دانلود پروژه کارآموزی ساختمان

مقدمه

گزارش حاصل ماحصل حضور اینجانب در محل اجرای یک پروژه ساختمانی و مشاهدات عینی و تجربیاتی است که در طول مدت اجرای پروژه به صورت شخصی کسب نموده ام.

اکثر مطالب این گزارش از طریق دریافت های شخصی جمع آوری شده و موضوعاتی که به صورت مجهول از دید اینجانب می گذشت از طریق پرس و جو و تحقیق از عوامل اجرایی اعم از مهندس، معمار، بنا و کارگر مرتفع گردیده است.

در این گزارش سعی شده است حتی المقدور از اشاره به جزئیات ریز مختص این پروژه صرف نظر شود و صرفاً مطالبی عنوان گردد که به صورت کلی برای تمامی پروژه های ساختمانی از این قبیل عمومیت دارد لذا تا جایی که امکان داشت از ذکر جزئیاتی از قبیل شماره تیر آهن های مصرفی، نوع ورق و آرماتورها و . . . پرهیز شده است.

در هر بخش از این گزارش ابتدا مطالبی را که در طول مدت تحصیل در مورد موضوع مورد نظر آموخته بودم و با مشاهدات خود در محل اجرای پروژه مطابقت داشت ذکر نموده ام و سپس موضوعاتی را که علاوه بر آموخته های خود در ساختمان مذکور مشاهده نموده ام به صورت نکاتی ذکر کرده ام.

پی ریزی

پی یا فونداسیون پایین ترین قسمت ساختمان و در واقع قسمت حائل بین ساختمان و زمین است که ساختمان بر روی آن استوار می گردد.

وظیفه پی در یک ساختمان انتقال بارهای وارده از طرف ساختمان به زمین است لازم به ذکر است که ترتیب انتقال بارهای یک ساختمان به صورت زیر است:

1 سقف        2 تیر        3 ستون         4 پی       5 زمین

و به همین علت است که ستون ها را بر روی پی ها قرار می دهند زیرا ستون ها حامل بارهای وارده از طرف ساختمان هستند.

پی یا فونداسیون جسم صلبی است که در هنگام تحت فشار قرار گرفتن از طرف ستون هیچ گونه تغییر شکلی از خود نشان نمی دهد و تمامی بارهای وارده از طرف ستون را عیناً به زمین منتقل می کند.

اگر قرار بود که در یک ساختمان از پی استفاده نشود ما ناگزیر بودیم که ستون ها را بر روی زمین قرار داده، همین بار ساختمان را مستقیماً و بدون هیچ واسطه ای به زمین وارد کنیم که در چنین حالتی زمین تاب تحمل وزن زیاد ستون را نداشته و در قسمت زیر ستون سوراخ می شود. پی علت استفاده از پی ها در ساختمان ها برطرف کردن ضعف زمین در باربری است. به بیان دیگر اگر زمین مقاومت کافی را در تحمل وزن ساختمان داشت دیگر احتیاج به اجرای پی در ساختمان نبود و ما می توانستیم بار ساختمان را مستقیماً بر روی زمین وارد کنیم و از طرفی طبق قوانین فیزیک بار وارده بر یک جسم با سطح مقطع آن جسم نسبت عکس دارد یعنی هر قدر سطح مقطع پی بزرگتر باشد بار کمتری به اجزای پی وارد می شود و در واقع بار وارده از طرف ستون در پی پخش می شود و به همین علت است که سطح مقطع پی از سطح مقطع ستون بزرگتر است. از طرف دیگر اگر ما بخواهیم ستون را مستقیماً بر روی پی قرار دهیم به دلیل تیز بودن لبه های ستون، سطح پی را سوراخ کرده و در آن فرو می رود به همین خاطر در قسمت اتصال ستون به پی صفحه ای فولادی قرار می دهیم که این عیب را برطرف کند.

این صفحه فولادی به صفحه ستون موسوم است که آن را به وسیله بولت هایی( پیچ هایی) به پی متصل می کنند. این بولت ها قبل از بتن ریزی پی درون آن قرار داده می‌شوند و پس از بتن ریزی درون پی محکم می شوند.

پی جسمی مکعب است که اجزاء آن را بتن و آرماتور( میلگرد) تشکیل داده است. بتن برای انتقال بار از ساختمان به زمین و آرماتور برای حفظ حالت ثابت پی بکار می رود تا در اثر بار زیاد، پی متلاشی نگردد و اجزای بتنی آن در کنار یکدیگر باقی بمانند، چون مقاومت کششی بتن بر عکس مقاومت فشاری آن بسیار ضعیف است. بتنی که برای ساختن پی استفاده می شود باید دانه بندی توپر و عیار بالای سیمان داشته باشد تا به بهترین نحو کار انتقال بار را انجام دهد. همچنین میلگردهای مصرفی در پی باید عاری از زنگ زدگی باشند و در ضمن آجدار نیز باشند تا بدینوسیله اتصال خوبی بین بتن و آرماتور بوجود آید.

برای اجرای پی، پس از آنکه محل اجرای فونداسیون بر روی زمین حفر شد( عملیات پی کنی) دور تا دور پی مورد نظر را با ارتفاع معینی دیوار چینی نموده تا فضای لازم برای آرماتور گذاری و بتن ریزی پی بوجود آید. در واقع با این دیوار چینی مکعبی بوجود خواهد آمد که چهار طرف آن دیوار، کف آن زمین و روی آن باز است تا از طریق آن بتن و آرماتور مربوط به پی در جای خود اجرا شود.

اگر به جای دیوار چینی پی از همان دیوارهای خاکی بوجود آمده در اثر پی کنی، برای پی ریزی استفاده کنیم مشکلات زیر به وجود خواهد آمد.

اول آنکه در هنگام پی کنی به هیچ وجه نمی توان دیوارهای اطراف پی را دقیقاً صاف به همان اندازه مورد نظر حفر کرد، چون اگر حفاری به وسیله کارگر صورت گیرد رد اثر کلنگ وی بر روی دیوارها باقی خواهد ماند علاوه بر آنکه دیوارها کاملاً عمود نخواهد بود و اگر حفاری با ماشین صورت گیرد تقریباً هیچگاه فاصله دیوارهای پی با طول ماشین مورد نظر برابری نخواهد کرد و با توجه به این مطلب که در هنگام طراحی پی از طرف مهندس محاسبه بر روی تک تک اجزاء پی از لحاظ باربری حساب شده است لذا اگر پی مورد نظر ذره ای از اندازه طراحی شده کوچکتر باشد دیگر قدرت باربری مورد نظر را نخواهد داشت و اگر پی مورد نظر از اندازه طراحی شده بزرگتر ساخته شود از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود.

دوم آنکه در هنگام بتن ریزی یا آرماتورگذاری پی امکان دارد قسمتی از خاک های دیواره اطراف پی به دخل بتن ریخته شود که این عمل باعث کم شدن مقاومت بتن پی مورد نظر خواهد شد.

لذا به منظور جلوگیری از به وجود آمدن اشکالات فوق و مسائلی از این قبیل در هنگام پی ریزی، اطراف پی مورد نظر را به وسیله دیوارهای آجری مهار می کنند.

نکته: قطر دیوارهای آجری مذکور معمولاً 20 سانتی متر است و به منظور جلوگیری از تخریب این دیوارها در هنگام بتن ریزی به علت فشار زیاد وارده بر این دیوارها، پشت این دیوارها را با خاک و نخاله های ساختمانی پر می کنند.

چون دیوارهای مذکور فقط به منظور اجرای دقیق پی و بتن ریزی صاف و تمیز ساخته می شود لذا در برخی از کارهای ساختمانی و به صلاحدید پیمانکار، پس از بتن ریزی پی و خشک شدن بتن، این دیوارها خراب و از آجرهای آن در جاهای دیگر ساختمان استفاده می کنند.

چون این دیوارها عمدتاً موقت بوده و پس از خشک شدن بتن خراب می شوند معمولاً این دیوارها را به ارزان ترین نحو می سازند یعنی برای ملات این دیوارها از سیمان استفاده نمی کنند بلکه آن را از گل می سازند که هم ارزانتر است و هم راحت تر تخریب می شود.

به منظور جلوگیری از نفوذ آب بتن، دیوارهای داخلی پی را به وسیله پلاستیک یا ماده ای مانند آن که آب را از خود عبور نمی دهد می پوشانند و سپس بتن ریزی را انجام می دهند تا بدین طریق آب بتن جذب دیوارهای اطراف پی نشود.

در هنگام دیوار چینی پی، بنا داخل پی ایستاده و عملیات دیوار چینی را اجرا می کند تا بدینوسیله سطح صاف دیوار در داخل پی قرار گیرد. به عبارت دیگر بنا دیوار مذکور را از داخل شاقول می کند.

قبل از بتن ریزی پی و به منظور تمیز بودن و صاف بودن کف پی ها و شناژها در هنگام بتن ریزی، بتنی با عیار پایین و قطر حدود 5 سانتی متر در کف پی ها و شناژها ریخته می شود که وظیفه تمیز نگهداشتن و صاف کردن کف پی را به عهده دارد که به آن، بتن مگر یا بتن نظافتی گفت می شود . در ضمن این بتن باعث جلوگیری از خروج آب بتن از کف پی می شود.

نکته: برای تراز کردن سطح بتن اعم از مگر، پی و . . . . بدین گونه عمل می کنیم که پس از بتن ریزی و ماله کشی روی بتن، شمشه ای را روی آن قرار داده( از طرف پهنای شمشه) به گونه ای که زیر شمشه کاملاً بتن پر باشد و سپس تراز را روی شمشه قرار داده و صاف بودن سطح بتن را بدین وسیله بررسی می کنند.

پس از بتن ریزی، واکنش های شیمیایی بین سیمان و آب آغاز شده و سفتی بتن بدینوسیله تأمین می شود. در مدت زمان انجام این واکنش ها که قسمت اعظم آن در هفت روز اول بتن ریزی صورت می گیرد، توقف این واکنش ها به منزله از دست رفتن مقدار زیادی از مقاومت بتن می باشد. به همین دلیل در طول این هفت روز رطوبت بتن باید حفظ گردد.

در صورت عدم مراقبت از بتن در هفت روز اول به وسیله مرطوب نگه داشتن آن، در روی سطح بتن ترک هایی ایجاد می شود که نشانه ضعف در مقاومت فشاری آن است.

اگر این ترک ها بیش از حد مجاز در بتن بوجود آید می توان به وسیله تزریق بتن در این ترک ها، ضعف ناشی از مقاومت پایین بتن را تا حدودی مرتفع نمود.

با توجه به این موضوع که رطوبت بتن فقط از قسمتی از آن از دست می رود که در مجاورت هوا قرار دارد، باید پس از آنکه بتن کمی سفت شد شروع به مراقبت از آن نمود که این امر به وسیله آب پاشی روی بتن هر چند ساعت یک بار صورت می گیرد( منظور از مراقبت از بتن، حفظ رطوبت و دمای مناسب بتن در هنگام سفت شدن است) رطوبت بتن را علاوه بر آب پاشی از طریق قرار دادن پوشش های خیس روی بتن و یا تشکیل حوضچه های آب روی آن نیز می توان تأمین نمود.

آرماتورهای پی نیز به صورت شبکه های به هم بافته شده در بالا و پایین پی قرار می گیرند که فاصله این شبکه ها از اطراف پی در حدود 5 سانتی متر می باشد که به آن کاور آرماتور می گویند.

همانطور که اشاره شد وظیفه پی انتقال بار وارده از طرف ستون به زمین است. با توجه به این موضوع که در یک ساختمان بارهایی را که ستون های مختلف به پی ها وارد می کنند ممکن است متفاوت باشد، پی احتمال اینکه ابعاد پی ها در ساختمان باهم متفاوت باشد وجود دارد.

همانطور كه اشاره شد وظيفه پي انتقال بار وارده از طرف ستون به زمين است. با توجه به اين موضوع كه در يك ساختمان بارهايي را كه ستون هاي مختلف به پي ها وارد مي كنند ممكن است متفاوت باشد، پي احتمال اينكه ابعاد پي ها در ساختمان باهم متفاوت باشد وجود دارد.

زميني كه در زير پي وجود دارد در اثر بارهاي وارده عكس العمل نشان داده و اگر مقاومت كافي را دارا نباشد، نشست كرده و در نتيجه باعث نشت پي و در واقع باعث نشست ساختمان مي گردد. با توجه به اين موضوع كه هيچ راه علاجي براي جلوگيري از نشست ساختمان در چنين شرايطي وجود ندارد، ما فقط مي توانيم با بكارگيري شناژها كه در واقع رابط بين پي هاي ساختمان است نشست را در كل ساختمان به صورت يك اندازه به وجود آوريم. پس در واقع وظيفه شناژ اتصال كليه پي ها به يكديگر است تا در هنگام نشست يك پي كل پي هاي ساختمان به همان اندازه نشست كرده و مانع از تخريب ساختمان شود. لازم به ذكر است كليه اعمالي كه در پي ريزي انجام مي شود در اجراي شناژها نيز بايد اجرا شود.

در هنگام بتن ريزي پي ها و شناژها و به منظور جلوگيري از ريزش ديوارهاي ساختمان مجاور فقط قسمتي از خاك هاي كنار ديوار را كه زير ستون واقع مي شود( قسمت مربوط به پي) را خاكبرداري و بتن ريزي كرده و اجراي شناژهاي كناري كه با ديوار همسايه مجاور است را به بعد از اجراي اسكلت و مهار ديوارهاي همسايه به وسيله پشت بندي ستون هاي كناري در تماس با ديوار موكول مي كنيم.

همچنين مي توان به منظور جلوگيري از ريزش ديوارهاي مجاور ساختمان به وسيله قرار دادن شمع هايي آنها را مهار نمود.

همانطور كه قبلاً نيز ذكر شد پس از ديوار چيني اطراف پي ها و كار گذاشتن آرماتورهاي آن و قبل از بتن ريزي، صفحه ستون و بولت هاي آن را بر روي پي كار گذاشته و سپس اقدام به بتن ريزي مي نمائيم.

چند روز پس از بتن ريزي، صفحه ستون پي باز شده و زير آن را مجدداً بتن ريزي مي كنند كه هيچ گونه فضاي خالي در زير صفحه ستون باقي نماند كه اصطلاحاً به اين عمل رگلاژ صفحه ستون گفته مي شود.

نكته: پس از رگلاژ صفحه ستون و اطمينان از تراز بودن صفحه ستون آن را به وسيله خال جوش به بولت هايي كه به صفحه ستون پيچ شده است جوش مي دهند و با اين كار مانع از برهم خوردن تراز صفحه ستون در هنگام اجراي اسكلت مي شوند.

انواع قالب

1ـ قالب بندي پي ها: در ساختمانهاي كوچك كه بيشتر مورد نظر اين كتاب مي باشد معمولاً براي قالب بندي پي ها از آجر استفاده مي كنند. بدين طريق كه بعد از خاك برداري و تعيين محورها اندازه پي ها را با آجر چيده و بعد شناژها را نيز به آن متصل مي نمايند ضخامت اين آجر چيني حتي مي تواند 10 سانتي متر هم باشد بهتر است در اين مورد از ملات گل استفاده شود زيرا در اينصورت بعد از سخت شدن بتن مي توان آجرها را برداشته و مجدداً استفاده نمود ولي در اين طريق( ديوار 10 سانتيمتري و ملات گل) ممكن است در موقع بتن ريزي ديوارهاي قالب تحمل وزن بتون را ننموده و از همديگر متلاشي شود كه در اين صورت مي بايد قبل از بتون ريزي پشت كليه قالب ها را با خاك و يا آجر و يا مصالح ديگر بسته مي شود بطوريكه بخوبي بتواند تحمل وزن بتون را بنمايد. مشكل اساسي در اين نوع قالب بندي آنست كه آجر آب بتون مجاور خود را مكيده و ان را خشك نموده و فعل و انفعالات شيميائي را در آن متوقف مي نمايد و در نتيجه حداقل به ضخامت 5 سانتيمتر بتون مجاور خود را فاسد مي نمايد براي جلوگيري از اين كار بهتر است كه رويه آجر با يك ورقه نايلون پوشانيده شود تا اجر و بتون مستقيماً در تماس نباشند. مزيت ديگر اين ورقه نايلون آنست كه بعد از سخت شدن بتون آجرها براحتي از قالب جدا شده و مي تواند در محلهاي ديگر مورد استفاده قرار گيرد. بهيچ وجه نبايد تصور نمود كه قبل از بتون ريزي مي توان ديواره هاي قالب آجري را با پاشيدن آب سيراب نموده بطوريكه آجرها آب بتن را نمكند زيرا اولاً با پاشيدن آب آجر كاملاً سيراب نمي شود و در ثاني مقدار زيادي آب در قالب جمع شده كه خارج كردن آن از قالب بسيار مشكل و حتي غير ممكن مي باشد و اين آب داخل پي جاي بتون را گرفته و موجب پوكي قطعه مي شود.

2ـ قالب بندي ستونها

اغلب ستونها بصورت چهار ضلعي( مربع يا مستطيل) مي باشد گاهي نيز ممكن است آرشيتيكت ساختمان از نظر زيبائي مقاطع ديگري را از جمله دايره ـ بيضي و غيره پيشنهاد نمايد براي قالب بندي ستونها ابتدا ابعاد ستون را از روي نقشه تعيين نموده و دو ضلع قالب را بهمان ميزان از تخته هاي مناسب بريده و به چوبهاي تخته چهار تراش كه به آن پشت بند مي گويند ميخ مي نمايند. با توجه به اينكه در قالب ستونها دو ضلع مقابل داخل دو ضلع ديگر قرار مي گيرد در نتيجه پهناي دو ضلع ديگر قالب بايد باندازه كلفتي تخته از ابعاد قيد شده در نقشه بيشتر باشد تا از داخل ابعاد مورد نظر را بما بدهد.

بايد توجه نمود كه پشت بندهاي اضلاع مقابل اولاً در حدود 10 الي 15 سانتي متر از پهناي قالب بيشتر باشد در ثاني پشت بندهاي اضلاع مقابل درست مقابل همديگر قرار بگيرد تا موقع اتصال چهار ضلع ستون بيكديگر با بستن سيم تجاري به اين زايده ها امكان اتصال آنها بيكديگر به سهولت انجام پذير باشد.

در مورد ستونها معمولاً به محض آنكه بتن حالت رواني خود را از دست داده و بتون بتواند شكل هندسي خود را حفظ كند قالب آنرا باز مي كنند و اين در حدود 48 ساعت بعد از بتون ريزي مي باشد در موقع باز كردن قالب بايد توجه شود كه قالب را با احتياط طوري جدا نمايند كه گوشه هاي ستون خراب نشود براي جلوگيري از اينكار بهتر است در گوشه هاي قالب فتيله هاي مثلثي شكل نصب نمايند تا در داخل قالب پخي هائي ايجاد گردد تا بتون ريخته شده در قالب تيز گوشه نبوده و در نتيجه شكننده نباشد.

3ـ قالب تيرهاي اصلي

در اغلب موارد بتون تيرهاي اصلي و سقف يكپارچه ريخته مي شود و آرماتورهاي سقف و تيرهاي اصلي بيكديگر متصل مي باشد. اگر ضخامت تيرهاي اصلي از سقف بيشتر باشد اغلب اين تفاوت ضخامت را از پائين منظور نموده و آنگاه آنرا با سقف كاذب اصلاح مي نمايد و گاهي نيز اين تفاوت ضخامت را از بالا منظور نموده و براي هم سطح كردن كف و فرش نمودن اطاقها اين اختلاف ارتفاع را با بتون سبك پر مي نمايند.

در مورد اول تيرهاي اصلي از دو قسمت تشكيل مي شود كه اين دو قسمت عبارتند از كف و گونه هاي چپ و راست ولي اگر ضخامت تيرهاي اصلي و سقف مساوي باشد و يا اختلاف ضخامت در بالا منظور شود در نتيجه تيرهاي اصلي فقط احتياج به كف دارد و آن بدين طريق است كه پايه هائي مطابق شكل زير به تعداد لازم بين دو ستون قرار داده و كف تير اصلي را به پهناي تعيين شده در نقشه كه از قبل ساخته شده است روي اين پايه ها نصب مي نمايند و به آن ميخ مي كنند تعداد اين پايه ها بايد آنقدر باشد كه بخوبي بتواند وزن آرماتور و بتن و كارگران و وسائل بتن ريزي را تحمل نمايد. معمولاً هر قدر تخته قالب بندي نازكتر باشد بايد فاصله پايه ها كمتر باشد تا بتواند بارهاي وارده را تحمل نمايد.

4ـ قالب بندي سقف:

در مورد سقف ساختمانهاي بتوني آنچه كه در ايران معمول است اغلب تيرچه بلوك مي باشد. گاهي نيز دال بتوني پيش ساخته و يا بتون ريخته شده در محل مي باشد در مورد دال بتوني پيش ساخته احتياج به قالب بندي نيست زيرا كارخانه سازنده با توجه به دهانه و بارهاي مرده و زنده دالهاي مورد لزوم را به عرض حدود يك متر ريخته و با جرثقيل در محل روي تيرهاي اصلي كه قبلاً ريخته شده و كاملاً سخت گرديده است قرار مي دهند ولي در مورد سقفهاي بتوني ريخته شده در محل و سقفهاي تيرچه بلوك براي هر كدام احتياج به قالب بندي مخصوصي مي باشد براي سقفهاي بتوني كه احتياج به قالب بندي مفصل تر و محكم تر دارد معمولاً از بهم ميخ كردن تخته ها و تشكيل صفحه اي به ابعاد مورد نياز استفاده مي كنند كه اين تخته ها را روي داربست هاي چوبي قرار داده آنگاه شبكه هاي فلزي( آرماتور بندي) را روي آن قرار مي دهند و بتن ريزي مي نمايند در مورد داربست سقف و تيرهاي اصلي در طبقه هم كف كه پايه هاي چوبي روي زمين قرار ميگيرد و حتي ممكن است كه اين پايه ها روي خاك دستي واقع شود در اثر وزن بتن كه به پايه ها منتقل مي شود اين پايه ها نشست كرده و تير بتوني و يا سقف از جاي خود حركت نموده و از تراز خارج شده و در نتيجه شكم بر ميدارد براي جلوگيري از اين مطلب بايد حتماً زير اين پايه ها تخته هائي به ضخامت 4 تا 5 سانتيمتر و بعرض حدود 20 سانتيمتر و به طول حدود 4 متر قرار دارد تا فشار وارده از تير يا سقف در اثر وزن بتن نقطه اي نبوده و به سطح منتقل شده و خطر نشست پايه ها را كمتر بنمايد به اين تخته ها تخته زير سري مي گويند براي تنظيم قالب بندي و سهولت در قالب برداري از گوه استفاده مي نمايند بدين طريق كه دو عدد گوه زير هر پايه قرار مي دهد و بوسيله چكش آنرا در جاي خود محكم نموده و آنگاه آنرا بوسيله گچ در محل خود محكمتر مي نمايند تا خطر هر گونه جابجائي پايه به حداقل برسد.

در مورد سقفهاي تيرچه بلوك احتياج به بستن تمام سقف يا تخته نيست فقط بايد كمر تيرچه ها به فاصله هاي حدود 5/1 تا 2 متر بسته شود تا از شكم دادن آنها جلوگيري شود براي داربست سقفهاي تيرچه بلوك نيز بايد همان مطالبي را كه در مورد سقفهاي بتوني گفته شد رعايت گردد در قسمت سقف تيرچه بلوك در اين مورد توضيح بيشتر داده خواهد شد.

باز كردن قالب

اصولاً قالب برداري از ساختمان بتوني وقتي بايد انجام شود كه اجزاء بتوني بتوانند حداقل وزن خود را تحمل نمايند براي ستونها و گونه تيرها همينقدر كه شكل هندسي آنها تشكيل گرديد مي توانند قالب را باز كنند ولي بايد دقت شود كه در مورد قالب برداري به گوشه آنها آسيب نرسد زيرا به علت سست بودن بتون در اثر كوچكترين ضربه گوشه آنها خواهد ريخت ولي در مورد تيرها و سقفها حداقل 2 الي 4 هفته بعد از بتن ريزي بايد قالب برداشته شود اين مدت هرقدر هوا سردتر باشد قالبها بايد ديرتر برداشته شود زيرا همانطوريكه گفته شد در هواي سرد بتن ديرتر سخت مي شود براي اينكه از سخت شدن بتون و باربر بودن آن مطمئن شويم بهتر است در موقع بتون ريزي چند نمونه از بتون را برداشته و در همان شرايط قطعه مورد نظر قرار دهيم و قبل از قالب برداري مقاومت نمونه ها را آزمايش كرده و در صورت رضايت بخش بودن اقدام به قالب برداري بنمائيم.

طبق نظر موسسه استاندارد صنعتي مدت زماني كه بايد از اجزاء مختلف ساختمان بتوني قالب برداري شود بقرار زير مي باشد:

قالب گونه تيرها ـ ديوار و ستون ( قالب عمودي) 2 روز

قالب دالهاي دو طرفه 8 روز

قالب دالهاي يك طرفه و كف تير و دالهاي قارچي و تخت 16 روز

قالب كف تيرهاي بزرگ و شاه تيرهاي بزرگ 21 روز

پايه هاي اطمينان پس از برداشتن قالب 14 روز

زمانهاي مذكور در فوق براي هواي مناسب كه درجه حرارت آن از 5 درجه سانتيگراد كمتر نباشد.

قالب هاي فلزي

قالب هاي فلزي به مراتب از قالب هاي چوبي گرانتر تمام مي شود و در ساختمانهاي معمولي بهيچوجه مقرون به صرفه نيست. در دو حالت در ساختمانهاي بتوني از قالب فلزي استفاده مي شود اول آنكه بخواهيم از بتن اكسپوز استفاده نمائيم بعبارت ديگر بعد از قالب برداري روي بتون را با مصالح ديگر از قبيل گچ و خاك و يا سيمان و يا سنگ نپوشانيم در اين حالت بايد سطح بتون كاملاً صاف و بدون كرمو بودن باشد. قالب چوبي سطح بتون را تا اين حد صاف تحويل نمي دهد لذا مجبوراً در اين قسمتها از ساختمان كه بتون در نما ديده مي شود از قالب فلزي استفاده مي نمائيم.

فولاد

كليه مصالح بنائي از جمله بتون تاب تحمل كشش را نداشته و در اندك مدت در مقابل نيروي كششي از همديگر گسسته مي شوند و حداكثر نيروي كششي كه بتون مي تواند تحمل نمايد 32 كيلوگرم بر سانتيمترمربع مي باشد و اين در صورتي است كه بتون با مشخصات عالي ساخته شود كه در كارگاه هاي معمولي كمتر مي توان باين نتيجه رسيد براي اينكه تاب تحمل نيروي كششي در بتن بحد دلخواه برسد از فولاد كه معمولاً بصورت ميله گرد آجدار يا ساده مي باشد استفاده مي نمايند در مقاطعي كه بتون تحت تأثير نيروي كششي باشد فولاد گذاري مي شود. فولاد آلياژي است كه از آهن و كربن تشكيل شده هر قدر درصد كربن بيشتر باشد فولاد سخت تر و شكننده تر شده و خاصيت شكل پذيري آن كمتر مي شود فولادي كه در ساختمان مصرف مي شود بايد به راحتي شكل پذير باشد.

آرماتور بندي

آرماتور بندي از حساس ترين و با دقت ترين قسمتهاي ساختمان بتوني مي باشد، بدين لحاظ در اجرا آرماتور بندي بتوني بايد نهايت دقت بعمل آيد. براي تعيين قطر و تعداد ميله گردهاي هر قطعه بتوني دو منبع تعيين كننده وجود دارد اول محاسبه ـ دوم آئين نامه در مورد اول مهندس محاسب با توجه به مشخصات قطعه بتوني قطر ميله گرد را تعيين نموده و در نقشه هاي مربوطه مشخص مي نمايد. كارگاه آرماتور بندي بايد در قسمتي جدا از كارگاه اصلي تشكيل گردد. در كارگاه هاي كوچك آرماتورها را با دست( آچار گوساله و كارگاه) خم مي نمايند ولي در كارگاه هاي بزرگ خم كردن آرماتور بوسيله ماشين انجام مي شود مسئول كارگاه آرماتور بندي بايد از روي نقشه تعداد و شكل هر آرماتور را تعيين نموده و به كارگران مربوطه داده و خم كردن هر سري را دقيقاً زير نظر داشته باشد تا طول آرماتور و محل خم كردن و زاويه خم كردن و طول قلابها طبق نقشه انجام شود. ميله گردها بايد از نوع ذكر شده در نقشه باشد. در كارگاه هاي كوچك كه مصرف كل آرماتور آن از 50 تن بيشتر نيست اگر ميله گرد خميدگي موضعي داشت مي بايد اين خميدگي ها قبلاً بوسيله كشيدن صاف گرديده بعد اقدام به شكل دادن آرماتور بشود. براي صاف كردن ميله گردها چكش كاري مجاز نيست آرماتورها بايد تميز بوده و در موقع كار فاقد گل و مواد روغني و مواد رنگي باشد. ميله گردهاي نمره پايين مثلاً نمره 8 و 10 كه گاهي بصورت كلاف به كارگاه آورده مي شود اين ميله گردها را بايد قبلاً بطول هاي مناسب بريده و بوسيله كشيدن صاف نموده و آنگاه مصرف نمائيم. آرماتورها بايد طوري بهم بسته شود تا در موقع بتون ريزي از جاي خود تكان نخورده و جابجا نشود و فاصله آنها از يكديگر بايد طوري باشد كه بزرگترين دانه بتون براحتي از بين آنها رد شده و در جاي خود قرار گيرد.

خم كردن آرماتور

آرماتورهاي تا قطر 12 ميليمتر را مي توان با دست خم نمود ولي آرماتورهاي بزرگتر از 12 ميليمتر بهتر است با دستگاه مكانيكي مجهز به فلكه خم شود قطر فلكه خم متناسب با قطر آرماتور بوده و بايد بوسيله مهندس محاسب و مهندس كارگاه تعيين گردد.

وصله كردن آرماتورها

با توجه به اينكه طول ميله گرد كه به بازار عرضه مي شود 12 متر مي باشد در اغلب قسمتهاي ساختمانها مخصوصاً در شناژها ميله گردهائي با طول بيشتر مورد نياز مي باشد و همينطور قطعات باقيمانده از شاخه هاي بلند كه بالاخره بايد مصرف شود. ناگزير از وصالي ميله گردها هستيم، بهتر است دقت شود حتي المقدور اين وصالي به حداقل برسد و در صورت اجبار اين اتصالات با نظر مهندس ناظر در جائي باشد كه تنش ها در آنجا حداكثر نيست.

اتصال دو آرماتور در ساختمانهاي بتون آرمه اغلب بصورت پوششي بوده و با روي هم آوردن دو قطعه انجام مي شود. اين نوع اتصال براي آرماتور تا نمره 32 مجاز مي باشد و آن بدين طريق است كه دو قطعه آرماتور را در كنار هم قرار داده و بوسيله سيم آرماتور بندي بهم ديگر متصل مي نمايد طول روي هم آمدن دو قطعه بايد به اندازه قيد شده در نقشه باشد و چنانچه در نقشه ها قيد نگرديده باشد باندازه 40 برابر قطر ميله گرد مصرفي است.

پي سازي

پس از خاك برداري بايد كليه محورهاي شمالي جنوبي و شرقي غربي را از خط ثابتي كه در زمين وجود دارد تعيين نمائيم و اين خط ثابت را بوسيله اي در خارج از محوطه اي كه پي سازي در آن انجام مي شود مشخص نموده و ثابت نگه داريم( مثلاً روي كناره هاي پياده رو يا در محوطه حياط به وسيله روپرهاي ساخته شده بوسيله بتون) آنگاه بوسيله اين امتداد ها قالب پي هاي نقطه اي را با تخته و يا با آجر قالب بندي مي نمائيم قبل از اقدام به پي سازي بايد از استحكام خاك محل مطمئن باشيم و بدانيم كه آيا زمين محل ساختمان مي تواند بار ساختماني را تحمل نمايد يا خير در ساختمانهاي بزرگ اين كار بوسيله آزمايشگاههاي مكانيك خاك انجام مي شود و مقاومت مجاز زمين تعيين مي گردد ولي در ساختمانهاي كوچك بايد طبق آنچه قبلاً گفته شد با آزمايشات محلي مقاومت مجاز تقريبي زمين را تعيين كنيم.

پس از تعيين محورها و قالب بندي چنانچه از قالب آجري استفاده مي نمائيم بايد داخل آنرا با يك ورقه از پلاستيك بپوشانيم تا مانع مكيدن آب بتون بوسيله آجر بشويم و اگر از قالب چوبي استفاده مي نمائيم بايد كليه قالب ها را از داخل با روغن چرب نمائيم بايد توجه داشته باشيم كه آرماتورهاي داخلي پي چرب نشود زيرا اگر آرماتور پي چرب بشود بتون به آن نمي چسبد و قطعه يك پارچه نخواهد شد آنگاه بايد شبكه كف پي را كه قبلاً طبق نقشه بافته و آماده شده است در ته پي قرار دهيم اگر در ته پي از بتون مگر استفاده مي نمائيم حداقل فاصله خارجي شبكه زير پي از بتون مگر 3 سانتيمتر است و اگر از ريختن بتون مگر صرف نظر كرده ايم حداقل اين فاصله 6 سانتيمتر مي باشد. حداقل ارتفاع پي نقطه اي در محل تلاقي با ستون سي سانتيمتر و حداقل ارتفاع آن در لبه پي نبايد از 15 سانتيمتر كمتر باشد.

آرماتورهاي ريشه يا انتظار كه براي اتصال شالوده به ستون بكار مي رود تا سطح آرماتورهاي زيرين پي ادامه داشته باشد ولي اگر ارتفاع پي از 25/1 متر تجاوز كند مي توان فقط 4 عدد آرماتورهاي گوشه هاي ستون را تا آرماتور زيرين پي ادامه داده و بقيه آرماتورهاي ستون را باندازه 40 داخل بتون پي نمود كليه آرماتورهاي ريشه بايد در انتها داراي خم نود درجه باشد.

اين آرماتورها بايد بوسيله خاموت بيكديگر متصل شده و داخل پي بخوبي مستقر شود و يا بعبارت ديگر بايد خاموت هاي ستون تا داخل پي ادامه يابد. طول آن قسمت از آرماتور ريشه كه بايد خارج از پي قرار گيرد تا ميله گردهاي ستون به آن بسته شود بايد بوسيله مهندس محاسب تعيين گردد ولي هيچگاه نبايد از 50ـ60 سانتيمتر كمتر باشد. در موقع قالب برداري پي بايد دقت شود تا به بتون تازه ريخته شده شالوده آسيبي نرسد و قالب ها تكه به تكه به آرامي جدا شود اگر از قالب آجري استفاده شده و ورقه نايلون روي آجر كشيده نشده است بهتر است از آجرها صرف نظر كرده و اقدام به برداشتن آجر ننمائيم زيرا در اين صورت آجر و بتن به يكديگر كاملاً چسبيده و جدا كردن آن غير ممكن مي باشد و اگر قبل از سخت شدن بتون بخواهيم آجرها را جدا كنيم حتماً به پي آسيب خواهد رسيد.

ستون

بعد از بتون ريزي پي قفسه آرماتورهاي ستون را كه از قبل بافته و آماده شده است به آرماتورهاي ريشه متصل مي نمايند اين كار بايد حداقل 3ـ4 روز بعد از بتون ريزي پي انجام شود زيرا در غير اينصورت با توجه به اينكه بتون پي هنوز سخت نشده است در اثر لنگر آرماتورهاي ستون ميله گردهاي ريشه از جاي خود تكان خورده و پي متلاشي مي شود. بعد از بستن آرماتورهاي ستون براي تثبيت موقعيت هر ستون ابعاد آنرا بوسيله تيرهاي چوبي در پاي ستون مشخص مي نمايند بايد توجه داشت كه هيچوقت نبايد براي تثبيت ابعاد ستون با ريختن بتون در پاي آن اقدام نمود.