مقدمه :
دانشجویان پس از گذراندن دروس نظری برای بروز استعداد های خویش و به کار گیری آموخته های خود و نیز کسب تجربه برای ورود به بازار ساختمان با اخذ واحد کار آموزی و رفتن به کار گاه میتواند آموخته های تئوریک خود در دانشگاه را با آنچه که در عمل انجام می گیرد مقایسه و تطبیق دهند .
این گزارش کارآموزی با توجه به کلیه موارد بازدید شده در کارگاه و برخی روشهای اجرایی که در این کارگاه نبوده ولی استفاده از آنها در کارگاههای دیگر متداول است ، تهیه شده است . سعی بر این بوده که در بخش کارگاهی کلیه عملیات اجرائی و آزمایشات و … توضیح داده شوند . در برخی مراحل نیز بازدید همراه با کنترل صورت گرفته که کلیه مراحل کنترل نیز به صورت فهرست و یا همراه با توضیح در بخش «وظایف کارآموز در کارگاه» ذکر شدهاند . همچنین برخی از مطالب گزارش با توجه به راهنماییهای مهندسین ناظر مقیم و یا سرپرست کارآموزی نقل گردیده که در ادامه موارد استفاده از این موارد نیز آمدهاند . انجام برخی عملیات کارگاهی نیاز به دلایل آئیننامهای داشتهاند که بر همین اساس کلیه قوانین آئیننامهای در صورت لزوم آورده شدهاند .
در هر قسمت از گزارش ، بنابر لزوم ، پیشنهاداتی نیز مطرح شدهاند که کلیه این پیشنهادات با ناظرین مقیم مطرح و مورد بررسی قرار گرفتهاند . این پیشنهادات در بخش « پیشنهادات ارائه شده در کارگاه» به صورت منسجمتری آمدهاند .
- مشخصات کارگاه و دفتر
شرکت مجری اجرای یک ساختمان مسکونی 5 طبقه در تهران بوده است .دفتر شرکت مذکور به ادرس :تهران- شهرک ژاندارمری-خ مرزداران- ساختمان مریم-واحد 8 میباشد.همچنین ساختمان احداثی به ادرس:کیانشهر- بلوار امام رضا(ع)-خ لهراسب –خ روانبخش میباشد.
ساختمان مسکونی با مشخصات: 4 طبقه روی پیلوت- اسکلت فلزی میباشد.
مصالح ساختمانی پای کار طبق مقررات شهرداری نبایست از 3/1 گذر تجاوز نماید. شخص و یا شرکت پیمانکار با توجه به سایت پلان مکانهایی را به عنوان دفترکارگاه،محل استراحت کارگران،انبار مصالح و تجهیزات و...احداث می نماید.
دستگاهها و تجهیزاتی که در کارگاه وجود دارند شامل جراثقال (در صورت نیاز) ، باسکولها و جرثقیل تیفور ، موتورهای دیزل برق ، رکتیفایرهای متعدد برای جوشکاری ، دستگاه برش هوا ، میکسر و پمپ دستی برای بتنریزی ، دستگاههای مخصوص آزمایشات بتن و جوش که برخی در کارگاه موجود و بعضی دیگر بر حسب نیاز توسط اپراتورها به کارگاه منتقل میشوند .قسمتی از کارگاه برای ساخت و آماده سازی قطعات برای نصب در نظر گرفته شده که به این منظور باسکولهایی جهت مونتاژ ستونها توسط پیمانکار ساخته شدهاند . این باسکولها بعد از اتمام کار به راحتی قابل جمعآوری میباشند .
انباردار مسؤول تحویل و محافظت از مصالح وارده به کارگاه میباشد . به این ترتیب که هرگونه مصالح به محض ورود به کارگاه با فاکتور ارائه شده کنترل و جهت انبار فاکتور میشود . یعنی ورود و خروج کلیه مصالح دقیقاً کنترل میشود . انباردار موظف است به طور شبانه روزی از انبار محافظت کند
- شرح وظایف اجمالی نظارت مقیم :
1- نظارت مقیم نماینده مهندسین مشاور در کارگاه بوده و رعایت کلیه شئونات اخلاقی و انضباطی از طرف وی مورد انتظار میباشد . حضور مستمر نظارت مقیم در کارگاه و در حین اجرای عملیات الزامی بوده و استفاده از مرخصی استحقاقی نیز براساس ضوابط و با هماهنگی قبلی با سرناظر پروژه محقق خواهد بود .
2- نظارت مقیم مسؤول مطالعه نقشهها ، جزئیات اجرائی ، مشخصات فنی عمومی و خصوصی ، فهرست مقادیر منضم به پیمان بوده و نسبت به اجرای عملیات بر اساس مشخصات فنی نظارت خواهد نمود .
ناظر مقیم با توجه به برنامه زمانبندی تصویبی باید حداقل یک ماه قبل از اجرای عملیات ، نقشههای مربوطه را بررسی نموده و در صورتیکه به ناهماهنگی بین نقشه ها و یا کمبود اطلاعات برخورد نماید ، مراتب را از طریق سرناظر پروژه پیگیری نموده تا در هنگام اجرای عملیات تأخیری از این بابت متوجه پروژه نگردد .
3- نظارت مقیم با توجه به برنامه زمانبندی مصوب و برنامه تأمین مصالح و مدت اجرای هریک از عملیات ، با توجه به حجم کار موردنظر بر تعداد عوامل فنی و اجرائی و ماشینآلات فعال و تأمین مصالح توسط پیمانکار کنترل کامل داشته و در موارد مقتضی در جهت افزایش پرسنل اجرایی متخصص و فنی و جلوگیری از اشتغال نیروی انسانی فاقد شرایط لازم و استفاده از ماشینآلات متناسب با نوع کار اجرایی و تأمین به موقع مصالح و سایر نیازهای تدارکاتی کارگاه تذکرات لازم را با هماهنگی سرناظر پروژه به پیمانکار ابلاغ خواهد نمود.
4- نظارت مقیم بر ورود مصالح مورد نیاز در حد اتمام کار و نحوه انبار نمودن و نگهداری آن آگاهی کامل داشته و در صورت تأیید کیفیت مصالح و انطباق آن با مشخصات فنی پروژه ، مصالح وارده به کارگاه را در گزارشهای ماهیانه و همچنین صورتمجالس ماهیانه ورود مصالح به کارگاه منعکس و از همین مقادیر در صورت وضعیتها استفاده خواهد نمود . اخذ تصویر بارنامه مصالحی که مشمول پرداخت کرایه حمل می باشند و ضمیمه نمودن آنها به صورتجلسات ورود به کارگاه که در پایان هر ماه تنظیم خواهد شد و همچنین نظارت بر عدم خروج مصالح تأییدشده از کارگاه ضروری می باشد . ضمناً ناظر مقیم بر نحوه نگهداری صحیح مصالح و تجهیزات تحویلی کارفرما به پیمانکار ، نظارت کامل خواهد داشت .
در مواردی که مشخصات فنی خاصی از مصالح مصرفی مورد نظر بوده و یا اینکه در کیفیت مطلوب مصالح مصرفی تردید وجود داشته باشد ، انجام آزمایشهای لازم بر روی نمونه مصالح در مقاطع مختلف (قبل از سفارش ، هنگام ورود مصالح به کارگاه و پایکار) ضروری میباشد . همچنین یک نمونه از مصالحی که باید به تأیید دفتر مرکزی مهندسین مشاور برسد ، پس از ارائه نمونههای مختلف توسط پیمانکار و تأییدیه نهایی دفتر مرکزی ، جهت کنترل مصالح مصرفی به دفتر نظارت مقیم در کارگاه ارسال خواهد شد .
5- نظارت مقیم در خصوص تهیه صورت کارکردها در پایان هر ماه به سرپرست کارگاه تأکید نموده و پس از ارائه صورت وضعیت توسط پیمانکار ، براساس نظارت به عمل آمده و گزارشهای تنظیمی نسبت به بررسی مقادیر عملیات اجرایی و مصالح پایکار اقدام نموده و پس از اصلاح و تأیید کلیه نسخهها ، صورت وضعیت را جهت انجام اقدامات بعدی تحویل سرناظر پروژه خواهد نمود .
لازم به ذکر است که این مدت نباید از چهار روز تجاوز کند . رسیدگی به صورت وضعیتها باید با هماهنگی سرناظر پروژه معمول و اصلاحات موارد اعمال شده توسط سرناظر پروژه برروی صورت وضعیتها نیز در رسیدگیهای بعدی مدنظر قرار گیرد . صورت وضعیتها باید حاوی ریز برآورد و صورتجلسات ابلاغی و سایر اسناد و مدارک مورد نیاز بوده و پرداخت به صورت علیالحساب قابل قبول نخواهد بود .
6- نظارت مقیم علاوه بر کنترل کلی عملیات موضوع پیمان ، بر اساس درخواست کتبی پیمانکار در مواردی نظیر آرماتوربندی ، قالببندی ، کوبیدگی کف پی ، تکمیل جوشکاری ، زیرسازی سقف کاذب ، اجرای رابیتس و توری سیمی ، تست و عایقبندی لولهها و کانالها و موارد مشابه ، بازدید به عمل آورده و با صدور مجوز ، اجرای عملیات بعدی را اعلام خواهد نمود . 7- در مواردی نظیر کانالکشی ، لولهکشی و موارد دیگری که نیاز به نقشههای اجرایی کارگاهی (Shop Drawing) میباشد ، پیگیریهای لازم از طریق نظارت مقیم جهت تهیه نقشههای مزبور توسط پیمانکار معمول تا پس از بررسی و تأیید نقشهها توسط بخش نظارت پروژه ، ملاک اجرا قرار گیرد . بدیهی است در صورت عدم ارائه نقشههای مزبور ، نظارت مقیم موظف به ممانعت از اجرای عملیات در محل مربوطه خواهد بود . 8- ناظر مقیم بر رعایت مسائل ایمنی توسط پیمانکار و حفظ بهداشت محیط کارگاه نظارت نموده و در موارد مقتضی مراتب را به صورت شفاهی یا کتبی تذکر خواهد داد .
6- نظارت مقيم علاوه بر كنترل كلي عمليات موضوع پيمان ، بر اساس درخواست كتبي پيمانكار در مواردي نظير آرماتوربندي ، قالببندي ، كوبيدگي كف پي ، تكميل جوشكاري ، زيرسازي سقف كاذب ، اجراي رابيتس و توري سيمي ، تست و عايقبندي لولهها و كانالها و موارد مشابه ، بازديد به عمل آورده و با صدور مجوز ، اجراي عمليات بعدي را اعلام خواهد نمود . 7- در مواردي نظير كانالكشي ، لولهكشي و موارد ديگري كه نياز به نقشههاي اجرايي كارگاهي (Shop Drawing) ميباشد ، پيگيريهاي لازم از طريق نظارت مقيم جهت تهية نقشههاي مزبور توسط پيمانكار معمول تا پس از بررسي و تأييد نقشهها توسط بخش نظارت پروژه ، ملاك اجرا قرار گيرد . بديهي است در صورت عدم ارائة نقشههاي مزبور ، نظارت مقيم موظف به ممانعت از اجراي عمليات در محل مربوطه خواهد بود . 8- ناظر مقيم بر رعايت مسائل ايمني توسط پيمانكار و حفظ بهداشت محيط كارگاه نظارت نموده و در موارد مقتضي مراتب را به صورت شفاهي يا كتبي تذكر خواهد داد .
9- در مواردي كه عمليات انجام شده به دليل صدور دستور كار و يا ابلاغ تغيير مشخصات و يا ابلاغيههاي ديگر با نقشههاي تصويبي مغايرت داشته باشد ، پيگيريهاي لازم از طريق نظارت مقيم پروژه جهت تهية نقشههاي ساخت (As Built) توسط پيمانكار از عمليات مزبور به عمل خواهد آمد . نقشههاي تهيه شده بايد تحويل بخش نظارت پروژه گردد تا پس از تأييد ، تحويل دفتر مركزي مشاور خواهد شد .
10- نظارت مقيم مسؤول پيگيري جهت آرشيو فني از نقشهها و مدارك و مستندات پروژه و تهية عكس و فيلم از مراحل مختلف كار و همچنين ايجاد دفتر فني در كارگاه توسط پيمانكار خواهد بود .و بسياري از وضايف ديگر كه از حوصله اين مقال خارج است
4- مشروحي از عمليات انجام شده در كارگاه :
الف-گودبرداري وپي كني
در مرحله نخست پس از پاكسازي مكان احداث ساختمان اقدام به پيكني با لودر مينمايند. سپس اقدام به پياده كردن نقشه و ميخكوبي مينمايند.
منظور از پياده كردن نقشه ، انتقال دقيق نقشه ساختمان بر روي زمين با ابعاد اصلي ميباشد. 3 متر
در ساختمانهاي مهم از دوربين براي اين كار 5 متر 4 متر
استفاده مي شود.اما در ساختمان هاي معمولي از مترو ريسمان كار
استفاده مي شود به اين ترتيب كه ابتدا يكي از امتدادهاي اصلي را بوسيله گچ
و يا پـودرهاي رنگــي مشــخص شـده و ســپس با اسـتفــاده از قضـيه مثلــث
امتداد عمود برآن مشخص مي گردد و بقيه خطوط بصورت موازي با هر يك از دو خـط مذ كـور معـين مي گردد. براي راحتـي كار معمولا از طول هاي 60cm ، 80 cm و 1 متر استفاده مي شود.
چون هر نقطه از ساختمان داراي كد ارتفاعي مشخصي مي باشد بايد در مدت اجراي ساختمان قابل كنترل باشد، براي اين منظوردر محلي كه آسيبي به آن نرسد را بعنوان كد0.00 انتخاب نموده و با توجه به مقدار كف سازي كد ارتفاعي روي پي بوسيله شيلنگ تراز مشخص مي شود.
در صورت وجود زير زمين ابتدا محدوده اوليه مشخص و خاكبرداري شده و سپس آكس بندي انجام مي گيرد.
گود برداري با وسايلي از قبيل بيل مكانيكي ولودرو يا بصورت دستي انجام مي گيرداين عمل هنگامي انجام مي شود كه ما زير زمين داشته باشيم ويا سطح پي پايين تر از سطح زمين قرار گيرد.براي جلو گيري از ريزش ديواره ها در محل گودبرداري، ديواره ها داراي شيب ملايمي ميباشند يا ميتوان از شمعهايي براي پايداري ديوار همسايه استفاده نمود. در محلهايي از فنداسيون به دليل وجود بارهاي نقطه اي بزرگ ، همچنين نا مرغوب بودن جنس خاك در اين ناحيه از شهر ، طبق محاسبات اقدام به حفر شمعهايي نموده اند.
ديواره ها و كف محل گود برداري شده بوسيله ماشين آلات توسط نيروي انساني صاف وهموار مي شود كه در اصطلح رگلاژ ميگردد.بعد ازاتمام عمليات گود برداري عمل پي كني معمولا به دو شكل انجام مي شود : در حالت اول پس از ريختن گچ محل اجراي پي توسط نيروي انساني خاكبرداري ميشود بايد توجه داشت در محاسبه عرض خاكبرداري فضاي مورد نياز قالب بندي تامين گرد. در حالت دوم تمامي محوطه مورد نظر خاكبرداري شده وسپس توسط ديوارچيني محل اجراي پي مشخص شده وداخل چشمه هاي مابين آكس ها توسط خاك دستي پر مي شود.
ب- قالببندي شالوده و ريختن مگر
بتن مگر بتني با عيار پايين معمولا 100يا 150وبا ضخامت 5 تا 10 سانتيمتر بوده وبراي دومنظور ذيل اجرا مي گردد:
1- جلوگيري از جذب شيره بتن توسط خاك زير پي 2- نظافت و تراز نمودن كف شناژ
بايد توجه داشت در حالتي كه قالب بندي بصورت ديوار چيني انجام ميشود عرض پي به اندازه 2 برابر ضخامت ديوار اضافه گردد.
ج- ارماتور بندي
براي ارماتوربندي پي از ميلگردهاي A3 در دو لايه استفاده ميشود. . فاصله سفره فوقاني و تحتاني توسط ميلگرد هايي بنام خرك تامين مي شود .
براي حفظ پوشش ميلهگرد درسفره پايين از آجرهايي كه در زير ميلهگرد قرار ميگيرند استفاده شده است. قطع و خم ميلگردها در اين حالت حائز اهميت است براي خم ميلگرد از يك لوله و يك پروفيل I استفاده استفاده ميشود. خم ايجاد شده توسط اين عمل با روش آييننامه مغايرت دارد طول ميلهگرد بعد از خم بايد بسته به نوع خم تقريباً 12 برابر قطر ميلهگرد باشد. براي حفظ ارتفاع پي و اجراي ميلهگردهاي بالايي از يك سري ميلهگردهاي خم شده به عنوان خرك استفاده ميگردد و پس از اجراي ميلهگردهاي پاييني خرک را در دو جهت افقي و عمودي بر روي ميلهگردهاي افقي قرار داده و با سيم آرماتور محكم ميكنند. پس از آن ميلهگردهاي بالايي را بر روي آن اجرا ميكنند. در اين ساختمان براي جلوگيري از اثر پانچ در پي توسط ستونها، از يك سري ميلهگرد تقويتي در محل ستونها استفاده گرديده است.
از ريسمانكشي در نصب صفحات زير ستون ، محكم كردن و تثبيت محل قرارگيري ميلگردهاي كششي روي صفحات زيرستون، بتنريزي به ضخامت خاص و … استفاده ميشود . البته ارتفاع دقيق روي صفحات زير ستون با دوربين مخصوص نقشهبرداري تعيين ميشود .
د- بتن ريزي فونداسيون وعمل اوري بتن
شرايط استاندارد براي تهية بتن طبق آئيننامه عبارتند از :
1- درجة حرارت 21 تا 24 درجة سانتيگراد .
2- رطوبت نسبي 50 تا 100 درصد .
3- عدم وزش باد شديد .
به اين ترتيب ساير شرايط جوي ميتوانند غيراستاندارد محسوب شده و خواص بتن ساخته شده در آن شرايط با آنچه در آئيننامهها آمده است ، متفاوت باشند . در اينصورت بر اساس تشخيص مهندس ناظر با تغييرات مناسب در نسبتهاي اختلاط ، بتن مناسبي توليد ميشود . طرح اختلاط بتن نيز در كارخانه تعيين شده و در كارگاه تنها ميتوان اسلامپ و مقاومت آن را تعيين و با مقادير طرح مقايسه كرد . زمان اختلاط و تعداد دورهاي ميكسر نيز در كارخانه بر اساس نوع و زمان گيرش سيمان ، حجم بتن ، فاصلة حمل بتن ، دماي هوا و … تعيين ميشود .
حمل بتن از كارخانه به كارگاه توسط كاميونهاي مخلوطكن ( Truck Mixers ) انجام ميشود . اين مخلوطكنها داراي يك جام دوار حول محور افقي كه بر روي كاميون نصب شده است ميباشند .
معمولاً براي اختلاط كامل مصالح 70 تا 100 دور چرخش جام لازم است . در صورتيكه هوا گرم باشد ، در اثر حمل در حدود 1 سانتيمتر از اسلامپ بتن كاسته ميشود . براي كاهش اين ميزان جام را به رنگ سفيد درميآورند تا حرارت كمتري از خورشيد را جذب نمايد . بايد توجه شود كه استفاده از اين مخلوطكنها وقتي اسلامپ بتن از 5 سانتيمتر كمتر است و يا سنگدانههاي بزرگتر از 65 ميليمتر در مخلوط وجود دارند ، مناسب نيست .
براي بتنريزي از پمپ استفاده ميشود . به طور كلي در بتن ريزي نبايد از بيل استفاده شود چون باعث جدايي دانه ها و به هم زدن دانه بندي ميشود . خط لولة اينگونه پمپها جاي كمي را اشغال ميكنند و به سهولت ميتوان با بسط دادن لولهها به نقاط مختلف دست يافت . در صورتي فراهم بودن مصالح (بتن آماده) ، جريان بتنريزي با اين وسيله مداوم و بدون وقفه بوده و بتنريزي در سطح افق و يا در ارتفاع ، امكانپذير ميباشد . پس از اتمام بتنريزي لولههاي پمپ و همچنين داخل جام مخلوطكن بايد تميز شوند .
عملآوري و مراقبت از بتن
1- تدارك وسايل مراقبت بتن و حمل و انبار كردن آنها در كارگاه .
2- مراقبت بتن پس از اتمام بتنريزي .
3- مواظبت از بتن در مقابل عوامل خارجي مانند گرما ، سرما ، بارندگي ،لرزش و هرآنچه بتواند روند گرفتن بتن در شرايط مناسب و رسيدن آن به مشخصات مطلوب را مختل سازد .
4- پروراندن بتن در صورتيكه در طرح پيشبيني شده باشد.براي مراقبت از بتن ، روي آن را آبپاشي ميكنند .
گروت زير صفحات زيرستونها حاوي ماسه ، سيمان و مادة منبسطشونده است كه در اينجا از گروت بتن شيمي استفاده شده است . بعد از تنظيم دقيق محل و ارتفاع صفحة زيرستون و تراز افقي آن و علامتگذاري آنها بر روي پي و بولتهاي آن ، صفحات را كنار گذاشته و قالببندي گروت را انجام ميدهند . قالببندي گروتريزي به اندازة 5 سانتيمتر از ابعاد صفحة زير ستون بزرگتر انجام ميشود . دليل اين كار اين است كه گروت با شيب 45 درجه در اطراف آن جاري شود . همچنين اين كار باعث بيرون زدن گروت در جهت افقي خواهد شد كه ضريب اطمينان را افزايش ميدهد . سپس دوباره صفحة زير ستون را روي گروت تازه قرار ميدهند و ارتفاع آن را تنظيم ميكنند . در اين مرحله لازم است پيچهاي بولتها به خوبي محكم شوند . چون گروت بعد از خشك شدن منبسط ميشود و باعث حركت صفحه به سمت بالا ميشود . همچنين خلل و فرج بين گروت و صفحة زير ستون با اين انبساط پر ميشود و اشكالي در انتقال كامل بار ستون به پي ايجاد نميشود .
ايجاد تراكم لازم توسط دستگاهي بنام ويبراتور و در چند مرحله انجام مي گيرد.اما بايد در نظر داشت عمل ويبره تا آنجايي انجام گيرد كه تنها حباب هاي هوا خارج گرددومنجربه جدايي دوغاب سيمان وملات نگردد.
5- اجرائ اجزاي يك ساختمان فلزي شامل:
الف- ستونها
ب- پلهاياتيرهاي اصلي وفرعي
ج- بادبندها
در زير به تفصيل درباره هر يك از اجزاء بالا بحث مي كنيم
الف- ستون و اتصال ان به صفحه زير سري
در آماده كردن ستونها براي نصب ، بايد كلية ورقهاي زيرسري و روسري ، تقويتها ، كنسولها ، نشيمنگاههاي نبشي و يا ناوداني ، به طور دقيق جانمايي و با جوش كافي ، نصب شوند .
جوشكاري ورقهاي تقويت ستونها 50 سانتيمتر در دو طرف محل اتصال تير به ستون ، به صورت ممتد انجام ميشود ؛ كه اين كار براي جدا نشدن ورقهاي اتصال از ستون و استفادة كامل از ظرفيت ستون ، لازم است .
بايد دقت شود تغيير موضع باسكولها به دلايل مختلفي مانند نشست خاك زير آنها در اثر بارندگي ، باعث انحراف ويا پيچش ستونها نشود .
ميتوان از كمي انحناي تيرها و يا ستونها در هنگام نصب صرفنظر كرد ولي چنانچه در آنها به طور برگشت ناپذير پيچشي ايجاد شود ، قابل استفاده نخواهند بود .
تيرهاي لانه زنبوري كه تنها در جهت قابهاي مفصلي استفاده ميشوند ، بايد در محل تكيه گاهها با ورق ، تقويت شوند . گاهي قطعات حمل شده به كارگاه داراي عيوبي ميباشند كه حتماً بايد قبل از استفاده رفع عيب شوند . اين تيرها كه در كارخانه آماده شدهاند ، به دليل جوش نامطلوب ، مورد تأييد ناظر واقع نشدند . در اين حالت بعد از تميز كردن جوش از گل جوش ، عمليات جوشكاري مجدداً انجام شد .
اتصالات تيرها به ستونها ، به دو صورت گيردار و ساده ، اجرا ميشوند .
اتصالات گيردار توسط ورق ، نبشي و جوش و اتصالات ساده تنها توسط نبشيهاي نشيمن ، اجرا ميشوند . براي جوش دادن ورقهاي ضخيم تقويت جان ، لازم است قبلاً زير آنها لقمههايي قرار داده شوند و بعد از قرار دادن ورق روي آنها و جوشكاري به صورت خالجوش ، با ضربة چكش ورق را به خوبي جا مياندازند و سپس جوشكاري اصلي آغاز ميشود . ورقهاي نشيمن نيز لازم است براي جوش نفوذي ، «فارسي بر» شوند . براي فارسيبر كردن ، كنار هر قطعه مثل ورق ويا تير را با زاوية 45 درجه برش ميزنند . اين برش لازم است حتماً با هوا انجام شود . علاوه بر اين چنانچه محل قرار گيري هر قطعه بعد از جوشكاري اشتباه باشد ، از دستگاه «برش هوا» براي برش جوش استفاده ميشود .
چنانچه لازم باشد دو ورق به صورت افقي به يكديگر متصل شوند ، ابتدا آنها را «كونيك» ميكنند . يعني كنار هر ورق را پخ مي زنند به صورتي كه وقتي كنار هم قرار مي گيرند يك چالةV شكل ايجاد شود . سپس براي صاف كردن سطح جوشكاري روي آن را «سنگ گيري» ميكنند . يعني با برس فلزي كه با نيروي برق كار مي كند روي آن را كمي تراش مي دهند . بعد از آن پاسهاي جوشكاري روي هم انجام ميشوند .
ورقها بر طبق اندازه هاي درج شده در نقشه هاي اجرايي ، برش زده ميشوند .
تيرريزي و جاانداختن آنها بين ستونها با جراثقال تلسكوپي انجام ميشود .
دقت تيرريزي به دقت شاقولي كردن ستونها ، عدم انحناي تير و ستون و دقت در جانمايي نشيمنگاهها بستگي دارد . همچنين بايد دقت شود تيرهاي فرعي در زير شترگلوي لولههاي فاضلاب قرار نگيرند . براي آن لازم است تيرريزي از دو طرف با فاصلههاي درج شده در نقشه هاي اجرايي تنظيم شود .جهت تير ريزي به نحوة محاسبات و دهانههاي باربري بستگي دارد
براي اتصال ستون به صفحه زيرستون،ابتدابايستي زيرستون كاملاًصاف وترازباشدوسطح انتهاي ستون نيزكاملاًمستوي بوده بطوريكه درهنگام قراردادن آن روي صفحه تمام نقاط آن با صفحه درتماس باشد آنگاه ستون رابوسيله جرثقيل بلندكرده ودرمحل خودقرارمي دهند،دركارهاي كوچك مي توان ستون رابوسيله دكل ياتيرخوربلندكردسپس ستون رابادوربين وباشاقول معمولي بنايي شاقول نموده ودورتادورآن رابه صفحه زيرستون جوش مي دهندآنگاه براي تكميل كارستون رابوسيله نبشي جوش مي دهند ابعاداين نبشي ها طبق محاسبه تعييين مي گردد.دربعضي ازستونهاكه داراي خروج ازمحوريت زيادي است ويانيروي زيادي (نيروي زلزله)راتحمل مي كنند بجاي نبشي ازصفحات متسطيل شكل كه طول آن بيشترازپشت تاپشت ستون است استفاده مي گرددوبوسيله نبشي هاي اتصال يالچكي هايي كه به اشكال مناسب برش داده شده به اين صفحات وصفحه زيرستون جوش مي دهندتاسيستم قابل اطميناني درمقابل ممانهاي وارده ايجادمي نمايند .عرض وطول كلي اين اتصالات نبايد از روي صفحه زير ستون تجاوز نمايد .
همچنان كه در شكل بالا مشاهده مي شود لچكيهايي درهرطرف ذوزنقه اي شكل متصل شده است اين لچكیها براي جلوگيري ازبلندشدن صفحه زيرستون دراثر ممانهاي وارده است .
ب- تيرهاي اصلي و فرعي
گاهي مواقع ممكن است اساس مقطع تيرآهن انتخاب شده به مقداركمي ازاساس مقطع مجازكمترميشودو ناچارباشيدكه ازتيرآهن باشماره بيشتري استفاده نمايددراين مواقع محاسبه ترجيح مي دهدبه جاي انتخاب كافي بانمره بيشترخودتيرآهن مذکوررا تقويت نمايداين تقويت درتيرهاي دوسرساده دروسط دهانه ( به دليل آنكه ممان دراين نقطه ماكزيموم است ) ودرتيرهاي دوسرگيردار درنزديكي تكيه گاه صورت مي گيرد .
چنانچه براي تقويت ازتسمه استفاده كنيم بهتراست اين تسمه هاازبالاجوش شودزيرادرصورتي كه ازپايين جوش دهيم درموقع سفيدكاري مزاحمت ايجادمي كندو مجبوريم ضخامت گچ وخاك رادركليه سطح سقف به اندازه ضخامت تسمه افزايش دهيم .
باتوجه به اينكه طول تيرآهن هاي معمولي 12 متر مي باشدچنانچه طول پلهاي سراسيري 12 متربيشترگردد ناچاريم كه تيرآهن هارابه هم وصل كنيم كه اين كار بايددقيقاًمطابق نقشه محاسباتي اجراشودوچنانچه دیتيلی دراختيارنبودبايستی درقطعه رابانظر مهندس محاسب ياناظرازبالاوپايين وجان به وسيله ورق به يكديگرمتصل نماييم طول ضخامت وبعدجوش نسبت به تيرآهن هاي مختلف متفاوت است .
چنانچه ازدوسمت يك پل ،ستون و دو پل عبورنمايد بهتراست اين پلهاراباتسمه هايي درچندمقطع به يكديگرمتصل نماييم تاپلهايكپارچه عمل كنند .
تيرهاي لانه زنبور
امروزه استفاده ازتيرهاي لانه زنبوري درايران بسياررايج شده است استفاده ازتيرهاي لانه زنبوري باعث صرفه جويي بسيارزيادي درمصالح مي شود اگر يك تيرخورده شده رابه صورت لانه زنبوري درآوريم ممان اينرسي واساس مقطع آن بالامي رودكه اين موضوع باعث افزايش سختي ومقاومت نبشي مقطع مي گردد اين عمل همچنين باعث كم شدن وزن مقطع شده ودرنتيجه وزن مرده ساختمان پايين مي آيددر نتيجه پايين آمدن وزن ساختمان بارداده واعضاي ساختمان از قبيل تيرها وستونهاكم مي شود .
ساخت تيرهاي لانه زنبوري به اين ترتيب است كه ابتدا توسط دستگاه برش جان تيرخورده شده رابه صورت زيگزال بريده سپس باجابجايي دوقسمت بریده شده نسبت به هم تيربه صورت لانه زنبوري درمي آيد كه نقاط متقابل رابه وسيله جوش به يكديگرمتصل مي كند مي توان ازفضاهاي ايجادشده درجان تيرها ،لوله هاي تاسيسات و برق رانيزعبورداد .
اگرطرح زيگزال رابه طورمورب نسبت به محورتيراجرا نماييم تيربه دست آمده تيرلانه زنبوري باارتفاع متغيير مي باشدكه اين تيرها كاربردزيادي درتير ريزي بام دارند همانطوركه مي دانيم برش به وسيله جان تيرتحمل مي شود وچون درتيرهاي لانه زنبوري جان را ضعيف مي كنيم لذادرتكيه گاه هادربرش ماكزيموم است دوياسه سوراخ نزديك تكيه گاه هارا بوسيله صفحه هايي ميپوشاند .
ج- بادبندها :
بادبند به عنوان الماني از سازه وظيفه استهلاك بارهاي جانبي را به عهده دارد.
چنانچه اتصال تيرهابه ستون درنزديكی قاب مفصلي باشد آنگاه ناپيوسته بوده قادربه تحمل نيروهاي جانبي نمي باشددرچنين مواردي بايدازبادبنداستفاده نمود.يكي از متداولترين نوع مهاربندي،مهاربند( بادبند )ضربدري مي باشد.عناصرقطري ممكن است براي تحمل كشش و فشارويافقط براي تحمل كشش طرح شوند.در ساختمانهاي كوتاه بانیروهاي جانبي نسبتاًكم استفاده ازعناصرقطبي كه فقط به كشش كارمي كندمقرون به صرفه مي باشد امابادبندهاي ضربدري ازنقطه نظر معماري ممكن است اشكال داشته باشد،كه دراين مواقع مي توان ازانواع مختلف بادبندنظير بادبندهاي لوزي، Kشكل ويابصورت 7 و 8 استفاده نمود در ساختمانهاي بلندكه نيروهاي جانبي زيادي مي شود ممكن است استفاده از مقاطع عريض بال مانند I شكل يا ناوداني به منظور مهار بند لازم گردد .
در ساختمانهاي كوتاه معمولاًازنبشي به صورت تك يا دوبل براي مهاربندی استفاده گرددبراي آنكه سطح جوش درمحل اتصال بادبند به ستون زيادشودازصفحات فلزي استفاده ميكنند. همچنين دربادبندهاي ضربدري براي عبورپروفيل هاي بادبندازكنارهم،يكي از اعضاي قطري رابريده وبااستفاده ازيك صفحه فلزي درمحل قطع آنهارابه صفحه جوش مي دهيم اين صفحه اكثرا بصورت مربع مي باشد. ولي بهتراست اين صفحه به صورت مستطيل بریده شودوضلع بزرگتردر امتداد عضو، قطع شده باشد .
از جمله ايراداتي كه در يك اسكلت فلزي ديده مي شود عبارتند از:
1- شاقول نبودن ستون.
2- جوشكاري در وضعيت سر بالا
كه از شايع ترين مشكلات در ساخت اسكلت فلزي ميباشد.
نحوه اجراي شمشيري راه پله
6- اجراي سقف تيرچه بلوك
پس از اتمام اسكلت فلزي ساختمان كارگران مشغول آماده سازي تيرچه هاي سقف، طبق نقشه هاي محاسباتي مي شوند . در حين اين كار استادكار نيز اقدام به ديوارچيني براي طبقه پيلوت مي كند .
اين ديوار كه به ضخامت 20cm ميباشد در قسمتهاي مورد لزوم بايد ايزوله شود . نحوه دپو كردن تيرچه ها بصورت زير ميباشد :
20الي50cm حداكثر 1متر
تيرچه هاي ساخته شده به اندازه دهانه هاي موجود درپلان بريده شده و كار گذاشته مي شوند. فاصله دو تيرچه از هم بر اساس عرض بلوكهاي سفال خواهد بود.
پس از كارگذاري تيرچه ها ميتوان بلوكهاي سفال را كار گذاشت.
هر دهانه از سقف را توسط شمعهاي فلزي يا چوبي در زير انها ، مهار ميكنند.هنگام تيرچهريزي براي اينكه به تيرچه خيز منفي بدهند و بتن آن تحت فشار قرار بگيرد و تحت خيز منفي ترك نخورد، شمعهاي مياني را كمي بلندتردرنظر مي گيرند.
در ضمن براي کنترل خیز سقف ، تير بتني به نام «ژوئن» يا «Tie Beam» استفاده ميشود . اين تير مقطع مستطيلي شكل دارد و دو عدد ميلگرد 16 (ميليمتر) در بالا و پايين آن قرار ميگيرد كه اين دو ميلگرد با قلاب سنجاقي يا S شكل به هم متصل ميشوند . براي اجراي صحيح ژوئن ، در وسط دهانه بين بلوكهايي كه روي تيرچه قرار ميگيرند ، فاصلة 15 تا 20 سانتيمتر را خالي مي گذارند كه قالببندي ژوئن در اين فاصله انجام ميشود. طبق ايين نامه عيار بتن مصرفي براي سقف 350 خواهد بود.ارماتور هاي افت وحرارت با حداقل فاصله 20 cm درراستاي عمود بر جهت تير ريزي ميباشد.
براي تأمين فاصلة ميلگردها از كف سقف براي حداقل پوشش بتن ، از Spacer استفاده ميشود كه در زمان آرماتوربندي سقف به فواصل معيني از يكديگر قرار ميگيرند . اشكال اين كار اين است كه اين فاصلهاندازها قدرت تحمل فشار زياد را ندارند و با عبور ناظرين از روي آرماتورها به منظور كنترل آنها ، به راحتي شكسته و خراب ميشوند . براي جلوگيري از اين كار ميتوان بعد از آرماتوربندي و كنترل تعداد ، فواصل و قطر آنها ، فاصلهاندازها را زير آرماتورها قرار داد .
7- ديوار چيني
ابتدا بمنظور مشخص شدن فضاي معماري نقشه در يك رديف چيده شدهودر اصطلاح يك رگي مي شود.سپس اقدام به ديوار چيني مي شود.
براي ايجاد سطحي يكنواخت در نماي ساختمان ،ابتدا و انتهاي كارو چند نقطه مابين آنها در ارتفاع توسط ريسمان شاغول شده و با ريسمان كشي بين شاغول ها ديوارهاي خارجي چيده مي شود.عمل شاغول كردن از آخرين سقف انجام شده وبد ترين سقف از لحاظ پيشآمدگي در ارتفاع مد نظر قرار مي گيرد.
ديوارهاي خارجي طبق ايين نامه 20 سانتي مي باشد و در صورت استفاده از ديوار دوجداره در فاصله ها معين افقي و عمودي توسط بست هاي سنجاقي شكل به هم دوخته شده تا در برابر نيروي جانبي رفتاري يكسان داشته باشند.بين اين ديوار از مواد نرم مانند يونوليت پوشيده مي شود.
تيغه هاي داخلي توسط ريسمان كاري مابين ستون ها چيده شده وبا استفاده از ريسمان كار و متر كشي بقيه ديوار ها مابين آنها چيده مي شود. بدليل كوران شديد هوا در طبقات بالاو ناپايداري ديوارهاي 10 سلنتي درفاصله هاي مشخصي از ديوار بوسيله ملات گچ.سيمان اصطلاحا چفت وبست مي شود.
محل در وپنجره با درنظر گرفتن فضاي لازم جهت قرار گيري شاخك و بارخور پشت چارچوب وبوسيله شمشه گيري اجرا شده ودرصورت وجود ديوارچيني در بالاي در وپنجره از نعل درگاه استفاده مي شود.نعل درگاه به دوصورت دال بتني ويا بصورت فلزي (نبشي دوبل وقوطي) اجرا مي شود.
در موقع ديوار چيني آجر ها بايد طوري قرار گيرد كه در رجهاي مختلف بند ها روي هم قرار نگرفته ودر اصطلاح بندها بگردد.
چنانچه چيدن قسمت هاي ديوار در يك زمان ممكن نباشد بهتر است ان را شيب دار چيده تا ديوار بعدي قفل وبست شده وبصورت يك پارچه در آيد. به اين طريق ديوارچيني لاريز مي گويند.ممكن است براي قفل وبست از هشته گير استفاده شود بدين طريق كه يك در ميان تقريبا يك هشتم طول آجر از انتها ديوار بيرون مي ماند .در مورد ديوار هشته گير چون ملات كاملا بين ديوار ها را پر نمي كند هميشه درزي بين ديوار ها وجود درد كه در زمان نشست هاي طبيعي ساختمان در اين محل ترك هاي ناخوشايندي ايجاد مي شود.
لاريز هشته گير
8- وظايف كارآموز در كارگاه :
الف-بررسي نقشههاي معماري و نقشههاي اجرايي : بررسي اين نقشهها به چند منظور در ابتداي كار ضروري است . چون علاوه بر آشنايي با روش نقشهخواني و روش ترسيم نقشههاي اجرايي ، ديد كلي در مورد ساختمان به دست ميآيد و كنترل عمليات اجرايي در كارگاه را ميسر ميسازد . علاوه بر اين متره و برآورد مالي پروژه كه لازم است به طور تقريبي براي كنترل مترة مالي پيمانكار توسط ناظر انجام شود ، به كمك اين نقشهها مقدور ميباشد . اين كار نيز از وظايف كارآموز است .
ب- كنترل ساخت ستونها : شامل كنترل فاصلة دقيق ورقهاي زيرسري ، روسري ، نبشيها و در صورت نياز ورقهاي مخصوص نصب بادبنديها و همچنين مونتاژ صحيح ستونها شامل تعداد مقاطع و ورقهاي تقويت ، جوشكاري ورقها از نظر طول ، عمق و مشكلات داخلي جوش (اين كار توسط آزمايشات جوش انجام ميشود) ، ميباشد . اين كار نيز با توجه به نقشههاي دقيق كارگاهي و روي باسكولها قبل از بلند شدن ستون توسط جرثقيل انجام ميشود .
بعد از كنترل دقيق در صورت اشكالي در كار به صورت شفاهي به سرپرست كارگران و يا پيمانكار تذكر داده ميشود . معمولاً اشكالات در حد جزئي ميباشند . كلاً تعداد 120 ستون در كارگاه ساخته شدند كه هر 40 ستون براي يك بلوك بودند و كنترل كلية اين ستونها بر عهدة كارآموزان بود . در هر صورت هر ستون داراي برگ تأييديهاي شامل كلية مشخصات آن و امضاي ناظر ميباشد كه تنها با وجود اين برگه ، پيمانكار مجاز به نصب ستون ميباشد .