دارد یکی بخش مونتاژ و دیگری بخش تست و راه انداری. مدیریت مونتاژ شامل 3 زیرگروه پایپلینگ، مکانیک و الکتریال می شود که این سه گروه همانطور که از اسم آنها پیدا مسوؤلیت مونتاژ و نصب قطعات مکانیکی توربینی و قطعات پایپینگ ها و مجموعه کامل کابل کشی ها و ... مربوط به الکتریکال را دارند. بخش تست و اره اندازی در حقیقت عهده دار کنترل تمام سیستم های مونتاژ شده است.
فصل دوم
مقدمه (فصل)
بهتر است قبل از آنکه استقرار بپردازیم، جایگاه آنرا در دید کلان برنامه ریزی معرفی شود تا در ابتدای کار درک بهتری نسبت به آن ایجاد شود. همچنین اهمیت آن بیش از پیش روشن گردد. در اینصورت می بایست به سراغ «برنامه ریزی تسهیلات» برویم. لغتی که در سالهای اخیر به طور خاص در صنعت از آن بسیار یاد شده و مقالات و کتاب های متنوع و زیادی در این باره نوشته شده است مدل های پیچیده ریاضی ارایه شده و روش ها و راهکارهای تحلیلی و آزمایشی مختلفی مطرح گردیده است.
برنامه ریزی تسهیلات در حقیقت تعیین می کند که چگونه با امکانات موجود و دارایی ثابت می توان بهترین حالت را برای انجام فعالیت در راستای هدف مورد نظر به وجود آورد.
برنامه ریزی تسهیلات یک موضوع عام و کلی است و کاربرد وسیعی دارد. میتوان از آن در یک بیمارستان، یک کارگاه مونتاژ یک مرکز خدمات مثلاً دانشگاه، انبار، فرودگاه یک مغازه و ... استفاده کرد.
عامل بهبود مستمر در برنامه ریزی تسهیلات جایگاه والایی دارد. شاید به همین دلیل است که یان پروژه (بهبود درمان) و بسیاری از پروژه های مشابه آن انجام می شود. زیرا نهایتاً منجر به بهبود می ود که این بهبود می تواند در زمینه ها مختلف و متفاوت مانند زمان، نیروی انسانی، ابزارآلات و ... شود. بهبود مستمر مستمر در چرخه برنامه ریزی تسهیلات را در شکل به صورت زیر آمده است.
به طور کلی مبحث برنامه ریزی تسهیلات شامل 2 بخش مهم است: مکان یابی تسهیلات و طراخ تسهیلات. مسئله مکان یابی و تعیین مکان جهت واحد است و از اطلاعاتی در باره مشتریان، عرضه کنندگان مواد اولیه و عرضه سایر تسهیلات پیروی می کند.
طراحی تسهیلات شامل 3 بخش طراحی سیستم های تسهیلات، طراحی پیدمان و طراحی سیستم های انتقال است. طراحی سیستم های تسهیلات شامل سیستم های ساختاری، سیستم های فضایی، سیستم های ساختمانی، سیستم های روشنایی، سیستم های ایمنی و سیستم های بهداشت و ... می شود. چیدمان شامل کلیه تجهیزات، ماشین آلات و اسباب و اثاثیه داخلی می شود. همچنین سیتم های انتقال شامل مکانیزم های مورد نیاز برای ایجاد ارتباط متقابل در داخل واجد موجود است.
به طور کلی سلسله مراتب برنامه ریزی تسهیلات را می توان در شکل مشاهده نمود.
مکان یابی تسهیلات در حقیقت دید کلان از برنامه ریزی تسهیلات است درحالیکه طراحی تسهیلات با بررسی جزء به جزء در سطوح خرد به این مسئله می نگرد.
مکان کارخانه
- برنامه ریزی تسهیلات سیستم تسهیلات کارخانه
طراحی کارخانه چیدمان کارخانه
حمل و نقل مواد
به عنوان مثال در پرئژه یک کارخانه مونتاژ می توان بدین صورت گفت:
آنچه پس از بررسی اجمالی در باره مبحث برنامه ریزی تسهیلات – با توجه به سلسله مراتب و اجزاء آن – همچنان مهم به نظر می رسد، اجرای مستمر آن است و تأکید در این پروژه نیز در همین راستا می باشد.
حال بهتر می توان در مورد موضوع مورد نظر این پروژه یعنی چیدمان صحبت کرد و جایگاه آنرا یا یک دید کلان بررسی کرد. چیدمان بخشی از مبحث طراحی کارخانه است. هنگامی که در برنامه ریزی تسهیلات مکان مشخص شد، 3 موضوع مطرح می شود. طراحی سیستم ها چیدمان و حمل و نقل ها. تا حدودی در طراحی نیز ترتیب همین است ولی در عین هر سه ایتم به یکدیگر نیاز دارند. به طور کلی برنامه ریزی تسهیلات شامل موارد زیر می شود و هدف ما در بخش چیدمان کمک به بهبود مستمر این فرآیندها است به طوریکه اهداف و مقاصد مورد نظر ما را برآورده نموده. همچنین با تغییراتی که در (مثلاً) بخش چیدمان انجام می شود. برخی موارد به سمت بهبود میل پیدا می کند.
دریافت، بازرسی در محوطه، انبار، بازاریابی، ارسال به تولید و مونتاژ، حرکت در داخل تولید و مونتاژ، انبار محصولات در جریان ساخت، کنترل مواد، بستهبندی، ارسال به انبار، انتخاب سفارش، ارسال برای حمل، جمع آوری سفارش حمل، نگهداری و خدمات کارمندی، همچنین لازم است از کنترل موجودی کنترل تولید، کنترل کیفیت، خیرد، بازاریابی، طراحی محصول، بسته بندی، توسعه محصول، ساخت، سیستم هیا اطلاعاتی و مدیریت نیز اطلاعاتی به عنوان ورودی گرفته شود.
* برنامه ریزی دپارتمان
برنامه ریزی دپارتمان می تواند شامل برنامه ریزی جهت بخش های تولید، پشتیبانی، اداری، خدماتی و ... شود. برنامه ریزی بخش تولید شامل مجموعه ای از ایستگاه های کاری است که طی فرآیند چیدمان تسهیلات گرد هم آمدهاند. برنامه ریزی دپارتمانی نی تواند با ترکیب ایستگاه های کاری که وظایف مشابه دارند انجام شود. منظور ایستگاه های کاریای است که فرآیند شبیه به هم دارند.
4 نوع از برنامه ریزی دپارتمانی
< >برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس محصولبرنامه ریزی دپارتمانی بر اساس محل مواد ثابتبرنامه ریزی دپارتمانی بر اساس خانواده محصول (یا تکنولوژی گروهی)برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس فرآیند
توضیحات هر یک از انواع برنامه ریزی
حال فرض کنید برای یک محصول مثل تقاضای ثابت و بزرگی باید توسط تولید برآورده شود. در هر یک چنین وضعیتی ایستگاه های کاری می بایستی ترکیب شده و به یک نوع برنامه ریزی دپارتمانی تبدیل شوند که همه ایستگاههای کاری جهت تولید محصول در آن جمع شده اند. در این حالت برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس محصول را می توان بخش بر اساس خط تولید نامید.
در حالت دیگر می توان فرض کرد محصول دارای تقاضای سفارشی با میزان کم و حجم بسیار بزرگ است و نمی توان آنرا به راحتی جابجا کرد و حرکت داد. ایستگاه های کاری باید ترکیب شده و یک برنامه ریزی دپارتمانی را فراهم آورند که شامل همه ایستگاه های کاری مورد نیاز جهت تولید محصول و مراحل آن باشد.
این نوع برنامه ریزی دپارتمانی به دپارتمان بر اساس محل ثابت مواد معروف است.
نوع سوم از برنامه ریزی دپارتمانی محصول هنگامی به وجود می آید که میزان تقاضا درصد متوسط بوده و تعداد انواع محصولات نیز متوسط باشد. شکل مشابه اجزاء، در یک خانواده از اجزاء به گروه ایستگاه کاری معروف است. ترکیب گروه ایستگاه کاری در برنامه ریزی دپارتمانی محصول به عنوان یک بخش بر اساس خانواده محصولات معروف است. به عنوان آخرین حالت در برخی مواقع در ترکیب ایستگاه های کاری، فرآیندها مشابه می باشد. برنامه ریزی دپارتمانی برای چنین قطعاتی به بخش بر اساس فرآیند معروف است. منظور از بخش در جملات بالا همان دپارتمان است و از نظر معنایی تفاوتی نمی کنند.
نوع سوم از برنامه ريزي دپارتماني محصول هنگامي به وجود مي آيد كه ميزان تقاضا درصد متوسط بوده و تعداد انواع محصولات نيز متوسط باشد. شكل مشابه اجزاء، در يك خانواده از اجزاء به گروه ايستگاه كاري معروف است. تركيب گروه ايستگاه كاري در برنامه ريزي دپارتماني محصول به عنوان يك بخش بر اساس خانواده محصولات معروف است. به عنوان آخرين حالت در برخي مواقع در تركيب ايستگاه هاي كاري، فرآيندها مشابه مي باشد. برنامه ريزي دپارتماني براي چنين قطعاتي به بخش بر اساس فرآيند معروف است. منظور از بخش در جملات بالا همان دپارتمان است و از نظر معنايي تفاوتي نمي كنند.
در جدول زير تركيب ايستگاه هاي كاري براي برنامه ريزي دپارتماني آمده است.
جمع آوري اطلاعات
قبل از آنكه هرگونه برنامه و سيستم استقراري پيشنهاد شود مي بايست به برخي سؤالات پاسخ داد و ابعاد مختلف استقرار را در نظر گرفت. تعدادي از اين سوالات كه مي بايستي به آنها پاسخ داده شود به شرح زير است.
محصول چيست؟ (چه چيزي قرار است توليد شود؟)
چگونه توليد مي شود؟
به چه تعداد توليد مي شود؟
مراجل انجام كار چگونه است؟
تجهيزات و ماشين آلاتي كه قرار است به كار روند كدامند؟
جريان مواد و محصول و ... به چه صورت است؟
مواد اوليه كدامند؟
محصول در كجا توليد مي شود؟
مدت زمان توليد محصول؟
............
در اين فصل به مرور اين سؤالات مطرح شده و توضيحات نسبتاً جامعي در مورد آنها داده خواهد شد.
به طور قطع مي توان گفت شناخت محصول اولين آگاهي مهمترين اطلاع يك طرح بهبود دهندة استقرار مي باشد. دليل آن ايجاد يك ديد كلي و يك افق ذهني بلندتر در ذهن شخصي است كه برروي مسئله استقرار كار مي كند. به طور قطع ذهنيتي كه در مورد يك كارخانه سازندة توربين هاي گازي و چيدمان آن به ذهن خطور مي كند با ذهنيت در ياره يك كارخانة توليد محصولات غذايي مثلاً پفك تفاوت چشمگيري دارد.
اين اولين قدم از شناخت مسئله است كه جهت دهي كلي برنامه ريزي و استقرار را تعيين مي كند. بديهي است كه در اينجا به اطلاعات اساسي و پايه اي جهت بررسي دقيق تر و اعلام نظر صحيح تر نيازمنديم.
پاسخ به اين سوال كه محصول چگونه توليد مي شود معمولاً به عهده بخش توليد است. مشخصات عمليات دقيق، ارايه و ضمميه كردن عكس هاي محصول در همه مراحل فيزيكي از مهمترين اطلاعات ووردي يك طرح استقرار است. به عنوان يك واحد سفارش آن به يك شركت پيمانكار يكي از وظايف يك برنامه ريز يا طراح فرآيند است. در شكل زير فرآيند تصميم گيري در مورد ساخت يا خريد آمده است.
اگر در ابتداي طراحي استقرار براي يك مؤسسه باشيم برنامه ريزي ظرفيت اهميتي چند برابر پيدا يم كند. در اين حالت مشخص كردن مكان كارخانه براي پيش بيني طرح هاي توسعه اي، درآوردن نمودارهاي عرضه و تقاضا براي محصول، پيش بيتي آيندة چند ساله محصول و عوامل بسيار ديگر براي كارخانه برنامه ريزي ظرفيت مي كنند. با اين حال اگر سال ها از طول عمر يك واحد صنعتي مي گذرد در بهبود استرقار، بحث ظرفيا همچنان مهم است. ميتوان گفت اين برنامه ريزي ظرفيت و طرح بهبود استقرار در بسياري اوقات با هم يك تناسب مستقيم دارند.
براي اينكه ما سير زماني توليد يك محصول را به دست آوريم لازم است اطلاعات زير را داشته باشيم. اين اطلاعات در مراحل مختلفي براي ما بسيار سودمند است كه در جاي خود در بارة آنها بحث و گفتگو خواهيم نمود.
ليست قطعات
ليست قطعات، فهرستي از اجزاي سازندة يك محصول است – يك ليست قطعات علاوه بر تصميم در مورد ساخت يا خريد شامل اطلاعاتي از قبيل زير يم باشد: شماره قطعه ها، نام قطعه، تعداد قطعه به كار رفته، مراجع نقشه ها
ليست مواد
ليست مواد شباعت زيايد به ليست قطعات دارد و از آن يك فهرست مواد اغلب به ليست قطعاتي گفته مي شود كه شامل همان اطلاعات ليست قطعات به علاوه اطلاعاتي در مورد ساختار محصول باشد. معمولاً ساختار محصول داراي سلسله مراتبي است كه به آن سطح مونتاژ محصول گرفته ميشود. سطح صفر معمولاً مشخص كنندة محصول نهايي است. سطح را براي زير مونتاژها و اجرايي به كار مي رود كه مستقيماً محصول نهايي را به وجود مي آورند. سطح 2 زير مونتاژهاي اجزاء سطحاند. و به هم ترتيب تا ريزترين قطعات و مواد ديده مي شود. مي توان گفت يك نمودار درختي جايي از اين سطح بندي و طبقهبندي به دست مي آيد. در شكل زير نمونه اي از يك ليست مواد را مشاهده مي كنيد.
برگ مسير توليد
پس از آنكه تصميم در مورد ساخت يك محصول گرفته مي شود، لازم است در مورد چگونگي ساخت محصول تصميم گرفته شود. اين تصميمات بر اساس تجربه هاي موجود، نيازها، تجهيزات، نرخ توليد، تقاضا و پيش بيني هاي آينده انجام مي گيرد. شايد بتوان گفت به همين دليل است كه در تسهيلات مختلف فرآيندهاي متفاوت، فعاليت ها و كارهايي كه انجام مي شود به نسبت متفاوت است.
آنچه يكسان است رويه انتخاب است. ورودي هاي مورد نياز جهت انتخاب فرآيند را «توصيف فرآيند» مي نامند. توصيف فرآيند شامل تشريح آن چيزي است كه بايد انجام شود. براي يك محصول ساخته شده توصيف فرآيند شامل مشخص كردن نحوة ساخت قطعاتي از ليست قطعات است كه بايد ساخته شوند و در اين راه، نفشة سازندة هر قطعه و تعدادي كه بايد توليد شود شناسايي مي شود.
رويه انتخاب فرآيند به صورت زير است:
تعريف عمليات پايه
تشخيص فرآيندهاي مختلف به عنوان گزينه هاي موجود انجام عمليات
تحليل گزينه هاي مختلف انجام فرآيند
استاندارد كردن فرآيند
ارزيابي گزينه هاي مختلف انجام فرآيند
انتخاب فرآيند
خروجي هاي رويه انتخاب فرآيند: مجموعة فرآيندها، تجهيزات و مواد خام مورد نياز براي توليد محصول در كارخانه هستند. خروجي ها معمولاً به شكل برگ مسير توليد نمايش داده مي شوند.
در برگة توليد حداقل اطلاعات زير مورد نياز است: نام قطعه و شماره آن، توصيف عمليات و شمارة آن، تجهيزات مورد نياز، انجامهاي انجام كار، مواد خام مورد نياز.
شكل ديگري از برگه مسير توليد نيز وجود دارد كه به اسم هاي مختلفي شناخته مي شود. برگه عمليات، برگه فرآيند، برگه توليد، البته برگه مسير توليد حالت كاملتري از برگه عمليات مي باشد. معمولاً در برگه عمليات به اطلاعات زير اكتفا مي شود. شماره عمليات، نام عمليات، ماشين آلات و تجهيزات، قيد و بند و ابزار و زمان استاندارد. در زير يك نمونه از برگه عمليات مي توان مشاهده كرد.
نمودار مونتاژ
اطلاعاتي كه نمودار مونتاژ به ما مي دهد همانطور كه از اسم آن پيدا است، در مورد چگونگي مونتاژ محصول است. ساده ترين راه براي ساخت يك نمودار مونتاژ آنستكه با يك محصول كامل شروع كنيم و آن را خرد كنيم و آن قدر اين كار را ادامه دهيم تا به اجزاي اصلي برسيم. شبيه يك نمودار درختي كه در آن سيستم يك محصول در شاخه هاي مختلف تا حد امكان ريز شده است. نمونه اي از يك برگه مونتاژ را نيز مي توان در زير ديد.
هرچند برگ مسير توليد اطلاعات روش هاي توليد را در بر دارد و نمودار مونتاژ نحوة سوارشدن قطات روي يكديگر را نشان مي دهد. ولي هيچ كدام از اين دو درك كاملي از جريان درون يك مجموعه را ايجاد نمي كنند. ولي با تركيب اين اطلاعات يعني برگه مسير توليد و نمودار مونتاژ، نموداري به وجود مي آيد كه اطلاعاتي در مورد جريان دروني را نيز به ما مي دهد.
نمودار فرآيند عمليات
نمودار فرآيند عمليات، نقاطي را كه مواد وارد فرآيند توليد مي شوند و نيز ترتيب تمام عمليات و بازرسي ها را به جز حمل و نقل مواد نشان مي دهد. اين نمودار همچنين اطلاعاتي را هم كه در تجزيه و تحليل مواردي از قبيل زمانبندي مراحل و نحوة قرار گرفتن دستگاه ها مفيد تشخيص داده مي شوند در بر ميگيرد. همانطور كه گفته شد نمودار فرآيند عمليات براي استقرار بسيار مهم است. زيرا يك ديد كلي و منظم از فرآيند توليد به دست مي دهد. مخصوصاً در واحدهايي كه توليد پيچيدگي زيايد داشته باشد اين ديد كلي بدون استفاده از اين نمودار به سختي حاصل مي شود.
علائم استاندارد به كار برده شده در نمودار فرآيند عمليات: (طبق تعريف)
عمليات دايره: هرگاه تغييري در خصوصيات فيزيكي يا شيمايي قطعه روي دهد مثلاً قطعه اي مونتاژ شود چيزي از آن جدا گردد، اطلاعات ارايه يا دريافت شود و يا عمل طرجريزي يا محاسبه اي انجام شود گوئيم عملي صورت گرفته است.
حمل و نقل (): هرگاه چيزي از جايي به جاي ديگر منتقل شود، به جز حركاتي كه جزئي از عمليات به حساب آيد يا حركاتي كه توسط كارگر در ضمن انجام كار يا در حين بازرسي اتفاق مي افتد گوئيم حمل و نقل صورت گرفته است.
بازرسي: (مربع) هرگاه چيزي به منظور شناسايي آزمايش شود و يا كيفيت و يا كميت هر يك از خصوصيات آن بررسي شود، گوئيم بازرسي صورت گرفته است.
تأخير (D): تأخير در مورد يك محصول، هنگامي پيش مي آيد كه به غير از شرايطي كه خودمان براي ايجاد تغييرات فيزيكي و شيمايي فراهم كرده ايم، شرايط ديگري براي انجام فوري عمل بعدي روي محصول يا قطعه فراهم شده باشد و محصول مجبور به انتظار شود.
انبار (): انبار كردن هنگامي است كه قطعه در جايي نگهداري مي شود و از بيرون بردن آن بدون اجازه جلوگيري شود.
فعاليت تركيبي (◙): انجام يك عمل توأم با بازرسي را نشان مي دهد.
براي به وجود آوردن يك نمودار از فرآيند عمليات از سمت راست بالاي نمودار شروع كرده و ابتدا اجزاي به كار رفته در اوليت مونتاژ را درنظر مي گيريم. اگر قطعات خريداري مي شوند، به صورت خطوط افقي نشان داده مي شوند كه در محل مناسب براي مونتاژ به قطعات ديگر متصل مي شوند.
اگر قطعات بايد ساخته شوند روش توليد را بايد از برگ مسير توليد استخراج و با توالي مورد نظر به صورت عمودي نمايش داد كه در محل مناسب مونتاژ مي شوند. نمودار فرآيند عمليات به اين ترتيب كامل مي شود تا جايي پيش مي رود كه مواد و قطعات از انبار ترخيص و طي اين نمودار به محصول تبديل مي شوند.
دياگرام شبكه فعاليت ها در تهيه نمودار مونتاژ و نيز نمودار فرآيند عمليات تأثير بسزايي دارد.
ظرفيت و زمانبندي
چقدر توليد كنيم؟ چه زماني توليد كنيم؟ براي پاسخ به اين سؤالات لازم است بدانيم توليد محصول تا چه موقع ادامه خواهد داشت. اين آگاهي از طريق پيشبيني بازار به دست مي آيد. همچنين به طور كلي لازم است بدانيم سطح سفارش چقدر است. تصميمات مربوط به طراحي و استقرار زمانبندي روي انتخاب ماشين الات، تعداد شيفت ها، تعداد كاركنان، احتياجات فضا، تجهيزات انبار، تجهيزات حول و نقل مواد، احتياجات كاركنان، سياست هاي انبار، طراحي واحد بار، اندازة ساختمان و ... اثر مي گذارد. در عين حال براي اتخاذ تصميم در مورد زمانبندي لازم است علاوه بر اطلاعات كافي در مورد فرآيندها و محصول اطلاعات بازاريابي دقيقي در اختيار تصميم گيران قرار گيرد.
تخمين ضايعات:
تخمين بازار مشخص مي كند كه سالانه چه حجمي از هر محصول بايد توليد شود. براي توليد مقدار مورد نياز محصول تعداد واحدهاي مورد نياز جهت زمانبنذي توليد، مي بايست برابر تخمين بازار به علاوه تخميني از ضايعات باشد. بنابراين ظرفيت توليد بايد براي ضايعات هم منظور و محاسبه شود. در غير اينصورت هنگامي كه ضايعات به وجود مي آيند ممكن است تقاضاي بازار بر طبق پيش بيني برآورده نشود. ضايعات شامل مادة اوليه اضافي است كه در فرايند ساخت به دليلي شكل هندسي قطعات يا ملاحظات كيفي دور ريخته ميشود.
گاهي اوقات نيز ضايعات به دليل كيفيت بد به وجود مي ايند. اشتباه در ماشين كاري يا عمليات مونتاژ و ... مي تواند عامل آن باشد. در هر زمان لازم است در راستاي بهبود مستمر براي به صفر رساندن ضايعات الاش كرد، كه البته نجالي براي طرح اين بحث در اين جا وجود ندادر..
تجهيزات مورد نياز
قدم بعدي در تكميل اطلاعات پيش نيازي استقرار محاسبه تجهيزات و ماشين الات ضروري و اساسي مي باشد. براي محاسبه تجهيزات لازم است برآورد قابل اعتمادي از حجم توليد، درصئ ضايعات و زمانهاي استاندارد براي تمام عمليات ها انجام گيرد. برگه ماشن آلات مورد نياز در طرح استرقار جهت اين كار طراحي شده است كه به صورت زير مي باشد.
براي تخمين تعداد تجهيزات مورد نياز مي توان از مدل قطعي زير استفاده نمود:
به طوريكه:
F= تعداد مورد نياز در هر شيفت
S= زمان استاندارد (برحسب دقيقه) براي هر واحد توليد
Q= تعداد واحدهايي كه بايد در يك شيفت توليد شود.
E= عملكرد واقعي، كه به صورت درصدي از زمان استاندارد بيان شده است.
H= ميزان زمان (دقيقه) موجود براي هر ماشين
R= پايايي ماشين، كه به صورت درصدي از «زمان كار» ماشين است.
جدول جريان توليد
همانطور كه مي دانيم جريان مواد در فرآيند توليد با تسهيلات رابطة بسيار نزديكي دارد. بنابراين لازم است كه هنگام فرمولبندي طرح استقرار پيشنهادي، به طور دقيق مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد. يكي از مفيدترين روش هاي مطالعه جريان توليد، استفاده از جدول جريان توليد است كه به صورت نمايش تصويري از توالي تمام عمليات از قبيل حمل و نقل، بازرسي، تأخيرها و انبار كردن كه در ضمن فرآيند اتفاق مي افتد، مشخص مي كند. اين اطلاعات شامل زمان مورد نياز و ميزان ساخت حركت است كه براي تجزيه و تحليل جريان توليد مطلوب تلقي مي شود. جدول جريان توليد در حقيقت به راحتي مي تواند مسير حركت يك محصول يا فعاليت هاي يك كارگر را دنبال كند. اين جدول نيز مانند نمودار فرآيند عمليات ديد خوبي (البته با جزئيات مخصوص به فروش) به طراح استقرار مي دهد.
نمودار جريان
طرحي از استقرار كف ها و ساختمان ها كه موقعيت همة فعاليت هايي را كه در جدول جريان توليد ظاهر مي شود نشان مي دهد و در حقيقت جريان محصول را روي استقرار ديكته مي كند. جمله مذكور تعريف نمودار جريان است. هر فعاليتي روي نمودار جريان به وسيله نشانه ها و شماره هايي مشخص ميشود. سير حركت مواد يا نحوة عمل انسان در نمودار فرآيند جريان يا خطوط يا نوار مشخص مي شود. جهت حركت نيز با پيكان نشان داده مي شود.
نمودار جريان مثل جدول جريان معمولاً براي دنبال كردن مواد در فرآيند توليد به كار مي رود.
جريان
اگر جريان مواد، قطعات و عرضه ها در داخل تسهيلاتا توليدي، موضوع فرآيند جريان باشد، اين فرآيند، سيستم جريان مواد نام دارد. نوع سيستم جريان مواد به وسيله فعاليت ها با برنامه ريزي بخش هايي كه مواد آنها جريان دارد تعيين ميشود. با توجه به آنچه در قسمت قبلي در مورد آن بحث شد، 4 نوع برنامهريزي دپارتماني براي توليد وجود دارد:
بخش هاي خط توليدي
بخش ها بر اساس مجل مواد ثابت
بخش ها بر اساس خانواده محصول
بخش ها براساس فرآيند.
در شكل زير انواع زير انواع سيستم جريان مواد براي هر 4 نوع بخش مشاهده مي شود.
منابع سيستم هاي جريان مواد بخش هاي زير مي باشند.
بخش هاي كنترل توليد و كنترل كيفيت
بخش هاي ساخت، مونتاژ و ذخيره سازي
تجهيزات حمل و نقل موادي كه براي حركت مواد، قطعات و عرضه ها نياز است.
انبارها
به طور كلي اگر جريان محصولات در تسهيلات توليدي موضوع جريان باشد، فرآيند جريان به نام سيستم توزيع فيزيكي خوانده مي شود. موضوع سيستم ها توزيع فيزيكي، كالاهاي ساخته شده به وسيله يك شركت است و منابع آن شامل موارد زير است:
مشتري.
بخش هاي فروش حسابداري و انبارها
تجهيزات حمل و نقل مواد و انتقال مورد نياز براي حركت كالاي ساخته شده.
توزيع كنندگان محصول ساخته شده.
الگوي جريان
الگوهاي جريان را مي توان تركيبي از جريان در داخل ايستگاههاي كاري، داخل بخش ها و بين بخش ها در نظر گرفت.
الگوي جريان: از تركيب جريان در 3 قسمت مختلف يعني ايستگاه هاي كاري، داخل بخش ها و بين بخش ها به دست مي آيد. كه در زير مختصري در بارة هر يك بحث مي شود.
الف- جريان در ايستگاه هاي كاري
در تعيين جريان داخل ايستگاه هاي كاري، مطالعات حركت و ملاحظات فاكتورهاي انساني بسيار مهم مي باشد. جريان در داخل يك ايستگاه كاري بايد همزمان، متقارن، طبيعي، هماهنگ و عادي باشد. هر يك از كلمات همزمان، متقارن، طبيعي و هماهنگ داراي توضيحات و معناي مخصوص خود هستند كه ما در اينجا از توضيحات در مورد آن صرفنظر ميكنيم.
جريان داخل بخش ها
الگوي جريان داخل بخش به نوع بخش بستگي دارد. در يك بخش بر اساس محصول و يا خانواده محصول جريان كار از جريان محصول تبعيت مي كند. الگوي جريان انتها به انتها، پشت به پشت و نامشخص نشاندهندة بخش بر اساس محصول هستند كه در هر ايستگاه كاري يك نفر كار مي كند. الگوهاي جريان جلو به جلو وقتي استفاده مي شوند كه استقرار يك بخش بر اساس محصول باشد. يك نفر كارگر در 2 ايستگاه كاري كار مي كند. الگوهاي جريان دايره اي وقتي استفاده مي شوند كه يك كارگر در بيش از يك ايستگاه كاري كار كند. در يك بخش بر اساس فرآيند، بين ايستگاه كاري در داخل بخش ها بايد جريان كمي برقرار باشد.
جريان معمولاً بين ايستگاه ها كاري و راه روها وجود دارد. الگوهيا جريبان به اميد جهت گيري ايستگاه هاي كاري نسبت به راهروها تحميل مي شود. در زير 3 نوع از ترتيب ايستگاه كاري – راهرو و الگوهاي جريان به دست آمده را نشان مي دهد.
ج- جريان بين بخش ها
جريان بين بخش ها معمولاً ضابطه اي است كه معمولاً براي ارزيابي جريان كلي در داخل يك واحد استفاده مي شود. جريان معمولاً شامل تركيبي از چهار الگوي جريان است: خط مستقيم، u شكل، s شكل و w شكل w. يك ملاحظه مهم كه در تركيب الگوهاي جريان مي بايست لحاظ شود محل ورود و خروج است.
در هر طرح پيشنهادي محل ورودي (بخش دريافت) و خروجي (بخش ارسال) معمولاً در يك محل مفروض ثابت است و جريان در داخل يك واحد بايد با اين محدوديت ها وفق پيدا كند.
برنامه ريزي جريان
برنامه ريزي مؤثر جريان شامل تركيب الگوهاي جرياني و راهروهاي مناسب جهت به دست آوردن حركتي است كه از مبدأ تا مقصد كشيده مي شود. جريان به دست آوردن حركتي است كه از مبدأ تا مقصد كشيده مي شود. جريان مؤثر در داخل يك واحد شامل پيشروي حركت مواد، اطلاعات يا افراد بين بخشها مي شود. جريان مؤثر در داخل يك بخش، از پيشروي حركت مواد، اطلاعات، يا افراد بين ايستگاه هاي كاري اثر مي پذيرد. و در سومين حالت جريان مؤثر در داخل يك ليستگاه كاري نشاندهندة حركت پيشروي مواد، اطلاعات يا افراد درون ايستگاه كاري است.
لازم به ذكر است كه برنامه ريزي مؤثر جريان يك فرآيند برنامهريزي سلسله مراتبي است. جريان مؤثر درون يك واحد، شامل جريان مؤثر بين بخش ها مي شود. چنين جرياني به جريان مؤثر داخل بخش ها بستگي دارد كه آن هم به جريان مؤثر در داخل ايستگاه كاري وابسته است. برنامه ريزي براي جريان مؤثر در اينجا سلسله مراتب به بررسي الگوهاي جريان و اصول جريان نياز دارد.
مي توان گفت برخي اصول در مورد ايجاد جريان مؤثر لازم الاجرا است. افزايش مسيرهاي جريان جهت دار، كمينه كردن جريان كاهش هزينه هاي جريان ...
يك مسير جريان جهت دار، مسير جرياني است كه بدون وقفه مستقيماً از مبدأ به مقصد حركت مي كند بدون اينكه به عقب برگردد. يك مسير جريان بدون وقفه نيز جرياني است كه با هيچ مسير ديگري اشتراك ندارد.
برخي روش هاي ساده سازي كار براي جريان مواد شامل موارد زير مي شود:
حذف جريان يا برنامه ريزي براي انتقال مواد، اطلاعات يا افراد، مستقيماً به نقطه استفاده نهايي آنها و حذف قدم هاي مياني
كم كردن تعداد جريان به وسيلة برنامه ريزي مجراي جريان و سپس دو نقطه استفاده متوالي، براي انجام حتي الامكان يك حركت به جاي چند حركت.
جريان ها و عمليات را در هر جاي ممكن تركيب كردن تا با اين كار به وسيله برنامه ريزي براي حركت مواد، اطلاعات يا افراد و تركيب آنها در يك گام از فرايند انجام شود.
همچنين براي كم كردن هزينه جريان مي توان از 2 روش زير استفاده نمود.
كم كردن حمل و نقل هاي دستي به وسيلة كم كردن قدم زدن، پركردن فاصله ها به صورت دستي و حركت ها
حذف حمل و نقل هيا دستي به وسيلة مكانيزه كردن يا اتوماسيون حريان، براي اينكه يك فرد بتواند تمام وقت خود را روي وظايف محوله صرف كند.
اندازه گيري جريان
شايد يكي از مهمترين عوامل براي تركيب بخش ها در داخل يك واحد جريان است. براي ارزيابي چيدمان هيا مختلف بايد براي جريان معياري تعيين شود. جريان ها را مي توان به صورت كيفي يا كمي مشخص كرد. معيارهاي كمي مي توانند شامل تعداد قطعات در ساعت، تعداد حركات در روز يا ... باشد. معيارهاي كيفي مي توانند چند حالت باشند. مثلاً ضرورت در نزديكي، ترجيح در نزديكي و ... در نسهيلاتي كه حجم حركت مواد، اطلاعات و افراد بين بخش ها بسيار زياد است. معمولاً يك معيار كمي جريان، پايه اي براي چيدن بخش ها است. برعكس در تسهيلاتي با حجم كم حركت مواد اطلاعات و افراد بين بخش ها اما با ارتباط مشخص و روابط درون سازماني معلوم، معمولاً يك معيار كيفي جريان تعريف مي شود كه اساس چيدمان بخش ها است.
اغلب اينگونه است كه يك واحد هم به معيارهاي كمي جريان و هم به معيارهاي كيفي جريان احتياج دارد و بايد از هر دو استفاده شود..
نموداري كه در اندازه گيري جريان مي توان از آن استفاده كرد نمودار مسافت است يا به عبارت ديگر نمودار «از-به ساخت» اين نمودار، نمودار معروف و مشهوري است و كاربرد آن به صورت عام، همان جدول هاي مسافت بين شهرها است كه همگي با آن آشنا هستيم.
معيارهاي كمي جريان
جريان را ميتوان به صورت كمي، برحسب تعداد حركت انجام شده بين بخشهاي مختلف اندازه گيري كرد.
بسمه تعالي
آشنايي با مكان كارآموزي
كشور ايران از لحاظ كميت دومين دارندة منابع گازي و يكي از بزرگترين كشورها از لحاظ منابع نفتي در دنياست كه در صورت استفاده صحيح و بهينه از آن تا ساليان سال مي تواند گرداننده چرخ صنعت باشد. مردم بسياري از كشورهاي دنيا در ابعاد مختلف زندگي از آن استفاده نمايند.
در چند سال اخير وزارت نفت به توسعه و برداشت از ميدان هاي گازي بخصوص ميدان هاي مشترك مانند ميدان مشترك گازي پارس جنوبي اهتمام و توجه زيايد نموده است. و در همين راستا فعاليت استخراج اين منابع عظيم در اعماق خليج فارس به عهده شركت ملي نفت ايران گذاشته شد. در عين حال شركت ملي گاز ايران نيز موظف شد اسباب انتقال آن به اقصي نقاط كشور را فراهم نمايد.
در ساليان اخير شركت ملي گاز 5 خط لوله سراسري گاز به نام هاي IGAT1 تا IGAT5 برنامه ريزي كرده كه خطوط IGAT... و ….. و ….. تا به حال به بهره برداري رسيده و مناطق مختلف كشور گازرساني مي كنند.