دانلود پروژه کارآموزی ساخت یک ساختمان

مراحل مختلف ساختن یک ساختمان

بازدید زمین و ریشه کنی

قبل از شروع هر نوع عملیات ساختمانی باید زمین محل ساختمان بازدید شده و وضعیت و فاصله آن نسبت به خیابانها و جاده‌های اطراف مورد بازرسی قرار گیرد و همچنین پستی و بلندی زمین با توجه به نقشه ساختمان مورد بازدید قرار گرفته در صورتیکه ساختمان بزرگ باشد پستی و بلندی و سایر عوارض زمین می‌باید بوسیله مهندسین نقشه بردار تعیین گردد و همچنین باید محل چاه‌های فاضل آب و چاه آب‌های قدیمی و مسیر قنات‌های قدیمی که ممکن است در هر زمینی موجود باشد تعیین شده و محل آن نسبت به پی سازی مشخص گردد و در صورت لزوم می‌باید این چاه‌ها با بتون و یا شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمین تعیین شده و نسبت به ریشه کنی (کنون ریشه‌های نباتی که ممکن است در زمین روئیده باشد) آن محل اقدام شود و خاکهای اضافی به بیرون حمل گردد و بالاخره باید شکل هندسی زمین و زوایای آن کاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.

پیاده کردن نقشه

پس از بازدید محل و ریشه کنی اولین قدم در ساختن یک ساختمان پیاده کردن نقشه می‌باشد. منظور از پیاده کردن نقشه یعنی انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ بروی زمین بابعاد اصلی (یک به یک). بطوریکه محل دقیق پی‌ها و ستونها و دیوارها و زیرزمین‌ها و عرض پی‌ها روی زمین بخوبی مشخص باشد. و همزمان با ریشه کنی و بازدید محل باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان مخصوصاً نقشه پی کنی کاملاً مورد مطالعه قرار گرفته بطوری که در هیچ قسمت نقطه ابهامی باقی نماند. و بعداً اقدام به پیاده کردن نقشه بشود.

باید سعی شود حتماً در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده گردد. برای پیاده کردن نقشه ساختمانهای مهم معمولاً از دوربین‌های نقشه برداری استفاده می‌شود. ولی برای پیاده کردن نقشه ساختمان‌های معمولی و کوچک از متروریسمان بنائی که به آن ریسمان کار هم می‌گویند استفاده می‌گردد. برای پیاده کردن نقشه با متروریسمان کار ابتدا باید محل کلی ساختمان را روی زمین مشخص نموده و بعد با کشیدن ریسمان در یکی از امتدادهای تعیین شده و ریختن گچ یکی از خطوط اصلی ساختمان را تعیین می‌نمائیم.

برای اینکه مطمئن بشویم زوایای بدست آمده اطاقها قائمه می‌باشد باید دو قطر هر اطاق را اندازه بگیریم. چنانچه مساوی بودند آن اطاق گوینا می‌باشد. به این کار اصطلاحاً چپ و راست می‌گویند. البته چنانچه در این مرحله اطاقها در حدود 3 الی 4 سانتی متر ناگوینا باشد اشکالی ندارد زیرا با توجه به اینکه پی ها همیشه قدری پهن تر از دیوارهای روی آن می‌باشند لذا در موقع چیدن دیوار می‌توان ناگوینائیها را برطرف نمود بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی از حساس ترین و مهم ترین قسمت اجرا یک طرح بوده و کوچکترین اشتباه در آن موجب خسارتهای فراوان می‌شود.

رپر

با توجه به اینکه هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمین دارای ارتفاع معینی می‌باشد که باید در طول مدت اجرا در هر زمان قابل کنترل باشد. برای جلوگیری از اشتباه قطعه با ابعاد دلخواه (مثلاً 40  40 با ارتفاع 20 سانتی متر) در نقطه‌ای دورتر از محل ساختمان می‌سازند بطوریکه در موقع گودبرداری و یا پی کنی با آن آسیب نرسد و در طول مدت ساختمان تمام ارتفاعات را با آن می‌سنجد به این قطعه بتنی اصطلاحاً رپر می‌گویند.

در بعضی ساختمانهای کوچکتر روی اولین قسمتی که ساخته می‌شود (مانند اولین ستون) علامتی می‌گذارند و بقیه ارتفاعات را نسبت به آن می‌سنجند.

گودبرداری

بعد از پیاده کردن نقشه و کنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداری می‌نمایند. گودبرداری برای آن قسمت از ساختمان انجام می‌شود که در طبقات پایین تر از کف طبیعی زمین ساخته می‌شود، مانند موتورخانه‌ها و انبارها و پارکینگ‌ها و غیره. در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری نباشد از وسائل معمولی مانند بیل و کلنگ و فرقون (چرخ دستی) استفاده می‌‌گردد.

برای این کار تا عمق معینی که عمل پرتاب خاک با بیل به بالا امکان پذیر است (مثلاً 2 متر) عمل گودبرداری را ادامه می‌دهند و بعد از آن پله‌ای ایجاد نموده و خاک حاصله از عمق پایین‌تر از پله را روی پله ایجاد مثلاً ریخته و از روی پله دوباره به خارج منتقل می‌نمایند.

برای گودبرداریهای بزرگتر استفاده از بیل و کلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لو در و غیره استفاده شود.  در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گودبرداری و حمل ان به خارج کارگاه معمولاً از سطح شیب دار استفاده می‌گردد. بدین طریق که در ضمن گودبرداری سطح شیبداری در کنار گودبرداری عبور کامیون و غیره ایجاد می‌گردد که بعد  از اتمام کار، این قسمت وسیله کارگر برداشته می‌شود.

تا چه عمقی گودبرداری را ادامه می‌دهیم

ظاهراً حداکثر عمق مورد نیاز برای گودبرداری تا روی پی می‌باشد. بعلاوه چند سانتی متر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله‌ها (در حدود 20 سانتی متر که 6 سانتی متر برای فرش کف و 14 سانتی متر برای عبور لوله می‌باشد) که در این صورت می‌یابد محل پی‌های نقطه‌ای یا پی‌های نواری و شناژها را با دست خاک برداری نمود.

ولی بهتر است که گودبرداری را تا زیر سطح پی‌ها ادامه بدهیم، زیرا در این صورت اولاً برای قالب بندی پی‌ها آزادی عمل بیشتری داریم. در نتیجه‌ پی‌های ما تمیزتر و درست تر خواهد بود. و در ثانی می‌توانیم خاک حاصل از چاه کنی و همچنین نخاله‌های ساختمان را در فضای ایجاد شده بین پی‌ها بریزیم که این مطلب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می‌باشد، زیرا معمولاً در موقع گودبرداری کار با ماشین صورت می‌گیرد در صورتیکه برای خارج نمودن نخاله‌ها و خاک حاصل از چاه فاضل آب از محیط کارگاه می‌باید از وسایل دستی استفاده نمائیم که این امر مستلزم هزینه بیشتری نسبت به کار با ماشین می‌باشد.

البته در مورد پی‌های نواری این کار عملی نیست زیرا معمولاً پی سازی در پی‌های نواری باشفته آهک می‌باشد که بدون قالب بندی بوده و شفته در محل پی های حفر شده ریخته می‌شود در این صورت ناچار هستیم در ساختمان‌هایی که با پی نواری ساخته می‌شود اگر به گودبرداری نیاز داشتیم گودبرداری را تا روی پی ادامه دهیم.

شیب دیواره‌های محل گودبرداری (اندازه زاویه a)

برای جلوگیری از ریزش دیواره‌های محل گودبرداری به داخل گود، معمولاً دیواره اطراف باید دارای شیب ملایم مانند شکل زیر باشد که با خط عمود زاویه‌ای به اندازه a می‌سازد اندازه این زاویه بستگی به نوع خاک محل گودبرداری دارد.

هر قدر خاک محل سست‌تر و ریزشی‌تر باشد اندازه زاویه a بزرگتر خواهد شد. جدول زیر اندازه زاویه a را برای خاکهای مختلف تعیین می‌نمایند.

توجه به این مطلب ضروری می‌باشد که چون فاصله بین دیوار محل گودبرداری و دیوار ساختمان یعنی همین فاصله که بوسیله زاویه a ایجاد می‌شود می‌باید با مصالح ساختمانی مانند شفته و یا بتون مگر و غیره پر شود که این خود مستلزم هزینه می‌باشد. لذا هر قدر این زاویه کوچکتر باشد از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است.

استفاده از دیوارهای مانع

چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کار اضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار است لذا برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گود برداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع می‌نمایند. دیوارهای مانع اداری انواع مختلف می‌باشد.

دیوارهای مانع چوبی

این نوع دیوارها از تخته‌هایی به عرض 20 الی 30 سانتی متر و ضخامت 4 الی 5 سانتی متر تشکیل شده است. این تخته‌ها را در اطراف محل گودبرداری می‌کوبند و عمل کوبیدن را معمولاً با چکشهای مکانیکی انجام می‌دهند و آنرا مدت بیشتر از عمق مورد نیاز در زمین می‌کوبند نظر به این که این تخته‌ها در موقع عبور از لایه‌های مختلف زمین ممکن است به قطعات سنگی برخورد نموده و بشکند و به قسمت‌های انتهایی این تخته‌ها صفحات فولادی نوک نیز نصب می‌نمایند تا هم از شکستن آنها جلوگیری نموده و هم عمل فرو رفتن آنها در زمین آسانتر شود.

دیوارهای مانع فلزی

برای ایجاد دیوارهای مانع گاهی اوقات بجای استفاده از تخته از صفحات فلزی که دارای ضخامت کمتری بوده و در نتیجه بهتر در زمین فرو می‌رود و قدرت مقاومت آن نیز بیشتر است استفاده می‌نمایند.

خروج آب از محل گودبرداری

چنانچه در موقع گودبرداری در زمینهایی که آبهای تحت الارضی در سطح‌های بالا قرار دارد در محل گودبرداری آب جمع شود بهتر است که حوضچه کوچکی در وسط گود حفر نموده و آبهای حاصله را به این حوضچه هدایت نمائیم و بعداً آبهای جمع شده را با توجه به سرعت جمع شدن بوسیله سطل و یا پمپ بخارج منتقل کنیم.

پی کنی

اصولاً پی کنی به دو دلیل انجام می‌شود .

دسترسی به زمین بکر

با توجه به اینکه بار ساختمان بوسیله دیوارها یا ستون‌ها به زمین منتقل می‌شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد. برای دسترسی به چننی زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان می‌باشیم.

برای محافظت پایه ساختمان

برای محافظت پایه ساختمان و جلوگیری از تأثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی نمائیم. در این صورت حتی در بهترین زمینها نیز باید حداقل پی هائی به عمق 40 تا 50 سانتی متر حفر کنیم. 

براي محافظت پايه ساختمان و جلوگيري از تأثير عوامل جوي در پايه ساختمان بايد پي سازي نمائيم. در اين صورت حتي در بهترين زمينها نيز بايد حداقل پي هائي به عمق 40 تا 50 سانتي متر حفر كنيم.

تقسيم بندي زمينها از نظر مقاومت در مقابل بار ساختمان

بطور كلي زمينها به چند دسته تقسيم مي‌شوند :

الف / زمينهاي خاكريزي شده (زمينهاي خاك دستي) مانند بعضي از اراضي شمال تهران و خندق‌هاي پر شده كه هم بوسيله خاك دستي پر شده‌اند. مقاومت اين زمينها بسيار كم بوده و قدرت مجاز آنها در حدود 80 گرم بر سانتي متر مربع مي‌باشد. اين زمينها بدون پي سازي‌هاي ويژه مانند شمع كوبي و غيره به هيچ وجه براي ساختمان مناسب نيستند.

ب / زمينهاي ماسه‌اي، مانند زمينهاي سواحل دريا اين زمينها براي ساختمانهاي سبك مناسب هستند و در حدود 1 تا 2/1 كيلوگرم بر هر سانتي متر مربع بار عقل مي‌نمايند و در بعضي از انواع زمينهاي سواحل دريا كه ماسه‌اي بوده و به كلي فاقد خاكهاي چسبنده مي‌باشد (خاك رس) بيش از 500 گرم بار عقل نمي‌كنند.

در اين گونه زمينها نيز بايد براي ساختمانهاي سبك طبق شرايط محلي پي سازي ويژه صورت بگيرد و براي ساختمانهاي بزرگ ابعاد پي بايد با توجه به مطالعات مكانيك خاك و بر طبق محاسبه ساخته شود.

ج/ زمينهاي شني – اگر اين زمينها داراي دانه بندي خوب باشند بطوريكه دانه‌هاي ريز فضاي خيلي بين دانه‌ها درشت‌تر را پر نموده و توليد جسم توپر و متراكمي كرده باشد و اين دانه بندي بوسيله ماده چسبنده بهم متصل باشد (خاك رس به اندازه لازم) براي ساختمان‌هاي بسيار مناسب بوده و مقاومت مجاز آن در حدود 5/2 و حتي 5/3 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع مي‌باشد به اين گونه زمينها زمين دج گفته مي‌شود.

د / زمينهاي رسي – اين زمينها به دو دسته تقسيم مي‌شوند.

1. زمينهاي رس خشك كه فشاري در حدود 5/1 كيلوگرم بر سانتي متر مربع را عقل مي‌نمايند مانند زمينهاي جنوب تهران.

2. زمينها رس تر ؟ اين زمينها به واسطه وجود آب فراوان داخل خاك داراي سستي‌هاي زياد بوده و قدرت مجاز آن بر حسب درصد آب موجود در آن متفاوت است. بايد توجه نمود كه اعداد داده شده در فوق براي مقاومت مجاز زمين در خاكهاي مختلف كاملاً تقريبي بوده زيرا تعيين مقاومت مجازخاك به عوامل ديگر از قبيل آبهاي تحت الارضي و درصد خاكهاي چسبنده و غيره نيز بستگي دارد كه از بحث اين كتاب خارج است.

ابعاد پي

عرض و طول و عمق پي ها كاملاً بستگي به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاك محل ساختمان دارد. در ساختمانهاي بزرگ قبل از شروع كار بوسيله آزمايشات مكانيك خاك قدرت مجاز تحملي زمين را تعيين نموده و از روي آن مهندس محاسب ابعاد پي را تعيين مي‌نمايد. ولي در ساختمانهاي كوچك كه از آزمايشات مكانيك خاك در دسترس نيست بايد از مقاومت زمين در مقابل بار ساختمان مطمئن شويم.

اغلب مواقع قدرت مجاز عقلي زمين براي ساختمانهاي كوچك با مشاهده خاك پي و ديدن طبقات آن و طرز قرار گرفتن دانه‌ها بر روي همديگر و يا با ضربه زدن بوسيله كلنگ به محل پي قابل تشخيص مي‌باشد. گاهي اوقات نيز براي بدست آوردن اطمينان بيشتر مي‌توان اقدام به آزمايشات ساده محلي نموده كه چند نمونه از اين آزمايشات ذيلا شرح داده مي‌شود. قبل از انجام آزمايش جهت تعيين قدرت مجاز خاك بايد از وزن ساختمان و ميزان باري كه از طرف ساختمان به زمين وارد مي‌شود آگاه مي‌شويم.

وزن ساختمان

منظور از تعيين وزن ساختمان وزني است كه بوسيله پي سازي در اثر بار مرده و بار زنده ساختمان به هر سانتي متر مربع زمين وارد مي‌شود. مثلاً در ساختمانهاي بنايي ابتدا يكي از ديوارهائي كه حمال بوده و از لحاظ بار وزن بيشتري را تحمل مي‌نمايد در نظر مي‌گيريم و وزن بار مرده و بار زنده وارد شده از اين ديوار به پي را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم براي اين كار ابتدا وزن ديوار را محاسبه مي‌نمائيم. آنگاه اين وزن را با بار مرده و زنده وارده از سقف به روي ديوار جمع نموده و بر سطح پي تقسيم مي‌كنيم تا وزن وارد بر يك سانتي متر مربع بدست آيد.

انواع پي ها

پي‌ها از لحاظ نوع ساختمان و مقاومت زمين وزن ساختمان داراي انواع مختلف مي‌باشد. اول و دوم پي‌هاي نقطه‌اي و پي‌هاي نواري است كه در بخش ساختمانهاي فلزي و آجري دربار‌ة آنها توضيح داده خواهد شد.

پي‌هاي عمومي

به اين گونه پي ها كه راديه ژنرال هم مي‌گويند از بتن مسلح ساخته مي‌شود و داراي محاسبات فني معضل و دقت اجراي فوق العاده مي‌باشند براي ساختمانهايي كه داراي وزن فوق العاده زياد بوده و يا ساختمانهايي كه در زمينهاي سست ساخته مي‌شود اين گونه پي‌ها ايجاد مي‌گردد. براي ساختن پي‌هاي سراسري بايد صفحه‌اي از بتون به طول و عرض تمام زير بناي ساختمان به ضخامت محاسبه شده حداقل در حدود 80 تا 100 سانتي متر ريخته شود ميله گردهاي اين صفحه بتني طبق محاسبه بدست مي‌آيد طبعاً در محلهائي كه بار بيشتري وجود دارد ميله گردهاي بيشتري گذاشته مي‌شود مانند زيرو اطراف ستونها. آرماتورهاي ريشه براي ايجاد ستونهاي بتني و با صفحه‌هاي فلزي زير ستون براي ستون‌هاي فلزي روي اين صفحه بتني قرار مي‌گيرد. اين صفحه بتني مانند سيني بزرگي است كه ساختمان روي آن قرار مي‌گيرد.

شمع كوبي

در زمينهايي كه خيلي سست بوده و به هيچ وجه قدرت تحمل بار ساختمان را نداشته باشند مانند خاكهاي دستي و يا زمينهاي ماسه‌اي و يا در محلهاي كه زمين بكر در عمق‌هاي زياد قرار داشته و برداشتن كلية خاكهاي سطحي مقرون به صرفه نباشد از طريق شمع كوبي بار ساختمان را بزمين بكر منتقل مي‌نمايند. بدين طريق كه در امتداد پي هاي ساختمان يعني در طول ديوارهاي اصلي كه باربر مي‌باشند يا فاصله‌هاي معين (در حدود 2 متر يا 5/2 متر) مانند شكل چاه حفر مي‌نمايند. و در ساختمانهاي فلزي و بتوني كه بايد پي نقطه‌اي اجراء كنيم زير هر ستون چاه حفر مي‌نمايند. و در ساختمانهاي فلزي و بتوني كه بايد پي نقطه‌اي اجراء كنيم زير هر ستون چاه حفر مي‌نمايند. و اين حفاري را تا زمين بكر و محكم ادامه مي‌دهند و كف چاه‌ها را مطابق شكل زير هزينه نموده تا سطح اتكاء آن با زمين بيشتر باشد.

بعد اين چاه‌ها را با بتن و يا شفته پر مي‌كنند. در موقع پركردن اين چاه‌ها با بتون بايد سعي نمود از ايجاد حفره‌هاي حالي مخصوصاً در كناره‌هاي خزينه جلوگيري شود.

براي اين كار مي‌توان با پرتاب سنگهاي كوچك و بزرگ بتن را به تمام گوشه‌هاي چاه هدايت نمود و از ايجاد اين نوع حفره‌ها جلوگيري كرد. مقدار اين سنگها حتي مي‌تواند تا 30 درصد حجم بتن باشد و يا مي‌توان ضمن بتن ريزي آنرا با چوبهاي بلند كوبيد. البته اين كار در صورتي ممكن است كه عمق چاه‌ها زياد نباشد بعد از پر كردن اين چاهها روي آنرا بوسيله طاقهاي آجري و يا سنگي و يا تيرهاي بتوني بهم مربوط نموده و بعد روي آنرا ديوار چيني مي‌نمائيم و يا با نصب صفحه‌هاي فلزي روي آن اسكلت فلزي بنا مي‌كنيم خاصيت اين چاهها بدين طريق مي‌باشد كه شفته يا بتن پس از خودگيري مانند ستوني است كه در زيرزمين بنا شده و طاق و يا تير بتني روي آن مانند كلافي اين پايه‌ها را به يكديگر متصل مي‌كنند. و در نتيجه بار ساختمان را مستقيماً بزمين بكر و محكم منتقل مي‌نمايد و قسمتي از بار ساختمان نيز بوسيله اصطكاك ايجاد شده بين اين ستون بتوني و خاك اطراف حتي اگر خاك دستي هم باشد عقل مي‌شود. بديهي است كه در موقع بتن ريزي شيره بتون به داخل خاك اطراف نفوذ كرده و به آن چنگ مي‌اندازد كه اين خود موجب اصطكاك بيشتر مي‌گردد با وجود براينكه چنين فرض مي‌شود كه كليه بارهاي وارده بر اين شمع كوبي محوري مي‌باشد ولي براي عقل ممانهاي احتمالي بهتر است در هر چاه 8 تا 10 عدد ميله گرد آجدار كه قطر آن بوسيله محاسبه بدست مي‌آيد و نبايد از ميله گرد نمره 10 كمتر باشد قرار مي‌دهند و آنها را به وسيله ميله گردهاي عرضي مارپيچي شده بيكديگر متصل مي‌نمايند.

اين نوع شمع كوبي كه در محل ريخته مي‌شود ساده ترين نوع شمع كوبي مي‌باشد ممكن است بجاي حفر چاه و بتن ريزي تيرهاي بتوني يا فولادي را كه در خارج تهيه شده است به محل كارگاه حمل نموده و در زمين محل پي بوسيله چكشهاي مكانيكي كوبيد و بعد روي آنرا مانند طريقه فوق بهم متصل نموده و ساختمان را ادامه داد. در بعضي مواقع بعلت سستي فوق العاده زمين و ريزش اين گونه چاهها معمولاً از حلقه‌هاي بتني و يا سفالي كه به آن گول يا گور مي‌گويند استفاده مي‌شود. گولهاي بتني يك تكه و يا دو تكه و گول‌هاي سفالي دو تكه هستند قطر اين استوانه‌هاي بتوني در حدود 80 الي 100 سانتي متر بوده و ارتفاع آنها در حدود 10 سانتي متر است.

اين استوانه‌ها كاملاً گرد نيستند طرز استفاده از گول بدين طريق است كه ابتدا در حدود 30 الي 40 سانتي متر از محل چاه را حفر نموده و اولين گول را روي زمين حفر شده قرار مي‌دهند و بعد زير آن را خالي كرده تا گول پايين تر برود آنگاه گول دوم را بر روي آن قرار مي‌دهند و همين طور كار را ادامه مي‌دهند.

چنانچه گولهاي قبلي در اثر ريزش بدنه چاه تنگ افتاده باشد و در نتيجه پايين تر نرود در اين موقع از گول هاي دو تكه استفاده مي‌نمايند. بدين طريق كه ابتدا زير كول قبلي را خالي كرده و يكي از تكه‌هاي كول جديد را نصب كرده و بعد تكه دوم را طوري نصب نمود كه درز آنها مقابل هم قرار نگيرد.

ساختمان هاي آجري

نخستين مرحله در ساختمانهاي آجري مانند ساير ساختمانهايي پي سازي مي‌باشد كه اين كار بعد از گودبرداري و پي كني بايد صورت بگيرد. معمولاً براي ساختمانهاي آجري كه ديوارهاي اصلي حمال مي‌باشد از پي‌هاي نواري استفاده مي‌شود. پي‌هاي نواري را در امتداد ديوارهاي حمال و تيغه‌ها با عمق و عرض معين حفر مي‌نمايند.

عمق ‌پي‌هاي نواري

همانطوريكه قبلاً توضيح داده شد در زمينهاي خوب حداقل عمق پي‌هاي نواري در حدود 50 سانتي متر مي‌باشد و اگر در اين عمق به زمين بكر دسترسي نباشد بايد عمق پي را تا زمين بكر ادامه داده و يا از روشهاي ديگر كه قبلاً توضيح داده شد مانند شمع كوبي استفاده نمود.

عرض پي

معمولاً عرض پي قدري بزرگتر از ديوار روي آن ساخته مي‌شود. زيرا اولا هميشه فشار وارده و سطح تحت فشار با هم نسبت معكوس دارند. در ثاني فرض بر اين است كه بار وارده وسيله ديوار يا ستون به پي با زاويه 45 درجه منتقل مي‌شود. بدين جهت عرض پي را بزرگتر از عرض ديوار مي‌گيرند. و چنانچه پي از مصالح گران قيمت ساخته شود مانند بتون و يا سنگ چين از ساختن كناره‌هاي پي خودداري نموده و آنرا بصورت پله و يا شيب دار مي‌سازند.

لايه‌هاي پي‌هاي نواري

لايه‌هاي پي سازي در پي‌هاي نواري به ترتيب از پايين به بالا عبارتند از :

1 شفته ريزي 2- كرسي چيني 3- شناژ 4- ملات ماسه سيمان براي زير ايزولاسيون رطوبتي 5- قير و گوني براي ايزولاسيون رطوبتي 6- ملات ماسه سيمان براي پوشش روي قير و گوني 7- ديوار چيني اصلي

شفته ريزي

پي‌هاي نواري در ساختمان‌هاي آجري دو يا سه طبقه معمولاً با شفته پر مي‌شوند شفته مخلوطي است از خاك مناسب و آهك شكفته و آب.

كرسي چيني

معمولاً در طبقة هم كف ساختمانها سطح اطاقها را چند سانتيمتري از كف حياط يا كوچه بلندتر مي‌سازند. باين اختلاف ارتفاع كرسي چيني مي‌گويند. معمولاً كرسي چيني به سه علت انجام مي‌شود. اول آنكه از قديم الايام بشر تمايل داشت قدري بلندتر از كف زمين سكونت كند و بدين ترتيب احساس امنيت بيشتري مي‌نمود. دوم آنكه ارتفاع طبقة همكف با سطح زمين مانع ورود برف و باران و برگ و خاشاك و غيره به داخل اطاقها مي‌گردد. سوم آنكه چون اغلب زمينهاي كه ما براي ساختمان انتخاب مي‌كنيم كاملاً مسطح نبوده و داراي شيب مي‌باشد و از طرفي اطاقها و سالنهاي ساختمان بايد كاملاً در يك سطح ساخته شود. لذا براي مسطح كردن اطاقها قسمتهاي پايين را بوسيلة كرسي چيني با قسمتهاي بلند آن هم سطح مي‌نمايند.

عرض ديوارهاي كرسي چيني بستگي به ارتفاع آن دارد. هر قدر اين ارتفاع بيشتر باشد به علت وجود خاكي كه در پشت آن قرار مي‌گيرد بايد پهناي آن بيشتر شود تا بتواند در مقابل فشارهاي كاملاً مقاومت نمايد. اين مسئله در ديوارهاي اطراف ساختمان كه فشارهاي خاك از يك طرف مي‌باشد. اگر ارتفاع كرسي چيني فقط در حدود الي سانتي متر باشد مي‌تواند پهناي آن مساوي ديوار روي آن باشد. بايد براي كلية ديوارها اعم از ديوارها اعم از ديوارهاي حمال و يا تيغه‌ها و پارتيشنها پي سازي و كرسي چيني انجام شود.

شناژ

شن به زبان فرانسه به معناي زنجير و شناژ به معني زنجير كردن مي‌باشد. اين قسمت از ساختمان كه روي كرسي چيني و معمولاً در يك تراز ساخته مي‌شود براي متصل كردن كلية پي ها به همديگر ايجاد مي‌گردد در اثر وجود شناژ كليه قسمتهاي ساختمان بطور يكپارچه عمل نموده و كلية نشتها يكنواخت بوده و نيروهاي واردة اتفاقي (مانند زمين لرزه و باد) به يك نقطه ساختمان به تمام قسمتهاي ساختمان منتقل گشته، در نتيجه از شدت نيروي وارده در يك نقطه كاسته شده و مانع خرابي ساختمان مي‌گردد.

همانطوريكه در بالا گفته شد معمولاً شناژهاي افقي را روي كرسي چنين در طبقة همكف اجرا مي‌نمايند ولي گاهي اوقات نيز در طبقات، زير هر سقف روي كلية ديوارها شناژ اجراء مي‌گردد و اين شناژهاي افقي كه در پايين و بالاي ديوار ساخته مي‌شود بوسيلة شناژهاي عمودي در چند نقطه به يكديگر متصل مي‌گردد. اجراء شناژ افقي و عمودي در ناحيه‌هاي زلزله خيز مانند ايران الزامي مي‌باشد زيرا اين شناژها به نسبت قابل ملاحظه‌اي از شدت خرابيهاي وارده مي‌كاهد.

در ساختمانهاي مختلف شناژ را با مصالح متفاوت از قبيل تيرآهن، ميله گرد، و تيرچوبي و غيره مي‌سازند. ولي متداولترين آن شناژ بتني مي‌باشد. اين نوع شناژ از سه قسمت تشكيل مي‌گردد.

قالب بندي (كفراژ بندي)

در اين مرحله روي كرسي چيني را با تخته و يا با آجر قالب بندي مي‌نمايند. انواع قالب و تفاوتهاي آن در پي‌هاي نقطه‌اي بطور كامل شرح داده خواهد شد.

آرماتوربندي

براي ايجاد مقاومت در مقابل نيروهاي كششي در بتن داخل شناژ بتني چند رديف در بالا و پايين ميله گرد طولي قرار مي‌دهند و اين ميله گردهاي طولي را به وسيلة ميله گردهاي عرضي كه با آن خاموت مي‌گويند. به همديگر متصل مي‌نمايند.

ميله‌گردهاي طولي و عرضي را قبلاً مطابق شكل مي‌افتد و بعد در داخل قالب بندي شناژ قرار مي‌دهند. بايد توجه داشت كه پهناي قفسة بافته شده بايد در حدود 5 سانتيمتر كوچكتر از پهناي قالب شناژ باشد (هر طرف 5/2 سانتيمتر) بطوريكه اين ميله گردها كاملاً در بتن غرق شده و آنرا از خورندگي در مقابل عوامل جوي محفوظ نگاهدار اين 5/2 سانتيمتر در مناطق مختلف و آب و هواي مختلف و همچنين محل قرار گرفتن قطعه بتوني (اينكه در داخل زمين قرار مي‌گيرد و يا خارج آن) و همچنين ميزان سولفاته بودن آبهاي مجاور آن متفاوت است كه ميزان آن بوسيلة موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تعيين شده است.

بتون

بتون مخلوطي است از شن و ماسه و آب و سيمان كه در فصل ساختمانهاي بتوني بطور مفصل دربارة آن توضيح داده خواهد.

قشر ماسه سيمان زير و روي قير و گوني

زير قير و گوني را به دو دليل با يك قشر ماسه و سيمان اندود مي‌نمايند.

براي ايجاد يك سطح صاف و مناسب جهت اندود قير و گوني، زيرا چنانچه بخواهيم بلافاصله بعد از كرسي چيني اقدام به قير و گوني بنمائيم سطح آجر كرسي چيني بعلت ناهمواري براي قيرگوني مناسب نيست و اصولاً قير و گوني به علت شكننده بودن از زير و رو بايد بين دو پوشش محافظ قرار گيرد.

چنانچه ملات عمومي كه براي ساختمان مصرف مي‌شود داراي آهك باشد يعني براي ساختمان از ملات ماسه آهك و يا ماسه سيمان و آهك استفاده شود براي دور نگه داشتن قير و گوني از آهك اقدام به ايجاد يك لايه ماسه سيمان روي آجر مي‌نمايند. زيرا در غير اين صورت به سبب تركيب قير با آهك بعد از مدتي قير و گوني فاسد گشته و در آن سوراخهايي ايجاد مي‌گردد. كه باعث نفوذ رطوبت به سطحهاي بالاتر گشته و خاصيت قير و گوني از بين مي‌رود.

چنانچه ايزولاسيون روي شناژ بتني اجراء شود اگر سطح بالايي بتن را بوسيله تخته هاله به خوبي صاف نمايند احتياج به قشر ماسه سيمان نيست.

را بوسيله لاكهاي مخصوص لاك كاري مي‌كنند. اين كف پوشها در مقابل رطوبت بسيار ضعيف است.

حالت ماسه سيمان براي پوشش روي قير و گوني

همانطوري كه قبلاً نيز اشاره شد براي محفوظ نگاهداشتن قير و گوني از آسيب، مخصوصاً در ساختمانهايي كه از ملات آهك استفاده مي‌شود مي‌بايد روي قشر قيرگوني با ملات ماسه سيمان پوشانيده شود. در جاهايي كه ديوار چيني نمي‌شود مانند محل درها و يا مكانهايي كه بعد از چند روز ديوار چيني مي‌شود اين قشر ماسه سيمان مانع از آسيب ديدن لايه قير و گوني در اثر رفت و آمد خواهد گرديد.

يك رگي كردن ساختمان

بعد از پي سازي و ايزولاسيون در ساختمانهاي آجري معمولاً روي پي را طبق نقشه يك رگ آجر مي‌چينند و باصطلاح ساختمان را يك رگي مي‌نمايند. در موقع يك رگي كردن ساختمان بايد دقت كافي بعمل آيد كه اندازه‌ها كاملاً مطابق نقشه باشد.

بعد از يك رگي كردن ساختمان مجدداً ابعاد اطاقها و راهروها و سرويسها را كنترل نموده و مخصوصاً از گوينا بودن تمام قسمتها بوسيله چپ و راست گرفتن كه قبلا در اين مورد توضيح داده شد مطمئن مي‌شويم در اين مرحله عرض ديوارها كاملاً بايد مطابق نقشه باشد. سپس اقدام به ديوار چيني مي‌نمايند.

لايه‌هاي مختلف ديوار چيني

1- آجر چيني به پهناي مختلف 2- ملات

آجر

قدمت آجر (خشت پخته شده) همزمان با پيدايش آتش مي‌باشد. آجر را مي‌توان به طور خلاصه سنگ مصنوعي كه از خشت پخته شده بدست مي‌آيد تعريف نمود.

خشت تشكيل شده است از خاك رس و دانه‌هاي ريز سنگ و آب. دانه‌هاي خاك رس را با آب ورز مي‌دهد تا تمام آنها در مجاورت آب قرار گرفته و تر (آب اندود) شود. گل آجر بايد داراي استخوان بندي ماسه‌‌اي متراكم باشد. بدين ترتيب كه گل رس دور دانه‌هاي ماسه را پوشانيده و آنها را به يكديگر چسبانيده و فضاي خالي بين آنها را پرنمايد.

چنانچه ماسه مخلوط در گل آجر زيادتر از حد لازم باشد در موقع خشك شدن ترك برداشته و در كوره تغيير شكل مي‌دهد. پس از تهيه گل آن را در قالبهاي جوبي به ابعاد 5 10 20 و يا 5/5 1122 ريخته و گل را با فشار انگشت به شكل قالب در مي‌آورند. در بعضي از كارخانه‌ها خشت زني با ماشين انجام مي‌شود و بعداً آن طور يكنواخت و ملايم خشك مي‌كنند. خشك كردن خشت از قسمتهاي مهم آجر پزي مي‌باشد زيرا اگر خشت را در آفتاب به سرعت خشك نمايد قسمتهاي روي آن كه با آفتاب در تماس است زودتر خشك شده ولي قسمتهاي داخلي آن ديرتر خشك مي‌شود و بهمين علت روي آجر تركهايي ايجاد مي‌گردد كه در موقع پختن خرد مي‌شود. براي جلوگيري از اين نقيصه در كارخانه‌هاي تمام اتوماتيك آجر را در تونلهاي مخصوص با هواي گرم خشك مي‌كنند.

اين هوا در اثر بودن آجر به بخار نمناك تبديل شده و در نتيجه تمام قسمتهاي آجر با همديگر و تدريج خشك شده و از تركيدن آن جلوگيري مي‌شود. خشك شدن آجر به اين طريق در حدود 24 تا 48 ساعت طول مي‌كشد.

بعد از خشك كردن خشت آن را در كوره‌هاي آجرپزي برده و حرارت مي‌دهند تا تبديل خشت پخته و يا آجر شود. كوره‌هاي آجرپزي انواع مختلف دارد. متداولترين آن در ايران كه كارش پيوسته و مداوم است داراي اطاقهاي متعددي بوده كه خشتها را در يكي از آنها به طور مخصوصي كه هوا و آتش به همه جاي آن برسد چيده و جلوي آن را تيغه نموده و بعد آن را در حدود 900 درجه سانتيگراد حرارت مي‌دهند. سوخت اين نوع كوره‌ها معمولاً با نفت سياه و يا گاز طبيعي است.

بعد از پخته شدن تيغه جلوي اطاقك را خراب نموده تا آجر خنك شود و بعد آن را بار كاميون نموده و مصرف مي‌نمايند. با توضيحات فوق روشن است هميشه بعضي از اطاقها زير بارگيري وبعضي از آنها نيز در حال خنك شدن و بعضي ديگر در حال تخليه مي‌باشند آجر از لحاظ رنگ به رنگهاي سفيد، قرمز، ابلق (بهمني) تقسيم مي‌شود.

رنگ مورد نياز بستگي به طرز چيدن آجر در كوره دارد. آجرهاي غير فشاري را در نماسازي مصرف مي‌نمايند و از آجرهاي فشاري براي گري چيني استفاده مي‌كنند. آجرهاي نماسازي را قبل از صرف تيشه داري مي‌نمايند. منظور از تيشه داري گويناكردن ابعاد آجر مي‌باشد. در ساختمانهاي فلزي و بتني براي پارتيشنها از آجرهاي تو خالي كه داراي حجم بيشتر و وزن سبكتري است استفاده مي‌نمايند. آجر از لحاظ شكل به انواع فشاري، قزامتي، حنايي و غيره تقسيم مي‌شود.

آجر را در كارخانه‌هاي تمام اتوماتيك نيز تهيه مي‌نمايند كه اغلب به صورت آجرهاي سوراخ دار به بازار عرضه مي‌گردد و در بازار به نام آجر ماشيني معروف است.

بجز آجرهاي فوق كه بيشتر در ديوار چيني مصرف دارد آجرهاي ديگري نيز وجود دارد مانند آجرهاي لعاب دار و آجرهاي ماسه آهكي و يا آجرهاي شيشه‌اي و غيره.

در كارگاه‌هاي ساختماني كه به كوره‌هاي آجرپزي دسترسي نيست و يا حمل آجر به كارگاه گران تمام مي‌شود براي تهيه آجر از كوره‌هاي چاهي استفاده مي‌شود وآن بدين گونه است كه خشت را پس از خشك شدن روي هم به طريقي مي‌چينند كه هوا داخل آن به راحتي جريان پيدا كند و اين خشت چيني را به صورت مخروط تا حدود سه متر ادامه مي‌دهند. آنگاه روي آن را با كاهگل پوشانده و در بالا براي دودكش سوراخي تعبيه مي‌كنند و آن را زير روشن مي‌نمايند. به واسطه وجود سوراخي كه در بالا قرار دارد آتش خود را بالا كشيده و به همه جاي كوره مي‌رسد. پس از پختن آجر كاهگل را خراب كرده و از آجر استفاده مي‌نمايند. عيب كلي اين كوره‌ها اين است كه بواسطه غير قايل كنترل بودن آتش از آن همه نوع محصول از آجر خام تا آجر جوش بدست مي‌آيد.