شرکت های تعاونی
انواع تعاونیها
شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به سه دسته تولیدی ، توزیعی و تولیدی - توریعی (چند منظوره) و به لحاظ عضویت به دو گروه خاص و عام تقسیم می شود .
1- انواع شرکتهای تعاونی از نظر فعالیت
2- انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع عضویت
1- انواع شرکتهای تعاونی از نظر فعالیت
شرکتهای تعاونی تولیدی
کار اصلی و مهم این تعاونیها ، تولید کالا و محصول است . در شرکت تعاونی تولیدی ، معمولا اعضای شرکت کار می کنند و حقوق و دستمزد دریافت می نمایند .
این تعاونیها ، هم برای به دست آوردن منفعت و سود اعضای خود تلاش می کنند و هم از تخصص اعضای خود در اداره شرکت سود می برند ، هر چند شاغل بودن کلیه اعضاء در تعاونی تولیدی ضرورتی ندارد .
حداقل تعداد اعضای در تعاونیهای تولیدی 7 نفر است و حداقل 50 درصد اعضاء می بایستی تخصص و تجربه کافی را در خصوص فعالیت مورد نظر داشته باشند .
موافقت با تشکیل تعاونیهای تولیدی در صورتی صادر خواهد شد که طرح ارائه شده از توجیهات اقتصادی ، فنی و مالی لازم برخوردار باشد . شرکتهای تعاونی تولیدی در بخش های گوناگون اقتصادی کشور مانند : صنعت ، معدن ، کشاورزی و غیره به فعالیت مشغول هستند .
الف -شرکتهای تعاونی صنعتی و معدنی
تعاونیهای صنعت و معدن : شامل صنایع غذایی ، شیمیایی ، سلولوزی ، معدنی ، فلزی ، کانی غیر فلزی ، نساجی و چرم ، دارویی و بهداستی ، برق و الکترونیک می باشد .
مجوز فعالیت طرحهای صنعتی و معدنی توسط سازمان صنایع و معادن و چنانچه محل اجرای طرح صنعتی در روستا باشد توسط صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد.
برای تهیه زمین مورد نیاز جهت اجرای طرحهای صنعتی عمدتا باید به شهرکهای صنعتی و در مناطق روستایی به نواحی صنعتی مراجعه نمود .چنانچه متقاضیان تمایل به اجرای طرح در مکانی به جز موارد مورد اشاره داشته باشد ، اخذ مجوز از محیط زیست ، آب و برق در مورد زمین مورد نظرشان الزامی می باشد .
ب -شرکتهای تعاونی کشاورزی و دامداری
شامل زراعت ، باغداری ، مرتعداری ، علوفه کاری ، تولید بذر و نهال ، کشت گلخانه ای ، صیفی جات ، پرورش قارچ و گل، پرورش طیور ، پرواربندی ، پرورش گاو شیری ، تکثیر و پرورش آبزیان می گردد .
مجوز فعالیت طرحهای کشاورزی توسط ادارات و معاونتهای زیر مجموعه سازمان جهاد کشاورزی ، منابع طبیعی و اداره کل شیلات صادر می گردد.
رمین محل اجرای طرحهای کشاورزی عمدتا از طریق اداره کل منابع طبیعی و کمیسیون واگذاری اراضی تامین می گردد.
ج -شرکتهای تعاونی صنایع دستی
شامل تولید فرش دستباف ، گلیم بافی ، کاشی کاری ، قلم زنی ، معرقکاری ، چرم سازی و غیره می باشد .
مجوز فعالیت این گونه فعالیت ها توسط سازمان صنایع دستی و در مناطق روستایی به وسیله صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد .
شرکتهای تعاونی توزیعی
شرکتهای تعاونی توزیعی عبارتند از تعاونیهایی که نیاز مشاغل تولیدی یا مصرف کنندگان عضو را در چهار چوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمتها ، تامین می کند.
این شرکت ها خود انواع گوناگونی دارد که عبارتند از :
الف -شرکتهای تعاونی تامین نیاز مصرف کنندگان
شرکتی است که عمدتا برای تهیه انواع کالاهای مصرفی به منظور تامین نیاز های مصرفی اعضا و خانواده های آنان تشکیل می شود و در گرایشهای : مصرف کارمندی ، کارگری ، فرهنگیان ، دانشجویی ، محلی یا آزاد ، مرزنشینان و صنوف توزیعی تشکیل می گردد . برای تشکیل تعاونی مصرف کارمندی ، کارگری ، فرهنگیان و مرزنشینان حداقل تعداد اعضا 250 نفر است . شرکت تعاونی مصرف محلی یا آزاد با 500 نفر متقاضی قابل تشکیل می باشد و حداقل ارزش هر سهم در تعاونی های مصرف دانشجویی 150,000 ریال تعیین شده است .
ب- شرکتهای تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان
شرکتی است که برای تامین نیازهای مشترک تولیدکنندگان یک یا چند محصول تشکیل می شود , مثل شرکت تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان فرآورده ای لبنی حداقل تعداد اعضا برای تشکیل این نوع تعاونی هفت نفر می باشد که در صورت تائید طرح توجیهی شرکت تعاونی از طرف اداره کل تعاون قابل تشکیل می باشد . سرمایه شرکتهای مذکور از 10,000,000 ریال و هر سهم از 300,000 ریال نباید کمتر باشد.
ج- شرکت های تعاونی مسکن
این نوع تعاونی در 4 گرایش کارمندی , کارگری , آزاد و فرهنگیان تشکیل می شود . در تعاونیهای مسکن , خرید زمین بایستی با کاربری مسکونی و ساخت مسکن نیز باید توسط تعاونی انجام پذیرد.
حداقل سرمایه اولیه هر عضو در تعاونیهای مسکن 6,000,000 ریال می باشد که بایستی حداقل 3/1 آن در زمتن ثبت به حساب شرکت واریز شود مدت زمان تعاونی مسکن در اساسنامه به 5 سال محدود می شود که تعاونی باید طی این مدت فعالیت خود را به هتمام برساند , برای رعایت عدالت بین اعضا, زمان تحویل مسکن به اعضا , با توجه به آیین نامه خاصی که می بایستی به تصویب مجمع عمومی برسد مشخص می شود . ضمنا حداکثز تعداد اعضاء در تعاونیهای مسکن 500 نفر می باشد.
د- شرکتهای تعاونی حمل و نقل
شرکت تعاونی حمل و نقل برای دارندگان وسایل نقلیه مشابه و با 12 گرایش قابل تشکیل می باشد که عبارتند از: شرکت تعاونی حمل و نقل کامیونداران بین المللی (تریلی داران) , کامیونداران داخلی , وانت بارداران , اتوبوسداران , مینی بوسداران, سواری کرایه برون شهری , تاکسیرانی , کمپرسی داران, تانکرداران , بوژی داران , خاورداران و آژانسهای اتومبیل کرایه . فعالیت این شرکتها , حمل و نقل مسافر و کالا در داخل شهرها و یا بین شهر ها و حتی خارج از کشور می باشد . فعالیتهای حمل و نقل مسهفر و یا کالای برون شهری با اخذ مجوز از سازمان حمل و نقل پایانه ها و نقل مسافر و یا کالای درون شهری با اخذ از سازمان تاکسیرانی انجام می پذیرد .
ه- شرکتهای تعاونی اعتبار
شرکت تعاونی اعتبار در حال حاضر فقط در گرایش کارمندی و کارگری تشکیل می گردد که بایستی طرح توجیهی مربوطه آن به اداره کل تعاون ارائه شود و در صورت تایید طرح توسط اداره کل , موافقت نامه تشکیل تعاونی صادر می شود . تشکیل تعاونی اعتبار آزاد ممنوع می باشد .
تعاونی اعتبار فقط جهت رفع نیازهای مالی اعضاء تشکیل می گردد و این نوع تعاونیها مجاز به مبادلات مالی با غیر عضو نمی باشد و افتتاح هر نوع حساب برای غیر اعضاء ممنوع است . افتتاح شعبه توسط تعاونیهای اعتبار پس از تایید اداره کل تعاون و درج آگهی تغییرات مربوطه در روزنامه رسمی کشور انجام پذیر است .
و- شرکتهای تعاونی آموزشگاهی
تعاونیهایی هستند که با مشارکت دانش آموزان و کارکنان آموزشگاهها تشکیل می گردد و اهم کارهای آنها ایجاد فروشگاه و تهیه وسایل تحصیلی و مصرفی اعضا , تدارکات وسایل نقلیه برای ایاب و ذهاب دانش آموزان , راه اندازی رستوران و بوفه برای دانش آموزان , تامین وسایل بهداشتی , درمانی , ورزشی , رفاهی و سایر موارد برای دانش آموزان و کارمندان آموزشگاه خرید مصنوعات و کارهای دستی دانش آموزان می باشد .
ز- شرکتهای تعاونی خدماتی
این نوع شرکت تعاونی در بیش از بیست گرایش فعالیت قابل تشکیل می باشد . کلیه فعالیت هایی که به نوع عرضه خدمات به مردم تلقی گردد در قالب تعاونی های خدماتی انجام می پذیرد . مثل شرکت تعاونی خدمات بهداشتی درمانی و پزشکی , خدمات ورزشی , خدمات فرهنگی , تبلیغاتی , مدارس غیرانتفاعی , خدمات رایانه ای , خدمات چاپ و نشر , گردشگری و هتلداری , فنی و مهندسی و مشاوره , خدمات مالی اداری و پشتیبانی , خدمات بیمه ای , خدمات بسته بندی و سوتینگ , خدمات بازرگانی و ...
در تشکیل این نوع تعاونیها وجود حداقل 50% نیروی متخصص با ارائه مدارک مستند و معتبر الزامی می باشد و در صورتیکه فعالیت مربوطه نیاز به اخذ مجوز داشته باشد متقاضیان بایستی نسبت به اخذ مجوز از دستگاه ذیربط اقدام نمایند . حداقل تعداد اعضاء در تشکیل اینگونه تعاونیها هفت نفر می باشد .
ح- شرکتهای تعاونی تولیدی - توزیعی
تعاونیهای تولیدی- توزیعی , شرکتهای هستند که تمام یا بخشی از چند هدف و موضوع فعالیت مختلف غیرمرتبط با هم که در انواع شرکتهای تعاونی وجود دارد را (( یکجا)) در اهداف و عملیات خود منظور نمایند . به این نوع تعاونیها ، تعاونیهای چند منظوره نیز می گویند .
جهت تشکیل تعاونیهای تولیدی - توزیعی نصاب سایر انواع تعاونیها در صورت پیش بینی اینگونه فعالیتها در اساسنامه آنها ،باید رعایت شود .
2- انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع عضویت
شرکتهای تعاونی خاص
شرکتهایی هستند که عضویت در انها منحصرا برای گروهی خاص از قبیل : کارگران ، کارمندان ، کشاورزان ، ایثارگران ، زنان ، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد.
بدیهی است این نوع از تعاوی ها موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد. حداقل سرمایه اولیه در شرکتهای تعاونی خاص 10,000,000 ریال و حداقل ارزش رسمی هر سهم 300,000 ریال می باشد .
شرکتهای تعاونی عام
شرکتهایی هستند که عضویت در ان برای همه آزاد می باشد مؤسسین شرکت باید برای تامین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت ، سهام آنرا به عموم عرضه نمایند .
حداقل تعداد اعضاء در شرکتهای تعاونی عام 500 نفر بوده در این گونه تعاونیها معادل 100,000,000 ریال و ارزش رسمی هر سهم 100,000 ریال می باشد .
بدیهی است این نوع از تعاوی ها موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد. حداقل سرمایه اولیه در شرکتهای تعاونی خاص 10,000,000 ریال و حداقل ارزش رسمی هر سهم 300,000 ریال می باشد .
شرکتهای تعاونی عام
شرکتهایی هستند که عضویت در ان برای همه آزاد می باشد مؤسسین شرکت باید برای تامین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت ، سهام آنرا به عموم عرضه نمایند .
حداقل تعداد اعضاء در شرکتهای تعاونی عام 500 نفر بوده در این گونه تعاونیها معادل 100,000,000 ریال و ارزش رسمی هر سهم 100,000 ریال می باشد .
ويژگي شركت تعاوني :
ـ قائم به ذات و متكي به اعضاء است نه به سرمايه .
ـ هرعضو يك راي دارد (نسبت سهام به راي معني ندارد ) .
ـ برخورداري از مزاياي معافيتهاي مالياتي در برخي از انواع تعاونيها .
ـ تساوي كليه اعضاء در برخورداري از حقوق و وظايف يكسان عليرغم تفاوت در ميزان سهام .
ـ تقسيم مازاد درآمد بين اعضاء در صورت وجود سود خالص سالانه .
ـ تخصيص سهام به نام اعضاء و غير قابل انتقال بودن آن به اعضاء و غير اعضاء با تصويب هيات مديره .
ـ سنخيت و همفكري عامل مشترك و پيشرفت كار .
ـ حذف واسطه هاي غير ضرور در كسب و تجارت و رقابت با صاحبان اين گونه مشاغل كاذب .
ـ جلوگيري از بهره كشي و استثمار افراد .
انواع شركت تعاوني از لحاظ نوع فعاليت :
1 ـ شركت تعاوني توليدي :
شركتي است كه به منظور اشتغال در امور مربوط به كشاورزي ‘ دامداري ‘ دامپروري ‘ پرورش و صيد ماهي ‘ شيلات ‘ صنعت ‘ معدن ‘ عمران شهري ‘ روستائي ‘ عشايري و نظاير اينها فعاليت مي نمايد و مجموعاَ يك واحد توليدي را به اشتغال در آن اداره مي نمايند .
2ـ شركت تعاوني توزيعي :
شركتي است كه در امور مربوط به تهيه و توزيع كالا ‘ مسكن ‘ خدمات و ساير نيازمنديهاي اعضاء فعاليت مي نمايد .
آن دسته از شركتهاي تعاوني كه فعاليت آنان تواماَ توليدي و توزيعي باشد را شركت تعاوني توليدي و توزيعي نامند .
انواع و اقسام شركت تعاوني در ايران برحسب گرايش :
1 - كشاورزي
2 - صنعتي
3 - معدني
4 - خدماتي
5 - مسكن
6 ـ فرش دستباف
7 ـ تامين كننده نياز توليد كنندگان
8 - تامين كننده نياز مصرف كنندگان
9 - اعتبار
10 ـ حمل و نقل
مراحل تشكيل شركت تعاون
اگر شما هم تصميم گرفته ايد با كمك دوستان و همكاران و آشنايان خود يك شركت تعاوني تشكيل دهيد ، فعاليت هاي زير را پس از بحث و مشورت با كارشناسان ادارات كل تعاون استانها و يا ادارات تعاون در شهرستانها و كسب راهنمائيهاي لازم طبق قانون تعاون مصوب سال 1370 و اصلاحيه و دستور العمل هاي آن با دقت انجام دهيد :
اول : قبل از هر چيز بايد تعداد شما حداقل 7 نفر باشد و شرايط قانوني زير را براي عضويت در شركتهاي تعاوني داشته باشيد .
شرايط عضويت در شركتهاي تعاوني :
1 ـ تابعيت جمهوري اسلامي ايران
2 ـ نداشتن ممنوعيت قانوني و حجر
3 ـ خريد حداقل سهام در اساسنامه
4 ـ نوشتن درخواست براي عضو شدن در تعاوني
5 ـ دادن تهعد براي اينكه مقررات تعاوني را رعايت كند
6 ـ در شركتهاي تعاوني مشابه عضو نباشد
دوم : هنگامي كه تعداد شما به 7 نفر يا بيشتر رسيد ، دور هم جمع شويد و جلسه مجمع عمومي موسس را تشكيل دهيد .
در جلسه مجمع عمومي از بين خودتان سه نفر را به عنوان هيئت موسس انتخاب كنيد ، كار هيئت موسس انجام كارهاي مربوط به تشكيل شركت تعاوني است.
مهمترين وظيفه هيئت موسس عبارت است از :
الف ـ تهيه طرح و اساسنامه شركت تعاوني . هيئت موسس در طرحي كه تهيه مي كند دليل تشكيل تعاوني را مي نويسد ، مشخصات همه داوطلبان عضو شدن در تعاوني ها را تنظيم مي كند . نحوه تامين سرمايه و امكانات لازم براي شروع فعاليتهاي شركت تعاوني مشخص مي كند ميزان سهم هر عضو را كه بايد براي تامين سرمايه شركت تعاوني خريداري كند مشخص مي كند ، نام يك بانك و يا صندوق تعاون را براي افتتاح حساب بانكي تعيين مي نمايد
ب ـ دعوت از افرادي كه شرايط لازم را براي عضو شدندر شركت تعاوني را دارند .
ج ـ شرايط را براي برگزار كردن جلسه مجمع عمومي عادي آماده مي كند .
سوم : جلسه مجمع موسس را تشكيل دهيد تا از بين خودتان يك نفر را به عنوان نماينده انتخاب كنيد و سپس او را به وزارت تعاون ( اداره كل تعاون استان يا اداره تعاون شهرستان ) معرفي كنيد ، نماينده شما طرح و اساسنامه را كه توسط هيئت موسس تهيه شده است به همراه تقاضانامه اي براي تشكيل شركت تعاوني به ادارات كل تعاون استانها و يا وزارت تعاون ارائه مي كند ، او لازم است تمام كارهاي قانوني مربوط به تشكيل تعاوني را پيگيري نمايد .
چهارم : وزارت تعاون ( اداره كل تعاون استان و يا اداره تعاون شهرستان ) طرح تهيه شده توسط هيئت موسس را بررسي مي كند براي تشكيل تعاوني در رشته هاي مختلف ابتدا در صورت نياز از دستگاه دولتي ذيربط بايد مجوز فعاليت اخذ كرد ، به عنوان مثال براي تشكيل تعاوني بهداشتي درماني بايستي از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي مجوز و .... گرفت . هنگامي كه موافقت خود را باتشكيل شركت تعاوني شما اعلام كند ، يك نمونه اساسنامه و مدارك مورد نياز را در اختيار نماينده شركت تعاوني شما قرار خواهد داد .
پنجم : هنگامي كه هيئت موسس موافقت نامه تشكيل تعاوني را از وزارت تعاون ( اداره كل تعاون و يا اداره تعاون شهرستان ) دريافت كرد با يد از كساني كه شرايط عضو شدن را دارند دعوت كند تا مدارك لازم را براي عضو شدن به اين هيئت تحويل دهند .
هيئت موسس پس از بررسي كامل كساني را كه داراي شرايط لازم هستند به عضويت شركت تعاوني در مي آورد .
ششم : حالا زمان آن رسيده است كه جلسه مجمع عمومي عادي را تشكيل دهيد براي اين كار بوسيله انتشار آگهي از اعضاء دعوت كنيد در اين جلسه شركت كنند ( فراموش نكنيد كه تاريخ انتشار اين آگهي با تاريخ تشكيل جلسه كمتر از 15 روز فاصله نداشته باشد .
در جلسه مجمع عمومي عادي اعضائ هيئت مديره و بازرس هاي شركت تعاوني خود را انتخاب كنيد .
هفتم : هيئت مديره بايد مدارك لازم را براي ثبت رسانيدن شركت تعاوني خود تهيه كند و به وزارت تعاون تحويل دهد .
توجه :در شركتهاي تعاوني همه با هم برابرند و همه همكار يكديگرند و از نظر نژاد ، زبان ، رنگ پوست ، مليت ، شغل و غيره هيچكدام از اعضاء برديگري برتري ندارند .
هيئت مديره بايد از هر كدام از مدارك زير سه نسخه تهيه كند :
ـ دعوتنامه تشكيل اولين مجمع عمومي عادي .
ـ صورتجلسه تصميمات گرفته شده در اولين مجمع عمومي عادي .
ـ صورتجلسه هيئت مديره ( جلسه اي كه اين هيئت ، رئيس ، نائب رئيس ، منشي هيئت مديره و مديرعامل را انتخاب كرده است ) .
ـ نام افرادي كه براي انجام امور مالي شركت داراي امضائ مجاز هستند .
ـ اساسنامه اي كه بوسيله مجمع عمومي عادي تصويب شده است .
ـ فهرست اسامي و اعضايي كه در اولين جلسه مجمع عمومي عادي شركت داشته اند .
ـ فهرست اسم و مشخصات اعضاء هيئت مديره ، بازرسان و مديرعامل شركت تعاوني .
ـ برگ رسيد صندوق تعاون يا بانك كه نشان دهد سرمايه پيش بيني شده براي تشكيل شركت تعاوني به حساب بانك يا صندوق واريز شده است .
ـ موافقت نامه وزارت تعاون ( اداره كل تعاون استان يا اداره تعاون شهرستان ) كه براي تشكيل تعاوني صادر شده است .
ـ وزارت تعاون پس از بررسي و تائيد مدارك بالا اجازه ثبت شركت تعاوني را صادر مي كند .
هشتم : در مرحله آخر هيئت مديره مدارك بالا را به همراه اجازه نامه ثبت شركت تعاوني كه وزارت تعاون صادر كرده است به اداره ثبت شركتها ارائه مي كند . اين اداره شركت تعاوني شما را به ثبت مي رساند .
نهم : پس از آنكه شركت تعاوني شما به ثبت رسيد ، پروانه تاسيس شركت تعاوني بوسيله وزارت تعاون صادر مي شود . اكنون شركت تعاوني شما مي تواند فعاليت خود را شروع كند .
يادآوري:براي راهنمائي بيشتر مي توانيد به وزارت تعاون ، اداره كل تعاون استان و يا اداره تعاون شهرستان مراجعه كنيد .