مقدمه
در قرن حاضر تحقیقات گسترده ای بر روی گیاهان دارویی انجام پذیرفته و داروهایی با ماده مؤثر طبیعی افقهای جدیدی را برای جامعه پزشکان و داروسازان پژوهشگر گشوده است. به طوری که در حال حاضر حدود یک سوم داروهای مورد استفاده در جوامع انسانی را داروهایی با منشأ طبیعی و گیاهی تشکیل می دهد و مساعی جهانی صنایع داروسازی بر این متمرکز است که ساخت شیمیایی اقلام مربوطه به دو سوم بقیه داروها نیز تدریجاً منسوخ و به منابع گیاهی متکی گردد. از این رو، صنایع داروسازی و گروههای تحقیقاتی بسیاری از کشورها توجه خود را به کشت و تولید گیاهان دارویی معطوف داشته اند. در این راستا، هر ساله صدها هکتار از زمینهای زراعی کشورهای غربی و آمریکا برای کشت گیاهان دارویی اختصاص می یابد.
با نظری اجمالی به فرهنگ مصرف داروهای گیاهی در ایران، متوجه میراث گرانقدر شناسایی و مصرف این گیاهان در طب غنی سنتی ایران می شویم. از طرفی فلات وسیع ایران در قسمت های مختلف از اقالیم و محیطهای گوناگون برخوردار است و به همین دلیل فراوانی و تفرق گونه های این گیاهان در پهنه دشتها و کوهساران ایران به پیش از 7500 گونه گیاهی (حدود دو برابر تعداد گونه های هر یک از کشورهای اروپای غربی) می رسد که بخش قابل ملاحظه ای از آنها حاوی ذخایر متابولیتی با ارزشی می باشند. از این رو، به حق می بایست فلور ایران را یکی از منابع داروخیز جهان دانست. ایرانیان باید قدر این گنج بزرگ را دانسته و ارزش آن را بدانند و در راستای تحلیل در رشته های گیاهی و دارویی بهترین و بیشتر استفاده را از این منابع خدادی ببرند و بکوشند تا سرآمد کشورهای پیشرفته در این علم شوند و به تولید و بهره برداری از گیاهان دارویی پرداخته و کشور را از این نظر اغنا کرده و حتی به صادرات گسترده در این زمینه دست بزنند. به حمد و قوه الهی جهاد کشاورزی راه را برای علاقه مندان و جوانان این سرزمین گشوده باشد که بیشترین بهره و استفاده برده شود. با تحصیل در دانشگاه و کار عملی در مراکز کارآموزی که تکمیل کننده تحصیلات دانشگاهی می باشد کشور آینده روشن تر خواهد داشت.
چکیده
برای گذران دوران کارآموزی به این دلیل فروشگاه درمان باگیاهان داروئی (کندولوس) انتخاب شدکه درآن فروشگاه گیاهان داروئی به صورت فراوری شده و مدرن عرضه می شود و سرپرست محترم دارای دانش بالایی در رابطه با گیاهان داروئی و داروهای گیاهی می باشند و طبق بررسی که انجام شد مردم استقبال بسیارزیادی از عرضه این گونه داروها در این فروشگاه می کردند. سرپرست محترم دردوران کارآموزی درباره انواع و اقسام داروهای فراوری شده، خواص و کاربرد آنها صحبت کردند. نیز طرز برخورد با اقشار مختلف ونوع ویزیت کردن آنها را آموزش دادند. روش مغازه داری و اداره آن را بیان کردند و صادقانه بسیاری از تجارب خود را که درهیچ کتبی نمی توان یافت، آموزش دادند و با توجه به سن بالایی که دارند و مشغول کار هستند نشان می دادند که انسان تا زنده است باید به کار مفیدی مشغول باشد. در این دوران در مورد گیاه علف لیمو که خواص و کاربردهای زیادی در صنایع غذاسازی، صنایع مقوا و کاغذسازی، صنایع آرایشی و بهداشتی، داروسازی و... دارد مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت زیرا این گیاه در دوران تحصیل تدریس نشده بود.
در دوران کارآموزی این مطلب مورد تأکید بود که در این رشته هیچ گاه دانش به پایان نمی رسد ولحظه به لحظه باید مطالعه وبررسی انجام گیرد و هر روز چیز جدیدی در این رشته قابل کشف است از انواع گیاه گرفته تاتولید انواع داروهای گیاهی جدید برای امراض غیرقابل درمان در عصر جدید ونیز بتوان داروهای گیاهی را تا درصد بالایی جایگزین داروهای شیمیایی که دارای عوارضند کرد. اگر نهاد دانشگاهی بتواند مراکز کارآموزی ایجاد کند یا با محل های کارآموزی رابطه نزدیک داشته باشد تا کارهای آموزش داده شده در دوران کارآموزی در راستای اهداف دانشگاه باشد در این صورت دوران کارآموزی اثربخش تر و مفیدتر خواهد شد.
مشخصات محل کار آموزی
محل کار آموزی فروشگاه کندولوس واقع درخیابان ایرانشهر مقابل بانک ملی ایرانشهر و به مساحت 50 مترمربع که دارای دو ردیف قفسه فلزی به تعداد 5 طبقه و همچنین دو ویترین شیشه ای که هر ویترین دارای دو طبقه می باشد و نیز وسایل مورد نیاز برای ویزیت بیماران و همچنین در پشت مغازه محلی برای تهیه برخی از داروهای گیاهی مخصوص وجود دارد و قفسه کوچکی از کتابهای مربوط به طبابت و شناخت گیاهان دارویی وجود دارد.
ساعات کار فروشگاه ، صبحها : 9 الی 13 ، عصرها 16 الی 22 می باشد .
این محل به مدیریت سید حسن میرزرگر (متولد 1314 ، یزد، فرزند سید مرتضی میرزرگر ) دارنده دیپلم طبیعی، فوق دیپلم تربیت معلم مترجم زبان فرانسه مدرک Speciale –I.P.M[1] از دانشکده مالاریاشناسی و انگل شناسی دانشگاه تهران و گیاه شناس، اداره می شود . ایشان در تهران 6 سال در اداره بهداشت محیط مسئول مالاریا شناسی بودند و بعد از آن به علت علاقه به ادبیات وارد آموزش و پرورش شدند و به یزد آمدند و فوق دیپلم گرفتند. مدیر مدرسه در مهریز بودند. دیپلم طبیعی دارند در مدرسه عالی پارس زبان فرانسه را فرا گرفتند 30سال در آموزش و پرورش خدمت کرده اند و مدیریت بسیاری از امور آموزشی را بر عهده داشتند.
بعد از بازنشستگی ،به علت علاقه زیاد به گیاهان دارویی به مطالعه تهیه گیاهان دارویی در ایران پرداختند وبعد مغازه را احداث کردند و توانستند نمایندگی محصولات شرکت کندلوس را در یزد بگیرند و 12 سال است که این مغازه دایر می باشد و به تنهایی مغازه را اداره میکنند.
انواع عرقیجات گیاهی دم کردنیها بعضی از ویتامین ها، انواع شامپوهای گیاهی، کرمها، ژلها، داروهای ضدشوره ، ضد خارش گیاهی و شانه های طبی، خمیر دندانهای طبی بالغ بر 150 نوع دارو در این مغازه عرضه می شود.
اجناس از شرکت کندلوس و برخی از شرکت های داخلی و خارجی تهیه می شود.
و بیشترین فروش محصولات گیاهی مربوط به بیماری های عصبی ، معده، سوءهاضمه، کم خوابی ، داروهای کبدی و کلیوی و همچنین انواع شامپوها است.
مشتریان از تمام طبقات و تمام سنین هستند و به علت داشتن دانش پزشکی بسیاری از بیماران را با توجه به آزمایشات پزشکی برایشان دارو تجویز می کنند.
بررسی گیاه علف لیمو
)EN : Lemon grass FR : Lemon grass ES : Pasto limón ZH : 柠檬草 PT : Erva príncipe CS : citronela JA : レモングラス TH : ตะไคร้ SK : vôňovec citrónový DE : LEMONGRAS HU : citromfû PL : Palczatka cytrynowa FA : علف لیمو IT : Erba limone HI : लेमन घास (
ترکیبات اسانس گیاه با در نجبویه و اسانس گیاه علف لیمو شباهت زیادی با یکدیگر دارند. از آنجایی که مقدار اسانس در پیکر رویشی گیاه با درنجبوبه بسیار کم است و استخراج آن هزینه زیادی را تحمیل می کند لذا گونه های مختلف گیاهی علف لیمو مورد توجه قرار گرفته و کشت می شوند.
کشت این گیاهان از 45 سال پیش آغاز شده و هم اکنون نیز کشت می شوند.
اسانس این گیاهان حاوی ترکیبات فلنی ترپنی و غیرترپنی است و در صنایع بهداشتی و آرایشی، صنایع غذایی، کنسروسازی و همچنین صنایع داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد.
از «سیترالها» به مقدار فراوان در ساخت ویتامینها استفاده می شود. اسانس اکثر گونه های این گیاهان مانع رشد و تکثیر باکتریها شده و به عنوان عاملی ضدعفونی کننده و همچنین به عنوان مواد دفع حشرات استفاده می شود.
تولید سالانه اسانس این گیاهان بیش از 6000 تن است که مهمترین کشورهای مصرف کننده آن آمریکا، انگلیس ، آلمان، ژاپن و هند می باشند.
گونه های مختلف علف لیمو در کشورهای هند، جاوه، فرمز و چین در سطوح وسیعی کشت می شوند.
مشخصات گیاه شناسی علف لیمو
گونه های مختلف علف لیمو گیاهانی هستند چند ساله (5 تا 6 سال عمر می کنند) که در مناطق گرمسیر در سطوح وسیعی می رویند.
مهمترین گونه های این گیاه از نظر مواد مؤثره عبارتند از ناردوس، یاوارنکوسا دیستنز، سیتراتوس، استراکیک، مارتینی، وینتریانوس، پندولوس، فلاکسوسوس و کیسیانوس.
ریشه این گیاه کوتاه و کم و بیش افشان است و دارای انشعابهای فراوانی می باشد.
ارتفاع گونه های مختلف علف لیمو متفاوت است و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بین 90 تا 240 سانتی متر می باشد.
برگها به رنگ سبز روشن معمولاً تسمه ای شکل و طویل می باشند. طول برگها در گونه سیتراپوس بین 20 تا 65 سانتی متر و عرض آن 1 تا 3 سانتی متر می باشد. بعضی از گونه ها برگهای کوتاهتر و باریکتری دارند. مثلاً طول برگها در گونه وینتریانوس بین 10 تا 20 سانتی متر و عرض آن 5/0 تا 1 سانتی متر می باشد. پیکر رویشی (برگها و ساقه های جوان) اکثر این گیاهان دارای اسانس است که این اسانس بویی شبیه به بوی لیمو دارد. مقدار اسانس و نیز ترکیبات تشکیل دهنده آن بستگی به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش مانند بافت خاک ، حاصلخیزی خاک، زمان و روش برداشت گیاه دارد و بین 1 تا 3 درصد است (جدول 1).
پس از استخراج اسانس، کنجاله آن محتوی 4/7 درصد پروتئین، 17/0 درصد کلسیم و 9/0 درصد فسفر است که غذای مناسبی برای دام و طیور می باشد. از این کنجاله همچنین در تهیه مقوا و برخی از انواع کاغذ استفاده می شود.
جدول 1، مقدار اسانس و ترکیبات مهم آن در گونه های مختلف علف لیمو
نام گونه
% اسانس (در وزن خشک)
ترکیب اصلی اسانس
% ترکیب اصلی
عملکرد پیکر رویشی (تن در هکتار)
فلاکسوسوس
2/1تا 5/1
سیترال
80 تا 85
50 تا 55
پندولوس
5/1 تا 7/1
85 تا 90
55 تا 65
کیسیانوس
6/1 تا 8/2
40 تا 70
55 تا 68
مارتینی
(واریته موتیا)
2/1 تا 5/1
ژرانیول
85 تا 90
--
ناردوس
(واریته کونفرتیفلوروس)
8/0 تا 1
70 تا 75
50 تا 60
وینتریانوس
1/5 تا 2
سیترونل
2/46
7/14 تا 20
اسانس گونه های فلاکسوسوس، سیرتاتوس و پندولوس به عنوان مخزن «سیترال» شناخته شده است به طوری که مقدار «سیترال» در اسانس پندولوس بین 85 تا 90 درصد و در اسانس سیتراتوس 80 درصد می باشد.
اسانس گونه های مارتینی و ناردوس به عنوان مخزن گرانیول شناخته شده است. در این رابطه اسانس گونه مارتینی حاوی 90 درصد و اسانس گونه ناردوس محتوی 75 درصد «گرانیول» است (جدول 1).
تحقیقات نشان می دهد که اسانس گونه وینتریانوس جاوه ای و فرمزی دارای 32 تا 45 درصد «سیترونلال» 12 تا 18 درصد گرانیول، 11 تا 15 درصد «سیترونل» و 3 تا 8 درصد «استات ژرانیل» می باشد.
یکی از محققین اظهار می دارد که گیاه گونه وینتریانوس و ناردوس دارای 4/38 درصد «سیترونل»، 5/28 درصد «گرانیول» و 9/14 درصد «استات ژرانیل» و «سیترونل» می باشد.
از آنجایی که ساقه این گیاهان در مرحله گلدهی چوبی و سخت می شوند و این حالت سبب کاهش اسانس تا 30 درصد می گردد، حتی الامکان باید از تشکیل گل از این گیاهان جلوگیری نمود.
نیازهای اکولوژیکی
منشأ رویش گونه های مختلف گیاه علیف لیمو مناطق گرمسیری (حاره) می باشد لذا در طول رویش به آب کافی، درجه حرارت زیاد و نور فراوران نیاز دارند. از کاشت این گیاهان در سایه باید اجتناب نمود زیرا نه تنها اسانس پیکر رویشی آنها کاهش می یابد بلکه این امر سبب سخت و چوبی شدن ساقه این گیاهان شده و از کمیت و کیفیت اسانس آنها کاسته می شود.
گونه های مختلف علف لیمو قادر به رویش در هر نوع خاکی هستند ولی خاکهای سنگین و متراکم برای کشت آنها مناسب نمی باشد. بهترین خاک برای کشت گونههای مختلف علف لیمو خاکهایی با بافت لوم شنی گزارش شده است. آبیاری گیاهان با مقدار اسانس آنها رابطه مستقیم دارد. از این رو، گیاهان باید در فصول خشک سال تحت آبیاری منظم و مناسب قرار گیرند.
مقدار بارندگی مورد نیاز، سالانه 2000 تا 2500 میلی متر ذکر شده است، آب ایستایی برای گونه های مختلف علف لیمو مناسب نیست و سبب خشک شدن آنها می شود.
«پی اچ» خاک برای گونه وینتریانوس بین 5 تا 5/6 ، برای گونه ناردوس بین 3/4 تا 8، برای گونه سیتراتوس بین 2/4 تا 4/8 و برای گونه مارتینی بین 6 تا 7 مناسب است.
درجه حرارت مطلوب برای رویش گونه ناردوس 9/29 درجه سانتی گراد و برای گونه سیتراتوس 6/20 تا 5/27 درجه سانتی گراد گزارش شده است.
تناوب کاشت
گیاهانی را باید برای تناوب کشت انتخاب نمود که نه تنها مانع گسترش علفهای هرز شوند، بلکه مواد و عناصر غذایی خاک را نیز افزایش دهند. تحقیقات نشان می دهد که گیاهانی نظیر گندم، ذرت، گوجه فرنگی و نیز اکثر گیاها تیره پروانهآسا گیاهان مناسبی برای تناوب کشت با گونه های مختلف علف لیمو هستند.
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز
مواد و عناصر غذایی مناسب در خاک سبب افزایش عملکرد و همچنین بهبود کیفیت اسانس می شود. تحقیقات نشان می دهند که عملکرد پیکر رویشی علف لیمو و مقدار و کیفیت مواد مؤثره آن را به خصوص مقدار سیترونل در اسانس گونه وینتریانوس بستگی به بافت خاک و مقدار مواد و عناصر غذایی موجود در آن دارد. از این رو، افزودن مقادیر مناسب ازت، اکسیدفسفر و اکسیدپتاس نقش مؤثری در افزایش عملکرد (اعم از پیکر رویشی و مقدار اسانس آن) گیاه دارد.
در فصل پاییز و قبل از کشت گونه های مختلف علف لیمو باید 125 کیلوگرم در هکتار ازت، 62 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 50 کیلوگرم در هکتار اکسیدپتاس به زمینهایی که این گیاهان در آنها کشت می شوند اضافه شود. تحقیقات در این زمینه نشان می دهد که کاربرد بیش از حد ازت سبب تسریع در رشد رویشی این گیاهان شده و از میزان اسانس آنها به طور بارزی کاسته می شود.
طبق اظهارات تعدادی از محققین افزودن 80 کیلوگرم در هکتار اکسیدفسفر و 120 کیلوگرم در هکتار اکسیدپتاس به زمینهایی که علف لیمو (گونه پندولوس) در آن کشت می شود، درفصل پاییز (قبل از کاشت) نتایج مطلوبی در افزایش عملکرد دارد. آنها همچنین اظهار می دارند که این گیاه در طول رویش به مقدار زیادی ازت نیاز دارد. از این رو، توصیه می شود 250 کیلوگرم در هکتار ازت در 3 تا 4 مرحله (در طول رویش گیاه) به خاک اضافه می شود.
آماده سازی خاک
درفصل پاییز، پس از برداشت گیاهانی که با علف لیمو به تناوب کشت شده اند زمین را شخم عمیقی می زنند، سپس کودهای شیمیایی مورد نیاز را به سطح زمین پاشیده و به وسیله دیسک آنها را با خاک مخلوط می نمایند. اوایل بهار، پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها زمین را تسطح و بستر آن را برای کشت علف لیمو آماده می کنند.
تاریخ و فواصل کاشت
زمان مناسب برای کشت بذر در خزانه زیر پلاستیک اوایل بهار (اواخر اسفند یا اوایل فروردین) می باشد.
زمان مناسب برای کشت بذر در خزانه زیر پلاستیک اوایل بهار (اواخر اسفند یا اوایل فروردین) می باشد.
فصل پاییز یا زمستان زمان مناسبی برای تکثیر رویشی علف لیمو است. چنانکه امکان تکثیر این گیاهان در زمانهای یاد شده نباشد می توان آنها را در فصل تابستان (تیر- مرداد) به روش رویشی تکثیر نمود. فاصله مناسب ردیفهای کاشت 50 سانتی متر و فاصله دو بوته از هم روی ردیف کاشت 30 تا 50 سانتی متر مناسب می باشد.عمق مناسب برای قرار گرفتن گیاه در خاک در زمینهای اصلی 15 سانتی متر است. اگرچه کشت گونه های مختلف علف لیمو در فواصل کمتر (فاصله ردیفهای کاشت 15 سانتی متر و فاصله دو بوته از هم در هر متر طولی 10 سانتی متر) سبب افزایش عملکرد می شود، اما چون ممکن است استفاده از ماشین آلات کشاورزی را با مشکل مواجه کند کمتر آنها را به صورت متراکم کشت می کنند.
روش کاشت
کاشت و تکثیر گونه های مختلف علف لیمو توسط بذریا به روش رویشی انجام می گیرد.
تکثیر توسط بذر : ابتدا بذور را در خزانه های مناسبی که بستر آن مخلوطی از کودهای حیوانی کاملاً پوسیده و ماسه های نرم است کشت می کنند. رطوبت فراوان و درجه حرارت زیاد سبب تسریع در رویش این بذور می شود. با آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه، بذور در اوایل اردیبهشت سبز می شوند. اواخر بهار، اوایل تابستان (خرداد- تیر) یا اوایل پاییز (مهر) زمانهای مناسبی برای انتقال نشاءها به زمین اصلی می باشند.
چنانکه انتقال نشاءها به زمین اصلی در فصل پاییز صورت گیرد یک سال بعد میتوان محصول را برداشت کرد. ولی اگر نشاءها اواخر بهار تا تابستان به زمین اصلی منتقل شده باشد محصول پس از 5 تا 6 ماه آماده برداشت می شود.
پس از انتقال نشاءها به زمین اصلی، باید زمین را بلافاصله آبیاری کرد.
تکثیر رویشی : تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته انجام می گیرد. برای این کار ابتدا گیاهان 3 تا 4 ساله را از خاک خارج می کنند. این گیاهان باید عاری از هرگونه عوامل بیماریزای قارچی یا باکتریایی باشند. سپس هر بوته را به 3 تا 4 قطعه تقسیم و با رعایت فواصل ذکر شده در زمین اصلی کشت می نمایند. پس از کشت گیاهان باید بلافاصله آنها را آبیاری کرد.
مراقبت و نگهداری
رطوبت فراوان نقش عمده ای در جوانه زنی بذور گونه های مختلف علف لیمو دارد. از این رو، آبیاری منظم سطح خزانه ضرورت دارد. رشد اولیه گونه های مختلف علف لیمو کند است. لذا، وجین علفهای هرز در سطح خزانه بسیار مهم بوده و نقش عمده ای در رویش گیاهان خواهد داشت. پس از انتقال نشاءها میتوان از علف کش 2 و 4 دی یا گراماکسون یک درصد به مقدار 25 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.
مبارزه شیمیایی با علفهای هرز به تنهایی کافی نیست و در طول رویش گیاهان باید فاصله بین ردیف ها را کولتیواتور عمده ای در رویش گیاهان و افزایش عملکرد خواهد داشت.
کاربرد محلولهای غذایی مناسب سبب افزایش و توسعه برگها و نیز سبب افزایش عملکرد اسانس آنها می شود. تحقیقات نشان می دهد که گونه های مختلف علفلیمو نسبت به امراض مختلف مقاوم هستند. کاربرد مالچ یا خرد شده گیاهان در فاصله بین ردیفها مناسب است و سبب کاهش تبخیر خاک و در نتیجه افزایش رشد گیاهان می شود.
برداشت محصول
پیکر رویشی علف لیمو را می توان یک یا چند بار در سال برداشت نمود. تعداد دفعات برداشت بستگی به شرایط آب و هوایی محل رویش گیاهان دارد. تحقیقات نشان می دهد چنانچه محصول گونه پندولوس چهار بار در سال برداشت شود (از خرداد تا آذر به فاصله هر 60 روز) بیشترین مقدار اسانس و سیترال به دست خواهد آمد. در این رابطه جدولهای 2و 3 تأثیر دفعات مختلف برداشت محصول را در مقدار اسانس و درصد «سیترال» در گونه پندولوس و سیتراتوس را نشان میدهد.
جدول 2، تأثیر دفعات برداشت بر باروری علف لیمو (گونه پندولوس)
جدول 3، تأثیر دفعات برداشت بر باروری علف لیمو (گونه وینتریانوس)
میانگین عمر گونه های مختلف علف لیمو 5 سال است ولی فقط تا 3 سال بازدهی اقتصادی دارند. مقدار محصول پیکر رویشی علف لیمو (گونه وینتریانوس) در سالهای دوم و سوم به حداکثر می رسد و از سال سوم به بعد از عملکرد کاسته میشود. در همین رابطه در سال اول رویش 142 کیلوگرم، در سال سوم رویش 200 تا 300 کیلوگرم و در سال چهارم رویش 200 کیلوگرم در هکتار اسانس به دست می آید.
همه قسمت های پیکر رویشی علف لیمو (اعم از تازه یا خشک شده) حاوی اسانس می باشند. از این رو، هنگام برداشت، اندامهای خشک شده گیاهان هم باید جمع آوری شوند.
جدول 4، مقدار اسانس و «سیترال» را رد اندامهای تازه و خشک علف لیمو (گونه پندولوس) نشان می دهد.
جدول 4، مقدار اسانس و سیترال در برگهای تازه، نیمه تازه و خشک علف لیمو (گونه پندولوس)
ضمائم
جدول شماره 1: محصولات گياهي موجود در محل كار آموزي (فروشگاه كند لوس) به همراه بعضي از خواص آنها
ادامه جدول شماره 1: محصولات گياهي موجود در محل كار آموزي (فروشگاه كند لوس) به همراه بعضي از خواص آنها
ادامه جدول شماره 1: محصولات گياهي موجود در محل كار آموزي (فروشگاه كند لوس) به همراه بعضي از خواص آنها
ادامه جدول شماره 1: محصولات گياهي موجود در محل كار آموزي (فروشگاه كند لوس) به همراه بعضي از خواص آنها
ادامه جدول شماره 1: محصولات گياهي موجود در محل كار آموزي (فروشگاه كند لوس) به همراه بعضي از خواص آنها
ادامه جدول شماره 1: محصولات گياهي موجود در محل كار آموزي (فروشگاه كند لوس) به همراه بعضي از خواص آنها
عکس های گیاه علف لیمو:
عكس شماره 1: تصور گیاه علف لیمو ، همان طور كه در عكس مشاهده مي شود برگ ها خيلي زياد و شبيه به برگ گندم (تك لپه اي ) مي باشد. در اين هنگام گياه بيشترين اسانس را دارد .
عكس شماره 2: نمایشی از ریشه گیاه علف لیمو كه در گلدان كاشته شده است.
عكس شماره 3: پیکررویشی گیاه علف لیمو با برگ هاي انبوه ، بلند و باريك
عكس شماره 4: بسته بندي ساقه هاي گياه علف ليمو جهت ارائه به بازار
عكس شماره 5: نمايش دو ساقه گياه علف ليمو از نماي نزديك
عكس شماره 6: نمايش نهال گياه علف ليمو هنگام نشاء كردن
عكس شماره 7: نمايش كنجاله ي گياه علف ليمو جهت تهيه مقوا و انواع كاغذ
نتیجه گیری :
انسان به تنهایی به هیچ جا نخواهد رسید. کسب علم و دانش راهی است برای ارزشمند شدن و این راه در کنار اساتید بدست می آید. با کسب علم در دانشگاه و برخورداری از تجربه پیشینیان راه پیشرفت ، هموار می شود. طی دو سال تحصیل و در پایان دوره كارداني دانسته ها را به عمل درآوردن لذت بخش خواهد بود و بهترین تجربه برای دانشجو ورود به متن جامعه و برخورد با مردم و کار کردن در کنار آنها است. تکمیل کننده زحمات استادان و دانشجویان در دوران کارآموزی نهفته است. زیرا آنچه که آموخته شده به اجرا در می آید و محاسن و معایب هر شخص در به اجرا درآوردن دانسته هایش برایش مشخص می شود در این صورت بر محاسنش می افزاید و به رفع معایب می پردازد. دوران کارآموزی کوتاه اما پربار است و کسب تجربه ای گرانبها که با سالها تحصیل به تنهایی بدست نمی آید. آموزش کسب و کار به اندازهی آموزش کتب دانشگاهی با ارزش و حائز اهمیت است و می توان گفت کارآموزی فوت آخر کوزه گری می باشد.
پیشنهادات :
از آنجا که دوران کارآموزی در واقع اولین قدم شروع کار یک دانشجو است باید برای دانشجو خاطره انگیز و جذاب باشد و از آنجا که پیدا کردن محل کار به راحتی نیست و عزیزان کاسب به خاطر بعضی قوانین و بعضی اصول کاری که برای خود دارند از پذیرش دانشجویان امتناع می ورزند چه خوب است که نهاد دانشگاهی محل هایی را طرف قرارداد خود داشته باشند در این صورت دانشگاه می تواند تمام اهداف خود را نیز به آن اماکن ابلاغ کند تا آنها در آن راستا با دانشجو برخورد کنند که در این صورت دوران کارآموزی نتیجه بهتر و ثمربخش تری خواهد داشت. آموخته ها و اهداف در یک راستا خواهند بود که خود این باعث علاقه مندی بیشتر یک کاردان به کار می شود. نیز اگر محل های مختلفی در نظر گرفته شود مثل مزارع، گلخانه ها، داروخانه ها، آزمایشگاهها، کارخانجات تولیدی و از این قبیل که دانشجو با توجه به علاقه ی خود محل کارآموزی را به راحتی بتواند انتخاب کند و مطمئن باشد آنچه را آموخته در آن اماکن می تواند به صورت عملی به اجرا درآورد که این باعث علاقه مندی دانشجویان به ادامه کار کردن خواهد بود و در پایان دوران کارآموزی نیز کار را رها نخواهد کرد.
منابع :
1- امید بیگی، رضا.1376. رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد دوم. ناشر طراحان نشر. 424 صفحه.
2-http://www.fao.org/aims/ag_intro.htm?termid= 12132&myLangTerms=FA
| نام گونه | % اسانس (در وزن خشک) | ترکیب اصلی اسانس | % ترکیب اصلی | عملکرد پیکر رویشی (تن در هکتار) |
| فلاکسوسوس | 2/1تا 5/1 | سیترال | 80 تا 85 | 50 تا 55 |
| پندولوس | 5/1 تا 7/1 | سیترال | 85 تا 90 | 55 تا 65 |
| کیسیانوس | 6/1 تا 8/2 | سیترال | 40 تا 70 | 55 تا 68 |
| مارتینی
(واریته موتیا) | 2/1 تا 5/1 | ژرانیول | 85 تا 90 | -- |
| ناردوس
(واریته کونفرتیفلوروس) | 8/0 تا 1 | ژرانیول | 70 تا 75 | 50 تا 60 |
| وینتریانوس | 1/5 تا 2 | سیترونل | 2/46 | 7/14 تا 20 |
| دفعات برداشت | عملکرد (وزن تازه گیاه) تن در هکتار | عملکرد (وزن خشک گیاه) تن در هکتار | محصول اسانس کیلوگرم در هکتار | محصول «سیترال» کیلوگرم در هکتار |
| 2 برداشت | 5/58 | 92/17 | 2/177 | 22/134 |
| 3 برداشت | 5/63 | 33/16 | 1/170 | 75/144 |
| 4 برداشت | 4/72 | 23/18 | 1/192 | 31/165 |
| 5 برداشت | 9/58 | 83/14 | 6/174 | 80/149 |
| دفعات برداشت | زمان برداشت محصول | فاصله برداشت | % اسانس | % سیترال |
| دوبار | 9 تیر | 120 | 30/0 | 9/77 |
| دوبار | 10 آبان | 120 | 30/0 | 9/77 |
| سه بار | 11 خرداد | 90 | 26/0 | 1/85 |
| سه بار | 10 شهریور | 90 | 26/0 | 1/85 |
| سه بار | 10 آذر | 90 | 26/0 | 1/85 |
| چهاربار | 11 خرداد | 60 | 27/0 | 3/84 |
| چهاربار | 10 مرداد | 60 | 27/0 | 3/84 |
| چهاربار | 9 مهر | 60 | 27/0 | 3/84 |
| چهاربار | 10 آذر | 60 | 27/0 | 3/84 |
| پنج بار | 11 خرداد | 45 | 30/0 | 8/85 |
| پنج بار | 24 تیر | 45 | 30/0 | 8/85 |
| پنج بار | 10 شهریور | 45 | 30/0 | 8/85 |
| پنج بار | 23 مهر | 45 | 30/0 | 8/85 |
| پنج بار | 10 آذر | 45 | 30/0 | 8/85 |
| اندام گیاه | % اسانس | % سیترال |
| ساقه ها و برگهای سبز | 24/0 | 31/84 |
| فقط برگهای سبز | 35/0 | 36/83 |
| برگهای خشک و قهوه ای تیره و نیمه خشک سبز روشن | 74/0 | 18/80 |
| کد | نام دارو | اثرات درمانی | شرکت سازنده |
| 1 | چای ترش | ضد تشنج، آرام کننده ، مسکن خواب آور، تسکین دهنده اعصاب و اشتها آور است. | کندلوس |
| 2 | چای بهار نارنج | اشتهاآور، خواب آور ملایم، مقوی قلب و تقویت کننده اعصاب می باشد. | کندلوس |
| 3 | چای سبز | رفع افسردگی ودر درمان خیلی از ناراحتی ها مؤثربوده و شادی آفرین است | کندلوس |
| 4 | کپسول سیر | رفع انگل، خروج کامل ادرار، درمان گزیدگی، درمان هاری، سرفه های مداوم را تسکین می دهد. | کندلوس |
| 5 | قرص نعناع | برای نارحتی های معده | کندلوس |
| 6 | آب نبات نعناع | برای نارحتی معده | کندلوس |
| 7 | آب نبات زیره | برای لاغری | کندلوس |
| 8 | آب نبات شوید | برای چربی خون و کلسترول | کندلوس |
| 9 | آب نبات ترخون | برای نشاط و شادابی | کندلوس |
| 10 | آب نبات لیمو | اشتهارآور | کندلوس |
| 11 | آب نبات پرتقال | کمک به هضم غذا | کندلوس |
| 12 | آب نبات گریپ فروت | لاغری و از بین بردن چربیهای زائد | کندلوس |
| 13 | آب نبات اوکالیپتوس | سرماخوردگی، زکام، گریپ و گلو درد | کندلوس |
| 14 | تونیک گیاهی | برای عوارض پوست و موی سر، تقویت کننده، حالت دهنده، ضد شوره، ضد سفید شدن زود رس مو و عوارض پوستی، تقویت کننده و افزایش دهنده رشد مو، شوره سر و ریزش مو، مانع از سفید شدن زود رس مو، مرطوب کننده پوست و درمان کلیه، عوارض پوستی | کندلوس |
| 15 | رو شور | لطافت و شادابی پوست | کندلوس |
| 16 | شامپو حنا | تقویت مو، جلوگیری از تحریکات پوست | کندلوس |
| 17 | شامپو یونجه | پروتئین طبیعی و ویتامین | کندلوس |
| 18 | شامپو ختمی | شفاف کننده مو درمان زخمهای سطحی | کندلوس |
| 19 | شامپو بابونه | شفاف کننده موی سر، رفع عوارض پوستی | کندلوس |
| 20 | شامپو رزماری | جلوگیری از شوره سر | کندلوس |
| 21 | شامپو گزنه | ویتامین و جلوگیری از ریزش مو و جذب آهن | کندلوس |
| 22 | شامپو سالویا | جلوگیری از سفید شدن زود رس مو | کندلوس |
| 23 | شامپو گل سرشور | نرم کننده، براق کننده و درمان عوارض و بیماریهای پوست و مو | کندلوس |
| 24 | شامپو کتیرا | جلوگیری از ریزش مو، شوره سر و براق کننده موی سر | کندلوس |
| 25 | کرم بابونه | روشن کننده پوست و موهای بدن، برای درمان خارش، ورم، اگزما، عوارض پوستی، نرم کننده و مرطوب کننده | کندلوس |
| 26 | کرم آکی ناسه | برای عفونت کورک، اگزما و هر پس ها، از بین بردن طیف وسیعی از ویروس ها، باکتریها و قارچها | کندلوس |
| 27 | کرم ختمی | تسکین اعصاب پوست، خشکی التهاب، آبسه، نرمی و لطافت پوست، برای درمان التهاب دور چشم و پوستهای عصبی | کندلوس |
| 28 | کرم مورد | جوش صورت اولسر، زخمهای و جراحات پوستی، خارش ، لک و پیس و ضد میکروب | کندلوس |
| 29 | کرم اوکالیپتوس | برای درمان آماس و ورمهای پوست و سوختگی سطحی | کندلوس |
| 30 | کرم آلوئه ورا | نرم کننده پوست و ضد چروک و آکنه ، محافظت کننده پوست در مقابل نور آفتاب، تسریع در بهبود زخمها و سوختگیهای خفیف | کندلوس |
| 31 | ژل ختمی | تسکین اعصاب پوست و مناسب برای پوستهای حساس و شکننده و از بین بردن التهاب و تیرگی زیر چشم مؤثر است | کندلوس |
| 32 | ژل بابونه | درمان آفتاب سوختگی، عوارض پوستی و روشن کردن پوستهای تیره | کندلوس |
| 33 | شیر پاک کن | حاوی آلوئه ورا، بابونه، ختمی و یونجه می باشد. برای پاک کردن آرایش روی پوست | کندلوس |
| 34 | ژل موی سر | حالت دادن و براق کردن مو بدون تولید چسبندگي | کندلوس |
| 35 | ماسک صورت | برای پوستهای خشک و شکننده، از بین برنده اکنه، چروک ، لک و سفید کننده، طراوت و شادابی برای پوستهای آسیب دیده و عصبی | کندلوس |
| 36 | ژل آلوئه ورا | درمان كننده سوختگي، برطرف كننده لكهاي قهوه اي پوست و حفاظت پوست در مقابل تابش خورشيد است. | کندلوس |
| 37 | گلپر | معطر كردن انواع ترشيجات و ضد نفخ، اشتهاآور و مدر براي رفع ناراحتي سوء هاضمه ، رفع بيماريهاي دستگاه تنفسي و مجاري ادارا و سرفه | کندلوس |
| 38 | سنا | پاك كننده جهاز هاضمه و مسهل، مدر، ضد كرمهاي روده كرم كش | کندلوس |
| 39 | بوراگو | تقويت هورمونهاي جنسي و قوه باء ، رفع سرما خورگي و زكام، رفع خستگي و نيرو دهندگي، روغن اين گياه بيماري M.S را درمان مي كند. | کندلوس |
| 40 | گل گاوزبان | باعث افزايش ترشح شير شده و در ضمن مدر است. به عنوان ضد رماتيسم و خلط آور نيز داراي اثر مي باشد. | کندلوس |
| 41 | پونه | بادشكن، صفرا بر ، خلط آور، ضد نزله و ضد عفوني كننده | کندلوس |
| 42 | رزمارينوس | تقويت كننده عمومي (به خصوص حافظه اعصاب)، قابض، معرق و محرك، ضد نفخ و اشتهارآور، انواع سردردها را برطرف مي كند. | کندلوس |
| 43 | گزنه | قابض، مدر، تقويت كننده، بندآورنده خونريزي جهاز ادرار، كنترل كننده قند خون، جلوگيري از ريز موش | کندلوس |
| 44 | چهار تخمه | مخلوطي از دانه چهار گياه قدومه، به، بارهنگ، و سپستان مي باشد كه جهت درمان عوارض سيستم تنفسي مانند سرفه و برونشيت و رد التهاب گلو بسيار مفيد است. | کندلوس |
| 45 | مليس | تقويت كننده قلب ، جلوگيري از سكته، معالجه بيماريهاي عصبي، افسردگي، بي خوابي، سردردهاي عصبي و تسكين دردها | کندلوس |
| 46 | لاواند | مسكن و آرام بخش بوده و براي رفع نگراني، اضطراب و فشارهاي عصبي، آرام كردن جهاز هاضمه، نيرو دهنده ، ضد تشنج، ضد كرم و ضد باكتري | کندلوس |
| 47 | به ليمو | برگ اين گياه اثر مقوي معده، محرك، ضد تشنج، رفع كننده دردهاي عصبي، پايين آورنده درجه حرارت بيماران و آرام بخشي دارد. | کندلوس |
| 48 | گل سرخ | رفع اسهالهاي مزمن، ترشحات زنانگي، خون رويهاي عادي و اخلاط خوني، امراض كبدي را معالجه مي كند، خونسار، و ادرارآور است، براي معالجه تمام سردردهاي ناشي از سرماخوردگي رماتيسمي و دردهاي مفاصل بسيار مؤثر است. | کندلوس |
| 49 | گل سرخ وليك | ضد تشنج، مقوي قلب، كم كننده فشار خون، كاهش تحريكات عصبي، ضعف قلب،آنژين، تصلب شرائين، ورم آئورت، | کندلوس |
| 50 | نعناع | تهيه انواع سسها، ترشيجات، شربتها و مصرف در انواع سالادها، دم كرده نعناع ضد نفخ و معالج اسپاسم جهاز هضمه است | کندلوس |
| 51 | مورد | ضد عفوني كننده، ضد تفيلي، مقوي معده، نيرو دهنده | کندلوس |
| 52 | مرز نجوش | اشتهاآور، محرك، ضد تشنج، قاعده آور، معرق، ضد ويروسي، درمان گلودرد و سرماخوردگي و سرفه آور مي باشد | کندلوس |
| 53 | سماق | قابض، مدر، تب بر، مؤثر در مداواي ناراحتي و التهاب جهاز ادرار به خصوص مثانه | کندلوس |
| 54 | زوفا | نيرودهنده ، آرام كننده سرفه، خلط آور، مدر ، روماتيسم كهنه، درد معده و دل پيچه هاي ناشي از نفخ و دفع كرم اسكاريس در روده ها | کندلوس |
| 55 | ژرانيوم | درمان افسردگي، نارسائي عادت ماهانه، اسهال، ديابت، خونريزي، مشكلات گردش خون، دردهاي عصبي، گلودرد و سنگهاي كليه مؤثر است | کندلوس |
| 56 | بابونه | آرام بخش، خواب آور، رفع ناراحتي هاي عصبي جهاز هاضمه، رفع عوارض پوستي | کندلوس |
| 57 | آويشن | نفخ معده و دفع كرمهاي روده ، رفع گلو درد و دهان ملتهب، سرما خوردگي | کندلوس |
| 58 | زير سبز | ضد نفخ، بادشكن، مقوي معده، قابض، اشتهاآور، رفع تنگي نفس، تقويت كننده عمل هضم | کندلوس |
| 59 | سدر | تقويت و شفاف كردن موها ، جلوگيري از موخوره و بيماريهاي پوست سر، | کندلوس |
| 60 | سير | در دستگاه گوارش خاصيت ضد ميكروبي دارد، خلط آور، تصلب شرائين، پايين آوردن فشار خون، كاهش كلسترول، ضد عفوني كننده، ضد قارچ، جلوگيري از چسبيدن پلاكتها، ضد انعقاد و ضد سرطان | کندلوس |
| 61 | ميوه نسترن وحشي | براي افزايش مقاومت بدن خصوصاًدر سرماخوردگي ، رفع خستگي، و مساعدت به درمان عوارض كليه | کندلوس |
| 62 | بارهنگ | ضد التهاب براي عوارض تنفسي، ناراحتي سينه | کندلوس |
| 63 | خاكشير | ملين، اشتهارآور و مقوي معده، مصرف مقادير كم آن خاصيت ضد اسهال و مصرف مقادير بالاي آن خاصيت مسهلي است. | کندلوس |
| 64 | اسپند | اشتهاآور، مدر و ضد اسپاسم ، دود اسپند براي ضد عفوني كردن نيز استفاده مي شود. | کندلوس |
| 65 | شيرين بيان | درمان گلودرد، سرفه، سوزش قلب، زخم معده، قولنج روده، ضد اسيد معده، پايين آورنده كلسترول خون، شيرين بيان بهترين جانشين كورتيزون و كدئين است. | کندلوس |
| 66 | كاكوتي | معطر كردن انواع غذاها و نوشيدنيها، مقوي معده و مقوي قلب | کندلوس |
| 67 | بومادران | بندآورنده خون به خصوص خونريزيهاي داخلي، برطرف كننده التهاب و ناراحتيهاي روده، كيسه صفرا و رفع بي اشتهايي، مدر و مؤثر در دفع سنگ كليه | کندلوس |
| 68 | فيورفيو | درمان ميگرن و دردهاي عادت ماهانه، درمان تب، سردرد و گزيدگي حشرات و آتروز | کندلوس |
| 69 | ملين | از بين بردن يبوست شديد | کندلوس |
| 70 | اسانس رز | خوشبو كننده عطرها، محصولات بهداشتي و آرايشي، سسها و شربتها، زداينده سموم، افسردگي فشارهاي عصبي و اضطراب، مشكلات گردش خون، تونيك ، خواب آور | کندلوس |
| 71 | اسانس سالويا | خوشبو كننده بخور ، جلوگيري از ريزش مو، درمان عفونتهاي باكتريايي، برونشيت، خلط آور، رماتيس و قابض | کندلوس |
| 72 | اسانس آويشن | تهيه انواع سوپها، سالادها و سسها، بخور آن ناراحتي جهاز تنفسي و گلودرد را تسكين مي دهد. | کندلوس |